|
2000
|
|
|
Bertso jarrietan, 1616an Tolosako kaleetan jarritako Antonio Olazabal eta
|
bere
emazteari zuzendutako paskinak dira irakurgai, baita Marijoan Igoa nafarrak 1830ean jarritako «Gauza reserbatuak ere».
|
|
|
Ama eskoriatzarra eta aita bergararra zituen mutikoa, ume umetan joan zen Eibarra eta hangotzat zuen bere burua. Gazte zelarik, Eibarko Klub Deportiboan esperantoa ikasten ari zenean ezagutu zuen gero
|
bere
emaztea izango zena, Arrate Ibargutxi. Ezkondu eta hiru seme alaba izan zituzten:
|
|
|
Horren harian, hamaika trikimailu probatuko ditu
|
bere
emazteaz libratzeko. Betikoak:
|
|
|
Lehen ipuin horretan ere emaztea akatu nahi duen pertsonaiak leloa izan behar zuen. Pertsonaiak ez du lortuko
|
bere
emaztea hiltzerik, baina tartean beste batzuk hilko ditu. Eta hiltzeko moduak ere ridikuloa behar zuen:
|
|
|
Londresera autobusean egindako bidaia batean ezagutu nuen Morris. Ferryaren zain geundela, eskuzabal eskaini zidan
|
bere
emazteak prestatu janaria. Kalaka ederrekoa bezain solaskide fina, entzuten ere dakien horietakoa da lehen Michael zen Mikel.
|
|
|
Eta etsai horiek ez ziren nolanahikoak izango, duela 37 urte hil baitzuten tiroz Dallasen, eta oraindik garbi jakiteke baikaude nor zegoen hilketa haren atzean: mafia, CIA, eskuindarrak, komunistak,
|
bere
emazte Jackierekin gerora ezkonduko zen Onassis...?
|
|
|
Madrilen negua igarota, Gipuzkoako Bidegoianera inguratu ohi dira Musika Hamabostaldiaren omenaldia jaso duen Luis de Pablo konpositore bilbotarra eta
|
bere
emazte Marta Cardenas margolari donostiarra. Musikariaren iritziak jasotzeko hurbildu ginen hara.
|
|
|
Pentsa eta pentsa, burutapen bat izagon du gizonak: alaba eta bien artean mezu bat idatziko diote
|
bere
emazteari. Harrituta geldituko da neskatoa:
|
|
|
Laura kanpoan da ipuina da luzeena: honetan,
|
bere
emaztea, Laura, asteburuan kurtsilo bat egitera joan dela-eta bakarrik geratzen den senar baten istorioa kontatzen zaigu. Senarra, Markos, bakarrik geratzean, rock musika talde bat duen bere anaiarekin Vigora kontzertu bat entzutera joatea erabakitzen du.
|
|
|
Bestalde, maitasunak ere pertsonaiari barne gatazka ugari sortarazten dizkio. Izan ere,
|
bere
emazteak, Anitak, etxetik alde egin du, eta protagonistak zalantza ugari izango ditu.
|
|
|
Eleberriko gainerako pertsonaiak ere lauak dira: Josepa
|
bere
emaztea, Tomas eta Fermin bere lagunak,... Izan ere, mendekua izango da ekintzen gidari bakarra.
|
|
|
Godstein en ikuspuntu organismikoak sakonki eragin zion. Bertan LauraPosner ezagutu zuen, psikologoa eta ospitale berean Goldstein en lankidea, etorkizunean
|
bere
emazte eta Gestalt Terapiaren aintzindari izango zena. Fritz ekbere analisia Clara Happel ekin jarraitu zuen eta terapia lanetan hasi zen HelenDeutsch en gainbegiradapean.
|
|
|
Luigi Cancrini, bere sustraiei uko egin gabe eta bi orientabideen arteko orekazaila mantentzen ahaleginduz Familia Terapiaren eremuan sartzen denpsikoanalistetako bat da. Basaglia ren postulatuetan oinarritutako italiarErreformarekin konprometituriko psikiatra, beranduegi sortu zuen bere Centro deStudi di Terapia Relazionale de Roma, Onnis, Colleti edo
|
bere
emazte GraziaCancrini bezalako kide nabarmenekin batera. Familia Terapiaren barruan, Watzlawick, Haley eta Minuchin bezalakoen oinarrizko eragina onartzen du.
|
|
|
Eduki ez daukan emakumea izaten da, gizona liluratzen duena (poeta bat inspiratzen duena, edo norbait heroi bihurtu). . Ala inork entzun du, norbait poeta bilakatudenik
|
bere
emazteagatik??. Bere desengainu amodiozkoaren ondoren, nahiko zakar etaerdeinuzkoak bihurtu dira Kierkegaard-en testuak emakumeari buruz.
|
|
|
Gero tabernaria ere batu zitzaigun elkarrizketan, eta azkenean barkatzeko esan behar izan nien, oraindik ez nekiela aterpetxean tokirik izango nuen, eta bertara joan behar nuela, ez banuen kalean lo egin nahi. Gonbidatu ninduenak barrezka erantzun zidan ezetz, tokirik ez banu bere etxera joango nintzela lotara, eta telefonoan txanponak sartzearen keinua egin zuen
|
bere
emazteari deitzeko, afari berezia presta zezan agintzeko. Eskerrak emanez irten nintzen tabernatik aterpetxerantz, eskerrak batez ere Irlandan bakarrik sentitzea oso zaila delako, eta horregatik.
