|
2006
|
|
|
hainbat tradizio disziplinarren arteko lotura egiten dakiena, bertan sortzen diren ibilbide eta ikuspegi anitzak osagarri moduan lantzen dituena, teorikoa eta aplikatua dena, unibertsaltasuna eta lekukotasuna maneiatzen dakiena, eta abar. Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri
|
batean
bada ere, bere historian zehar. Aldizkariaren bilakaeran parte hartu dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa ikusten dugu modu egokienean aurrera egin ahal izateko.
|
|
|
1) Arabako campusean, lizentziatura mailan: Filologia titulazioan hautazko irakasgai
|
bat
dago: Soziolinguistika izenekoa hain zuzen.
|
|
|
Eta gradu osteko (doktoraduan, kasu honetan) mailako bi ikastarotan oinarrizko irakasgai bana daude: Soziolinguistikaren Oinarri eta Hastapenak, eta Ukitutako Hizkuntzen Soziolinguistika izenekoak, denak irakasle
|
batek
emanak. (Aipa daitezke beste bi irakasgai ere, Filologia titulazioan, soziolinguistikan (modu zabalean ulertuta) sartzen direnak:
|
|
|
Titulazio honetan gertatukoa adierazgarria da soziolinguistika arloak gurean nolako balorazio kaskarra duen ulertzeko: 1999/ 2000 ikasturtean sei irakasgai izatetik, 2006/ 2007 ikasturtean irakasgai
|
bat
izatera pasatu da.
|
|
|
• Deustuko Unibertsitatera (DU) jotzen badugu, gaur egun Bizkaiko campusean derrigorrezko irakasgai
|
bat
dago: Euskal Filologia graduko titulazioan, Soziolinguistika izenekoa.
|
|
|
Edo jardunaldiak eta bilkurak: aurten Immigrazioa eta Hizkuntza Politika Udalerri Euskaldunetan izenekoa, Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearekin (UEMA)
|
batera
. Edo Gaztea Izan eta Euskara Ahoan izenekoa, oraingoan Uribe Kostako Euskara Zerbitzu Mankomunitatearekin batera.
|
|
|
1) UPV/EHU ageri da paradoxa handienak dituen unibertsitate arrunt modura: baldintza onenak izanik (publikoa delako, gizartean adostua dagoelako, handiena eta zabalduena delako, eta abar), modu eta neurri kaskarrenean erantzuten dio bere testuinguru sozialean (euskal testuinguruan) ematen den aztergai berezi handieneko
|
bati
: bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz.
|
|
|
3) Paradoxikoena ordea da, agian, UEU bezalako erakunde
|
bat
da: baldintza kaskarrenetan jakin izan duelako modu nahiko aberatsean soziolinguistika arloa lantzen, zenbait unibertsitari eta aditu inplikatuz.
|
|
|
Egoera honek erakusten du, besteak beste: a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal
|
batean
gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin.
|
|
|
a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko
|
bat
datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin. Hala bada ere, gerora begira zer espero daitekeen ikustea, eta zer lortu nahi den ikustea ere, epe motzean eta luzean, da garrantzitsuena, baina hau beste baterako utziko dut.
|
|
|
Ohikoa zaigunari eutsiz, artikulu
|
batean
jasotzen da Katalunian nolako egoera duen soziolinguistika arloak, edo irakasgaiak, beren unibertsitateetan. Artikuluan bereizten dira:
|
|
|
hizkuntzaren egoera, eta immigrazioa eta aniztasuna, bi zutabetan zehar, alderdi hauek aztertuz: mehatxuak (kanpoko alderdi kaltegarriak), ahultasunak (barneko alderdi kaltegarriak), aukerak (kanpoko alderdi aldekoak), indar guneak (barneko alderdi aldekoak); 2) eremu urriko hizkuntza
|
baten
normalizazio politika testuinguru askotarikoan: oinarrizko premisaz gain, helburu orokorrak eta bereziak aipatuz; 3) hizkuntzaren ikasketa eta integrazio soziala:
|
|
|
txanponaren aurkia eta ifrentzua, hizkuntzaren eta integrazioaren arteko interdependentzia azpimarratuz. Zenbait ideia aberats adierazten dira, gaur egunean jadanik eztabaidagai direnak neurri
|
batean
, fenomeno hau modu egokian bideratzeko.
