|
2000
|
|
|
Ez naiz euskara batuaren kontrakoa, baina gaurko euskara batu askoren kontrakoa bai. Gaurko euskara batua erdaraz jantzita ikusten dut askotan eta euskarak nahiko aberastasun badu berekin, hitz
|
bera
esan liteke lau edo bost modutara eta askotan gure herriko hitzak baztertu eta erdarazkoak sartzen dituzte. Nik herri hizkuntza dut gogoko eta badakit, ez da harrokeria, irakurle batzuk baditudala.
|
|
|
Ara ba, berrogei ta amarri galdetzen badiyo, berrogei ta amarrak bakoitzak
|
bere gisa
esango diyo.
|
|
|
Andu Lertxundiren «Gogoa Zubi» liburuan hainbat hausnarketa egiten dira eta nik adibide batzuk hartu ditut.
|
Berak
dio gehiegikeria batzuk ere egin direla: telebistako saio baten, aitak hitz egiten du nafarreraz, alabak bizkaieraz eta semeak lapurteraz...
|
|
|
Hizkuntza batean dialektoak sortzen dira, gure kasuan esate baterako, euskara ofiziala izan ez delako, euskaldunok administrazio aldetik zatituak egon garelako... horrela joan dira sortu eta handituaz. Mitxelenak
|
berak
esaten du, XVII. mendean Bizkaiko euskara eta Lapurdikoa XX. mendean baino gertuago zirela. Orduan, gauzak ondo bidean euskalkiak bateratuz edo urreratuz joan lirateke.
|
|
|
Goi mailako bi profesional ditu gainera, Mirentxu Purroy «Mundo. hoy» saioko arduraduna (ikus ARGIAko 1743 alea) eta Koldo San Sebastian, ETBrentzat 300 dokumentaletik gora egin dituena.
|
Berak
dioskunez,
|
|
|
Inoiz lehorreratu ez den arren, badaki nolakoa den Parisko Point Neuf zubitik" Bateau Mouche" ak (untziak) pasatzen ikusten egotea.Bederatziehunentzat emakume bat ezagutu, ezkondu eta seme alabak munduratzearen plana ez da batere kilikagarria.
|
Berak
dioen moduan" nire mundua pianoaren teklak dira"," ni ezin naiz munduaz jabetu tekla gehiegi dituelako" eta" mundua teklatu bat da non bakarrik Jaungoikoak jotzen duen".
|
|
|
Areago oraindik haiek lirateke demokraziaren izenean aritu diren bakarrak.
|
Berak
dioenez gatazka honi buruz ez daukagu ezjakintasuna baino. Baina ahaztu zaio aipatzea, eta ukitu barik uzten du, indioak zapaltzeaz gainera, odoletan bai aurpegi zuriek besteek zeukaten oro lapurtu zietela, hor zegoen gizatasuna suntsitu arteino.
|
|
|
Gunter Grassek aipatu izan du" Hiru Txerrikumeen" a.
|
Bere
esanetan, mitoak etengabe gurutzatzen dira gure bidean, mitoetan irauten dugu. Azken finean, ipuinak istorioen gaineko istorioak dira
|
|
|
Dirudienez, ordea, Olmeda maisuak eginiko hainbat kantuk neurri bera du. Olmedak
|
berak
dioenez, Gaztelan eta baita Sorian ere" rueda" k dantzatzen dira, eta 5/ 8koa da hauen konpas zaharrena eta berezkoena.
|
|
|
Gauza
|
bera
esan daiteke TVEri dagokionean.
|
|
|
" Bertakoak nazka nazka eginak gaude egoera honekin. Edozeini galdegin eta gauza
|
bera
esango dizu" eta dendako leihotik Brazomar hondartza ingurua, etxe berriz josia dagoena seinalatu digu, Bilbo Handitik etorri direnak han bizi direla esanez. Osasungintzaz aritu ondoren garraioaren gaia aipatu du.
|
|
|
1986ko irailean hasita, bertan bere bizitzaren gorabeherak jaso zituen, aldi berean, bizitako garaiaren berri emanez.
|
Berak
zioenez, Ameriketan bizi zen alabak eskatu zion biografia burutzea eta laurogei urte betetzera zihoala ekin zion lan honi. Ez zuen ordea, bizirik zegoen artean lana argitaratuta ikusi, 1997an zendu baitzen.
|
|
|
Jardunaldi batzuetan aritu ginen hortaz hizketan eta ikusi genuen nik berak baino dezente gehiago saltzen nuela.
|
Berak
esaten zuen saria jasotako lanak saltzen zituela soilik.
|
|
|
Barreraren beste aldean dagoena ez dakit zer neurritan dagoen geure esku. Mundu guztiak gauza
|
bera
esaten du: irakurzaletasuna bultzatu behar da.
|
|
|
Bai, ni burugogorra naiz, baina askotan konturatzen zara zuk daukazun irudipen horrekin gauzak ez direla ondo ateratzen, eta orduan oroitzen zara hark esandakoarekin. Eta Martin Ezkurrarekin hori gertatu izan zait, entzun bai, kasurik egin ez eta gero
|
berak
esandakoa egitera behartua egotea.
|
|
|
Iban Zaldua EHUko historia fakultateko irakasleari bururatu zitzaion gaia.