|
|
|
Kontatu dizut bertze nonbait ezen jaun Marcel gaztetan alargundu zela, eta ez dakit, bada, ez ote zuen
|
bere
emazte hura gogoan mementu haietan... eta ez ote zitzaion hari deika ari, argi egin ziezaion bertze mundutik.
|
|
|
Arestian erran bezala, Villagrandeko dukea Mantillanako kondearekin etorri zen, bakoitza
|
bere
emaztearekin eta bere segizioarekin —berrogeita hamarren bat pertsona orotara—, eta haiek guztiek hiru egunetan hartu zuten gure etxea gerizpetzat eta aterbetzat. Jauregirat bildu zen jende hartarik, jaun André, hiru gizon aipatu eta bereiziko nituzke:
|
|
|
Andere doña Ines Urrozez ari zen,
|
bere
emaztea izan zenaz eta gure amonaz, zeina ez Mattinek ez nik ezagutu baikenuen, aitona ezkondu eta handik zortzi urterat hil zelako.
|
|
|
Urrunerat beha zegoen, bai, aitona Nikolas,
|
bere
emaztea izan zenaren dorretxerat: urroztarren dorretxerat, alegia, edo, hobeki, bere dorretxerat, heredentziaren arauaz hartarat deliberatu zelako bere testamentean andere doña Ines, zeina alaba bakarra baitzen eta zeinak bere gurasoenganik heredatu baitzuen dorretxe hura, haiek —ama lehenik, aita ondotik— hil ondoren.
|
|
|
Zer kontatu zigun, bada, dukeak? ...eta iritsi zen gaua, etorri zitzaion emaztekiari kaka egiteko gogoa, joan zen aulkirat, paratu zen aulkiaren gainean, hasi zen bere egitekoa egiten... eta bat batean, ai!, oihuka eta oihuka hasi zen emaztea, zeren karramarroak hankaz handik heldu baitzion, beheko ezpainetariko batetik; eta, oi huak entzunik, itzarri zen etxeko jauna, eskatu zion kandela bat bere sehiari, hurbildu zen kandelarekin
|
bere
emazteaganat, ikusi zuen ikustekoa, eta erran zion emazteari: " Lasai, maiteño, berehala laxatuko dizut hori, zeren hatsa egoztea baita sekeretua eta kontu honen gorabehera guztia"; eta hartu zuen senarrak hatsa, hurbildu zituen ezpainak istripua izan zen lekurat, egozten hasi zen hatsa karramarroa uxatzeko eta ohiltzeko esperantzarekin, baina orduan, ai!, senarrak oihuka eta oihuka ekin zion, zeren karramarroak bertze hankarekin senarraren goiko ezpainetarik bati heldu baitzion; eta sehiak hura ikusi zuen, eta guraizeak ekarri zituen; eta ebaki zion karramarroari hanka bat, ebaki zion bertzea, eta hala erdietsi zuten senar emazteek azkenean karramarro izugarri hartaz libratzea.
|
|
|
Kinka larri hartan, dukearen medikuaren baitan egon zitekeen salbabidea, eta erran ere zigun guztioi la lasaitzeko eta la la lasaitzeko, hura erran bezain fite kanporako bidean jarri bazen ere, eskuak galtzetarat eramanik. Ez dakit Uraitzeko jauntxoak erran ez ote zuen ezen bera ez zela sugegorrien beldur eta osabaren kakategirat zihoala, baina gainerako zaldunek berehala jakinarazi zioten ezen zaldunen lehen araua eta eginbeharra beren damen babestea zela, eta nola dama guztiak kanporat baitzihoazen, hala joan zen hura ere
|
bere
emaztearen gibeletik, finean.
|
|
|
Bucciok bere kutxa hartarat eraman zuen, eta
|
bere
emaztearen aitzinean erran zuen:
|
|
|
Eta penitentzia haiek guztiak frai Antonioren alde eta fabore izan ziren, eta hala ase ahal izan zuen honek Catalinarekin bere haragi aseezinaren desira, Buccio bertze egiteko haietan enplegaturik zegoen bitartean. Eta Buccio hantxe geratu zen, finean,
|
bere
emaztea noizbait haurdun ikusiko zuen igurikitzan. Eta bizitza osoan iguriki zezakeen, baina alferrik, zeren eta frai Antonioren eta Catalinaren entseiu eta ahalegin guztiek ez baitzuten fruiturik eman.
|
|
|
Ezkontza lege politiko batzuek arautzen dute, ez lege zibil eta naturalek. Aspaldiko usadioan, Erromako herritar batek baimena zuen
|
bere
emaztea beste bati maileguan emateko, seme alaba hobeak izatekotan; horra hor lege politiko hutsa.
|
|
|
Vienara itzultzerakoan komunista izatea leporatu zioten; hori izan zela-eta, Holandara abiatu zen, eta bertan Ikus hezkuntzarako Nazioarteko Fundazioa izeneko erakundea ordurako eraikita aurkitu zuen. Fundazio honetan berak egindako ikerketaren emaitza ISOTYPE sistema izan zen (Errepresentazio Tipografikoen bitarteko Hezkuntzaren Nazioarteko Sistema),
|
bere
emazteak ipinitako izena, berau baitzen sistemaren garapena sutsuki defendatu zuena, ikusmenarekin arazoak zituelako47.
