|
2005
|
|
|
Nire bizitzari zentzua ematen zion gauza bakarra zen orduan, urduri telefonoz deitu eta bidea libre bazen han agertzea, eranzteko eta erauzteko erosoak ziren arropekin beti.
|
Bera
ere halaxe egoten zen nire zain. Ez genuen galtzeko denborarik izaten, herio batean zihoakigun astia, larrualdiaren ondorengo elkarrizketak egiten zitzaizkigun labur.
|
|
2009
|
|
|
Grekoei jarraiki, mendebaleko filosofia eta zientziak, unibertsoa zer den argitzeko, artisauaren jarduna eta obra ulertzeko eskema hori aplikatu dute. Horrela, berdin da gero Jainkoa baiesten ala ezesten dugun, kontzeptuaketan bertan gauzak hastapenetik Errementari Handi baten(, demiurgoa?) obrak bezala dauzkagu pentsatuak, eta geroenean munduaren sorrera
|
bera
ere halaxe pentsatuko da, Arkitekto Handiaren eraikuntza, Ernazimentutik aurrera esatea gustatuko den legez. Erlijiozko Jainkoaren ideia antropomorfoa bada, zientzia ere erro errotik antropo eta soziomorfoa da; mitoa zein zientzia, gizakiak bere interesetatik eratuak dira, bera zer den eta nola diharduen daukan kontzientziaren proiekzioz naturaren gainera.
|
|
|
Zeinen pozik jaso zuen Txarok gutuna, astelehen ilunabar hartan!;
|
bera
ere halaxe aritu baitzen bezperan, igande arratsaldean?, baita astelehen hartan ere, klase partikularrak eman ondoren. Maria Bibiana iritsi baino ordu erdi bat lehenago?, idatzi ez idatzi, nahiz eta azkenean ekinaldi guztietan utzi behar izan zuen, tonuarekin asmatzen ez zuelako edo; hantxe zituen paperontzi batean frogak: hamaika orri apurturen puskak!; hala, bada, Maria Bibiana orduantxe iritsi izana kointzidentzia hutsa ote zen, edo zeruaren seinalea eta mesedea?; aurreko asteko ostegunetik. Teofilo Mariaren idatzizko mehatxua jaso zuenetik?
|
|
|
Hiru ataletan iritsi zitzaion berri gaiztoa, beraz, Nazario Orberi, eta
|
berak
ere halaxe erantzun zion atal bakoitzari, begiak gero eta gehiago zabaltzen zituela, zeruraino, infernuraino?, zabaldu zituen arte; jarraian, baina, keinua disimulatu zuen, borondatearen ahalegin batez; sabelaren goialdean, ordea, disimuluak kanpoa itxuratzen du, barrua nekez?, larritasun bat nagusitu zitzaion, ez haren gogoak ez haren borondateak ezin menderatu izan zutena, emazteak emandako xehetasunak berun puskak balira bezala, zintzurrean behera erori zitzaizkionak:
|
|
|
GERMANek minez baietz,
|
bera
ere halaxe dagoela.
|
|
|
Zeinen pozik jaso zuen Txarok gutuna, astelehen ilunabar hartan!;
|
bera
ere halaxe aritu baitzen bezperan –igande arratsaldean–, baita astelehen hartan ere, klase partikularrak eman ondoren –Maria Bibiana iritsi baino ordu erdi bat lehenago–, idatzi ez idatzi, nahiz eta azkenean ekinaldi guztietan utzi behar izan zuen, tonuarekin asmatzen ez zuelako edo; hantxe zituen paperontzi batean frogak: hamaika orri apurturen puskak!; hala, bada, Maria Bibiana orduantxe iritsi izana kointzidentzia hutsa ote zen, edo zeruaren seinalea eta mesedea?; aurreko asteko ostegunetik –Teofilo Mariaren idatzizko mehatxua jaso zuenetik– oso kezkatuta baitzegoen; nor ote zen, edo nolakoa ote zen, bada, Teofilo Maria Orbe?; Adari entzuna zion nortasun handiko mutila zela, zintzoa eta gogorra, aitaren oinorde izatera deitua eta aitarekin fabrikan lanean ari zena, arrakastatsu; Txarok, baina, ederki gogora zezakeen nola Adak, halako batean, Teofilo Mariari buruzko iritziari hitz batzuk erantsi zizkion, kopetilun:
|
|
|
Hiru ataletan iritsi zitzaion berri gaiztoa, beraz, Nazario Orberi, eta
|
berak
ere halaxe erantzun zion atal bakoitzari, begiak gero eta gehiago zabaltzen zituela, zeruraino –infernuraino? – zabaldu zituen arte; jarraian, baina, keinua disimulatu zuen, borondatearen ahalegin batez; sabelaren goialdean, ordea –disimuluak kanpoa itxuratzen du, barrua nekez–, larritasun bat nagusitu zitzaion, ez haren gogoak ez haren borondateak ezin menderatu izan zutena, ... esan nahi baita sentipen hura, minaren eta astuntasunaren artekoa, ezin disimulatu izan zuela, eta nekezko riktus bat eragin ziola hazpegietan.
