|
2000
|
|
|
Seguruenik,
|
bere
garaian eztabaida gehiegi zentratu zen «bizkaiera
|
|
|
«Patua bere iraganaren aurrean nola oldartu eta gailendu zitzaion interesatu zait.
|
Bere
garaiari aurre hartu zion emakumea zen Yoyes, ETAren barruan agintaritzara iritsi zen lehenengoetako bat»
|
|
|
BIOLENTZIA, tortura, bortxakeria, hilketak desagertu behar dira hemendik betiko. ETAk jubilazioa behar du betiko,
|
bere
garaia pasatu zelako aspaldi. Gazteak, ikasleak ongi hezi behar dira:
|
|
|
Horretarako, aldez aurretik euskal enpresa txiki eta ertainetan aplikatutako Zuzendaritzaren Garapena programa erabili da. Egiteko hau
|
bere
garaian Eusko Jaurlaritzak eta Kubako Gobernuak izenpetutako hitzarmenen baitan jasotzen da
|
|
|
Datu ugari ditugu hala izan zela sinesteko, Jose Miguel pertsona erreferentziala zen, interrogatorio zenbaitetan poliziak Naparrari buruz jakin beharrekoa bazekiela jakinarazi zien zenbait atxiloturi, Efe agentziaren muntaia poliziala (orduko Efeko norbaitek onartu zigun bezala)...".
|
Bere
garaian, ETAtik ere, erakunde honek' Naparra' ren desagerpenean ez zuela zerikusirik jakinarazi izan zaie behin baino gehiagotan familiako kideei.
|
|
|
Horrez gain, eta abokatuaren eskariz, beste bi eskaera egin ditu Entzutegi Nazionalak: batetik," Deia" ri Naparra desagertu zeneko erreibindikazioen inguruko datuak eskatu dizkio; bestetik, Baionako polizia judizialari
|
bere
garaian egindako ikerketaren berri ematea.
|
|
|
Gauza asko dago hemen, Barandiaranek lan asko egin zuen. Barandiarani egin zitzaizkion omenaldi asko
|
bere
garaian, baina omenaldi hoberena arkeologia museo bat eraikitzea izango litzateke. San Telmo museoarekin ari dira orain, ez dakit zer egingo duten.
|
|
|
Hortik aurrera, lanpostuak galaraziz egindako birmoldaketa prozedurei ekin zitzaien. AHV Taldeko plantila,
|
bere
garai onenetan izandako 22.000 langileren kopurua, beheraka eta beheraka hasi zen: 17.000, 12.000, 8.000, 5.000, azkenik plantila erabat desagertarazi arte.
|
|
|
Hori dela-eta,
|
bere
garaian nahikoa polemikoa izan zen eta lanak behin baino gehiagotan moztu behar izan ziren. Eraikitzeko ondoko komentua eta aurreko elizaren oinarriak eta planta latindarra errespetatu ziren.
|
|
|
Ordutik eta gaur arte, musikarik banguardistenak lekua izan du abesbatzaren baitan, ezinbesteko bihurtuz koruaren errepertorioan. Luis Morondoren agindupean zegoenean jorratutako bideari atxiki zitzaion Koldo Pastor, sortzaileak Agustin Gonzalez Acilu, Tomas Marco, Leonardo Balada, Fernando Remacha edota Paul Armaren partiturak landu baitzituen
|
bere
garaian.
|
|
|
Bere heriotzaren 400 urteurrenak historialariaren irudia gogora ekartzeko aukera eman zien, baita, bide batez,
|
bere
garaiari errepaso egiteko ere. Izan ere, Jardunaldiei hasiera emateko, Cesar Gonzalezek Arrasateren fundazioaren eta bere foruaren hedapenaren inguruan jardun zuen.
|
|
|
Izan ere, Jardunaldiei hasiera emateko, Cesar Gonzalezek Arrasateren fundazioaren eta bere foruaren hedapenaren inguruan jardun zuen. Hurrengo egunean, Jose Antonio Azpiazuk ere Garibai baino,
|
bere
garaia hartu zuen gehiago hizpide, Arrasateko ekonomia, gizartea eta kultura, hain zuzen. Jardunaldien hirugarren egunean, Erdi Aroko euskal historiografia eta honek Garibairen obran izandako eragina izan zituen hizpide Iñaki Bazanek.
|
|
|
Orain artean, Rodolfo Martin Villa zen Endesako lehendakaria.
|
Bere
garaian izendapen politikoa izan zen, eta hor jarraitzen du sozietatea pribatizatu ondoren ere. Iberdrolan, berriz, Iñigo Oriol Ybarra da lehendakaria, Neguriko euskal oligarkiako familietako partaidea.
|
|
|
batzuk oso aforistikoak dira, beste batzuk poetikoak, beste batzuk pasadizo kontaerak borroka handiak izan nituen editorearekin gehienetan narratiboenak edo pasadizokoak direnak kentze aldera, eta nik esaten nion ezetz, erreibindikazio hori zegoela justu hor. Orduan, bertsolari artean nabilela tipo batek zerbait kontatu eta niri kontaera horrek bereziki hunkitu baninduen
|
bere
garaian, nik uste dut horrek eskubidea daukala sakontasun usteko beste batzuekin batera egoteko liburu berean.