|
Berak
dioenez," urte askotan historia azaltzeko lehengaia testua izan da, irudiaren indarra eta zehaztasuna itzalean utziz. Baina ez dago dudarik irudiak, bere zentzurik zabalenean hartuta, argazkia, komikia eta zinema, tresna baliagarriak direla historia irakasteko".
|
|
|
Kalteak kalte, adituek droga seguruenen artean dute kalamua. Ezin da gauza
|
bera
esan, ordea, bere deribatuez. Euskal Herrian haxixa da gehien kontsumitzen dena eta berau oso kalitate txarrekoa omen da Barriusok esan digunez.
|
|
|
Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago, Euskal Herri osoko ekitaldiak kontutan hartuz. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen
|
beraren
esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago. Orokorrean, eguerdiko atalak goizeko martxa jasoko duela esan genezake, eta gauekoak, bere aldetik, hortik aurrerakoa; lehena bat batekoagoa izanen dela, eta bigarrena sakonagoa, nahiz eta bietan dekoratu zein gaiak beretsuak izan.
|
|
|
Alde batetik, eguerdiko atalak aisialdia izango du iparrorratz eta agenda zabal moduan egituraturik dago, Euskal Herri osoko ekitaldiak kontutan hartuz. Gauean, berriz, Andoni Aizpururen
|
beraren
esanetan, egunean zehar gertatutakoari buruz bestelako ikuspegia azaltzen ahaleginduko dira, bigarren irakurketaren bila alegia, batzuetan tonu umoretsu eta zirikatzailean, beste batzuetan serio eta sakonago.
|
|
|
Ekitaldi hauez gain, hainbat hitzaldi, proiekzio eta erakusketa ere antolatu da, eta duela hiru hilabete gainera" Sanferminak" liburua argitaratu zen. Egileak Fermin Erbiti eta Javier Manero idazleak dira, eta lanaren izenak
|
berak
dioen bezala, San Fermin patroiaren eta haren omenez egiten den festa ospetsuaren inguruan egiten dute berba. Orotara 230 argazki biltzen dira liburuan, eta Nafarroa Oinez San Fermin Ikastolak antolatu duela aprobetxatuz kaleratu da.
|
|
|
Pentsatzaille ta pentsarazlea, bere neurtitzik onenetakoak gizonaren oinarri oinarriko kaietan dabillenean ematen dizkiguna. Ta aozko poesiari ba gagozkio, indar berezia du
|
bere
esateko erak. Ba dirudi txikitandiko inguru giroz datorkiola bertsolaritzaren eta kopla zaaren giarra ta teknika. (...) J.A. ARTZE(" Harzabal"):
|
|
|
Bertsotan ongi egitea ez da aski horrelakoetan. Komunikatzera iristeko entzulegoaren askotariko tenperatura hori oso ongi hartzen jakin behar du
|
berea
esan edo berea moldatu nahi duen bertsolariak.
|
|
|
AHULDUA
|
bere
esan indarrean. Entzulegoaren zati handi batek hizkuntza bakantasunaren xarma ezinbestean galdu egin duelako.
|
|
|
Kandelako kritikoak dioenez, Narrazioak ipuinetan kontaketa bera da nagusitzen dena, eta prosa poetikotik hurbil dabil kasu askotan, hain zuzen ere, oso harira eta ongi lotuta datozen konparazioak eransten dituelarik. Era
|
berean
esaten du liburuan erregistro barietatea sumatzen dela, autoreak aitortua baitu liburu honetan duen helburuetako bat euskarari literaturan bide berriak ibiltzen laguntzea duela.
|
|
|
Atal honetan aipatzen ari diren genero aldetik sailkagaitz gertatzen direnen artean berriena dugun hau hiztegi baten modura eratua dago eta tankera ezberdineko osagaiez taiutua. Hiztegi baten tankera du, baina ez da" hiztegia bakarrik, ipuin laburrak, saio tipi ugariz osatzen da" egileak
|
berak
dioenez," eta aforismoz, eta munduaren lau partetako ene auzokoen aipuek hornitzen dutela". Osagai ezberdin horien elkartzetik sortzen dena sorpresa da ordea:
|
|
|
Liburua egiterakoan egileak hitzak aintzat hartzeko premia sentitzen duela dio, oraindik munduko gauzak izenda daitezkeela sinesteko. Izan ere Sarrionandiak liburu honen xede eta ilusio handia zera omen du egileak
|
berak
dioenez: " mintzairak oraindik balio duela eta munduko gauzak hobetu daitezkeela" sinetsi nahi du.
|
|
|
Esan bezala liburuaren egitura hamar narraziok osatzen dute, luzera, taxuera eta gai ezberdinekoak dira. Amaieran, Sarrionandiak berak erantsiriko oharrak ikus daitezke,
|
berak
dioen moduan" irakurlearentzat erreferentzia literarioen azalpen gisa" erantsiak. Azkenik, aldiz, Bernardo Atxagak POTT bandaren kide ziren garaietako idazle lagunen arteko konplizitatea agertu alde Jean Baptiste Hargous
|
|
|
Batetik, hirugarren pertsonako narratzaile estradiegetikoa dugu; bestetik, bi narratzaile intradiegetiko izango genituzke: lehena, amaren papera betetzen duen narratzaile autodiegetikoa; bigarrena, amamaren papera betetzen duen narratzaile metadiegetikoa, bizkaieraz mintzo dena eta
|
bere
esanak letra etzanez azpimarratuz bereizten dituenak. Narratzaile intradiegetiko hauek, bestalde, narratarioari zuzenean mintzatzen zaizkio.