|
|
|
" Haurrek hain gogoko duten imajinazioaren printzipio berberak eraman ditu beste herri batzuk jaiotzaren antzezpena norbait seme edo alabatzat hartzeko bide gisa erabiltzera, are hildakotzat jotzen dena berpizteko prozedura gisa ere. (...) Horregatik, Diodorok dioskunez, Zeusek
|
bere
emazte jeloskor Hera konbentzitu zuenean Herkules semetzat har zezan, jainkosa oheratu egin zen eta, heroi handia bere bularraren kontra estutuz, bere jantzien azpitik bultzatu eta lurrera erortzen utzi omen zuen, hartaz benetan erditu izan balitz bezala; historialari horretxek eransten du behiala barbaroek gauza bera egiten zutela umeak seme alabatzat hartzeko. Gaur egun hala egiten omen da oraindik ere Bosnia eta Bulgariako turkiarren artean.
|
|
2001
|
|
|
Telemako, Ulisesen semea, bere aitaren bila abiatzen da, ama bakarrik utziz Itakan. Ulises hara itzultzen denean, ordea,
|
bere
emazte Penelope bereganatu nahi duten ezkongaiez beterik aurkitzen du jauregia. Penelopek, halere, bera baino ez du maite.
|
|
|
neska bat hiltzen zela eta bere amoranteak haren zerraldoan poemak utzi zituela. Orduan Rossettik, minaren gorenean eta baita kontzientzia txarrez ere,
|
bere
emazteari tratu txarra ematen omen ziolako, bada bere poemak haren zerraldoan utzi zituen. Baina, handik pare bat urtera, lurpetik zerraldoa atera eta berreskuratu zituen...
|
|
|
Ekoizleak sailkatuz, alde batetik industriak ditugu, urtean 100 tonatik gora gazta egiten dituztenak eta esne guztia erosten dutenak, beste alde batetik kooperatibak, 10 tona ekoiztu eta esnea beraiena eta erositakoa nahasten dituztenak, eta azkenik, artisauak (artzain edo baserritarrak) izango genituzke, esne guztia beraiena izanik batez beste lau bat tona (2.600 gazta inguru) ekoizten dituztenak. Azken hauen artean, bateren batzuek mendian egiten jarraitzen dute, baina kontrolatutako gazta guztia baserrian ekoizten da, artzain baserritarraren eta
|
bere
emaztearen artean.
|
|
|
31 urteko Valentin Graciov bigarren haurra izateko zorian dago.
|
Bere
emaztea Donostiara ekarri nahi du haurra hemen sor dadin: " Asko gogoratzen naiz.
|
|
|
Bigarrenean Commedia De' ll Artetik nahiz Commedia di Caratteretik oso gertu dagoen kontakizun bat aurkezten zaigu. Bilora nekazari xumeak Dina
|
bere
emaztea berreskuratzeko eginiko ahaleginak dira istorioaren gakoa. Itxuraz komedia hutsala denak testuinguru gordin baten isla izan nahi du, umore gagen atzean errealitate sozial gogorra ezkutatzen baita," nekazalgoaren eta hiritarren arteko lehia erakusten du finean».
|
|
|
Zutabe nagusia eta nobelan adiera sinboliko izugarria duena, 13arekin lotutako data zerrendak osatzen du: 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian Ategorrieta gainetik okupazioa burutuz (55..); ia hirurogei urte beranduago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta
|
bere
emaztea azkenengoz eta egun berean ezagutu zuen senarrak Bioleta (58). 1936ko otsailaren 13koa da, halaber, Mikele de Abando eta protagonistaren aita azaltzen diren argazkia (eta gerora esango denez, Bioletaren ama egun horretako harremanen fruitu da); 1936ko uztailaren 13a da Calvo Sotelo hil zuten eguna,...
|
|
|
Senar adardunaren obsesioa J. Joyceren Ulises (1922) edo Finnegan" s wake (1939) nobeletan iraunkorra bada ere, irlandarraren Harold Bloom protagonistak, Mollyren fideltasunik ezaren jakitun izanik ere, ez du
|
bere
emaztea akabatzen. Berak ere, Bihotz biko protagonistak Donostia eraldatuan egiten duen antzera, amoranteak emazteari igorritako mezua tartean, adulteroen eszenak imaginatzen ditu Dublin literarioan barna.
|
|
|
Oroimenaren zutabe nagusia, eta nobelan adiera sinboliko izugarria duena 13arekin lotutako data zerrendak osatzen du: 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian eta Ategorrieta gainetik okupazioa burutu; ia hirurogei urte geroago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta
|
bere
emaztea azkenengoz eta egun berean ezagutu zuen senarrak Bioleta. 1936ko otsailaren 13koa da, halaber, Mikele de Abando eta protagonistaren aita azaltzen diren argazkia (eta gerora esango denez, Bioletaren ama egun horretako harremanen fruitu da); 1936ko uztailaren 13a da Calvo Sotelo hil zuten eguna,...
|
|
|
Senar adardunaren obsesioa J. Joyceren Ulises (1922) edo Finnegan" s wake (1939) nobeletan iraunkorra bada ere, irlandarraren Leopold Bloom protagonistak, Mollyren fideltasunik ezaren jakitun izanik ere, ez du
|
bere
emaztea akabatzen. Berak ere, Bihotz bi-ko protagonistak nobelako Donostia literarioan egiten duen antzera, amoranteak emazteari igorritako mezua tartean, adulteroen eszenak imaginatzen ditu Dublin literarioan barna.