|
|
|
Espainiak ere, 1978ko Konstituzioaren 3 artikulua aldatu behar luke, Estatupean dauden hizkuntza guztiak Konstituzio beretik onartzeko, Suitzan XIX. mende hasieratik duten bezala. Horri buruz, ikus
|
bere
garaian Euskaltzaindiak eskatu zuena (Euskera, XXIV, 1979, 131 orr.). Ez baita egokia autonomien baitara uztea zenbait eskualdetako hizkuntzak ofizial izan ala ez.
|
|
|
Badirudi Erkidego Autonomoan eskubidehori lor daitekeela eta aplika dezakegula. Zergatik ez dugu planteatzen hori egitea, aukera utziz, gero,
|
bere
garaian, nafarrek eta iparraldekoek aplika dezaten?
|
|
|
Ba, gure ustez, autodeterminazio eskubidearen lorpenean eta aplikazioan, Eusko Legebiltzarrak eta Euskal Gobernuak zeresan handia izan lukete.Eusko Legebiltzarrean dagoen abertzaleen gehiengoak ados jarri luke, gauregun onartuta dagoen erakunde horrek aberrigintzan eta euskal nazioan sakontzenlagunduko duten legeak egin ditzan. Eta Nafarroako Legebiltzarrari dagokionez, beste gehiengo abertzale bat posible balitz,
|
bere
garaian egin zen kooperazio organoa egin litzateke. Hori gauzatuta balego, eta nafar populazioak zein ondoriopositiboak ekartzen dizkion ikusiko balu, askoz errazago ulertuko luke guk planteatzen duguna, alegia Dieta Komuna Erkidego Autonomikoaren eta Nafarroaren artean.
|
|
|
Azterlan historikoetan egile eztabaidatsu gisa agertzen dabeti. Alde batetik, sexu patologiaren taxonomia bat proposatzearen ekarpenaonartzen zaio, taxonomia hau
|
bere
garaiko osatuena eta sistematikoena izanzelarik. Bestetik, giza egite sexualaren ikuspegi ezkorrean nagusia den sexu moralaren legitimatzailetzat jotzen da.
|
|
|
Hau da, gatazka edo jarduteko modu gatazkatsua eragin zuen trauma edo egoera bereziazjabetzea. Trauma hori gogoratzean edo
|
bere
garaian izan zen adinako sakontasunezbizitzean gertatzen da hau (katarsia).
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin zituen
|
bere
garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago etorriko ziren hainbat eta hainbat soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu behar dugula uste dut. Nik uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean.
|
|
|
Gaxuxaren kasuan, mitoak errealitate bat esplikatu zuen, zergatikherrena zen. Mitoaren berraragitze hura, Gaxuxaren
|
beraren
garaikoa bazen, pertsonabizirik eta hurbil batengan egina zen. Eta modu errekurrenteaz errepikatua izan delapentsa daiteke, Oxobi-k ere (1923) entzun eta argitaratu baitzuen Saindiaren zigorrarenistorioa, eta hartan izen bera du, Joanes, Harruseko nagusiak.
|
|
|
–Hori burutik dago, zoratuta dago hori andra hori!?». Etaberdintsu zatekeen
|
bere
garaian Bexamotxaren edo Gaxuxaren inguru hurbilean.
|
|
|
Aspaldiko kontu bat.
|
Bere
garaian, Europa gaiztotik izurria bezala zetorrenuholde gaizto bat zen euskaldun zintzoentzat (eta ia euskaldun denak ziren zintzoakorduan) 12 Arbasoen fedean eta erlijioan beti txukun txukun bizi izandako EuskalHerria nahastera zetorren, txerrikeria, bat, moda narras zikin bat, E. Erkiagarekinesateko:
|
|
|
Mitxelena-ri mundu berri baten inpresioa egin ziona ere. Gero, ez da ahaztu beharhor daudela jada ezkontza tradizionalaren kritika, erlijio tradizionalaren kritika, ohitura hutsa bilakatuta dagoena gizartean?, erlijioaren eta fedearen pertzepziosoziologiko bat, absolutuaren forma guztien ezintasuna, etab., gauza pila, izugarrikritikoa
|
bere
garairako. Indibidualismoa, antidogmatismoa.
|
|
|
enuntziatuan kondentsatu zuen euskal nazionalismoaren etorkizunerakoabiapuntua. Baina enuntziatu horrek,
|
bere
garaian, ez zeukan inolako euskarririk, hutsean eginda zegoen, apustu hutsa zen, ez zen ebidentea, nahiz eta berak segurtasunosoz bota. Beraz, eginiko apustuari euskarri estrukturala bilatu beharra sentitu zuen, albait arinen gainera.
|
|
|
XVI. eta XVII. mendeetan Karrantzak
|
bere
garairik oparoenetakoa ezagutu zuen; lanean jardun zuten orduan hainbat burdinolak, karobik eta errotak. Denborarekin industria horiek itxi egin ziren, eta gaur egun ez dago industriagunerik Karrantzan.
