|
2000
|
|
|
Gure adineko lagun batek erraiten zidan duela 30 urte euskara bukatua zela Iparraldean. Orain
|
bere
seme alabek bat Bretainian duela bestea Irlandan euskara ikasi nahi dutela erraiten zidan. Guk taldeari esker ez dela galdu euskara erraiten zidan.
|
|
|
Botere publikoetatik erritmo eta eskubideak errespetatu daitezen bermatu nahi dugu. Nork
|
bere
seme alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera handia du euskal gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
|
|
|
Danielek 14 urte zituela Arte Ederrak ikastera eraman zuen aitak. Hasi eta segituan, bertako Madrazo irakasleak esan zion
|
bere
semeari ezin ziotela deus gehiago erakutsi, kultura baino ez zuela behar. Hala," Madrid la nuit" egunkarian hasi zen lanean eta, 18 urte zituela, Parisera alde egin zuen margolari gisa lan egiteko.
|
|
|
Baina sarri helduak dira okerrenak, eta horrekin kezkatuta ageri dira Imanol Lazkano eta Arantzazu Loidi, eskolarteko txapelketako epaileak. Arantzazu Loidik uste du" espektatiba hori haurrengan baino gehiago gurasoengan sortu da, denek nahi dute
|
bere
semea edo alaba Andoni Egaña izatea. Gure garaian ez zegoen hori".
|
|
|
" Egge" rik ez duten esaldiak soilik erabiliko dituzu, hara! Ederki kostata, baina lortzen duzunean, beste arazotxo batzuei aurre egin beharrean zara, ordea, irakaslea" aggia" zarela esaten hasi delako, eta zure gurasoak alaitu ordez kezkatu egin direlako
|
bere
seme" erremerreak" hiztegi oso aberatsa duela jakitean. Zorionez, ikaskide berri batek aterako zaitu zulotik:
|
|
|
Baina, espero ez zuen gertakizun batek bere benetako oinazea ekarriko dio:
|
bere
semea, Eneko, atxilotu dute, ETAko kidea delakoan. Egoera berri honen aurreko amaren sentipenak islatu nahi dizkigu idazleak.
|
|
|
Garai ezberdinetan kokatuta ezezik era diferentetan kontatuta ere badauden arren, lotura estua dute elkarren artean bi kontaketa horiek: lehendabizikoan Txomin eta bigarrenean Eneko
|
bere
semea, batean zein bestean gizonezko protagonista nagusia aberriaren aldeko nolabaiteko borrokan hilko da; eta lehenengoan zein bigarrenean bataren maitale eta bestearen ama den Axunek oinazearen zaporerik mingotsena dastatuko du, ezintasun eta etsipenez. (...)
|
|
|
Argentinara joandako bi euskaldunen arteko maitasuna kontatzen digu. Hauek Ameriketan ezagutu ondoren, Euskal Herrira itzuli eta bertan
|
bere
seme alabekin bizitakoen berri ematen digu. Belaunaldi ezberdinen bizipenak harira ekarriz, eta historiaurreko gizakiei erreferentzia eginez, unibertsaltasuna aldarrikatzen saiatzen dela dirudi.
|
|
|
Gogoan izan, halaber, Aragoi eta Gaztelako Erregetza biok, edonork dakienez, XI. mende hasieran, Nafarroako Santxo III.ak (Santxo Handia zeritzanak) sortu zituela musulmanei kendu zizkien lurraldeetan, eta
|
bere
semeen artean zatitu zituela: Gaztelako erregetza sortuz Fernando I.arekin eta Aragoikoa Ramiro I.arekin.
|
|
|
Euskararentzat abegi hobea zuten, zeren Isastik Compendio historial haren 168 orrialdean zioenez, Karlos V.ak gogozko omen zuen euskara, eta nafar mandazainarekin izan zuen elkarrizketa jaso zuen (Mitxelenak, aipaturiko Textos arcaicos en 154 or. dakarrena, eta horrez gainera beste zerbait gehiago 106 orr.). Felipe IV.ak, bere aldetik, Juan de Isasi eibartarra hautatu zuen
|
bere
semeen, ayo? (irakasle gisa), eta Elgoibarren 1635eko apirilean egin ziren Gipuzkoako Batzar Nagusietan irakurri zen bere gutun bat, non zioen Baltasar Printzeari gogozko zitzaiola euskara:
|
|
|
Aste haietan, era berean, eta Euskal Herrian zegoen giro politikoaren ezaugarri, Tolosako mitina (ekainaren 18an) izan zen. Mitinburu, Tirso Olazabal irundarra, Karlos VII.aren konfiantza gizona izandakoa (mitinaren inguruko egunetan,
|
beraren
semea erregegai ofizial modura agertzen zen, Don Jaime de Borbon alegia). Mitineko hizlari nagusiak:
|
|
|
Euskara (Lingua Navarrorum) zabartu egin zuten eta okerhorrek ondorio tragikoak ekarri dizkio Euskal Herriari. 1225 urte inguruan, GaztelakoFernando III. erregeak, bere erresumako agiri publiko guztiak gaztelaniaz idatziakbehar zutela izan agintzen zuen bitartean?