|
|
|
, amaieran bere buruaren biktima suertatzen den senar honek, ezin du aitortu
|
bere
emaztea beharrezko zaiola bizitzen segitzeko, bere burua erabat ez suntsitzeko, eta Florak egindako aukera sinestezina iruditzen zaio.
|
|
|
Esan dugun modura, Victoria helgaitza da Juan Martinentzat, emakume kultua, azkarra, eta pintaezina. Baieztapen honen oinarrian, William Morris margolari prerrafaelitak
|
bere
emazte zen Jane Burden Morris-i esandakoa dago: " Ez dakit zu pintatzen, baina maite zaitut" (145).
|
|
|
Euskal Herriko kondaira ezagunenen artean Goñiko Teodosiorena daukagu53.Honen arabera, Goi Erdi Aroko mende ilun haietan Goñi ibarreko jauna zen Teodosio. Gerrara abiatu zenean,
|
beraren
emaztea, Butrongo Konstanza, etxean itxaroten gelditu zitzaion. Konstanza polita, aberatsa eta bertute handiko emakumeazen.
|
|
|
Teodosiok lurrera erorita eta belaunikaturik, Jaun Done Mikel Aingeruaren faborea eskatu zuen. Ekaitz baten ondoren zerukogudarien printzea buruan gurutzea zeramala agertu zen, monstruoa akabatuz.Teodosiori kateak hautsi zitzaizkion eta etxera bueltatu zen,
|
bere
emazte fidelazain zeukalarik. Jainkoaren miserikordia eskatuz, Aralarko muinoan santutegi bateraiki zuten, han heriotza ailegatu arte ermitau egonik54.
|
|
|
Oroimenaren zutabe nagusia, nobelan adiera sinboliko izugarria duena, 13arekin lotutako data zerrendak osatzen du: 1936ko irailaren 13an sartu zirenerreketeak Donostian, Ategorrieta gainetik okupazioa burutuz; ia hirurogei urtegeroago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta
|
bere
emaztea azkenengoz, eta egun berean ezagutu zuen senarrak Bioleta. 1936ko otsailaren 13koa da, halaber, Mikele de Abando eta protagonistaren aita azaltzen diren argazkia (etagerora esango denez, Bioletaren ama egun horretako harremanen fruitua da); 1936ko uztailaren 13a da Calvo Sotelo hil zuten eguna...
|
|
|
Senar adardunaren obsesioa J. Joyce-ren Ulises (1922) edo Finnegans wake (1939) nobeletan iraunkorra bada ere, irlandarraren Leopold Bloom protagonistak, Molly ren fideltasunik ezaren jakitun izanik ere, ez du
|
bere
emaztea akabatzen.Berak ere, Bihotz biko protagonistak nobelako Donostia literarioan egiten duenantzera, amoranteak emazteari igorritako mezua tartean, adulteroen eszenakimaginatzen ditu Dublin literarioan barna. Hori gutxi balitz, Bloom ingelesarenitzulpen kontsidera genezakeen Flora izena duen pertsonaia, musikazalea etaoparoa dugu, Molly bezala (etengabeak dira beraien ipurdi, naharoei?
|
|
|
Segur aski, amaieran bere buruaren biktima suertatzen den senar horrek, ezindu aitortu
|
bere
emaztea beharrezkoa zaiola bizitzen segitzeko, bere burua erabat ezsuntsitzeko; eta Florak egindako aukera sinestezina iruditzen zaio.
|
|
|
didanadibide baten ildotik; ondotik, esplikazio bila abiatzen saiatuko naiz, aterabiderakoproposamen batekin bururatzeko. Geroxeago azalduko dudan idazle kuota horietarik naizela dakidan arren, Iparraldekoa eta aldi
|
berean
emaztea izanez, harribatez bi txori??, eskertzekoa dut Eli Tolaretxipi mahai inguru honetara gonbidatunauelako, batez ere ene, iparraldekotasunaren, aldetik (baina ez naiz bakarra: Pelot, Arkotxa, Aire, Legorburu, Hirigoien, Albizu).
|
|
|
Erabat emakumezkoentzat, goroldioa, patxulia eta laudanoa ditu; eta finkatzaile modura, lila, krabelina eta kardamua. Marcel Rochas (1955) hil ostean,
|
bere
emazteak eman zion perfumegintzari jarraipena, Madame Rochas (1960) perfumearekin, Femme modukoa baino apurtxo bat arinagoa. Gaur egun oso ondo saltzen den Eau de Rochas (1970) dugu gure artean.
|
|
|
Harri bitxien inportatzailea zen Albert van Cleef.
|
Bere
emaztearen nebarekin, Charles Arpels izenekoarekin, perfumeen lerro propioa garatzeari ekin zioten, kalitatean oinarrituta. First (1976) izenekoa izan zen lehena:
|
|
|
Gaixoak eta haren emazte edo lagun sentimentalek ebaluatu zuten eraginkortasuna”. “Erekzioaren disfuntzioa gaixotasun bat da, ez bakarrik erekzioa duen pertsonari eragiten diona, baita
|
bere
emazteari edo bikotekide sentimentalari ere”, adierazi du Udo Jonas irakasleak, Hannoverko (Alemania) Medikuntza Fakultateko Urologia Saileko buruak.
|
|
|
Isiltasuna da nagusi zapi gorri haustuez apaindutako gela ilun horretan. Txanpon batzuen truk
|
bere
emazteak ustez sekula egingo ez lizkiokeen lizunkeriak egin ondoren, prakak lotu eta maindira gainean etzanda dagoen emakumeari zerbitzua ordaindu ondoren, agur esan gabe irten da gelatik, bere Mercedesen etxean zain izango duen familiagana itzuliz. Azal iluneko emakumeak dirua kontatu eta bularretakoa jantzi ondoren, hor sartu du bilete sorta.