|
|
|
Mende horietan, XVI. eta XVII. mendeetan bereziki, Karrantzak
|
bere
garairik oparoenetakoa ezagutu zuen, baso, harrobi eta meategiek, bolu eta burdinolek bultzada handia eman baitzioten Karrantzako ekonomiari. Dakigunez, XVII. mendean sei burdinolak ziharduten lanean Karrantzan, beharrezko ikatza haraneko mendietatik ateraz.
|
|
|
Baina ez da horrela, eta Txemaren begiak lurrera zuzenduko balira bertan aurkituko lituzke Eiderrekin trivialean jokatutako orduak, hori bezain oroitzapen txepela baino ez bazen ere. Okerrena zen horrela jarraituz gero zuela inora ere begiratu; berak ere,
|
bere
garaiko beste edozein maiteminduk egingo zuen bezala, gupidarik gabe eskaini baitzizkion zeruko izarrak, itsasoetako sakonerak eta begi bien aurrean agertzen zitzaion guztia. Dudarik gabe 68ko maiatzak bere eragina izan zuen belaunaldi hartako gazteengan, nahiz eta Txema, artean, gertatzen ari zenaz konturatu ere ez zen egiten.
|
|
|
zenbatetan etorri izan zaizkidan Kopernikoren ele batzuk bururat, zuk Salamancan katolikoei eta protestantei buruz erranak direla kausa! Zeren,
|
bere
garaiko astronomiari aterabide bat bilatu nahian, hala mintzatzen baitzen astronomo poloniarra, Ptolomeoren planeta sistemaz, haren zehazgabetasuna eta haren funsgabeko konplikazioneak gogoan: "(...) artista batek, bere koadrorako, eskuak, oinak, burua eta gainerako menbroak modelo diferentetarik hartu behar izanen balitu bezalakoa da, halako moldez, non zati bakoitza ezin hobeki marraztua egon daitekeen, baina gorputz osoarekiko eta haren osotasunarekiko loturarik gabe; eta nola zatiak ez datozen bat eta ez duten bat egiten, hala, munstro bat izanen da guztiaren emaitza, gizon bat baino gehiago".
|
|
|
Ez al nintzen, bada, primerako fisiognomista? Ez al nuen, bada,
|
bere
garaian, T. ko udalak hala eskaturik, liburutegiko bezero guztien ikerketa fisiognomiko bat egin. Eta zein kalifikazio merezi izan zuen nire txostenak Auzitegi Gorenean?
|
|
|
Hortaz,
|
bere
garaiko gizarte egoera ikusita, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera erabili nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik, euskara baino hobeki zerabilena, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle askoz gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera, bai eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
|
Deba Garaian garatzen ari den Goiena ekimeneko bi ordezkari izan ziren Londresen: Mikel Irizar (Hitzaro saioa aurkezten du ETBn), eta Joxe Aranzabal,
|
bere
garaian Arrasate Press asmatu zuen gizona. Herri komunikabideen ibilbideak etorkizuna daukala esatera etorri ziren biak.
|
|
|
euskal gaiei buruz idatzitako eta argitaratzen zen guzti guztia biltzea. Zer esanik ez dago asmo honetan oinarritutako bibliografia honek
|
bere
garaian izugarrizko laguntza suposatu zuela (eta oraindik suposatzen duela) ikerlarientzat eta beste edozein interesaturentzat. Beraz, lan honi jarraipena ematea luke.
|
|
|
' Biblioteka arteko tirabirak etengabeak izan dira gai honen inguruan, tentsio handiko uneak ere tartean. Udalak,
|
bere
garaian Nafarroako Unibertsitate Publikoaren egoitza Alde Zaharrean (auzoa nahiko egoera kaxkarrean zegoen orduan) kokatzeko aukera galtzen utzi ondoren jasotako kritikek akuilatuta, ez zuen entzun ere egin nahi Liburutegi Nagusia Alde Zaharrean kokatzen ez zuen ezein asmo. Nafarroako Gobernuak, berriz, apalago hasieran baina sendoago orain, liburuzainek hasieratik defendatu zuten aukeraren alde egin du:
|
|
|
1936.eko Gudaldian eta Lehen Euskal Gobernuaren garaian. 50 zk. (1989), 95 Historia ekonomikoaz: eraberritzearen urratsak. 55 zk. (1989), 49 Oihenart eta
|
bere
garaia. 74 zk. (1993), 33 Gerraren bukaeran bakerik ez, abagune berria baizik: Bakegintza eta Herrigintza gerra garaian eta Bergarako bake itunean (1839). 113 zk.
|
|
|
AGIRREAZKUENAGA, Joseba Oihenart eta
|
bere
garaia. 74 zk. (1993), 33
|
|
|
2 Argi dago Vienako Zirkuluaren filosofiak bere eginkizunagatik bakarrik nahikoa duela filosofiaren historian agertzeko. Dena den, alabaina, interesgarria da beti ikusmolde filosofiko bat
|
bere
garaiko beste batzuen aurrean kokatzea, batik bat antagonikoak badira. Antagonismo mota hauen haria erraz nabaritzeko, ikus adibidez D’AGOSTINI, F.:
|
|
|
Haatik, erlatibitatearen teoriak ez zien azken hitzik eman Zirkuluko tesiei, batez ere eragina elkarrenganakoa izan zelako eta batak bestearen beharra zuelako. Erlazio honetaz adituek diotenez," ez dago itxaropen posiblerik ez erlatibitatearen teoriaren garapena ezta XX. mendeko positibismoa ere ulertzeko, beren arteko eraginaren deskribapen zehatza emanez ez bada" 15 Horregatik da garrantzitsua Zirkuluko ideiak
|
bere
garaiko zientziarekin nola lotzen ziren ikustea.