|
|
|
behean zehazten diren Titulazio batzuetako Bigarren Zikloan (Lizentziaturako 3° edo 4° ikasturtean), Hirugarren Zikloan (Doktorego Programetan alegia) eta Graduosteko Ikastaroetan (Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketen Masterra, rako aurreikusita). Lizentziaturaren egungo ikasketetan irakasgaia hautazkoa da, Doktorego Programetan,
|
batetik
Hizkuntzalaritzakoan eta bestetik Hizkuntzalaritza Aplikatukoan, irakasten diren ikastaroak (3na kreditu Doktorego Pro� grama bietan) oinarrizkoak izan arren. Gure ustez, iker adar honen agerpena oso txikia da, eta baita ezegonkorra ere, ez da-eta berez derrigorrezko irakasgaia eta esleitzen zaizkion kredituak (6 kreditu) oso gutxi dira-eta, Filologietan eta Itzulpengintza eta Interpretaritzan Lizentziatu titulua lortzeko egin behar diren beste irakasgai batzuekin konparatzen badugu behintzat.
|
|
|
Hizkuntza Heriotza Prozesuaren sinesmen eta jarrerak. Hizkuntza Heriotza prozesuaren azalpen
|
baterantz
.
|
|
|
Horrela kopuru gordinak lerroz lerro (Zentsu Udal ErroldaZentsu) erkaturik momentu bakoitzean adin talde bakoitzak izan dituen aldaketak beha ditzakegu. Portzentaiek, beste alderditik, euskaldungoa adin taldeka une jakin
|
batean
nola banatzen den adierazten digute. Adibidez 1981eko 15 urtetik beherako euskaldunak euskaldungo osoaren% 20’71 ziren, 1986ko euskaldunak adin tarte berean% 21’76a ziren eta 1991koak, kopuruz aurrekoak baino gehiago izanarren proportzio txikiagokoak ziren,% 21’67a hain zuzen.
|
|
|
Ondorengo irudian barne egitura horren islada ekarri nahi izan dugu. Gazteenen adin taldeak duen pisua bosten
|
bat
baino handiagoa izaki baztertu dugu adinarekiko banaketa hobeto antzeman dadin. Ordenatuetan adin tarte bakoitzari dagokion ehunekoa jarri dugu, orotara% 4 eta% 12 artekoak, eta abzisetan adin tarteak.
|
|
|
Azken honek, zaharrenen multzoak, oraindik oso proportzio esanguratsua agertzen du, baina, tamalez, adinaren poderioz ez du gizartean behar adinako eraginik. Agian euskaltzaleok aurkitu genuke bide
|
bat
hiztun horiek hizkuntz berreskurapen prozesuan eraginkorragoak izan daitezen. Egoera normalizatu batean banaketa honek hartuko lukeen itxura biztanleriaren adin banaketari dagokiona izango litzateke.
|
|
|
Agian euskaltzaleok aurkitu genuke bide bat hiztun horiek hizkuntz berreskurapen prozesuan eraginkorragoak izan daitezen. Egoera normalizatu
|
batean
banaketa honek hartuko lukeen itxura biztanleriaren adin banaketari dagokiona izango litzateke.
|
|
|
V. Taulari berriro helduz lerroz lerroko irakurketa eginez badirudi euskaldunen kopurua handitu egiten dela adin talde gehienetan. Izatez horrela da
|
batez
ere adin talde gazteenetan.
|
|
|
" Egoera normalizatu
|
batean
banaketa honek hartuko lukeen itxura biztanleriaren adin banaketari dagokiona izango litzateke"
|
|
|
Baldin eta gure datuen arabera 81 epealdian 66.028 euskaldun gehiago lortu baziren horietatik helduen euskalduntzearen ekarpen zuzena% 34’15a dela estima daiteke. Horrela helduen euskalduntzeari esker 81 epealdiko hazkundearen heren
|
bat
baino gehiago azal daitekeela azpimarratu nahi dugu.