|
|
2010
|
|
|
Xabierrek haurrak esnatzen zituen lanera alde egin aurretik. Omar eta biak batera jaikitzen ziren eta mutikoak egiten zuen oro errepikatzen zuen Luiak bere kabutan, aurrerantzean
|
berak
ere halaxe egin behar zuela aginduz bere buruari: marmeladadun tostaden gurtzea, laranja zukuari hurrupada irrikatsuak, arropa janzteko energia.
|
|
|
Hartaz libratu nahi zuen». Burroughsek semea ere drogen bidean jarri zuen, eta homosexualitaterantz bultzatu zuen,
|
berak
ere halaxe praktikatzen zuen eta, bota garbitzaileekin eta. Truman Capoteren berri ere jaso nuen.
|
|
2011
|
|
|
Penano zeruan sartu zenean, Jainkoak urrezko harmonika bat eman, Penano jotzen hasi, eta saindu guztiek jo nahi dutela harmonika geroztik? Eta David erregea
|
bera
ere halaxe omen zabilek, arpa alde batera utzita?
|
|
|
Ez lo kanta batekin, baina bai sehaska eta haur kantek duten era eta irudietara hurbilduz. Behin baino gehiagotan Achiaryk
|
berak
ere halaxe egin du: " Obabatxue" kantatu zuen post scriptum bezala 1994ko Achiary Carter Holmes lanean, eta" Lullaby for Peter" bihurtu zuen kantu bera Peter Kowald lagun joan berriari eskainitako 2004ko Theseven circlesean.
|
|
2012
|
|
|
Urkulluk ere begiratu du atzera, eta okerrak onartzearen beharra azaldu du. Besteei eskatu bezela,
|
berak
ere halaxe egin du: «Iraganean gure printzipio etiko eta politikoen muturreko errekonozimendua behar bezalako gardentasunekin ez errepikatzea izan da gure akatsa, agian».
|
|
2014
|
|
|
Hain zuzen, Xavier Muntz eta Bruno Fayk egindako GAL, estatu hiltzaileak erreportajean, 8:25 eta 9:05 minutuen artean. Mareyk
|
berak
ere halaxe salatu zuen elkarrizketa batean: «Tortura sistematikoa jasan nuen.
|
|
|
Eta denek barre egingo zuten, eta baita aurki ahaztu ere, kontuz ibiliz, hori bai, aurrerantzean fraide horrekin inon bakarka topo ez egiteko. Gaur egun, berriz, halakorik gertatuz gero, ume hori berehala jarriko dugu zaintzapean, gaixotasun larri eta arriskugarria daukan norbait balitz bezala, eta umea
|
bera
ere halaxe sentituko da: arraroa, diferentea, errukarria.
|
|
|
Baina, hil? hitza erabili nahi izan du, apropos,
|
bera
ere halaxe sentitu izan delako: hilda.
|
|
|
Emakume zaharra, gizonik maite izan ote duen ahaztuta, zoramenaren ispilu, (baina ispiluaren atzean aske eta zoriontsu izan litekeela jakitun). Emakume gaztea ezkondu da maite eta desio duen gizonarekin, bizitza osoan zoriontsu izateko ilusioz. Emakume helduak jakinarazi nahi dio
|
bera
ere halaxe ezkondu zela orain urte batzuk, baina gero zerbaitek krak egin zuela harremanean. Emakume zaharrak berak egin zuen krak munduan gehien maite zuen pertsona galdu zuenean.