|
bere
seme Alfontso X.ak berraginduzuena?, nafar erregeek euskara ez beste hizkuntza guztiak erabiltzen zituzten ofizialkibere erresuman: latina, gaskoinera, Nafar Aragoiko erromantzea; gero gaztelania erebai eta, azkenaldian, frantsesa ere.
|
|
|
Izan ere, frantsesa ez den edozein hizkuntza arriskutsu suerta zitekeen, probintzien arteko antzinako banaketak? pizteko, eta horregatik, hain zuzen, hizkuntzaren batasunak elkartuko zituen, familia
|
bereko
seme alabak? 75 Iraultzaileek, patois, direlakoez zuten iritzia zein zen kontura gaitezen, ikus dezagun Barère k zioena:
|
|
|
—nik aditzeko moduan mintzatu zen emaztekia, medikuari baino gehiago neuri xuxendu balitzait bezala: haatik, baldin dudaren bat banuen, ez nuen luzaz iguriki behar izan, zeren, medikuari adio egin bezain fite, eneganat etorri eta,
|
bere
semeari ahakar egiterat zihoakion ama batek bezala, fermu eta fintko, baina baita gozo eta emaro ere, erran baitzidan, euskaraz—: Mutila, ez al duk nehoiz ere aditu ezen astoa meneratzen dela zigorrez, baina gizona hitz onez...?
|
|
|
Eta zulo hori, zinez erraiten diat, izarrik gabeko gaua duk, zeren bizirik bainago, baina hilik banengo bezala... Eta, Urbiainerat joanen banintz ere, amak ez likek
|
bere
seme hura aurkituko, itzal bat baizik, zeren mundua jan nahi zuen gazte hura munduak jan baitzuen, finean... Eta horretarakotz, hobeki nagok hemen.
|
|
|
Finean, nola aitona Nikolasek printzipalki frantsesez ikasi baitzuen, eta nola behin batean, bere izebetarik bat, Parisko handiki baten etxerat ezkondu behar zuela eta, Parisen egon baitzen eta Parisko handitasunarekin liluraturik itzuli baitzen, hala miresten zituen Paristik eta Frantziatik zetozen kasik gauza guztiak, eta hala nahi izan zuen eta hala erdietsi ere zuen, erregeordearen fabore berezi baten bidez, bere bi semeek —gure aitak eta osaba Joanikotek— Parisen ikas zezaten, Filipe II.ak bere denboran ezarri legearen gainetik, zeinak bere menekoei kanpoan ikastea eragozten baitzien. Eta, hala eta halatan, Parisko izebaren eta haren senarraren ahaleginei esker bete ahal izan zuen aitonak
|
bere
semeak ongi hazteko eta hezteko ametsa, igortzen zituelarik bai bata eta bai bertzea ere Parisko Collège de France rat, gure aita lehenik, eta osaba Joanikot ondotik, zeren eta haiek ere hiru urteren aldea baitzuten beren artean, Mattinek eta biok gure artean bezalaxe.
|
|
|
Zuhur jokatu behar dugu; izan ere, isilpean segitzen badugu, hats har dezakegu; agerian, berriz, hatsa ukatuko digute... eta, andere Grazianak berorren dorretxerat joaitea debekatu badit, goganbehar delako da..." Eta osabak erran zion: " Ai, Maddalen, zergatik ez ditugu kontu horiek ahanzten... eta zergatik ez didazu kopla eder bat kantatzen?" Eta Maddalenek osabari buruko adatsa ferekatzen ziola, nola ama batek
|
bere
semeari, kantatu zuen: " Neguaren erdian/ nago ni lilitan/ jaun Joanesek nauka/ bihotza eztitan".
|
|
|
—Joanes, Ama Mariak ez zuen deus ere maite izan
|
bere
Semea bezainbat, neurri gabeko neurriz maite ere; eta nik ere orobat maite nahi zintuzket zu... —eta, erraiten zizkidan hitzak bertze irri batez gozatzen eta eztitzen zizkidala, segitu zuen—:
|
|
|
Edo, etsimenduak harturik ote zegoen osaba? Zeren pentsa baitzezakeen ezen deus guti egin zezakeela libertatearen aldeko borrokan, are gutiago Pedro Huizik eta biok bakarrik utzi genuenetik, eta zeren pentsa baitzezakeen, ondorez, ezen aski zuela ezkontzearekin eta iduri egitearekin, bere egia eta bere sekeretua
|
bere
seme alaben bidez bideratuz, nola gertatu izan baitzen etxegoiendarren artean belaunez belaun. Edo, despit hutsez jaurtiki ote zituen hitz haiek, gogaiturik zegoelako kontu hartaz eta berdin zitzaiolako jada guztia?