|
|
|
Ariketa labur
|
bat
egiten badugu agian hobeto ikus genezake; demagun 81 urteak bitartean euskaldun ikasiak, 22.551, helduen euskalduntzearen ondoriozuzena direla. Demagun ere hurrengo epealdian 86 16 eta 64 urte bitarteko biztanleria ez dela aldatu, eta egia da ez dela gehiegi aldatu.
|
|
|
81 epealdiko hazkundearen heren
|
bat
baino gehiago azal daitekeela azpimarratu nahi dugu"
|
|
|
Helduen arteko hazkuntza, (1,2) ekuazioetan behekoak, i= 2 eta k= 11 tarteen arteko kenduren batukaria da. Kenketak burutzerakoan kontutan har multzo bereko (belaunaldi jakin
|
bateko
) taldeen artean egin beharra dagoela. Hortaz i tartea adierazten badu bigarren aldiko tartea i+ 1 da eta, horien artean, kalkulatu behar ditugu diferentziak.
|
|
|
|
BAT
Soziolinguistika Aldizkaria 13/ 14 1994ko azaroa
|
|
|
Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere. Hurrengo Udal Erroldan Nafarroara hedatu zen eta EAEn ama hizkuntzari (Jatorrizko hizkuntza alegia) buruzko galdera berri
|
bat
sartu zuten; eta azkeneko Zentsuan (1991) beste bat etxean erabiltzen den hizkuntza deitutakoa, gazteleraz honela galdetzen da: ¿ Qué lengua habla Vd. en su casa más a menudo?, eta euskaraz:
|
|
|
Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere. Hurrengo Udal Erroldan Nafarroara hedatu zen eta EAEn ama hizkuntzari (Jatorrizko hizkuntza alegia) buruzko galdera berri bat sartu zuten; eta azkeneko Zentsuan (1991) beste
|
bat
etxean erabiltzen den hizkuntza deitutakoa, gazteleraz honela galdetzen da: ¿ Qué lengua habla Vd. en su casa más a menudo?, eta euskaraz:
|
|
|
Hori egia bada ere ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde guztietan hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende
|
bat
baino gehiago Zentsu eta Udal erroldetan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino.
|
|
|
Azken buru Zentsu eta Udal Errolden helburuetariko
|
bat
, besteak beste, gizarte errealitateari labelak ezartzean datza. Horrela iharduera politikoa zenbait eremutan ebaluagarria suerta daiteke; hau da, Zentsu eta Udal Erroldetatik ateratako informazioa gizartearen hainbait parametro aldaketaren berri emateaz gain aldaketak sortarazteko diseinatutako plangitzen ebaluaketarako balio du.
|
|
|
" Ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde guztietan hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez. Beste batzuetan mende
|
bat
baino gehiago Zentsu eta Udal erroldatan hizkuntzari buruz galdezka aritu dira, Gales kasurako. Horrela pentsa genezake hizkuntz politikarako hobea dela Galesen eredua Belgikarena baino.
|
|
|
Hori da, hain zuzen ere, bildutako informazioarekin egiten den lehenbiziko galbahea, zer gertatzen da esandako zazpi kategoria horien arabera erantzuten ez dutenekin? Pertsona asko ez badira ere, gure ustez, estatistikoki talde esanguratsua izan daiteke, adibidez ez litzateke horren arraroa hiztun
|
batek
ondo hitz egin eta nekez ulertzen duela erantzutea; tankera horretako erantzunak sailkaezinak dira emandako tipologian. Are gehiago, populazio osoko neurketa izanik erantzun batzuk beste batzuk baino probableagoak dira eta hori probabilitate legeen arabera jakingarria da.
|
|
|
Are gehiago, populazio osoko neurketa izanik erantzun batzuk beste batzuk baino probableagoak dira eta hori probabilitate legeen arabera jakingarria da. Aldez aurretiko probabilitateen azterketa
|
bat
eginez probabilitate handiagokoa da iaeuskaldunen kategoria erdaldunena baino.