|
|
|
Edozein herrialdetako liburu salduenen zerrenda begiratzea aski da konturatzeko horien artean literatura ona salbuespena dela. Gil
|
Berak
esan duen bezala (Ostiela 9, 23 orr.)" edozein literaturan gehiena zaborra da", baina gure literatur mundu nimiñoan ez dugu literatura ona, ez hain ona eta kaskarra desberdintzeko ohiturarik, ez horretarako tresna ikonografikorik (bilduma ezberdinak, adibidez). Lagun batek esan zidan, behin, euskal literaturak abenturazko eleberrien eta best-sellerren beharrean zegoela, hots," bigarren mailako" literatura baten beharrean.
|
|
|
Idazleak
|
berak
dioen bezala," nagusiki fikzio giroa da." Hala ere, ondoren, gogoetek narrazioan duten lekua ere azpimarratzen saiatuko da:
|
|
|
Lehen zatian plano bakarra aurkezten zaigun arren, bigarren zatitik aurrera aurreikusgarria zirudien narrazioa korapilotuz joango da. " Honela, partitzeko orduan liburu osoaren haria zena ez da azkenean kristal zati hautsi bat baino, ispilua eratzen duten kristal zati guztien arteko bat." (Egunkaria) Egileak
|
berak
dioskun bezala," Hasieran, beharbada, errealagoa, sinesgarriagoa da kontakizuna, baina apurka apurka gero eta gauza eta pertsonaia bitxiagoak hasten dira agertzen." (Egunkaria XII) Ondorioz, bigarren zatian aurrera egin ahala, eleberrian hiru plano ezberdin azaltzen zaizkigula ikusi ahal izango dugu. Hiru plano hauek bigarren zatiko lehen atalean egiten dute bat.
|
|
|
Egileak
|
berak
dioen bezala" espetxea abiapuntua da". (Gara VI) Honela, espetxeko bizimodua nola eramaten den azaltzen saiatzen da:
|
|
|
Bartolomek
|
berak
diosku 1615 urtean 13 urte zeramatzala Markinako169
|
|
|
Hainbat urte pasatu ditu Euskal Herriak etengabeautodeterminazio eskubidea aldarrikatzen, eta zentzu horretan bereziki azpimarratubehar da ezker abertzaleak jorratutako lana, urte askotan bakarrik aritu delako autodeterminazio eskubidea era duin eta koherentean aldarrikatzen, orain gurekin batera gauza bera aldarrikatzen ari diren horiek Euskal Herriaren hitza mugatzen zuenmarko batean etengabe murgildurik egon ziren bitartean, Euskal Herriaren kalterako denbora galtzen. Edozein kasutan, gaur indar abertzaleak denak hein
|
berean
esaten ari gara Euskal Herriak baduela erabakitzeko ahalmenik. Baina, guretzat behintzat, hori ez da nahikoa: Euskal Herriak bere hitzaeta erabakiak hartzen hasteko garaia iritsi da.
|
|
|
Barne Eredu hauek etengabe birmoldatuak izaten dira, eta batzuetan, guztizeraldatuak ere; baina aldi
|
berean
esan daiteke sendoak direla jadanik adingoiztiarrean. Gehiago zehaztuz, bost urte dituztenerako (Bowlby, 1988) haurgehienek nahiko garatua dute amari edo ordezkoari buruzko Barne Eredua, etaeredu honek ahalbidetzen dio harekin harreman egokiagoak edukitzen, amarenjokabideak aurresaten laguntzen dion heinean.
|
|
|
Aside edoaparteak, aktoreak aparte batean sentitzen duena adierazten duenean. Doblea, aktoreak sentitu baina adierazten ez duena ni laguntzaile batek adierazten duenean (double in) edo
|
bere ordez
esaten duenean (double out). Rol aldaketa, protagonistaarazoa eragiten dion antagonistaren paperean jarri eta bera balitz bezala adieraztendenean.
|
|
|
Nonbait egotekotan ez dago atzean, aurrean baizik. Txillarrek bainohobeto inork ez daki zenbateraino dagokion Joneri
|
berari buruz
esaten ari den hainbatgauza.
|
|
|
Bidarrain
|
berean
diote (Arana 1986, 108) Saindiaren harpeko bidea hetsi zutelaauzo etxekoek, Harrusekoek, hara joaten ziren beilariei dirua ordainarazteko edo, betiere hango sosak hartu zituztela eta Saindiak punitu zuela etxekanderea. Jarririk omenzegoen arratsean supazterrean, senarraren beha, eta denbora gaizto egin zen.
|
|
|
Diskurtso operatzaile edo diskurtso markatzaileei buruzko bibliografia irakurtzeak ezdigu askorik lagunduko bi izenen artean aukeratzeko orduan, izan ere, bati buruz lekubatean esaten den gauza
|
bera
esaten da besteari buruz beste leku batean. Badirudi, bada, autore bakoitzak bere terminologia eta azalpenak darabiltzala.