|
|
|
don Fidel Urdanburu zen, Iruñako nafar hura, bere esklabo indiarrak ezin okerrago tratatzen zituena, halako suertez, non hauek, ordainean, izen indiar harekin —zeina baitzen spiritu gaizkinen gaizkina, indiar haien sinesteen arabera— bataiatu baitzuten nagusi eta jaun bihozgabea. Eta, handik aitzina kontu kontari hasten zitzaidala, zein goibel jarri nintzen, noiz eta Ixaruk jakinarazi baitzidan ezen sugeen putzurat egotzi zuela jaun nafarrak, indiar emazteki bateganik izan zuèn haur jaioberria, sakrifizio hura probetxuzkoa izanen zitzaiolakoan
|
bere
semeari, purgatorioko penen erridimitzeko, eta zein arrai eta alegera jarri nintzen, aldiz, jakin nuenean ezen plantazionean altxamendu bat izan zela haren ondorez, Gorukik eta biok ihes egin eta handik urtebeterat, eta altxamendu hartan biktoria erdietsi zutela, eta gaztigu berarekin ordaindu behar izan zuela azkenean nafar krudel hark, zeren eta asaldatuek sugeen arterat egotzi baitzuten hura e... Eta Ixaru ere biktoria hartan laketzen zen, harik eta ustekabeko iluntasunak haren betargia hartu zuen arte, erraiten zidala:
|
|
|
Eta batzuetan besarkatzen ninduen, nola ama batek
|
bere
semea.
|
|
|
MATTINEK hiru urte egin zituen Madrilen, baina urtero etortzen zen Urbiainerat, uden iragaiterat. Eta nola oroitzen zen aita
|
bere
seme kuttun hartaz, hura kanpoan zegoenean!, mihian mila erran erabiltzen zituela: nola ote dago etxeko primua, nola nabaritzen dudan haren hutsa, datorrenean present bat egin behar zioat...
|
|
|
Ez dakit bertze nonbait erran dizudan, baina emazteki ohiz kanpokoa zen Sagrario, zeren eta, familia onekoa zen arren eta irakurtzen ere bazekien arren, magiaren munduak erakartzen baitzuen, halako tailuz, non bera ere, denboraren denboraz, azti bihurtu baitzen, inguruko jauntxoen artean bere eragintxoa izanen zuena. Eta Abel Huizi, bertzalde, Sagrarioren senarra, aitona Nikolasen laguna izan omen zen eta jauregiko kontu batzuk ere eraman izan omen zituen, eta, hargatik edo, behin baino gehiagotan etorri izan omen zen jauregirat,
|
bere
seme Pedro Huizi ondoan zuela. Eta hala egin omen ziren Pedro eta osaba Joanikot lagun eta adiskide.
|
|
|
heroi sentitu nintzen... denbora ezin laburragoan, ordea, zeren, haren jarraikian, bere lekutik altxatu baitzen aita, odola sutan, haragia eta biandak ebakitzeko labana eskuan... Bai, badakit ezen oharkabean zeramala labana eskuan, mementu hartan zerbaitetan erabiltzen ari zelako... baina, bertze deusetarako betarik gabe, ikusi nuena ikusi nuen nik orduan, eta hala agertu zitzaidan hura, Abraham erresuzitatu bat balitz bezala, ustekabeko hark itsutua,
|
bere
seme Isaak semearen gibeletik, haren sastatzeko disposizionean.
|
|
|
|
Bere
seme alabetako bigarrenaren galbideak noraino nahigabetu, hartaraino ilundu zuen bisaia. Autotik ateraz geroztik besapean neraman fardela erakutsi nion.
|
|
|
Bere nagusitasun ekonomikoa agerian jarri zale, plazer handia hartzen zuen bere ilobari aita amek sekula ere eginen ez zizkioten opari garestiak egitean. Hain zuzen ere horregatik ez nuen koinata imajinatzen
|
bere
seme alabak jostailu zahar zartatu batez gabetzen ilobari emateko.
|
|
|
Lehenbiziko hirurek, berriz, labur bezain zehatz ematen zuten nire erresuminaren berri. Gaueko hamaikak laurden guti ziren eta nire andrea itzuli gabea zen oraino
|
bere
semeaz arduratzera. Sarrerako hitzez duda nuen, hala ere; gogorxkoak, akaso.
|
|
|
Lehenagoko denboretan ere, nire lanak ez zion lilura handirik sorrarazten. Kristinari, arroparen merkatuaren gorabeherez, bere" talde" aldakorrez eta
|
bere
semeaz landa gauza guti interesatzen zaio munduan. Oroitzapen berri samarra berreskuratu nuen laino artetik.
|
|
|
Gurasoenean gela partekatzen genuen garaietan, batxilergoa aitzina ateratzen erabili behar zuen denbora paperak koloretzen ematen zuen, aita zenaren amorragarri. Gaixoak ez zuen sekula amestuko,
|
bere
seme gazteenak delako denbora pasa alferra ogibide bilakatzen jakinen zuenik, hiriko eta are kanpoko argitaletxe eta publizitate agentzien" free lancer" preziatua gertatzeraino. Oraindik ez nengoen ohitua mahai luzera makurtua ikustera, paperez, errotuladorez eta tintontziz inguratua," estudioa" deitzen zuen korridore hondarreko gelan.