|
|
|
Jakina denez 86an jaso zen aurrenekoz horri buruzko informazioa Udal Erroldetan, EAEn bakarrik. Adituek ama hizkuntza esaten diote 3 urte baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri
|
bat
zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak:
|
|
|
Aurrerapenak ez du etenik eta 91ko Zentsua hiztun tipologi berri
|
bat
ekartzear dago:
|
|
|
Sailkapen berri honi atxikiz geureari lotuko gatzaizkio berriro ere. Zazpi ezagueraren arabera aurrenen, hiru jatorrizko hizkuntzaren arabera eta beste hiru etxeko maizeneko hizkuntzaren arabera, guztiak
|
batera
ekarriz, zenbat hiztun mota desberdin atera daiteke. Kasu honetan ezin biderketarik egin hizkuntz erabilera ez baita posible aurreneko hiztun mota guztiengan.
|
|
|
Korapiloa askatzeko honako kontingentzi taula hau eratu dugu,
|
batetik
hizkuntz gaitasunaren araberako sailkapena eta, bestetik, jatorrizko hizkuntzaren araberakoa, barruan, kasurik kasuko etxeko hizkuntzaren araberako sailkapena ezarri dugu.
|
|
|
Tipologia estatistikoari atxikiturik, behingoz badugu behintzat gutxienezko hiztunen sailkapena, 39 hain zuzen ere, baina ez da hemen amaitzen, orain hiztun mota horiek udalerri jakin
|
batean
nola banatzen diren aztertzen badugu, orduan udalerrien sailkapen bat (edo hamaika) egin dezakegu.
|
|
|
Tipologia estatistikoari atxikiturik, behingoz badugu behintzat gutxienezko hiztunen sailkapena, 39 hain zuzen ere, baina ez da hemen amaitzen, orain hiztun mota horiek udalerri jakin batean nola banatzen diren aztertzen badugu, orduan udalerrien sailkapen
|
bat
(edo hamaika) egin dezakegu.
|
|
|
" Euskaldunak
|
batez
beste gero eta gazteagoak izatea zantzu positibo bezala ulertu behar dugu" udalerriak, galera galgatua/ etengabea,... Gure ustetan arlo horretan erabili ohi diren sailkapen guztiei izaera politikoa datxikie, sailkapen guzti horien funtsa hizkuntz politikaren ihardueran baitatza.
|
|
|
Dena den badira beste sailkapen asko, ezinezkoa izango litzateke guztiak hona ekartzea, zein baino zein interesgarriagoa eta ulergaitzagoa direnak. Sailkapen bakoitzak ñabardura
|
bat
azpimarratzen du, aldagai bat alegia. Eta aldagaiaz hitz egiterakoan sailkapen guztiak osatzeko aldagai sozio ekonomikokulturalak txerta diezazkiokegu dagokion sailkapenari eta orduan sekula baino argiago ikusiko dugu sinpletasuna (partsimonia) beharrezkoa dela.
|
|
|
Dena den badira beste sailkapen asko, ezinezkoa izango litzateke guztiak hona ekartzea, zein baino zein interesgarriagoa eta ulergaitzagoa direnak. Sailkapen bakoitzak ñabardura bat azpimarratzen du, aldagai
|
bat
alegia. Eta aldagaiaz hitz egiterakoan sailkapen guztiak osatzeko aldagai sozio ekonomikokulturalak txerta diezazkiokegu dagokion sailkapenari eta orduan sekula baino argiago ikusiko dugu sinpletasuna (partsimonia) beharrezkoa dela.
|
|
|
XX. mendean gure gizarteak aldaketa sakonak ezagutu ditu, hau da, I. Larrañagak aztertu duen moduan aldaketak, bortitzak eta leunak, ez dira gertaera berriak gure artean. Hirurogei hamarkadako industrializazio eta populazio hazkundeak handik hogeiren
|
bat
urtera bere goia jo zuen. Egun krisialdiz krisialdi biztanleriaren hazkundea eten egin da, biziraupen itxaropena luzatu eta berezko hazkundeak sekulan eman ez den proportzioetaraino jaitsiak dira.
|
|
|
Gure kasuan hirugarren multzoa izanagatik, ia euskaldunak, horrek hizkuntzen arteko mugimendua baino ez du adierazten. Hiztun multzo horiek nolakoak diren jakin ezkero, berreskurapenaren norabideaz gehiago ezagut dezakegulakoan aldagai esanguratsu
|
bat
hautatu dugu: adina.