|
|
|
Protagonistak ezagututa, badirudi Ondarroan Aranguren eta Lasak emandakoMisioa (Arakama parroko zegamar karlistaren gidaritzapean) euskaraz eman zela (1941eko azaroan); eta are segurtasun osoagoarekin gauza
|
bera
esan daiteke D.Garmendiak San Ignazioko Parrokian emandako Sortzez Garbiaren bederatziurrenaz.Egia Atotxan ere bederatziurren bera goizeko elizkizunean euskaraz egin zen, databerean (1941eko abenduan) (Cronica: I, 558).
|
|
|
Estatuak izan behar zuen hezkuntza sistema antolatzearen ardura.67 Zentzu horretan, adibidez, irakaslearen aukeraketak izugarrizko garrantzia izango zuen Condorcet en iritziz, ez baitzuen uste, beste arrazoien artean, irizpide, lokalek? inongo baliorik izan behar zutenik; Estatua arduratu litzateke oposizio sistemaren bideaz, irakasleek funtzionario estatusa izango luketelarik (noski, irakasleek Estatuaren kontrolpean egon lukete) 68 Gauza
|
bera
esan daiteke herritarren irakaskuntzari buruz (berdina oinarrizko eskoletan) edota erabili beharreko liburuei dagokionez (irakaskuntzaren lehenengo hiru mailetan); horrek guztiak ere botere publikoaren pean luke izan.
|
|
|
Gauza jakina da, edozein hezkuntza politikak ikuspegi ideologikoari erantzuten diola, eta orduan jokoan zegoena eliteen formazioa zen, gizarte berriaren eraikuntzarako funtsezkoa zen klase nagusiarena hain zuzen. Beste modu batean esanda, Estatu modernoaren eraikuntzaren erronkari erantzuteko, burgesiaren oinarri politiko ideologikoak finkatu behar ziren, eta Estatuak kontu handia izan zuen hori horrela gertatu zedin (kontuan izan behar da institutuek Estatuaren aldetik jasotako mimo berezia) 217 Gauza
|
bera
esan daiteke goi mailako irakaskuntzari dagokionez, izan ere aurrenekoak, oraintxe bertan genioenez, funtsean zubi funtzioa betetzen du.
|
|
|
Labur esanda, Antzinako Erregimenarekiko lotura hautsi eta Estatu berria eraikitzea. Izan ere, Gil de Zarate ek
|
berak
dioen moduan,. La instrucción... estriba en ella la base más firme de todo sistema político? 152 Helburu horretara zuzendu zen epealdi hartako antolakuntza sukarra, eta diogunaren adibide batzuk aipatzearren, hona hemen Estatu Nazio espainiarraren eraikuntza prozesuan guztiz garrantzitsu suertatu izan diren. Ministerio de Fomento, hark hartutako bi erabaki:
|
|
|
Ez luke zentzurik izango oinarrizko irakaskuntzari heltzeak, etorkizunari begira ematen den aurre pausoa ez bada behintzat, bigarren mailakoarekin lotuko ez balitz; eta gauza
|
bera
esan genuke, unibertsitate mailako irakaskuntzari dagokionez. Edo, beste era batera esanda, ez dago eraikuntzarik edifizio osoa eraikitzeari heltzen ez bazaio.
|
|
|
Op.; 383). Gauza
|
bera
esan daiteke Cossio ren lanaz ere (COSSIO, M.: Op.; 58).
|
|
|
Bizitzaren onenean, dudarik gabe. Hori
|
bera
esan diot nik, bizitzaren onenean aurkitzen dela, eta aprobetxatzeko; baina aho zabalik gelditu zait begira eta nire adinaz galdetu dit. Erantzun diodanean, 28 ditudala alegia, lasaitu ederra hartu du, eta algaraka hasi zait, txantxetako zaplastekoak jotzen zizkidan bitartean.
|
|
|
Oraingo Rocíok (bestela adarretatik joango naiz) ez du inoiz hamar minutu baino gehiago itxaron autoren bat bere ondoan gelditu arte. Hori,
|
berak
esana. Eta gehienetan, gainera, kamioilariak izaten dira Rocío batetik bestera garraiatzen dutenak.
|
|
|
Izan ere, behin eta birritan erraiten zigun aita Leokadiok ezen atseginari, noiz eta ukitzen baikintuen eta gorputzean barrena sartzen, uko egin behar zitzaiola, eta arbuiatu eta errefusatu beharra zegoela, halatan, ezezko batez, zeinak atsegina bezain biribila behar baitzuen. Eta, nola tentaldi orotan borroka etenik gabekoa zen eta mementu bakoitzean ziren baiezko bat eta ezezko bat elkarren etsai, eta nola, bertzalde, mementuz mementu behar zuen ezezkoak bentzutu eta garaitu, zeren, Axularrek
|
berak
zioen bezala, bekatuaren egiteko aski da puntu bat, gogoaren egozte bat, borondatearen deliberatze bat eta konsentitze bat, eta zeren aski baitzen, ondorez, baiezko bakar baten garaitia ahalegin osoaren bekatuzkotasunaren erabakitzeko; eta nola, finean, milaka eta milaka ezezkoren artean ez zen gaitz ez neke baiezkoren batek menera nintzan edo zalantzan utz nintzan —eta hura beti zen errazag...
|
|
|
Ez al nuen akaso haren lastoz  ko bihotza ikusi? Ez al nuen, menturaz, nik neuk esan panpinari
|
berari
esan ere harriduraz ikuskatzailea mamu harrigarri bat zela. Zergatik txulatu zizkigun txartelak bost aldiz?