|
|
|
Beraz: zer nolako ezgaitasuna
|
bere
garaiko ingeles batena ez den bizitza pensatzeko!
|
|
|
Beraz: zer nolako ezgaitasuna
|
bere
garaiko ingeles batena ez den bizitza pensatzeko!
|
|
|
Henao kalean
|
bera
garai batean bizi izan zeneko etxea ikusi zuen kanpotik. Handik ez oso urrun, Lauaxeta izeneko liburu dendarekin egin zuen topo.
|
|
|
Egun osoa eman zuen batetik bestera Bilbo berritu eta moderno hartan barrena, begiak zabal zabalik,
|
bere
garaiko eraikin zahar berraurkituei zein eraikin berri estonagarriei miraz begira. Politikaren inguruko kezkak ere ahaztu zituen, eta harridura etengabearen zorabioan murgiltzen utzi zion bere buruari.
|
|
2001
|
|
|
Bien artean isolamendu sistema bat eratzen da. Trinidad eta Tobagotik etorriko den gasa, esate baterako, likidoturik etorriko da, eta hura biltzeko erabiliko den sistemak aukera izan behar du 163 gradutan zero azpitik biltegiratzeko, eta, beraz, behar duen isolamendu sistemaren zailtasuna dela medio, goren mailako euskal enpresen artean banatuko da azpikontratazioaren ia ehuneko ehuna, Javier Aranburuk
|
bere
garaian egindako adierazpenen arabera.
|
|
|
Zoritxarrez EAJk eta EAk izozte politika bati ekin diote. Blindaje kontuak aipatu genituen EAJk
|
bere
garaiko apustua borondate onez egin zuelakoan. Udalbiltza behar objektibo bat da herri honetan eta ez dago martxan jarri beharrik ezeren truke.
|
|
|
Egun, kontraesankorra badirudi ere, errealitatea ezagutzeko eta aztertzeko orduan ukaezina da fikzioak garrantzi handia duela. Film bakoitza
|
bere
garaikoa den neurrian, garai bakoitza ulertzeko ezinbestekoa gertatzen zaigu. Une bakoitzean gizarte bakoitzak defendatzen dituen balioak, sortzen dituen modak, sustatzen dituen helburuak edota eredutzat hartzen dituen sexuen arteko harremanak ezagutu nahi baditugu, fikzioak aztertzea nahitaezkoa zaigu, baina horrek ez ditu film hauek dokumental bihurtzen, dokumentu baizik, irizpide kritiko batetik hartuz gero historiarentzako erabilgarriak direnak.
|
|
|
Hobetuzeko ELAren ordezkari Eduardo Markinezek
|
bere
garaian esan zuenez, etengabeko prestakuntzari buruzko hiruren arteko akordioak indarrean jarraitzen du, eta" Madrilek iturria ixten badu, Eusko Jaurlaritzak eutsi dio aurreikusitako finantzaketa eskuratzeko tirabirari, baina ezinbestekoa da Eusko Jaurlaritzak behar dugun finantzaketa ziurtatzea ekonomi eragozpen berezirik gabe jardun ahal izateko".
|
|
|
Ezkerrerantz Postetxea utziz,
|
bere
garaian polemika handia sortu zuen Foruen plazara iritsiko gara. 1981ean Txillida eskultoreak eta Gantxegi arkitektoak egina, granitozko monumentu multzoa da, harmailezko plaza ikusgarriaren barnean.
|
|
|
Nahiz eta zenbaitek Gabriel Aresti Alderdi Komunistaren inguruan kokatu izan zuten, PCEko Gregorio San Juanek Aresti errakzionariotzat jo zuen
|
bere
garaian. Honela amaitu du bere jarduna Angel Zelaietak:
|
|
|
Demokraziaren azken aldian ere klase arazo bat dago, baina politikoki ez da horrela definitzen. Gaur egun Euskal Herriko gatazkaren ezaugarri nagusiena demokrazia defizit handi bat dagoela da eta Estatuak
|
bere
garaian lapurtu egin ziola Euskal Herriari autodeterminazio eskubidea gauzatzea. Autodeterminazioaren ukapen hori gatazkaren oinarrian dago.
|
|
|
Orain dekretu berria gauzatu duten berdintsuak hasi ziren
|
bere
garaian euskara ahalik eta gehien zokoratu nahian. Betidanik aritu dira zeregin horretan, baina Espainiako Konstituzioak ematen zuen botere legegilea gauzatzen hasi ahala eman ziren lehenbiziko lege urratsak.
|
|
|
Argi dago, gaur egun tortura posible baldin bada, tortura errealitate bat baldin bada, alderdi politikoen konplizitateaz dela. PSOEk argi utzi zuen
|
bere
garaian. PPk ere argi utzi du, 2.000 urtean 14 torturatzaileren indultoak, Manzanasi emandako domina, emaitza polizialen etengabeko goraipatzeak adierazgarriak dira.