|
|
|
Horrela
|
batez
beste, euskaldunak gero eta gazteagoak izatea zantzu positibotzat hartu behar dugu. Baina, jakina, bata gaztetzeak bestea zahartzea dakar ukipen egoera zio.
|
|
|
Horrela batez beste, euskaldunak gero eta gazteagoak izatea zantzu positibotzat hartu behar dugu. Baina, jakina,
|
bata
gaztetzeak bestea zahartzea dakar ukipen egoera zio. Dena den gertaera hori, III. Taulan beha daitekeena, puztuta dago ia euskaldunak, beti gazteak, erdaldungotik atereak izanik, azken hiztun talde horri batezbesteko adina nabarmenki igo arazten diotelako.
|
|
|
Dena den gertaera hori, III. Taulan beha daitekeena, puztuta dago ia euskaldunak, beti gazteak, erdaldungotik atereak izanik, azken hiztun talde horri batezbesteko adina nabarmenki igo arazten diotelako. Aipatutako hau aztertzen dugun prozesuaren beste ezaugarri
|
bat
baino ez bada ere, gure ustez oso kontutan hartu beharrekoa da. Hala ere lan honetarako adinari lotutako beste alderdi batzuk gehiago interesatzen zaizkigu.
|
|
|
Euskaldungoaren banaketa hizkuntzaren egoera zehazteko bide
|
bat
izateaz gain, izan daitezkeen joeren adierazle egokia da. Euskararen ezaguerak banaketa berezi bat erakusten digu.
|
|
|
Euskaldungoaren banaketa hizkuntzaren egoera zehazteko bide bat izateaz gain, izan daitezkeen joeren adierazle egokia da. Euskararen ezaguerak banaketa berezi
|
bat
erakusten digu.
|
|
|
Horrela adin talde bakoitzari dagokion are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela esaten digute eta" etxeko ohizko hizkuntzaren (euskara) erabilera tasa beha daiteke. Honek ez du adierazten hiztun jakin
|
batek
zenbatetan egiten duen euskaraz, baizik eta adin taldekoen artean ehuneko zenbatek aitortzen duen euskaraz egiten duela. Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke.
|
|
|
Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke.
|
Batetik
35 urtetik beherakoak, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa baino txikiagoa izanik eta, bestetik, 35 urtetik gorakoak euskararekiko atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
|
IV. Taula: Hiztun taldeak eta haien
|
bataz
besteko adinak
|
|
|
Egindako deskonposaketa eginda ere are xeheago egin daitekelakoan gaude.
|
Batetik
bereiz dezagun edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia.
|
|
|
Ekuazioan agertzen diren moduan, aurrena, adin talde gazteenetan emandako hazkuntza; honetan deskonposaketa berri
|
bat
egin dugu: euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren.
|
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere urte jakin
|
batean
65 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70 urte baino gehiagokoak (Y13) izan behar baitute. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
|
Dagoeneko hazkuntzaren osagai nagusiak isolatu ditugu baina oraindik ere gehiago xehe dezakegu, alderdi
|
batetik
, gazteenen hazkuntzan, berezko hazkuntza eta hezkuntzari egotz dakiokeena bereiztuz eta helduen euskalduntzeak ekarritako hazkuntzan, irabaziak eta galerak bereiztuz. Oro har, ondorengoak lirateke isolatutako euskaldungoaren hazkuntzaren osagaiak:
|
|
|
Hala ere 86 urteetan biztanleria hazi baino urritu egin denez ez dugu erabili kasu honetan aurreko 81 epealdirako ezarritako irizpidea. Izan ere, jakin badakigu biztanleriaren orotariko hazkuntza ez datorrela
|
bat
ezinbestean jaiotza tasarekin, migrazio mugimenduak izan ohi direla dakigun bezala. Dena den honen xedea ez da bost urteren buruan jatorrizko euskaldunak zenbat diren jakitea.
|
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela esan ohi da, euskaldunengan
|
batik
bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du.
|
|
|
Gure aztergaiari berriro helduz, hizkuntza gutxiagotuaren berreskurapenerako, lehenik eta behin berritze demo grafikoaren berezko indarrak euskararen alde jarri behar dira. Neurri
|
batean
hori bideratuta dago, gazteengan baitago euskaldun kopururik zabalena eta, aldi berean, proportziorik handiena. Hala ere ez dugu uste nahikoa denik.