|
|
|
Mendi gailurra igota zeukan; orain jaistea baizik ez zitzaion gelditzen. Zenbat iraungo zuen jaitsierak, erraza edo zaila izango zen ibilbidea, ibiliak
|
berak
esango zion, ez beste ezerk. Noragaldua sentitu zen une batez, hala ere, Brown jauna, zein arrastori jarraitu ongi ikusten ez zuela.
|
|
|
Atsedenaldia du. Goazen
|
berarengana
esan zuen Migelek, eta belarretatik jaiki ginen.
|
|
|
Guztiarekin, Dabid ere asko aldatu zen garbitasuna dela eta, batez ere higiene per  tsonalarekiko, batez ere arroparekiko, batez ere,
|
berak
zioenez," luxuzko ertzain" izatea lortu zuenetik. Baina orduan ere nork eta nik neuk garbitu, lisatu eta jaso behar haren arropak dotore baino dotoreago ematen ziotenak, bestalde.
|
|
|
/ zenburuak
|
berak
dioenez, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan natorkizue. Zer esanik ez, honi buruz lehen ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki etorriko zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
|
Halako jakinduriaz non esan bailiteke gure ruralismo guztiak deskubritu ezin izan zuen Naturaren kantore handi bat dugula bere obra. Ez ordea jarrera ideologiko edo aldeaurreko hautu baten ondorioz; ez dugu haren lanetan deus aurkituko elaborazio hutsez egina, dena ematen zaigu lehenagoko hausnartze zuhur baten ostean —hitzaren adiera jatorrean," auzmartze" baten ostean,
|
berak
esanen lukeen gisan—, Perurena zentzumenen poeta delako lehenik: berezko dohain garesti horixe dauka.
|
|
|
Baina han hemenka ageri dituen aitorpen biluziengatik eta hasperen etsiengatik, merezia du Nemesio Etxanizek poeta handien ereinotza.
|
Berak
esana zuen" bihotzak agindu erara" ondu zituela poemak. Egia da tresneria handirik gabeko poeta dugula, baina halako gardentasunaz mintzo zaigu non lirika sentimental bat osatzen baitu nahiaren eta ezinaren, grinaren eta lotsaren arteko pultsuan.
|
|
|
Halakoetan eskubide horien kobraketa uztarturik dago zuzenbidearen arazorik latzenekin eta zerga biltzaileak edo zerga errentariak eskura du, itun misteriotsu hori dela bide, botererik arriskutsuena. Erregistroaz esan dugun gauza
|
bera
esan daiteke hipoteka kodeaz. Erakunde horietan, ñabardurak baztertu eta ez ditzagun ugaritu aurreko arreta pisuegiak; batera ditzagun ogasunaren eta legeriaren asmoak.
|
|
|
Berba batez esateko, eskubide politikoak eta eskubide zibilak. Ezin argiago nabari daiteke puntu hori,
|
berak
dioena hona eraldatuz gero:
|
|
|
Egiaztagarritasun printzipioaren sintetizatzaile fidelena Alfred J. Ayer izan zen, batez ere 1936ko Language, Truth and Logic [Hizkuntza, egia eta logika] kontuan izaten badugu.
|
Berak
dioenez, lehendabiziko bertsioak, hertsienak, bete zuen enpirismo logikoaren etapa hau, Vienako Zirkuluarena, hain zuzen. Jo dezagun, bada, Ayerrengana.
|
|
|
Vienako Zirkuluan inferentzia induktibo hauek legezkotzat hartzeko modurik onartu ez zutenek, legeen ikusmolde erabat artifizial eta batere ez erakargarri baten menpe ikusi zuten beren burua. Carnapek, bere hasieratan, Aufbau ean esate baterako, ‘Gizaki oro hilkorra da’ motako orokorpen batek hilda daudela dakigun gizakiei buruz soilik ari direla zioen; gauza
|
bera
esan genezakeen ‘Eguzkia egunero ateratzen da’ enuntziatuaren inguruan. Beraz, ‘Bihar eguzkia aterako da’ ez da eguzkiak egingo duenari buruzko enuntziatua, nik iraganean esperientziaturikoaren eta etorkizunean proiektatzen dudanaren deskribapen zeiharra besterik ez baizik.
|
|
|
Bere partaideek matematika esperientzian ez dela oinarritzen onartzen zuten, bere baliozkotasuna guztiz autonomoa delako. Eta gauza
|
bera
esan zitekeen logikari buruz, ez baitu esperientziak inola ere aldatzen edo birmoldatzen. Biak, logika eta matematika, a priori dira baliozkoak; hau da, esperientziarekiko independenteak dira.
|
|
|
Denboraren poderioz, Wittgenstein izan bazen ere Tractatus aren tesiei buruz bere iritzia aldatu zuena, gauza
|
bera
esan liteke Carnapi buruz. Honek 1934an Logische Syntax29 idatzi zuenerako, ez zegoen ados logika klasikoa pentsamendua errepresentatzeko logika bakarra zela baiesten zuen ikuspegiarekin.
|
|
|
Baina besterik gabe ez du zentzurik esateak tautologia batek harritzen duenik. Aipatu d (it) udan beste esperientziaz (esperientziez) —erabateko ziurtasunaren esperientziaz— gauza
|
bera
esan daiteke. Ohizko bizitzan guztiok dakigu zer esan nahi duen salbu egoteak.