|
|
2015
|
|
|
Jexuxek, Aitak egina zuen ezkontza tratua ez zuen aintzakotzat hartu, eta horrek erabat petraldu zuen bien arteko giroa. Jexux sarritan ibilia zen lagunei andrea bilatzen, bitarteko lanak egiten, eta azkenean
|
berari
ere halaxe bilatu zioten emaztea. Aitak ordurako bilatua zion andregaiari ezetz esan zion, eta orduan izan ziren komeriak.
|
|
|
Bera adore ematen hasi zitzaidan eta adore falta hori zaharra izatetik zetorkidala esan zidan. Nik, berriz, argi ikusten nuen ez zela horrela, orain zaharragoa bainaiz eta ez dut; eta
|
berak
ere halaxe ulertuko zuen, baina adore falta hori Jainkoagatik zetorrela pentsa ez nezan agiraka egitearren esan zidan. Orduan, Palentzia eta Burgosko fundazioetan batera ari ginen, eta ez baterako eta ez besterako ez neukan ezer; hala ere, ez zen hori arrazoia, gutxiagoz hasi ohi bainaiz.
|
|
|
4 Baina kontenplazioa, ene alabak, beste gauza bat da; hauxe da daukagun okerra: norbait egunero une batean bere bekatuez gogoeta egitera iristen bada (eta izenez baino gehiago izatez kristaua bada, beharturik dago horretara), hura kontenplazioari erabat emana dela diote berehala, eta kontenplazioari erabat emana denak izan behar dituen bertute handien jabe nahi lukete, eta
|
berak
ere halaxe nahi du bere burua, baina oker dago. Hasiera hauetan ez zuen asmatu jokoan ongi sartzen:
|
|
2016
|
|
|
Almazenerantz Belle eta Greta orpotik kentzen ez zitzaizkiola, Carlosek arrazoi eman zion MariaTeresak antzemandako aldaketari, zeren
|
berari
ere halaxe iruditzen baitzitzaion, aspaldi ez bezalako aldarte ona zeukala. Baina, pentsatzen jarrita, aldaketa hura zergatik?
|
|
2017
|
|
|
–Francoren kontra, gerran Gernika erre zuelako, eta
|
berak
ere halaxe erre nahi zuen Franco.
|
|
2018
|
|
|
Alkandorarik gabe jantzi arren gizonezkoei jertseak elegante ematen diela iruditu zaio Fakirrari, eta gainetik jartzen duten gaban edo jaka da –bigarren eskukoa baina dotorea– horren arrazoia ziurrenik.
|
Bera
ere halaxe dabil aspaldi, nahiz eta artileak azkura eragiten dion eta gorritasunak sortzen azalean. Munduan beste hiririk ez balego bezala jokatzen dute paristarrek, eta buruaskitasun horrek halako enkantu bat ematen die, haiek daukatenik ez dakiten, baina Fakirraren begietara nabarmena den zaurgarritasun bat:
|
|
2019
|
|
|
Rangel esnatu egin zen; mahai guztia ari zen osaba Rufinoren eskaria errepikatzen; Joaninha
|
bera
ere halaxe ari zen; egiteko topa, iaz bezalaxe. Rangelek baiezkoa eman zuen, oilo hegal hura akabatu orduko egingo zuela.
|
|
|
Bilbon, alegia!?.
|
Bera
ere halaxe sentitzen baitzen, edonon zegoela ere Kontxako itsaso txuri urdinean balego bezala, munduaren erdigunean munduaren jabe! Eta begiak itxi, Urgull mendira begiratu, eta Hirtshalseko itsasargiaren antzeko dorre lerdena ikusten zuen, goitik behera txuri urdina, Jesusen Bihotzaren eskultura itsusiaren ordez, berak inoiz amestu bezala?
|
|
|
lorearen printza horixka haiek kizkurtzen eta kako  tzen, lorea ixten bezala abiatu bazen, ziurtzat joko zuen laster emango ziola euritik. Lasai lasai, zabal zabal bazeuden,
|
bera
ere halaxe geldituko zen, lasai eta zabal: ez zegoen euri arriskurik.
|
|
2020
|
|
|
Astearte goizean, Zarauzko Santa Ana adinekoen egoitzako (Zarautz, Gipuzkoa) mediku baten dei batek eman zien abisua. Bazekiten pattal zegoela, baina ez zuten hain bat batekorik espero; medikuak
|
berak
ere halaxe helarazi zien. COVID gaitza zuen aitak, eta, hil ostean ikusi nahi bazuten, traje berezi bat jantzita eta bi metroko distantzia mantenduz ikusi ahal izatea eskaini zieten, eta berrogeialdia beteko zutela hitzemanda joan zitezkeen ikustera.