|
|
|
Gizonezkoa bizkarrez zegoen baina haren orrazkerak berehala jakinarazi zidan hura Herminio zela.
|
Bere
emaztearekin. Hurreratu eta agurtzeko tentazioa izan nuen baina banekien ez zitzaiola batere gustatuko.
|
|
|
Baina morboa ematen zidan lehenengo aldiz nire" lantokitik" kanpo ikusteak. Ni pinturak erosten eta
|
bera
emaztearekin euritakoa aukeratzen. Polita, ezta?
|
|
|
Bero egiten zuen, bai, gehiegi. Total, kontua da Herminiok alde egin zuela eta aldageletan
|
bere
emaztea eta biok geratu ginela. Ispilu bakarra kanpoan zegoen; beraz, zerbait probatutakoan ezinbestekoa zen kanpora ateratzea.
|
|
|
Ezustean harrapatu gintuen biak berbetan. Neu ere ez nintzen akordatzen
|
bere
emaztearekin ari nintzela hitz egiten. Zurbil zurbil zegoen.
|
|
|
Poliziek tiroka eta gasez barreiarazi zituzten. Bitartean, beste polizia batzuek hoteleko nagusia,
|
beraren
emaztea eta managerra atxilotu egin zituzten, bortxaketaren berri eman zutelako.
|
|
|
Morroi harengan uste osoa omen zeukan. Hamar egun geroago Butalia eta
|
bere
emaztea itoak aurkitu zituzten. Poliziak bi aste geroago hiltzailea harrapatu zuen, Madhav Prasad Pant.
|
|
|
Emazteari, arren, ezkontzako soinekoa janzteko eskatu zion. Manju Devi
|
bere
emazteak, hiru haurren amak, atseginez egin zuen senarraren gutizia.
|
|
|
Bilaspur en Madhavan zeritzan gizon batek
|
bere
emaztea, Teja, aizkoraz hil zuen. Emazteak senarra zirikatu egiten omen zuen, epailearen ustez.
|
|
|
Gau batez, senarra lo zetzala, aizkoraz hil zuen. Nazkagarrikeriak esateko,
|
bere
emaztea zapaltzeko ez zen sekula iratzarriko.
|
|
|
Sexu kontuetan tabu gutxi ezartzen du. Senarra, adibidez,
|
bere
emazteaz gainera beste emakume batzuekin ibiltzea ez dago gaitzetsirik.
|
|
|
1992ko goiz batez harijan gazte bat
|
bere
emazte ezkondu berriarekin trekkler batean zihoan. Gaya deritzan eskualdeko Mayapur herrixkara hurbildu zirenean, jauntxoen seme talde bat ondoratu zitzaien.
|
|
|
Batbatean, dendaren kanpoaldean animalia edo gizakiren bat zegoela ohartu zen. Gezigileak, bere lana ezertan aldatu gabe esan zion
|
bere
emazteari, Kanpoaldean baten bat dago, zaindu umea, baina ez beldurtu, hizketan jarraituko dugu lasaitasunez. Eta geziburu zorroztua lotu ondoren, ziria hortzen artean sakatuz berriro arteztu, gezia uztaian kokatu eta harantz honunzka apuntatuz frogatu zuen, lasai, eta emazteari hitz eginez bezala esan zuen, Badakit hortxe kanpoan zaudela, zure pausoa entzun dut, zure begiak sentitu ditut nire gainean.
|
|
|
Gero han joango zen, iragan mingarriko mutila, zaldi gainean, bere txaleko berriarekin eta neskak garbituriko sonbreiruarekin, Oklahomatik hurbileko errantxo berrira,
|
bere
emaztea eta bere amaginarreba estreinatzera, eta oskorriaren orduan trostan urrunduko zen apur bat arestiko basamortu orain bai belarrez joria miresteko, behi saldoak muuuka larrean, eta kontaezinbesteko izarrak ere miresteko, eta hasierako eta maitemintze orduko biolin musika berarekin, hodeiertzean agertuko ziren itzelezko letra zuriak ere miresteko:
|
|
|
Ez nuke egon nahi, ez! Zeren, sartu berri den bezero horrek, adibidez,
|
bere
emaztea hil duzula leporatuko balizu, esango balizu alaba bortxatu diozula eta etxea erre eta zakurra jan..., zer esango zenioke, e, Saul. Nola zurituko zenuke zeure burua koartadarik gabe?
|
|
|
Ez nau, egia esan, inork asebetetzen: ez Etxahunek, are gutxiago
|
bere
emazteak, ez bere osaba, guraso eta senideek. Zer dela-eta ezinikusi hori?
|
|
|
Eta noiz ezkero ito dezake inor burdin edo tupiki zorrotzak?). " Akamenon Mukene urira elduala,
|
bere
emazte Klitaimnestere2 ta Aigistak  asmo batez erail zuten" (Zenbat Agamenon ziren, heldu ahala hiltzeko?). " Parisek sagarra Aporoditeri eman zion, norbera auzian ederren autetsi zulako"(" Norbera", nor da norbera hori?).