|
|
|
Esan zuen Freuden ikerlana" ikerketa estetikoa" zela. Esan zuen gai honi buruzko Freuden liburua oso liburu ona zela hutsegite filosofikoak aurkitzeko, eta gauza
|
bera
esan litekeela bere lanei buruz orokorrean, kasu askotan galde daitekeelako esaten duena zein neurritan den" hipotesi" bat eta zein neurritan den gertakari bat irudikatzeko modu on bat —auzi honi buruz esan zuen Freud bera ere maiz ez dagoela ziur— Esan zuen, adibidez, Freudek nahaste bat sortu zuela zeure barrearen zergatia jakitearen eta barrea eragiten dizun arrazoia jakite... Azken puntu hau ere azaldu zuen hauxe esanez:
|
|
|
|
Berak
esan zidan
|
|
|
– Tira, hori
|
berari
esaiozu. Ni jada ez naiz Egunkaria koa.
|
|
|
Luzaz egon zen han, bankuan eserita, egunkaria ia ia osorik irakurri arte, errealitateari zuzenean aurre egin aurretik derrigor kontsultatu beharreko gida iruditzen baitzitzaion paper mordoska hura. Egunkaria n
|
berari buruz
esaten zutena ere oso osorik irakurri zuen, hunkidurak xehetasunez jabetzea eragozten bazion ere. Artikuluez gain, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak kontratatutako iragarki bat ere bazen gehigarri hartan," Euskal kazetarien lehen martiria" eta" Euskadiren eta euskararen aldeko aitzindaria" izan zenaren ohoretan ezarria.
|
|
|
" Etxekoek ez zekiten.
|
Berak
esan zigun"; pentsakor gelditu ziren; handik pixka batera: " denbora nahasiak izan dira", segitu zuen Belek;" berak aldegin eta gero borroka handiak izan ziren:
|
|
|
Goian batzuek jakingo zitean... guk ez behintzat"; ilunki gogoratzen zituen Xanek gertakizun haiek; Garik beste zigarro bat piztu zuen;" hura izan eta handik egun gutxira Henrirekin eztabaida izan nian.
|
Berak
esaten zian, egurra ematen segitu behar zela, eta aldi berean gure aldera indarrak bildu. Nik kristoren kontradikzioa ikusten nian horretan".
|
|
|
Handik gutxira berriz, kasernako leherketa hura izan zuan eta... hi orduantsu atzeman hinduten ala?"; Xanek baiezkoa egin zuen;" ba, beharbada jakingo ez duana duk, Henrik egun haiek, edo aste haiek, ez zakiat, herritxo batean eman zituela, hemendik ez urruti. Eta, leherketa izan zen egun hartan, herri hartako ostatuan zela, ostalariari (nire ezaguna dena, nik hau
|
berak
esanda zakiat) esan ziola, tipo bat han bazterretan ostuka ikusi zuela; bere kusan ote zebilen; eta gure etxeko telefonoa eman zioan, edozer gertatzera guri abisu emateko"; apur batean isildu egin zen, gero jaiki egin zen eta: " egon hadi pixka batean", esan zuen.
|
|
|
Zer esan nahi zuen? "
|
Berak
esan dizu?", galdetu zuen Xanek. Elik keinu anbiguo bat egin zuen.
|
|
2001
|
|
|
Egoera arri eltzen jakin etziotela aitortzeak badu bere garrantzia. Baia gaur behintzat guretzat interesgarriena,
|
bere
esan nahia, aztertu nahi genduan. Bere demokrazi esan nahia".
|
|
|
Ternuara doazenena terminologia bat da, arotzena beste bat, motorraren mekanika beste bat... azpigai asko daude, denak ez itsasoari bakarrik dagozkionak baina hemen ere oso garrantzitsuak", dio Bastarrikak.
|
Bere
esanetan, erdaraz abantaila dago, bibliografia handia daukate. Adituek diotenez gaztelaniazkoa ez da oso entziklopedia ona, baina definizioak dakartza eta zerbait bada.
|
|
|
Baina jakin badakite lehenbiziko unetik ikuspegi juridiko batetik sumario honek ez duela bukaera onik. Garzoni
|
berari
esan nion: " Espetxera bialduko nauzu, baina badakizu ez nauzula inola ere epaituko".
|
|
|
|
Bere
esanetan munduan pilotaleku gehien egin dituen pertsona izan daiteke. Historian zehar frontoiak altxarazi dituzten pertsonak ugariak izan badira ere (asko auzolanez ere bai) arruntena arkitekto batek hiruzpalau proiektatu eta aurrera eramatea da.
|
|
|
Karrera amaitzen dutenean, praktika falta dutela eta kexatu egiten dira. Jon Etxeberriak dioenez," dut gauza
|
bera
esan. Tabernan psikologia asko lantzen da, baina nire kasuan teoria da falta zaidana.
|
|
|
Koldo Izagirrek," XX. mendeko poesia kaierak" bildumarako eginiko antologian, Omar Nabarroren hogeita hamar poema eskaintzen dizkigu, Bilbo hiriaren gogortasuna zein bizipoza bere poemen oinarri dauzkan olerkari mundakar honen lanaren ezaugarri gisa. Izagirrek
|
berak
dioenez, kresal egarri handi batean bizi den poeta dugu Omar Nabarro. Eta Bilbo espazio poetiko bezala hautatu arren, berarentzat hiri hau ez da paisaje hutsa, maitasunezko istripuen ibilbidea eta porrot kolektiboen kontzientzia ere bada.