|
|
|
Zoritxarrez, gure egunotan erreakzio hori gehiegitan jartzen da martxan, eta estresak
|
bere
garai bateko alarma ezaugarri hura galdu duenez, kortisolak bere eragin lasaitzailea galdu egin du eta estres egoera iraunkor bilakatzen da: horrek kalte fisiko larriak ekar ditzake, estresa bide patologikotik bideratuz.
|
|
|
Ollargan, Santa Isabel eta Olatxu. Denen artean 13.500 bat biztanle bizi da, gehienak
|
bere
garaian garrantzi handia izan zuten meategietara lanera etorritako langile etorkinen ondorengoak.
|
|
|
Inork ez du herririk egin, dena egina dago... Uste dut
|
bere
garaian gehiago lagundu behar zela. Dena arinegi utzi zen politikari profesionalen esku.
|
|
|
|
Bere
garaian eman genituen urratsak alde horretatik eta Otanoren garaian EAErekiko lankidetza hitzarmen hura abiarazi zen. Sozialistek zeregin garran tzitsua izan behar dugu bakegintzaren gaian, eta ezker abertzaletik ere zeregin hori aitortzen zaigula uste dut.
|
|
|
La Polla, Kortatu eta abar. Oso ondo dago musika hori,
|
bere
garaia izan zuen eta orain ere ikusten da denbora igarota, kanta horiek bere indarra dutela. Hori positiboa izanik, bere alde negatiboa ere badu, 20 urte hauetan mugimendu bat egon delako baita ere.
|
|
|
Talde bat edo bestea hartu behar genuen, zuzeneko batzuk aldi berean ematen baikenituen.
|
Bere
garaian Berri Txarrakekin jarraitzea erabaki genuen.
|
|
|
Aste honetako ibilbidean zuhaitzez inguraturik doi doi ikusten den Irabiako urtegirantz hurbilduko gara, hori bai, euskal Pirinioko herririk ederrenetakotzat jo dezakegun Otsagira derrigorrezko bisita eginez. Azkenik,
|
bere
garaian armen ekoizpenean garrantzi handikoa izan zen Orbaitzetako ola ikusiko dugu, Iratiren bihotz bihotzean.
|
|
|
Madril ari da markatzen Kontzertuaren negoziazioaren erritmoa, eta horren adibide
|
bere
garaian presio osagai gisa erabilitako luzapenaren mehatxua gauzatu izana. Negoziazioaren ateak zabalik dira oraindik, baina emaitza positiborik ezean, alde batek bere bidea ezagutarazi du, beste aldearen iritzia kontuan hartu barik:
|
|
|
Saizarbitoriak eta
|
bere
garaiak euskal literaturan izan zuen garrantzia ikusteko, benetan interesgarria izan zen idazlearen 1991n Iruñean egin ziren" Galeuzca" jardunaldietan.
|
|
|
Saio honi jarri diogun izenburuan adierazten denez, mundua erromantizatzeko modu hori begiradan (lehenengo hiru nobeletan) eta oroimenean (azkenengo bietan) oinarritu da, eta hauexek izan dira, jarraian zehaztuko ditugun testu estrategiekin batera, poetika desberdinak testuratzeko egileak eskura izan dituen abiapuntuak. Has gaitezen, hortaz, azterkizun ditugun nobelek eragin dizkiguten irakurketak azaltzen, egileari eta
|
bere
garaiari buruzko hainbat datu eman ondoren.
|
|
|
2
|
Bere
garaia
|
|
|
Hori dela-eta, garaiko egoera eta gabeziek bultzatuta ekingo dio Saizarbitoriak idazteari. Egileak berak behin eta berriro adierazi duenez," akzidentez" hasi zen euskaraz idazten,
|
bere
garaiko euskal literaturaren pobreziak eta beharrak gaurkotzeko asmoz.
|
|
|
Saizarbitoriaren belaunaldia, (64koa deitu izan dena Arestiren Harri eta Herri ren argitalpena dela medio) konpromisoaren belaunaldia da. Gaur berrogeita hamar urte inguru duen idazle (eta lagun) talde honek (Saizarbitoria, Sarasola, Kintana, Urretabizkaia, Lete,...)
|
bere
garai eta beharrei ez zegokien literaturarekin egin zuten topo. Euskal gizartean 60ko hamarkadan jazo zirenak (ETAren sorrera, ikastolen mugimendua, industri eta ekonomiaren gorakada, euskara batuaren oinarrien finkapena,) iraultza hori egin zedin beharrezko" humus" a bihurtu ziren.
|
|
|
60ko hamarkadan Alemanian Constanza ko Unibertsitatearen inguruan sortutako Harreraren Estetikaren(" Rezeptionsästhetik") ildotik, irakurleak duen garrantzi hau gogoratzea ezinbestekoa dugu. Bestalde, nahiko inozoa litzateke, eta gaur egun erabat baztergarria, literatur testu baten berezitasuna(" literaturtasuna" hitzaz izendatua izan dena) idazketa modu zehatz batean dagoela defendatzea,
|
bere
garaian norabide inmanenteko kritikak defendatu zuen bezala.