|
|
|
Paralisiatua egonagatik irri egitea maite ukanki, auzoen alegeratzeko aitzakiarik ez zuen galtzen. Gizon atsegina zen, hamahiru haurren aita, biga bakarrik
|
bere
emazte Maixan zenarekin ukanak ordea, denak bataiatuak bistan dena, artzain nekaezina, gerlari ohia –asunen eta naharren kontra... – herriko mus txapelketaren antolatzailea osagarrian zegoeno. Hondar urte hitsak semearen eta honen familiaren amodioz setiaturik eraman zituen".
|
|
2002
|
|
|
Haizea eta Itxasok 7 eta 5 urte dituzte orain. Eguzkitzak eta
|
bere
emazteak Nikaraguatik ekarri zituztenean, 3 urte eta 9 hilabete besterik ez. Bi haur eskatu zituzten, berdin zitzaien zein sexukoak, eta bi ahizpa eman zizkieten.
|
|
|
Corellan jaio zen 1958an eta Bartzelonan Kazetaritza ikasi zuen. Corella, Cintruenigo eta Castejonen euskara irakasten jarduna da, tartean gaur
|
bere
emaztea denari. «El euskera en la Ribera de Navarra» plazaratu du berrikitan, Pamielaren eskutik.
|
|
|
XX. mendearen hasieran Espainiako gizarteak bizi zuen kinka larria eta orduko giro politikoa ardatz dituen antzerki lan honen ekintza dramatikoa 24 ordutakoa da. Xentimorik gabe dagoen poeta itsu bat,
|
bere
emaztea eta alaba etxean utzi, eta sos batzuk kobratzera abiatzen da, mozkor alproja bat duelarik lagun, hurrengo egunsentian bere etxeko atarian hila suertatzeko. Bitartean, jende askorekin egingo du topo eta elkarrizketa oso esanguratsuak mantendu; mozkortu egingo da, manifestariak tiroz garbitzen ibili diren goardia batzuei aurre egingo die, preso sartuko dute, eta kartzelan, orduantxe hil behar duten iraultzaile katalan bat aurkituko du.
|
|
|
Xose Luis Mendez Ferrinen, 1999an Sueziako Akademiak eskatuta Galizieraz Diharduten Idazleen Elkarteak Nobel Sarirako aurkeztu zuen idazlearen «No ventre do silencio» nobelaren gaztelerazko bertsioa argitaratu du Txalaparta argitaletxeak, «En el vientre del silencio» izenburuarekin. Galiziako Santiagok iragan mende erdialdera bizi zuen giro politiko eta soziala islatzen duen narrazio honen egokipena, Mendez Ferrin
|
beraren
emaztea den Moncha Fuentes Ariasek egina izan da. Garai hartan Santiagoko Unibertsitatean ikasten edota ikasgaiak ematen ari zirenak dira, gehienbat, nobela kolektibo honetako protagonistak, eta beraiekin batera, gerra ondoren latz hartan hiri galiziar horretan bizimodua ahal zuten eran ateratzen ahalegintzen ziren langile, eskale eta emagalduak, hala nola harropuzkeriaz beterik handik jaun eta jabe zebiltzan falangista, militar, ugazaba eta Elizako ordezkariak.
|
|
|
maitasuna eta gorrotoa, eta, Hamaika pauson gertatzen zen era berean, hasiera hasieratik jakinarazten zaigu nobelaren amaiera tragikoa: engainatu egin duela jakin ondoren, narratzaile protagonistak hil egiten du
|
bere
emaztea, leihotik jaurtiz. Nobela aitorpena dela esan genezake, eta haren bidez narratzaileak irakurlearen konplizitatea bilatzen duela gertakari deliktiboen kontakizunean (konplizitate hau nabarmendu egiten dute narrazioaren hartzaileari egiten zaizkion erreferentzia testualek).
|
|
|
Izan ere, Azkue jaunak lehergailu bat eztandarazi baitzuen bertan, eta 17 lagun hil eta hogeitaka zauritu zituen eztandak. Basakeria honen zergatia emakume bat dela esango dio birritan epaileari,
|
bere
emazte maite Rita Zabaletarengatik egin zuela guztia.
|
|
|
Raymond Carverren azken liburuaren argitalpena dela (Si me necesitas llámame, Anagrama, 2001), Tess Gallagherrek(
|
bere
emazteak) zera idatzi du hitzaurrean, EEBBetako hegoaldean upelak jartzen dituztela granjen inguruetan erortzen den euri apurra jaso eta gero erabili ahal izateko, eta Carverren ipuinak upel horietan erortzen den euria bezala direla. Ez zait era ederragorik bururatzen literatura zer den esateko.
|
|
|
ERIJOTZA. Igaziriko astelenian il zan Erkiaga" tar Jon, abertzale ona. Artu begije
|
bere
emazte ta sendiak geure tamal agurra. Otoi bat, irakurle.
|
|
|
Etxerakoan, Sabasek
|
bere
emazteari hizkera murritzez esperientzi barriaren bideari adi edo adiera eutsan:
|
|
|
Uri haundiko bizimodu zaratatsu eta esturazkoan hainbat urtean iraun ondoren, Nestor langile eta lanzaleak,
|
bere
emazte Pauline lagun ebala, erabagi itzela hartu behar ebala esaten ekian.
|
|
|
Senarrak
|
bere
emaztea arratsaldean etxean sartuta egongo ez zana ba ekian. Antxina errosariora joan eitekean; harrezkero, mezatara.
|
|
|
Nestorreri ixiltasuna gogoko izan arren, ondotxu ekian ixiltasun hori
|
bere
emaztearen eraspeneko santua ez zana.