|
|
|
Elkartzen garenero eztabaida bera izaten dugu:
|
berak
esaten du mago bat mago bat dela, ez duela aktoreekin zerikusirik. Eta nik esaten dut mago bat aktorea dela.
|
|
|
Halere, beraiei benetan axola zitzaiena handik aurrera izango zuten irakaslearena zen, oso ospe txarra zuen maisu berria egokitu baitzitzaien. Zorionez, ordea, ez izaki hain gaiztoa,
|
berari buruz
esaten zirenak bazekizkiela, esamesak baino ez zirela eta lasai egoteko, esan baitzien. Eta horrez gain, hurrengo egunean zirkura joango zirela eman zien aditzera!
|
|
|
Frantziako dokumentalista bikain eta konprometituaren lehenengo film luzea da «Autrement». Gizartearen aurrean mesfidati agertu izan da beti,
|
bere
esanetan, gizakien jokabidea ulertzea zaila egiten zaio. Hori horrela, 1999an" Fragments sur la misere" zinta apartekoa filmatu zuen, giza jokabideei kritika zorrotza eginez.
|
|
|
Nire arrebari eskatzen diot beti: " Entzun kanta hau"; eta
|
berak
esaten badit," Berri Txarrak total", egina dago. Problema litzateke berezko soinu hori ez aurkitzea eta estilo ezberdinak ukitzen ibiltzea, baina uste dut ez dela gure kasua.
|
|
|
Gauza
|
bera
esan genezake ESPAZIOAZ. Bere diskurtsoa zalantzan jartzen duen nobela modernoan, espazioaren deuseztapena, hau da, espaziorik eza dagoela esan behar.
|
|
|
Eta Errealismoaz hitz egin nahi badugu laugarren nobela honek eduki ditzakeen arriskuak aipatzeko da. Izan ere, nobela honetaz 1995eko elkarrizketa batean egileak
|
berak
esandakoek nolabaiteko" igurikimen" errealistak sor baititzake zenbait irakurlerengan7.
|
|
|
Eta Saizarbitoriaren nobelan gertakizun horren inguruko datu zehatz ugari ematen bada ere (sumarioko eta egunkarietako testuen etengabeko aipamena dago), helburua ez da dokumentu historikoa egitea," guztiok ezagutzen dugun historiaren" alderdi ezkutua argitzea baino. Egileak
|
berak
esandakoek argi eta garbi uzten dute testimonioa gaindituz nobelak dituen helburuak:
|
|
|
Txuma Lasagabasterrek Hamaika pauso z egiten dituen iruzkinak ez direla" benetakoak" jakinda ere, berdin dio, izugarri" sinesgarriak" gertatzen baitzaizkio irakurleari. Gauza
|
bera
esan genezake Zabalegiren atxiloketaz eta komandokideez nobelan esaten direnei buruz: testuan kontatzen diren gertakari askorekiko narratzaileak izan duen zehaztasun eta egiazkotasuna (Zabalegiren atxiloketaz, Ergobiako eta Ibaetako atentatuez, sumarioaren prozedura guztiaz," Tupa" ri Arrazola neurozirujanoak egindako ebaketaz,...) izugarriak badira ere, bertan azaltzen diren komandokideen izen eta" alias" ak aldatuak azaltzen dira maiz(" Tupa" Jose Antonio Garmendia Artola dugu, eta ez Javier Garmendia Apaolaza;" Zapa" ez da Ortiz de Zarate izeneko inor izan; etab.) Narratzaileak berak esango duenez, dokumentuaz haraindi" sinesgarritasuna" da egileak bilatzen duena:
|
|
|
Gauza bera esan genezake Zabalegiren atxiloketaz eta komandokideez nobelan esaten direnei buruz: ...etako atentatuez, sumarioaren prozedura guztiaz," Tupa" ri Arrazola neurozirujanoak egindako ebaketaz,...) izugarriak badira ere, bertan azaltzen diren komandokideen izen eta" alias" ak aldatuak azaltzen dira maiz(" Tupa" Jose Antonio Garmendia Artola dugu, eta ez Javier Garmendia Apaolaza;" Zapa" ez da Ortiz de Zarate izeneko inor izan; etab.) Narratzaileak
|
berak
esango duenez, dokumentuaz haraindi" sinesgarritasuna" da egileak bilatzen duena:
|
|
|
Nobela honetan, espresiobide berrien esperimentazioaz harago, kontaketaren beraren ezintasuna da, behin eta berriro, nabarmendu nahi zaiguna. Jon Juaristik nobela honetan hizkuntzaren patologiaren azalpena bazekusan, guk baieztapen hori moldatuz, nobelaren patologia, idazketarena berarena dela behin eta berriro azaleratzen dena esangu dugu (azken finean, gauza
|
bera
esatea dela onartuz ere). Ene Jesus irakurri ondoren, modernitatean gertatzen den haustura tragikoa dela esan daiteke.
|
|
|
Eta ez da falta sinesmen honen adibiderik. Greziako K. a. V. mendeko ontzietan aurkitzen da orakuluak asmatzen, Pompeya ko freskoetan orakuluak
|
bere
esana ontzia erabiliz ematen du. 1496 urtean Ausberg eko grabatu sotil batean deabrua ikusten du ispiluan dama ederrak.