|
|
|
Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke
|
batean
eta bestean. Horrelakoetan biztanleriak hamar urte horietan izandako aldaketak edo aldaketa ezakkontutan hartuz, gazteen artean bederen, migrazio mugimenduek eta heriotza tasek ez dugu uste eragin handia daukatenik edo zehazkiago, balizko eragin hori ez dela estatistikoki esanguratsua.
|
|
|
Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik euskararekiko atxikimendua gazteengan helduengan baino txikiagoa dela azaltzeko. Hiztun mota ezberdinak izateak azalduko luke, neurri
|
batean
behintzat, behatutako ezberdintasuna. Horrela, gazteen artean alfabetatuak direnek besteek baino joera handiagoa erakusten dute euskaraz aritzeko, hiztun garatuagoak direlako. orain artekoak orokorrean hartuta oso baikorrak baitira; okerrena, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da.
|
|
|
Corpusaren behin betiko batasunaren oinarria, euskara batua, ezarria badago ere euskararen hizkuntza estatusa udalerriz udalerri, ia zonaldez zonalde, ezberdina baita. Euskal Herri osorako plangintza orokor
|
batek
nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean. Euskal Herrietako lege eta arauek, daudenean, faktore askoren menpe uzten dute prozesuaren norabidea; askoren ahotan dabilen norbanakoaren askatasuna egoeraren aldakortasunaren islada baino ez da.
|
|
|
Corpusaren behin betiko batasunaren oinarria, euskara batua, ezarria badago ere euskararen hizkuntza estatusa udalerriz udalerri, ia zonaldez zonalde, ezberdina baita. Euskal Herri osorako plangintza orokor batek nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe;
|
batez
ere, oinarrizko diseinua irekia denean. Euskal Herrietako lege eta arauek, daudenean, faktore askoren menpe uzten dute prozesuaren norabidea; askoren ahotan dabilen norbanakoaren askatasuna egoeraren aldakortasunaren islada baino ez da.
|
|
|
|
BAT
Soziolinguistika aldizkaria
|
|
|
Gaur egun soziolinguistikaren arloan dagoen gabeziarik handiena falta da, eta
|
batez
ere ikerkuntzaren arloan. Ikerlari gutxi ari gara arlo honetan, eta gaudenak edo bakarka edo kanpoko taldeekin ari gara lanean.
|
|
|
Gaur egun soziolinguistikaren arloan dagoen gabeziarik handiena talde lan falta da, eta
|
batez
ere ikerkuntzaren arloan. Ikerlari gutxi ari gara arlo honetan, eta gaudenak edo bakarka edo kanpoko taldeekin ari gara lanean.
|
|
|
1 Jatorri geografikoa ezberdintasun jatorri handia da. Le français dans tous les sens liburuan, Walter-ek erakusten du, gosari, bazkari eta afari hitzak asko aldatzen direla frantziako eskualde
|
batetik
bestera. Ulergarria denez, aldeak oparoagoak dira ahozkoan ez eta idatzian;
|
|
|
Labov ek dio linguistika orokorraren barruan sartu daitekela, Saussure n planteamenduak kritikatuz. Zentzu horretan, esan daiteke, soziolinguistika, linguistika nagusiaren kritika
|
batetik
habiatu dela. Frantzian, soziolinguistika 13 eskoletan banatzen da, Rouen go eskolako linguistika sozialetik eta dialektologiatik, Bourdieu k inspiratu duen erreferentzien teoriara, eskola okzitandarretik igaroz.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun
|
bat
erabiltzen duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat erabiltzen duten pertsona multzo
|
batek
osatzen du. Horrek ez du esan nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira.
|
|
|
Bourdieu k, bere aldetik, hizkuntza komunitatea definitzen du merkatu
|
bat
gisa non, hizkuntza pratikak ebaluatuak izateaz gain, indar harreman sinbolikoak gauzatzen diren. Bi kasuetan, hizkuntzaren erabilera ezberdinetatik habiatuz, pratika horiei loturiko jarrera, balore eta irudiak agertarazi nahi dira baita hizkuntza egoeren dinamikan dituzten eraginak ere. morfosintaksiak ere ezberdintasunak agertarazten dituelarik.