|
|
|
Urtean, milioi bakoitzeko 850 pezeta inguru ordaintzen dira eta onartu beharrekoa da,
|
bere
garaian kostatu zena gorabehera, berreraikitzeko balioa askoz ere apalagoa izango dela eta datu horixe baliatzen dutela konpainia aseguratzaileek.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbildurik, egia da Antso I.aren erregealdia erabakigarria suertatu zela erresumaren eraketarako.
|
Beraren ondorengoen
garaietan, ordea, hedapen prozesua gelditu egin zen. Gogoan izan dezagun X. mendearenbigarren erdialdean Al Andalus ko musulmanen botere militarrak bere gorenekoahalmena agertu eta erakutsi zuela.
|
|
|
Bizkaiko leihoen kronologia zehazterako orduan kontuan izan behar direnzenbait elementu, honako hauek dira: lehenik, leiho monolitikoak, gaur egun baseliza gotiko errenazentistetan topatzen direnak,
|
bere
garaiko beste aztarna arkeolgiko batzuekin batera (hilarriak, sarkofago askeak, hilobi estalkiak...); bigarrenik, zenbait leihotxotan aurkitutako bi adbokaziok (San Lorentzo, mozarabiarrenartean oso ezaguna, eta San Salvador. Asturiasko erregetzaren figura garrantzitsua?) erakusten dutenez, leiho hauei dagozkien elizak fundazio aurrerromanikoak dira; hirugarrenik, datu dokumentalak; eta azkenik, leihoetan aurkitutakoinskripzio epigrafikoak.
|
|
|
batetik, epealdiaren zabaltasuna dela medio, Erdi Aroa hamar mendetan zehar luzatzendelako; eta bestetik, penintsulan Erdi Aroan kultur mosaiko konplexua zegoelako (hasiera batean bisigodoak zeuden, Antzinaro Berantiarraren lekukoa jasoz; 711tik aurrera islamiar mundua, 1492 arte; eta aldi berean kristauak, birkonkista delakoa egin omen zutenak).
|
Beraz
garai historiko haulantzeko beharrezkoa zen arkeologoen prestakuntza handia izatea.
|
|
|
Historia de Pamplona. Sintesis de una evolucion, Iruñea: Ediciones y Libros, p. 35
|
Bere
garaian izandako zentsuraren inguruan, ikus Alli, J. C. (1995):. Prologo?, J. M. Jimeno Jurio, Historia de Pamplona y de sus lenguas, Tafalla: Txalaparta, 13 orr.; eta Jimeno Aranguren, R.
|
|
|
Stendhal-ek hogeigarren mendean ulertuko genuela espero zuen. Baina, horretarako, iragana
|
bere
garaira taxuz eta zuzen erakartzen zuenak bakarrik esperozezakeen heriotzaren ondoko loria.
|
|
|
Ohiturazko eleberritik errealismo sozialera eta errealismo sozialetik fantasiara, eleberria, euskal eleberria, literaturtasunerantz hurbilduz doa aurrerapenaren bidean sartuta. Etapa hauekguztiak ez dira
|
bere
garaiko euskal sistema literarioaren beharren arabera epaitzen, literaturaunibertsalaren ideologia eternoaren arabera baizik. Literaturatik bizi garen idazle nahiz kritikarieihori onartzeak min egiten badigu ere, Literatura bera ere ideologia bat da.
|
|
|
Egileak berak behin eta berriro adierazi duenez,, akzidentez? hasi zen euskaraz idazten,
|
bere
garaiko euskal literaturaren pobreziaketa beharrak gaurkotzeko asmoz.
|
|
|
goresten dituztelarik, ahanzten bide dute anaia horien artean menturaz ahizpa edo arreba zenbait erekonta daitezkeela. Uste dut,
|
bere
garaian Miren Azkaratek euskararen, gizontzea, artikulu edo hitzaldi batean aztertu zuela. Hizkuntzaren aldetik ehun urte hauetangaratu eta espirituetan kokatu diren ñabardura berriek egunero betetzen diguteahozko eta idatzizko prentsa.
|
|
|
Yves Saint Laurent-ek plazaraturiko Opium perfumea plagiotzat jo zuten
|
bere
garaian; gaur egun onenetarikoa da
|
|
|
Leihoa erdi irekita zegoen bere aurrean eta kristalean islatzen zen bere burua. Ez zuen ez oso itxura ona, bizitzak emandako tratuak guztiz eraldatu baitzion
|
bere
garai bateko gorpuzkera lirain hura. Hatz zaharkituak eraman zituen bere aurpegirantz, leihoan islatzen zen emakume hura zela egiaztatzeko asmoz.
|
|
|
Z: Euria eta eguzkia, bietatik behar da, zein
|
bere
garaian (Mangerari bi eskuz eutsiz): Baina ozono geruza, euri azidoa, badugu nahikoa komeria...
|
|
|
gauza bakoitzak
|
bere
garaia du eguzkipean:
|
|
|
Duela aste guti, Manuel Iruxo jaunari idatzi nion kezkaturik nindukan eta
|
berak
Garaian aipatu zuen gai batez galdezka: 1936ko Estatutuak, alegia, lehenagokoetan agertzen ez den baldintza gogorra ipintzen diola-eta gure autonomiari, irakaskuntza arloan.