|
|
|
Orduan, Jainkoaren ahotsa entzun zen lorategi hartan.
|
Bere
seme Anjeli deitzen zion, eta ni ez nintzen ausartzen. Arrosak, liliak eta San Jose loreak.
|
|
|
Orduan Jainkoaren ahotsa entzun nuen lorategi hartan.
|
Bere
seme Anjeli deitzen zion.
|
|
|
Bizkaiak
|
bere
seme euskaltzale bati zor ziona bete du, Frai Bartolomerenak berriro gure eskuetan jarriz. Urkiza eta Baraiazarra euskaltzaleen adoreari eskertu behar diogu hori.
|
|
|
Arazo honen hasiera, publikoki bederen, 1901.eko Agorrilaren 29an izan zela esan genezake, Bilboko Lore Jokoetan, hain zuzen, han, ordurako Salamankako Unibertsitateko errektore zena, Bilbok
|
bere
seme ospetsuaren merezimenduei ezagutza egin nahirik, mantentzaile izendatua baitzuen. Migel jaunaren izaera pitxia eta tenperamentu zuzengaitza harrezkero aski ezagunak ziren, baina zentzu oneko inori ezin burura zekizkiokeen izendapen hark ekarriko zituen ondorenak.
|
|
|
Ez al da beharrezko etxeko bertuteen, aitaren aginpidearen eta familia gobernuaren lege onespena? Norbaitek guraso ezbidezko izan ditzakeela-eta, beldur bada, zergatik ez gauza
|
bera
seme alaba arimagabekoen kariaz. Familia baten egoera nolakoa izan eta seme alaben artean banaketa zati berdinetan egitea, ez ote litzateke, besterik gabe, desberdintasun izugarriaren iturburua?
|
|
|
Lehen dispertsioa deitzen ziotenari hurbilketa deitzen diote orain; eta horrela, neure iloba adibidez, Txemi Arteaga, Albacetetik Picasentera hurbildu dute, Valenciara alegia. Lehen lagunekin zegoen moduluan, orain bakar bakarrik dago; lehen elkarrekin egiten zuten bisita Albaceten zeuden lagun guztiek, orain egun ezberdinetan egin beharra daukate Picasenten; lehen baino komunikazio okerragoak dauzka orain nire arrebak
|
bere
semea bisitatzeko. Eta eta abar.
|
|
2001
|
|
|
" Nork kontatu, askok eta askok, gaur gure izkuntza ikasten, ari eta ari, sartzen dituzten orduak? Noiz eman diote
|
bere
semeek oinbeste esker gure erriaren izkuntzari. Jakitekoa izango litzateke, zenbat ordu sartu behar izan dituzten euskera bateratzeari lanari su ta gar ekin ziotenek.
|
|
|
Beude aitzakiak beste baterako. Has dezagun urte berria itxaropenaz, iñoz badata, izatekoa du ta gure erri zaharrak,
|
bere
seme gazteeri eskerrak. Euskal gaztetxoentzat eredu aparta!".
|
|
|
Behin behar eta Alemania gerrate bero eta bizian zebilen. An zabiltzan, odol irakiñean,
|
bere
semerik lerdenenak. Sortu zitzaion erregearen seme gaxteari gerrara joateko irrika.
|
|
|
Ez, hori asmakizuna da. Hala ere, gaizki egongo da nik hau esatea baina, nire irudiko, liburuaren zatirik interesgarriena gudari horren eta
|
bere
semearen arteko harremanena da. .
|
|
|
Gaitz handi bat dago ere Zuberoan, etxalde ugari direla segidarik gabe,
|
bertako
semea edo alaba ez delakotz ezkondu edo norbaitekin juntatu. Zergaitik hau?
|
|
|
Gizarte mota horren baloreak dauzka hizpide, langile xumeari nolako hondamena ekar diezaioketen agerian uzten duelarik. Titulutik bertatik erraz asma daitekeenez, saltzailea da bere protagonista nagusia,
|
bere
semeen aurrean arrakastatsu eta eredugarri azaldu nahiko lukeen gizona, errealitatean hutsaren hurrengo gisa tratatua dela onartu nahi gabe. Ia bizitza osoa eskaini dio Willy Lomanek duen lanbideari, herriz herri salmentak egiten ibiltzeari.
|
|
|
Manuel izeneko
|
bere
semea ere Lizarran sortu zen 1891ko irailaren 25en. Manuel Irujo Ollo.
|
|
|
MARISAk
|
bere
semeak jarri duen txotxolo maitemindu aurpegia ikusten du.