|
|
|
EUZKEL IXENA. Edurne ixena ipiñi dautsoe Astoreka" tar Joseba ta
|
bere
emazte Aundikana" tar Gentzane" k euraen alaba jayoparrijari. Aita emabitxijak ixan dira Odiaga" tar Danel eta Amilategi" tar Koldobika.
|
|
|
1988an atxilotu egin zuten
|
bere
emazteari ematen zion tratu txarrarengatik. Sei urteko kartzela zigorra eman zioten, baina 1991rako kalean zen berriro.
|
|
|
Baina, horrelako hazkunde bat lortzeko, ezaugarri multzo bat bete beharzuten: hautagaiak aberastasun patrimoniala izan behar zuen; gainera, hautagaiareneta
|
bere
emaztearen odol garbitasunaren frogak ezinbestekoak ziren, horretarakogaldeketa eta ikerketa zorrotzak burutzen zirelarik; izan ere, kristau zaharrak izanbehar ziren.
|
|
|
Urte amaieran, degradatzen ari zen krisia bideratu gura izan zuen Ceaucescu presidenteak, eta bortizki erreprimitu zituen bere aurkako manifestazioak. Abenduaren 25ean, egoera erabat deskontrolean zegoela, Ceaucescu eta
|
bere
emaztea, hiriburutik alde egin gura zutela, harrapatu egin zituzten matxinatuek, juzgatu edo eta tiroz hil zituzten. Gobernu berriak aireratutako datuen arabera, mundu guztiko hedabideek zabaldu zuten, ezen Ceaucescuren errepresioak 78.000 hildako eragin zituela abendu beltz hartan.
|
|
|
Honek zinez sendotu zuen troiarrengan azkenik leku finko eta jakin batean alderrai ibiltzea eteteko itxaropena. Hirixka bat eraiki zuten;
|
bere
emaztearen izena hartuta, Lavinium deitu zion Eneasek. Handik gutxira gizonezko oinordekotza sortu zen ezkontza berritik eta Askanio izena jarri zioten gurasoek.
|
|
|
Lucasen aitak (Javier), Estatu Batuetako enpresa batek egindako entsegu kliniko batean sartzea lortu duen mutiko madrildarrak, dio gaixotasunaz dakien ia guztia Interneten aurkitu zuen informazioari esker dela, aldizkari medikoak irakurriz eta gaixo horien senideak biltzen dituzten elkarteekin harremanetan jarriz. Are gehiago, berak eta
|
bere
emazte Maríak Lucasi tratatutako medikuetako bati esan ziotenean esperimentazio fasean beste haur gaixo batzuei emaitzak ematen ari zen tratamendu bat zegoela, erantzun zien: “ez diogu zientzia fikzioari buruz hitz egingo”.
|
|
|
Hori bai, laguntzaile bat behar zuen, bakarrik egiteko zail samarra zeritzaiolako, eta huts txikienak dena bertan behera erorrarazi zezakeelakko. Konfiantzazko adiskidea izanik, bazekien ahal bezain! aster eskutitz hori
|
bere
emaztearen eskuetan izango zela.
|
|
|
Ikusten zuen aldi oro, opari bat eskaintzen zion eta umeak bere aldetik bere txiste txarrekin kristoren algarak eta parreak egiten zituen. Idoia
|
bere
emaztea, aldiz, nahiko idorra eta isila zen. Ez zuen senarraren umorea gustuko eta, istorio irringarri bat kondatzen hasi orduko, begirada gaizto bat zuzentzen zion isilarazi arte.
|
|
|
Daniel Zweigen eta
|
bere
emaztea judutarrak ziren eta oso aberatsak. New York guztian supermerkatu asko zituzten.
|
|
|
Poliki poliki, ordea, adiskidetu egin ziren. Daniel Zweigenek eta
|
bere
emazteak ere maitasuna hartu zioten gazteari.
|
|
|
Bai gustura irri egiten genuela etxeko Andrek, Anamari
|
bere
emazteak eta hirurok geure Paputxinekin.
|
|
|
Koranak, eredu horren gehiegikeriei aurre egitearren, emakumea babesten du, alabak jaiotzerakoan hiltzea debekatuz, poligamia eta emaztearen zapuztea mugatuz, emakumeak jabetzarako eta hezkuntzarako duen eskubidea aintzatetsiz, eta ezkontzatan emakumearen onespena eskatuz. Erabaki horiek sura batzuetan —Jainkoak Mahomari egindako eta Koranean jasotako errebelazioak— datoz, eta zehazki lehenengo garaiari dagozkion surak dira, hau da, Mahoma Mekan
|
bere
emazte Khadijarekin bizi zen garaikoak eta jarraitzaile urriak zituenekoak.
|
|
2003
|
|
|
Xabier Alegria ikusi eta ordu batzuetara hitz egin genuen Itziar
|
bere
emaztearekin. Ondo aurkitu omen zuen, aurreko astean baino hobeto, Xabier oso gaizki geratu baitzen guardia zibilen eskutik pasa ondoren.
|
|
|
Baina gutxien espero duenean, esne mamitako amets hori zapuztu egingo zaio, bere iraganeko oihartzun ozenak dakartzan erreportaje bat dela bide. Orduan, bere amari ebakuntza larri bat egin diotenez, Gasteiza itzuliko da gizona, eta han ezker abertzaleko partaide den
|
bere
emazte ohiarekin eta espetxean urte mordoa iragan ondoren oso gaixo dagoelako aske utzi duten bere gaztaroko adiskide minarekin egingo du topo.