|
|
|
bestela esan, quod semper, quod ubique, quod ab omnibus. Erabaki honek
|
bere
garaian harrotu zituen haserreez ez omen du egungo egunean inork oroitu nahi. Goazen, bada, bestetara.
|
|
|
Badakigu, langile batek, eta haren ugazabak, elkarrekin euskaraz mintzatu arren, bi kultura desberdin, elkar borrokatzen diren bi helburu desberdin dituztela... Lizardi, honetan,
|
bere
garaiko semea izango da [ez horrenbeste, ikusi berria dugunez, sabindar porrokatua baldin bazen, behintzat]; eta linguistikari kasu eginaz, esan dezagun, baita ere, eta Lizardirekin batean, nekazari yazteak baino euskaraz mintzatzeak gehiagotan elkartzen gaituela euskaldunok".
|
|
|
Segiziokoen artean ez daude soilik
|
bere
garai eta garaitsukoak, ezta, ez alderatzeko ere, alde honetako euskaldunak: hangoen idazkiak, zorigaiztoz, hemengoak ez ezik, ez ditugu ongi ezagutzen.
|
|
|
Oihenartena ez da inor harritzeko gauza,
|
bere
garaiko erregela zorrotzen morroi umil hark uste baitzuen, garbiro azaldu zuenez, bertso ikasi zehazki neurtuetan zegoela poesiaren muina eta, horrezaz gain, antzinakoen ornatus delako apaindura haietan: figuretan, gehienentzat (klasista izaki orduko poesia edo, hobeki baderitzozue, orduko bertsogintza landua) ezkutuan gelditzen diren aipamen jakintsuetan.
|
|
|
Irakurle zuhurrak, irakurlerik baldin bada, gogoan eduki beza, arren, presaka eta muturka, itobeharrez, jaioak direla hemen agertzen diren zenbait izkribu. Zein
|
bere
garaikoak direla ere bai. Esate baterako," Txirrita patroia" eta" Jauregi patroia" Lizardirenak dira, ezagunagoak orduan orain baino; Barojari Benaventez egin genion galdera, hil berria genuelako izan zen9 Eta eta abar.
|
|
|
Barkakizun da, ordea, horretan ere.
|
Bere
garaiko joera baitzen hori, Azkuek berak ere burutik burura segitu zuena. Herriko gizonaren lekuko leial izaten Barandiaran jauna izan dugu geroztikakoek gidari, beste sail askotan bezalaxe.
|
|
|
Are gehiago. Nor
|
bere
garaiko ume denez, berrizale haiek ere iraganaldiari josiak zeuden eta ez zuten lotura hori hautsiko eredutzat hartu zituzten arrotzek besterik irakasten ez bazieten. Hor momentu batez gelditzen bagara, luzaro gabe hautemango dugu ez zela XVIII. mendea, mende guztien bilduman, xoko bakoitzeko hizkuntzaz nahiz dialektoaz gehien arduratu izan dena.
|
|
|
Askatasun eta (orain, dirudienez, batez ere) berdintasunaz ari garenez gero, ikusi  behar duguna da non zegoen bitarte larriagoa goiko eta behekoen artean, Bergara eta Durangon ala Ciudad Rodrigo eta Sepulvedan. Nekez isil ditzakegu, bestalde, isilarazteko gogorik bizienak bultzatzen bagaitu ere, horretaz
|
bere
garaian, ilunpezale baino argituago izanik, Foruen alde, ez kontra, mintzatu zirenak.
|
|
|
Ondare kulturalaren defentsa sutsuan ari dira hiritar auzolagunak, jarduera estimagarri eta laudagarrian, ez paradoxarik gabekoan, XVI. mendeko gazteluaren arrastoen balioa gorestea rekin batera, Fernando errege katoliko etafaltsarioa ren oroitzapena bizirik iraunarazteko aldarrikap ena baita hiritar horienak dakarrena, udal agintari kontserbadoreek hauts bihurtzea nahiago duten bitartean,
|
bere
garaian Errege katolikoak eta honen zerbitzari Cisneroseknafar erresuma ren defendatzaileen gazteluak birrinduta utzi zituzten era berean.
|
|
|
Dereduari indarra ahultzearen planteamendua 1997an garbi egin zuen PPk. Ereduen banaketa hirukoitz honek euskaltzaleen makina bat kritika jaso zuen
|
bere
garaian, murriztailea zela eta. Kanpoan, aldiz," eredugarritzat" saldu zuten orain hainbeste kritikatzen duten beraiek.
|
|
|
Materiaren ikuspuntu dinamiko honek ez zuen harrera onik lortu hasiera batean, nahiz eta geroago Oersted eta Faraday moduko zientzialarien gain eragin garrantzitsua izan zuen. Kantek
|
bere
garaiko zientziaren aurrerabidea zehazki jarraitu zuen; zahartzaroan, kimika eta elektromagnetismoaren arloen hastapenak lantzen zituzten liburuak irakurri zituen. Zientzia berri hauek bere ikuspuntu dinamista baieztatuko zutela pentsatzen zuen.