|
|
|
Tuaillon ek dion bezala," erregionalismo gramatikala bizirik dago ez baita urririk. Frantses arruntak esaten duen gauza
|
bat
dio". Fonologiak eta fonetikak ere antzeko diferentziak agertarazten ditu eta maiz hiztun bat kokatzea baimentzen du, Frantziako ipar eta hegoaldeko pertsonen azentu ezberdintasunak esaterako.
|
|
|
Frantses arruntak esaten duen gauza bat dio". Fonologiak eta fonetikak ere antzeko diferentziak agertarazten ditu eta maiz hiztun
|
bat
kokatzea baimentzen du, Frantziako ipar eta hegoaldeko pertsonen azentu ezberdintasunak esaterako.
|
|
|
2 Jatorri soziala. Frantses herrikoia, hizkuntzaren erabilera berezi
|
bat
da, hizkuntza egokitik urruntzen dena. Boyer-ek dion gisara," frantses herrikoak ez du frantses arautuaren erlatiboaren sistema konplexua errespetatzen.
|
|
|
Boyer-ek dion gisara," frantses herrikoak ez du frantses arautuaren erlatiboaren sistema konplexua errespetatzen. Bi ibilmolde gramatikalak gehitzen dituen morfemo zerrenda
|
batek
ezaugarritzen du: menderatze tresna bat eta izenordain bat".
|
|
|
Bi ibilmolde gramatikalak gehitzen dituen morfemo zerrenda batek ezaugarritzen du: menderatze tresna
|
bat
eta izenordain bat".
|
|
|
Bi ibilmolde gramatikalak gehitzen dituen morfemo zerrenda batek ezaugarritzen du: menderatze tresna bat eta izenordain
|
bat
".
|
|
|
3 Adina eta adin talde
|
baten
kidea izatea ezberdintasun faktore bat da. Izan ere, hizkuntza komunitate baten barruan, adin talde eta beraz modu ezberdinak une berean baitaude.
|
|
|
3 Adina eta adin talde baten kidea izatea ezberdintasun faktore
|
bat
da. Izan ere, hizkuntza komunitate baten barruan, adin talde eta beraz modu ezberdinak une berean baitaude.
|
|
|
3 Adina eta adin talde baten kidea izatea ezberdintasun faktore bat da. Izan ere, hizkuntza komunitate
|
baten barruan
, adin talde eta beraz modu ezberdinak une berean baitaude. Gazteen hizkeraz hitz egiten delarik, hirietako eta hauzo zailetako hizkeraz mintzo da.
|
|
|
Bourdieu ren iritziz, komunitate
|
batean
dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi bat agerian uzten dute. Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte.
|
|
|
Bourdieu ren iritziz, komunitate batean dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi
|
bat
agerian uzten dute. Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte.
|
|
|
Beraz, Bourdieu ren iritziz honakoa onartu behar da: " hizkuntza komunitate
|
batean
, inork ezin ditzake erabat hizkuntza eta kultura legeak ezjakin, batik bat gaitasun zilegia dutenekin harremanetan sartzen diren aldi bakoitzean. Izan ere, egoera ofizialetan kokatuak direnean, menderatuek beraien hizkuntza ekoizpenei ezfagoretuak zaizkien prezioen osaketa legeak gorputz eta pratiko ezagupenetan adierazten dituzte.
|
|
|
Beraz, Bourdieu ren iritziz honakoa onartu behar da: " hizkuntza komunitate batean, inork ezin ditzake erabat hizkuntza eta kultura legeak ezjakin,
|
batik
bat gaitasun zilegia dutenekin harremanetan sartzen diren aldi bakoitzean. Izan ere, egoera ofizialetan kokatuak direnean, menderatuek beraien hizkuntza ekoizpenei ezfagoretuak zaizkien prezioen osaketa legeak gorputz eta pratiko ezagupenetan adierazten dituzte.