|
|
|
Urteroko kanpaina militarraren aurretik egitenzuten, eta consensus a (onespena) eskatzen zuen erregeak bere erabakiak aurreraeramateko. Pepin III.arekin maiatzean egiten zen, zaldientzat nahiko zuhain izateko; baina Karlomagno
|
bere
semearekin, ekintza militarretatik bereizi zen, batzarraAkisgranen eginez.
|
|
|
Letra mota ere aldatu zen, asmatu ezarren, minuskula karolinoa hedatuz (argiagoa zena), VIII. mendetik aurrera liburuetan bakarrik erabiliko zena. Errege liburutegiak garrantzitsuak izan zirenKarlomagno eta
|
bere
seme Luis Errukiatsuaren garaietan; liburuen bilketa hura jatorrizko testuen bila egiten zen (beraz, Biblia eta horren gaineko iruzkin ugari...). Eskola bultzatu zen jauregian (arte liberalak; trivium a: gramatika, erretorika, dialektika; eta quadrivium a:
|
|
|
768 Pepin Laburra hil zen, ondorengotzan Karlos (geroko Karlomagno, Karlos. Handia?) eta Karloman
|
bere
semeak utziz.
|
|
|
|
Bere
seme Karlos Martel ek (714) oinarriak sendotu zituen eta lurraldeakbildu (Frisia eta Alemania batuz). Bestalde, sendotze horretan, Islama garaitu zuen732an, eta Borgoña eta Akitania. Bavaria bezala?
|
|
|
Nolabaitekoerresistentzia gorabehera, Galindo Aznar kondeak Iruñeko nagusitasuna onartuzuen. Horren truke, Antso I.ak Galindo mantendu zuen konderriaren aginpidetzan.Gainera, Iruñearen eta Aragoiren arteko lotura politiko eta dinastikoa bultzatu zuen,
|
bere
semea. Gartzia. Galindoren alabarekin. Andregoto-rekin?
|
|
|
Almantzor eta
|
bere
semearen garaian (976), musulmanen presioa inoizbaino gehiago larriagotu zen Iruñean, eta baita beste kristau lurraldeetan ere. Erasoak, hondamenak eta menpekotasun aitorpenak kolpatu ziren urte haietan, X.mendearen bukaeran, batez ere.
|
|
|
Fortun Gartzes erregea
|
bere
semeekin eta aberriko gizon noble, abade eta apaizekinetorri zen zedarritzeari buruzko auzia ebaztera. Erregea eta gizon pilo bat etorriziren, eta mugak jarri zituzten.
|
|
|
Hala ere, hemen ez ziren akitaniarrekin zituzten arazoak bukatu: Karlomagnok, batez ere Erronkariko gertaerarenondoren, Akitanian artikulazio politiko berezia behar zela ikusi zuen, bertakobakantasun sendoa onartuz; honela,
|
bere
semea. Luis Errukitsua. Akitaniakoerrege izendatu zuen (781ean). 12
|
|
|
Zaharra, berriz, erran nahi baita, orain arte egina, ez dutzakarrontzira botako, ez, bederen, irakurle berri baten irrika pizteko balio izatensegitzen duen neurrian. Eta ez, bederen, ni aberastera, ni, idazle gisa naizenaizatera lagundu nauen heinean, edozein aita ama
|
bere
seme alabak sortzen etahazten ikusteak aberastu, bete eta elikatzen duen gisa berean. Baita seme alabahoriek burujabetzen direnean ere.
|
|
|
Euskaldunen artean oraino, kulturaren, politikaren edo kirolaren alorrean aita baten irudia garatzen da, harekdituela literaturan, demagun? norabideak finkatzen,
|
bere
seme espiritualak hautatzen eta anaiak sustatzen eta goraipatzen, kritika egitean zein entziklopedietakoantologiak orraztean. Egiturak hutsik gabe funtzionatzen duela ohartzen gara, gaurbezalako mahai inguruak moldatzeko premia agertzen denean.
|
|
|
Goiz etorriko zela esan zinan baina... astebukaeraro bezala, berandu! Aldameneko zokormazoari berriz bost axola zaion
|
bere
semeak egiten duena, horrek bai egiten din lo, ondo egin ere lo, aurretik semea ageri ez delako kezka dela eta ezin lo eginik banabil, aldamenetik zurrunda hots nazkagarri hori besterik ez dinat entzuten! Zer egiten ote dinate ordu horiek arte!?
|
|
|
Tasiok ez daki zer egin. Gai horrekin jarraitu behar ote luke, ea
|
bere
semeari buruz hitz egitera animatzen den, ala hobe litzateke isiltzea. Zakarregi gerta liteke izan ere, pentsatu du, modu horretan ordurarte lortu duen konfiantza giroa galduz.
|
|
|
Dendakoa. Ondoko kalean bizi den hirurogeita hamasei urteko alarguna gaixo dagoela jakiteak adina harritu du dudarik gabe
|
bere
semeak horretaz hitz egiteak.
|
|
|
Hori da bere amak behin eta berriz errepikatzen duena behintzat. Gauza zaila dago, zaila, kexatzen da ama
|
bere
semea eskuak poltsikoetara sartzen ikusiz, soldaduska txerri hori bukatu arte, Tasio, lana aurkitzea zaila dago.