|
|
|
gaurko zientziak Newton gainditu duenez, adibidez kausalitatearen ordez lege estatistikoak erabiliz, orduan Kanten teoriak ere ez du balio gaur egun. Baina benetan Kanten asmoa ez zen Newtonen zientzia oinarritzea, baizik eta oro har zientziaren metodoaren oinarriak argitzea, zientzia egin ahal izateko baldintzak azaltzea. Beste kontua da
|
bere
garaiko zientziaren eredua Newtonen mekanika izatea.
|
|
|
Zerizanak adigaiaren edukia adierazten duen bitartean, izatea ez da adigaien eremuko ezaugarri bat gehiago, baizik eta objektu baten posizio edo ezarpen absolutua adierazten du espazioan eta denboran. Kantek
|
bere
garai aurrekritikoan esan zuen jadanik" izatea ez dela predikatu erreal bat". Urrats nagusia izan zen razionalismo dogmatikoa uzteko.
|
|
|
16 Esan behar da Kantek
|
berak
garai ezberdinetan idatzitako eskutitz pare batean onartzen duela bere filosofia kritiko berriaren jatorria antinomietan dagoela. Eta zentzu historikoan horrelaxe da, antinomia hauek Kant gazteak Filosofian aurkitu zituen arazo nagusienen erroa erakusten baitute.
|
|
|
Argi bereizi behar da datuen eta teorien artean116 Datuak zientifikoak dira, baina hauen gainean jasotako teoriak metazientifikoak dira, orokorrean —geuk ere bai— teoria zientifiko deitu arren. Adibidez, Newtonen behaketei, aurkikuntzei eta neurketei esker, datu asko ditugu,
|
bere
garaian txundigarriak izan zirenak. Baina datu horien gainean eraiki zen teoria mekanizista ez zen teoria zientifikoa, metazientifikoa baino.
|
|
2002
|
|
|
Hor ditugu, adibide gisa, Sir Walter Scott-en «Ivanhoe» edo «Redgauntlet» eleberriak. Eta azken hamarkadako boom a baino lehen ere, Mika Waltari finlandiarraren «Sinuhe, egiptilainen» (1945) esaterako best-sellerra izan zen
|
bere
garaian.
|
|
|
Luis Sanzok Erein argitaletxearen bidez kaleratu duen saiakera da" El Pueblo Vasco y la Autodeterminacion". Bertan,
|
bere
garaian EEko partaide, eta egun, inongo alderdirekin loturarik ez izan arren, sozialismo europarrarekin lerratzen den gizon hau Euskal Herriak jasaten duen bortxa egoerari irtenbide errealista eta bidezkoa eskaintzen saiatzen da. Horretarako, euskal alderdi abertzale guztiek burujabetasunaren inguruan dauzkaten ikuspuntuak ohartasunez begiratu eta gero, planteamendu hauei Espainiako konstituzioak zein nazioarteko zuzenbideak ezartzen dizkien mugak azpimarratzen ditu, SESB eta Yugoslavia ohiko federazioen banaketa, edota Belgika, Irlanda eta Quebeceko prozesuak aztertuz.
|
|
|
Eta bere bizitzako hainbeste urte espetxeraturik igaro behar izan zituen Donatien Sade libertinoaren irudimenak buruturiko sexu fantasia mugagabea da, bertan agertzen diren pertsonaiak, emakumezkoak edo gizonezkoak izan, lizuntasun osoz masturbatu egiten dira, bakarka zein batak besteari, eta elkarri miaztu, zupatu, txortan egin, sodomizatu egiten diote, inongo traba moralik gabe. Izan ere, Luis Elberdinek idatzitako hitzaurre argigarriak agerian uzten duen bezala, Sadeko markesak liburu probokatzaile hau idatzi zuenean,
|
bere
garaiko gizartea eskandalizatzea eta orduko sexu heziketa burgesa hankaz gora jartzea baitzuen helburu.
|
|
|
Miarritze Ipar Euskal Herriko hiriburu turistikoa da. Haitz ikusgarriz zipriztindutako itsasalde zoragarriak
|
bere
garaian Europa osoko errege erreginak erakarri zituen, eta hauen atzetik elite diruduna, batez ere Belle Époque izeneko urrezko garaian.
|
|
|
Hiru argitaletxeak «La violencia y la busqueda de nuevos valores» izenburuko liburuan plazaratu dituen Joxe Azurmendi pentsalariaren gogoeta hauek Xabier Makazagak gazteleratuak izan dira. Filosofiaren ikuspegitik eta euskaraz, aztertu zuen indarkeriaren gaia Joxe Azurmendik
|
bere
garaian. Era laburrean esanda, gizartean indarkeria iraunkorki jarraitzearen balizko arrazoietan sakontzen ahalegindu zen.
|
|
|
Oso ospetsuak egin ziren
|
bere
garaian Giovannino Guareschi idazle italiar eskuindarraren «On Camillo» hau eta jarraian idatziko zituen pertsonaia berbereko idazlanak. Hain ospetsu, filma bat ere egin zela, protagonistatzat On Camillo apaiz kristaua eta Peppone alkate komunista zituelarik.
|