|
|
|
Parlamentua herriaren ordezkoa da, epaileen gainetik dago. Demagun Gorteetako diputatu batek
|
bere
emaztea hiltzen duela, sumario bat ireki litzaioke bide penaletik, baina prozesatzeko erreguzko eskaera bat egin behar litzaieke Gorteei. Diputatuen Kongresuak ez badizu baimen hau ematen pertsona hau etxera doa lasai asko.
|
|
|
Horixe du Migel Anjel Mintegi Larrazak idatzitako" Denak du bere prezioa" nobela beltzak abiapuntu.
|
Bere
emaztearen hiltzailetzat joa izango da gizona, eta Martuteneko espetxean amaituko du, harik eta bere abokatuak arazoa detektibe baten eskuetan uzten duen arte. Ostolaza errugabea dela frogatzea izango da detektibearen zeregina, ustez, baina eskaera horrek badu iruzurrik.
|
|
|
Berebiziko merkatari sena zuen, eta oso ondo ezagutzen zuen frantses eta ingeles modak jarraitzen zituen 10.000 biztanletako garaiko Bilbo. Kontuak horrela, elkarte bat sortu zuen
|
bere
emaztearekin eta Bilboko emakume jostun batzuekin. Carmen de Gardiazabal zen nabarmentzen zenetako bat:
|
|
|
Inasi eta Fernandoren arteko haserrea gero ta handiagoa da. Garrazki mintzatzea nahikoa iruditu ezik, Fernandok
|
bere
emaztea jo zuanetik (azkenean Fernandok jo egin zuan) etxe hartan ezta egon alaitasunik. Aldapaz behera hasiz gero, berez egiten zitzaizkien hitzak gero ta latzagoak.
|
|
|
Bide zuzenetik bagabilz, eskerrak emon deioguzan Jaungoikoari; okerreko bidetik jo badogu, zuzenera etorri gaitezan. Eta Jesukristo bihotz bihotzez maite badogu,
|
bere
emazte garbi ta maitagarri dan Eleiza Ama be bihotz bihotzez maitatzen ikasi dagigun.
|
|
|
JeanEtxepare, izatez, Elosujaunmedikua ordeztera joanzenAldudera. Etxeparekartikulubatdedikatu zionEskualdunOnaastekarian, oharbatzuk eskainizharenbizitzarenetaizaerariburuz, etabai, bide batez, ordukoEuskalHerriazere.FernandElosumedikuahiruurtezegonzen Alduden,
|
bere
emazte gaztearekin, eskolakBordelen amaituetaberehalakoan.Etxeparek baionarrazelabadioskuere, gainerakoiturrietanFernandElosuBordelen jaiotzatematendute, 1875ean.Halaber, badiosku, esan, Elosumedikuaez zelaondoegimoldatuAldudeko parajeetan: euskarahitzikez jakiteazgainera, senar emazteakosokidesberdinakzirenbertakoenaldean.Honelaxe azaldudiguzelakoa zenElosujaunmedikua:
|
|
|
Bestalde, Larregiren lana argitaratu baino lehenago ere idatzi ziren santuen bizitzak euskaraz. Hola, Agustin Kardaberaz gipuzkoar jesuitak(), hainbat dotrina eta debozio liburu publikatzeaz gain, Santucho gazte biren S. Luis eta S. Estanislaoren miragarrizco bicitzaren berri onac (1764), eta S. Isidro Achurlari, ta
|
bere
Emazte Doña Mariaren bicitza (1766) argitaratu zituen. Idatzita utzi zituen ere Ama veneragarri Josefa Sacramentu guciz santuarena ceritzanaren vicitza eta vertuteac; eta Azpeitico erri chitez noblearen Gloria paregabeac edo Aita San Ignacioren bicitza laburra, baina argitaratu gabe.
|
|
|
Biharamun goizean, Turkiako eguzkiaren dirdirek zerua horitzen hasten zutela, Alemanian bost pertsona onartuko lituzkeen Husnu Ottoren autoan metatu ziren denak. Husnu, Shurin(
|
bere
emaztea), horien Ahmet semea, eta Osmanen amarekin, laurak toki saindu baterantz abiatu ziren. Iduriz, arrunta zen hiri haundi horretan hola garraiatzea.
|
|
|
Ahmet harritua zenez Oya k bere baimena galdegitea, eta ez zuenez lehen arratsetik irudi txar bat ukan nahi, segidan baietza eman zion. Oya ren helburua, hori galdegitean, ez zen batere erakustea onartu zuela
|
bere
emazte ezkondu egoera, baizik eta bere kusiari sinestaraztea hala senditzen zela beranduago honen konfidantza lortzeko eta askatasun gehiagoren ukaiteko. Izan ere, bazekien honen kontra joanez, ez zuela deus irabaziko eta nahi bazuen bere egoera aldatu, izigarri abilki edo argiki ari izan zuela.
|
|
|
Gisako atestatuetan gertatu ohi denez, ñabardura morbidoak erantsi dituzte lekukoek. Batek, bihotzondoko zauri txiki horretatik, odolarekin tartekatuz, arnas kolpeak botatzen zituela esaten du, lurrun lainoxkak airean utziz, bihotzak, guztiz hondaturik ere, eragiten segitu izan balio bezala, eta etengabe ezpainak mugitzen zituela, betikotasun osoan
|
bere
emaztearekin errietan, egundokoak esaten, segitzeko intentzioa duenaren gisan.
|