|
|
|
Bor, Bor, Bor... eta Borges topatu beharrean" Boralli, Ivan" topatzea eta zeharo harritzea, ez dudalako inondik ezagutzen, eta literaturaz asko dakiten lagunei galdetu diedalako eta beraiek ere ez, eta liburua hartzea, Gaiztakerien gaztelua, 1876, eta negar egitekoa izan da: ez nik edo lagunek edo munduko entziklopedia guztiek edo Internetek Boralli ez ezagutzea, baizik eta Boralliren
|
beraren
semearen alabaren alabaren semeak ere ez ezagutzea, nahikoa duelako ordenagailuari aginduak emateko jakin beharrekoa ikastea, edo futbolari ohi batek idatzitako liburuaren izenburua gogoratzea. Negar egitekoa izan da, halaber, Ivan Boralli ni bilatzen ari nintzena –Borges, Jorge Luis– aurkitzeko oztopoa baino ez dela izan sumatzea.
|
|
|
Mendekuz New Delhin bere zaintzaleek, sikhek, eho (hil) egin zuten Indira Gandhi. Rajiv Gandhi
|
beraren
semeak hartu zuen kargua.
|
|
|
Justizia Jauregiaren atzealdean, ezkutu samarrean, aita bat
|
bere
semea zigortzen ari da, zartailuz. Aita izerdi patsetan dago; semea, eserleku batean etzanda, bizkarra agerian duela, garrasi txikiak eginez.
|
|
|
Ez al gara denak berdinak? Ez al gara denak jainko
|
beraren
seme. Zergatik ez duzu zuk orduan lana egiteko eskubiderik izango?
|
|
|
Gizaldi berria. Txillardegi eta
|
bere
seme Leturia hartzen ditut egia horren lekuko, gurea baino hobea, jatorragoa, iruditzen zait zenbait aldetatik.
|
|
|
Ez baita gehiegi saiatu egilea sinbolo horren alderdi onak, gizon den aldetik? jasotzen, aitzitik badirudi eginahalean jardun duela
|
bere
seme hori belzten, itxuratxartzen eta oinperatzen. Eta halaz guztiz, bere erorian eta narrasean, ez ote digu eredu gisan aurkezten?
|
|
|
Eta zer balio ikusten dio genero bakoitzari? Galdera horri, ordea,
|
bere
seme alabetan gustukoena zein duen esan dezala eskatzen zaion gurasoaren gisan erantzun dio (aita) Zavalak:
|
|
|
Eta tradizioari begiratzea baino hobea testu eta dokumentuak kontsultatzea dela usteduenarentzat, ondo etorriko da Koranak emakume izen bakarra aipatzen duela gogoratzea, Mariarena alegia, Jesusen amarena. Eta bitxikeria gehiago nahi dituenarentzat, Mahoma zerura igotzeko balio izan zuen harri hartan bertan hil zuen, ia ia, Abrahamek
|
bere
semea, Jainkoarenganako erabateko zintzotasunaren froga gisa. Harria ere historikoa, alajaina.
|
|
|
Askok nahi dugun neurrikoa ez izanda ere, bistan da soziolinguistikoki euskara integrazio faktore izan dela, eta hala dela: euskaldunberrien kopuruak hori erakusten du, Deredua
|
bere
seme alabentzat aukeratzen dituzten gurasoek gauza bera erakusten dute.
|
|
|
Lan honetan II. mendeko inperio erromata rrarenautoritatea nabaria da, etsaien aurka eta legearen alde. Haatik, inperio konkistari buruzko hausnarketetan Marko Aurelio bere mugez kontziente zen oso —ez, ordea,
|
bere
semea Komodo— Danubioren ertzean, sarmaziarren aurkako borrokan, harrokeria inperialistaren kontra idatzi zuen:
|
|
|
Sok. Esan iezazkidazu orain Nestorrek
|
bere
seme Antilokori esaten dizkion bertsoak, Patrokloren omenezko zaldi lasterketan bihurgunean sartu behar denerako neurriak har ditzan nola bultzatzen duen. lon. Baina makur zaitez zu zeu, dio, bi haietatik zertxobait ezkerretara eserlekuan eta astindu eskuineko zaldia zure oihuez adore emanez, eskuekin aho uhalak lasaitzen dituzun bitartean.
|
|
|
Eta aztertzen badut zertan edo zertaz ari naizen kontziente naizenean —maitagogo esna eta erne—, ezin dut erantzun beti" pentsatzen" ari naizela; bai, ordea, beti, maitatzen dihardudala. Adibidez, zeru izartsuari, margo hunkigarri bati, itsasoari begira nagoela; edo nire emazteari, maitasunez, inongo pentsamendurik gabe; edo sinfonia bat entzuten69; edo nire lan mahaira azterketa hau lantzera natorrela; edo ama bat so dagoenean adi adi
|
bere
semearen aurrean. Halakoetan ez gara ari pentsatzen, baina ari gara, bai, ari.