|
|
|
elementu berdinen aipamena, eta, era berean, batak bestearekiko duen atxikimendua. Gauza
|
bera
esan dezakegu Sarrionandiaren lanaz ere?
|
|
|
Eszenatoki hau pantailaren eszenatokia izango da. Lan honek, une honetan pitin bat bazterturik dagoen (eta Atxagak
|
berak
zioen) abangoardia literaturari hurbilketa egin nahi lioke. Mendearen hasieran zinemaren artea zabaltzen hasten den unean, irakurketa berria ikasi behar du jendeak, pantailan gertatzen den narrazioa ulertu nahi badu.
|
|
|
Zuzendariak profesional talde bat dauka
|
bere
esanetara: langile horiek beren proposamenak aurkezten dizkiote, tokiak, jantziak, argazkia, apainketa, musika eta beste hainbat alorretan.
|
|
|
Ez dut uste Antonek gauza
|
bera
esango duenik...
|
|
|
Ezagutzen dut: Danik ere gauza
|
bera
esan dit etxean zuen beste batekin...
|
|
|
Familia estrategia hori Gartzia Santxez-ek, Antso Gartzes enanaiak, gidatu zuela susma daiteke. Claudio Sanchez Albornoz ek uste zuen, aurreko dinastia egotziahal izateko, Antso Gartzes ek estatu kolpe baten bitartez eskuratu zuela aginpidetza, Leon goAlfontso III.aren eta Pallars ko kondearen laguntzaz baliaturik; baina, egileak
|
berak
zioenez, horihipotesi hutsa baino ez da: ik. Sanchez Albornoz, Claudio (1985):
|
|
|
alde batera utzi, baina gertaera politiko eta belikoen berri ematea ez danahikoa. Lan honen izenburuak
|
berak
dioenez, X. menderako, erresuma berri batosatu zen Iruñeko lurretan, geroago, XII. mendetik aitzina, Nafarroako erresumaizen ofiziala hartuko zuena. Zer nolako ezaugarriak zituen monarkia hark. Antolamendu politiko edo. Erdi Arorako hitz anakronikoegia ez bada?
|
|
|
Lasagabasterren aburuz, euskal eleberrigintza zuzenean igaro zen erromantizismoohiturazaletik modernotasunera, hots, errealismoaren etapatik igaro gabe. Eta,
|
berak
dioen legez, «hain zuzen, errealismoa da genero gisa eleberria heldutasunerairitsi dela adierazten duen markagailua»1 Izan ere, Lasagabasterren iritziz, eleberriaren eta errealismoaren arteko lotura ontologikoa da, eleberriaren azkenhelburua, azken hitzaren zentzu bikoitza besarkatuz, «errealitatearen sinbolizazioeta errepresentazio forma bat»2 ematea baita. Zerk oztopatu du, bada, hain luzazeuskal eleberrigintzaren bitarteko errealitatearen errepresentazio edota sinbolizazioa?
|
|
|
Alabaina, tradizioa onartzen denean, ez da tradizio horri gatibaturik geratzekoonartzen. Sarrionandiak betidanik defendatu duenez (bere lehen lanetik bertatik: ikuskera honen emaitza da-eta IGB), nork bere tradizioa bilatu eta eraiki behar du.Alegia, testu orok bere erroak aurreko testuetan dauzkala esaten entzun diogu, baina erroak?
|
berak
dioenez, ez dira lotuta geratzeko:
|
|
|
Planteatu eta baieztatu den ereduak erakusten duen bezala, euskararen erabilera bultzatzeko, euskararen presentzia edo euskaldunen trinkotasuna ziurtatzeada oro har funtsezkoena subjektuen testuinguruan. Horrekin ez dugu ezer berririkesaten, euskal testuinguruan eta euskararen egoerari buruzko ikerketek eten gabehori
|
bera
esan dutelako, batez ere azkeneko epealdian burutu direnek.
|
|
|
Fisikaren ikuspuntutik aztertuta, kolorea eta uhin luzera baliokidetzat har daitezke. Gauza
|
bera
esan genezake entzumena deskribatzean, hots, musika notari bibrazio bat dagokio, eta, beraz, frekuentzia eta energia bat. Deskribapen fisikoa nahiko zehatza daukagu.
|
|
|
Duela gutxi hasi dira kontsumitzaileen hizkeran ekintza desinfektatzailea duten produktuak erabiltzen. Horien bidez, hondakin makroskopikoak ezabatzeaz gain, mikroorganismoak edo, gauza
|
bera
esanda, ikusi ezin diren hondakin mikroskopikoak desagerrarazi nahi dira. Gure herrialdean, maiz erabiltzen den desinfektatzaile bat gehitzeko ohitura dago, hala nola lixiba edo sodio hipokloritoa.
|
|
|
Azken urteotan gai horri buruz agertu diren informazio eta ikerketen bilduma bat biltzen dute. Erakundeak
|
berak
esan duenez, ekimen honen helburua da kontsumitzaileari informazioa ematea eta elikagaien segurtasunari buruzko zalantzak argitzea. Hala, fitxa bilduma honetan elikagaiek dituzten substantzia erantsiei buruzko gaiak agertzen dira, horiek kontserbatzeko modurik onena zein den, azienda hazteko gaur egungo moduak edo laboreak nola egiten diren.
|