|
|
|
Diskrezioak diskrezio, gaitzaren inguruan esan ditugunak gogoan hartzea ezinbestekoa da Leteren ibilbidea ulertzeko.
|
Berak
ere halaxe esan zion Lander Arbelaitzi (2006): " ni ulertzeko hau ulertzea garrantzitsua da".
|
|
2021
|
|
|
Egun haietako batean, Adarra mendiaren azpiko gurdibideetan barrena eraman nuen Jonane ibilaldi bat egitera; gero, Besabin bazkaldu genuen. Hala ere, denbora gehien etxean igarotzen genuen, irakurtzen;
|
bera
ere halaxe. Seinale ona, egin nuen neure kabutan.
|
|
2022
|
|
|
Berresten dut, goitik behera, ehun eta hogeitaka idazle eta kulturgilek haren askatasunaren alde sinatu berri dugun adierazpenarekiko atxikimendua. Gure lankide hau ETA ohiko kide izana da,
|
berak
ere halaxe du aitortua, liburuetan eta, 90 hamarkadatik aurrera. Baina ez al ditu honezkero kitatuak, galanki kitatuak ere, zituzkeen zor guztiak?
|
|
|
Baina gau hartan, aitaren besoetan, galdutako haurtxo bat bezala sentitu nintzen. Eta nago
|
bera
ere halaxe sentitzen zela, malkorik isurtzeko aukerarik ez izan arren. Pixka bat lasaitu nintzenean, aitak bere kopatik edanarazi zidan.
|
|
2023
|
|
|
bere burua huts sentitzen zuela. Vincent
|
bera
ere halaxe sentitzen zela, hutsa. Vincentek Theori adorea eman nahi zion eta esaten zion pintore primitiboek egiten zuten lan bera egiten zuela hark ere, hots, pintoreei dirua ematen ziela eta haien koadroak saltzen zituela eta horri esker beste koadro batzuk pinta zitzaketela; bere buruari uko egiten ziola, bere indibidualtasuna sakrifikatzen zuela; zeharka, besteen bidez, pintatzen zuela Theok.
|
|
|
Izan ere, nik ez daukat gure amaren alde txarrez edo, besterik gabe, terrenalez berba egiteko arazorik.
|
Berak
ere halaxe hitz egiten baitu bere alaba txikiaz: hankak lurrean eta mingaina zorrotz.
|
|
|
Elena Agirreri gutxi falta zitzaion erditzeko. Azken asteak oso astunak iruditu zitzaizkion, beharbada
|
bera
ere halaxe sentitzen zelako: astun.
|
|
|
Jentilak
|
berak
ere halaxe zirudien; txima eta bizarra tantaka, sorbaldak behera, ohiko ibilera tente eta segurua ahantzirik. Belaunikatu eta eskutzarrarekin lokatza hartu zuen, indarrez.
|
|
|
Brownek plataforma bat lortu zuen AEBko erdiko klaseko emakumeen etxeetara iristeko, bereziki lan merkatuan sartzen hasiak zirenen etxeetara. 1997az geroztik Cosmopolitan eko editorea izaki, sexu abenturetarako –sexu abentura heteronormatiboak betiere– grina erdigunean jartzen zuen feminismo amarrutsu baten alde egin zuen, baita sexualitate femeninoa modu inteligente batean" aurrera egiteko" erabiltzearen alde ere,
|
berak
ere halaxe jokatu zuenez gero. Lehen emakumeetako bat izan zen AEBko emakume gazteei transmititzen ziena" den dena" eduki zezaketela:
|
|
|
Edozein hizkuntza izan da euskara bezain baserritarra; erromantze guztiak sermo vulgaris ziren latinaren parean; latina
|
bera
ere halaxe zen grekoaren parean; eta, bere garaian, grekoa ere bai Egiptotik edo Babiloniatik jasotako kulturen parean. Zer txorakeria da, beraz, aurreiritzi hori?
|
|
|
" Etxeberri Ziburukoaren otoitz horren kopia bat nahiko du seguru asko, zur puxkari helduta doan naufragoarena.
|
Bera
ere halaxe sentitzen dela aitortuko dit. Berriro irakurriko diot:
|