|
|
|
Eta hori da gure poza, Jaungoikoari gogoko eta gogo gatzaizkiola denok eta bakoitza. Ondorioz, gaurko bizitzan ere maitagogo oro askoz maitagarriago da maitagogoarentzat, Jaungoikoarentzat gaurko eta betiko bizitzan
|
bere
seme lagun maitea dela/ izango dela dakigunez gero, gure anaia laguna dela eta betiko izango dela.
|
|
|
fededun bakoitza marrakari bakun gisa kontsideratzen zen, artaldeak fedea bermatzen zuela, artzain onaren zuzendaritzapean, gure borroka guztien egituren piramideak irudikatuz. Bibliako Abraham patriarkak, Isaak
|
bere
semearen partez, mendi gain hartan altxatu aldarean, Jahveri eskaini zion erreformako ahariaren sakrifizioaren historia errepikatzen zen, Marilyn, Dolly edo Itziarren itxurarekin. Irratian ziotenaren arabera, klonatze teknika jendeetara hedatuko zuten denbora labur barne.
|
|
|
– Hara Amaia, mafioso hura orain arte faltsukeriatan ibilia da
|
bere
semearekin. Jende mota horri eskuarki ez zaio gustatzen familiaren aurrean kabroi modura azaltzea.
|
|
|
Venezuelako mafioso handienetako bat duk; Caracaseko negozio zikin gehienak berak kontrolatzen dizkik, baita hein handi batean polizia eta bertako politika bera ere. Peterrek,
|
bere
semeak, bere azukre koxkorra bilatzeko esan zidanean, egundoko pagotxa iruditu zitzaidaan. Hala ere, kasuan barneratu ahala, bere aitaren itzal luzea gero eta nabarmenago agertzen zuan nonahi.
|
|
2002
|
|
|
Claudiari berari pistola bat jarri zioten buruan
|
bere
seme alaben aurrean, Ceciliari behin auto barruan sartu zitzaizkion lapurrak... «Hemen topatu dugun lasaitasunak, haurrak jolasean korrika eta aske ibili ahal izatea, horrek ez du preziorik».
|
|
|
" C.J.C. Iria Flavia ko Markesa".
|
Bere
seme bakarrak adierazi duen moduan ez zen horrela izan lehen Cela hura, Cela gazteak ez zuen horrela jokatzen inondik ere. Aldatu egin da, aldatu egin dute, edo aldatu egin da aldatu dutelako.
|
|
|
Zazpi ataletan banaturik dago «Agur, Darwin eta beste arkeologia batzuk»: liburuari izenburua ematen dion «Agur, Darwin», «Nafarroa Sizilia da», «Traidorearen eta heroiaren gaia», «Ardo ezina (asmazio kaltebako baten kronika)», «Asmazio kaltegarri baten ajeak, sendabelarrak eta bestelako ortopediak», «Psikiatraren etzatokian» eta «Medeak
|
bere
semeak hil nahi ditu?».
|
|
|
Zeiñen tristea dan zahartegian edo etxean bakarrik bizi dan zaharraren bizitza!
|
Bere
semerik edo alabarik gabe, bere ilobatxorik gabe…".
|
|
|
Izan ere, berak mimo handiz zaintzen zituen bere lanetan pertsonaia femeninoak, baina haietan azkenean emakumearen alde mitikoa agertzen zuen: amatasunaren irudia, baina baita ere Antigona, Medea eta horiekin
|
bere
seme alabak hiltzen dituen ama ere. Eta nik antzezlan honetan agertu nahi izan dudana hau baino ez da:
|
|
|
Garbi du aitak kodizilio bat gehitu ziola testamentuari, esanaz bere alabak seme alabarik zuela inoiz frogatuz gero, herentzia osoa galduko zuela. Gauzak horrela,
|
bere
seme alabak gelatxo batean giltzaperatu eta ezkutatzea baino ez zaio bururatzen.
|
|
|
Ignacio abokatu famatua da eta tortura salaketapean dauden guardia zibil batzuen defentsa egiten ari da. Bigarren planoan, Ignaciok igorritako polizia nobela transkribatzen da, zeinean ama batek hilketa basatiak egiten dituen,
|
bere
semearekin hitz egiten duen emakume oro akabatuz.
|
|
|
Zergatik, Panpox gaztelaniara eta katalanera itzulita dago, eta ama baten eta amultsuki" Panpox" esaten dion 7 urteko
|
bere
semearen bizitzako egun bateko gorabeherak kontatzen dira bertan. Narrazioa goizeko 7: 45etan hasi eta egun bereko arratseko 21:15 inguruan amaitzen da, eta protagonisten eguneroko zereginen inguruan bilbatzen da:
|
|
|
Isabel II" gn. eta
|
bere
seme Alfonso" renak (jaurri alkitzean XII" gn. zenbakiagaz orniduko zana).
|
|
|
Habsburgo" ko Zita Kaiser emea ta bere sendiarenak. Onen ikerle leiatsuak Maria Cristina Bakaldemea ta
|
bere
seme errainak, Alfonso XIII" gn eta Victoria Battenberg izan ziran.
|
|
|
Lekeitio gure erri maite onek ordaindu uste dau
|
bere
seme aundi ta ongile maitagarrijari dautsan zorra. Urtiak dirala erabagi zan asmua, egiztau ta osotu dogu.
|
|
|
Euzkotarren errijak onen txiki dala, beste edozeiñek beste edo ariago sakabanatu ditu
|
bere
semiak ludi edo mundu zabalian. Izan be, noragiño ezta eldu euzkotarra, euzkelduna?
|
|
|
Azkue" tar Eusebi zanaren irudi bat aurrian gebala, eta Azkue" tar Berpizkunde Mirena geurekin geunkala ospatu ditugu jayak. Lekeitio" k, alakoren baten be, goratu ditu
|
bere
seme argiok.
|
|
|
Bai, iñolaz bere. Txindoki ta Urkizu aldeetan, ordea, bide bakan ibil ertzetan, arrotzaren oiñ gaiiztetsigarriak ire gomuta eta oroipen, ire neurtitz betikorrak zapaldu egin nai izan ditu, euzko lur maiteari
|
bere
semeen odol gorri ta gorriez izaera aldatu eta antzutasuna ezarri nairik.
|
|
|
Aren edu ta neurriko lanik eztau beste euskaldunek egin. Bego ba, arro, Lekeitio,
|
bere
seme andi ta gaillen onezaz!
|
|
|
Elortza zaharra zanak, guztia lau ta zelai utzi ziola
|
bere
semeari, uste izan zuan ta azken egunak sekulako bake goxoan eman zituan.
|
|
|
Iluntze hatan Andres basetxeratu zanean, ama arduratan egoan,
|
bere
semeak eskolarako gogorik eza agertuko ete eban. Baina, bai zera!
|
|
|
Horraitio, batasuna ez zela berdintasuna. Esaterako, gizarteak
|
bere
seme batzuk ilargiraino biali zituela; alabaina, ximinartea ez zegoen gerturik horrelako ahaleginketak burutzeko.
|
|
|
Baña Aberri au, askoren lan okerren bidez, Aberri elegabia da. Ixatez ¿ zelan ez, ba dau bere izkuntz; egungo egunean, ostera, eta
|
bere
seme askori dagokijenez, eztau elerik.
|
|
|
Etorkizuneko
|
bere
seme alabei txirrindularitzarekiko grina transmititu nahi die gure aitak lasterketak txirrindulariarentzat hain arriskutsu ez ziren garaietan lau alabokin egin zuen bezala; hala ere, hemengoak ez du zer ikusirik Italiako segurtasunik ezarekin.
|
|
|
–egin zuen hasperen Pertseok, berriz ere begiak malkoz hezetuak zituela?. Eta gainera, zer gertatuko litzaioke gure ama gaixoari
|
bere
seme kuttuna harrizko estatua bilakatuko balitz?
|
|
|
Prokne ahizpari honela hitz egiten ari zitzaionean, Itis
|
bere
semea ikusi zuen hurbiltzen. Ikuspen hark segituan iradoki zion mendekua.
|
|
|
Berriro Erroman, senatari karguan jardun zuen. Klaudioren lehenengo emazteak Korsikara erbesteratu zuen, baina bigarrenak
|
bere
semearen heziketaz arduratzeko deitu zion: Neronen ikaszain, irakasle eta aholkularia izan zen, botere handia izateraino.
|
|
|
Oturuntza batean, Eneasek Troiaren amaiera tragikoa kontatzen du. Bere kontakizunaren arabera, eskutik
|
bere
seme Askanio eta sorbaldetan Ankises aita zaharra eramanez, handik irtetea lortu zuen. Eneasen maitemin itsuak jotzen du Dido eta ez dio joaten utzi nahi; baina ez duela lortuko ikustean, bere buruaz beste egiten du.
|
|
|
|
Bere
semearentzat idatzi zuen Carmen de moribus, eduki moraleko esaldien bilduma, entziklopedia moduan paraturiko prosa lana.
|
|
|
Lizardiren euskara, izan ere, ene jakituriatik koska bat gorago geratzen zen –koska bat baino gehiago ere bai–, eta horregatik, beharbada, malda gora egin zitzaidan. Bigarren irakurraldia egin nuenean, ordea, Leirek lau urte berriak zituela, nola sartu zitzaidan hezur muinetaraino, poema hura batez ere, gabon bezperan hildako
|
bere
seme Xabiertxori eskainia! Guztia baitzen hitzez emandako fresko hartan hunkigarri, bai aita penatuaren penazko sentimendua, bai gaia bera, eta bai bilbearen osagaiak ere:
|
|
|
ez baitu nigan
|
bere
semea ezagutzen,
|