|
|
|
" Hala ere, aurkatuak diren merkatuak sailkatu daitezke beraien autonomia mailaren arabera, erabat arau nagusiei menpekotuak direnetik, lege horiek gainditzen dituzteneraino. Hizkuntza zilegitasun
|
baten
adierazpena eta, bere bidez, usadioen ezezagupen erabaki batean oinarritutako diskurtsoa eta merkatu nagusiak ezaugarritzen dituen usadioek, ez dute gehiago balio merkatu irikien barruan, proioak zaiokion prezioen formakuntza legeek arauturik baitaude, esan nahi baita klase menderatuei propioak zaiokien guneetan, sinboliko menderatzaileak baztertuak direla".
|
|
|
" Hala ere, aurkatuak diren merkatuak sailkatu daitezke beraien autonomia mailaren arabera, erabat arau nagusiei menpekotuak direnetik, lege horiek gainditzen dituzteneraino. Hizkuntza zilegitasun baten adierazpena eta, bere bidez, usadioen ezezagupen erabaki
|
batean
oinarritutako diskurtsoa eta merkatu nagusiak ezaugarritzen dituen usadioek, ez dute gehiago balio merkatu irikien barruan, proioak zaiokion prezioen formakuntza legeek arauturik baitaude, esan nahi baita klase menderatuei propioak zaiokien guneetan, sinboliko menderatzaileak baztertuak direla".
|
|
|
" Argotak legitimitate kulturalaren oinarrizko funtsak benetan hausten ditu, aurkatua baita ezberdina den nortasun sozial et kultural
|
baten
baieztapenaren ondorioz. Eta bertan adierazten den munduaren ikuspegia, klase menderatuetako kideek klasearen barruan gertatzen diren hizkuntza trukaketen mugetarantz doaz, bereziki trukaketa zainduenetan, tabernetan esaterako non indar eta gizontasun baloreak erabat nagusi diren.
|
|
|
1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu
|
bat
da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko modu bat bezala ikusten dute.
|
|
|
Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko. Horrez gain, hauzo horietako gazte askok beraien gizontasuna adierazteko modu
|
bat
bezala ikusten dute.
|
|
|
Hizkuntza merkatua ez da inoiz batua,
|
batez
ere Frantzian non hizkuntza bakarreko ohitura dagoen, bai eskolan, bai lan munduan. Beraz, nahiz eta merkatu ofizial bat egon, inguraldeko merkatuak daude non hizkuntza arauen araberako jazaepena eta hastura nagusi diren.
|
|
|
Hizkuntza merkatua ez da inoiz batua, batez ere Frantzian non hizkuntza bakarreko ohitura dagoen, bai eskolan, bai lan munduan. Beraz, nahiz eta merkatu ofizial
|
bat
egon, inguraldeko merkatuak daude non hizkuntza arauen araberako jazaepena eta hastura nagusi diren. Baina, kasu gehienetan, hizkuntza formala ez ongi menperatzeak arazoak sortzen ditu eta gabezia bat gisa bizi da.
|
|
|
Beraz, nahiz eta merkatu ofizial bat egon, inguraldeko merkatuak daude non hizkuntza arauen araberako jazaepena eta hastura nagusi diren. Baina, kasu gehienetan, hizkuntza formala ez ongi menperatzeak arazoak sortzen ditu eta gabezia
|
bat
gisa bizi da. Bourdieu ek erakusten du nola hizkuntza ezsegurtasuna sentitzen den, hizkuntza legitimoaren kodeak ez direlarik ongi menperatzen.
|
|
|
Bourdieu ek erakusten du nola hizkuntza ezsegurtasuna sentitzen den, hizkuntza legitimoaren kodeak ez direlarik ongi menperatzen. Labov ek agerian uzten du burgesia txikian aurkitzen dela hizkuntza ezsegurtasunik handiena eta eskolak hedatzen duen frantsesaren ikuspegi garbi bezain garden
|
bati
lotua dago.
|
|
|
Horrekin batera, erabateko zuzenketa joera dago,
|
batez
ere publikoan hitz egiten delarik. Erabiltzen da erakusteko forma gramatikal, hitz ala esateko modu egokiak menperatzen direla, nahiz ez arau horiek ez ongi ezagutu.
|
|
|
Erabiltzen da erakusteko forma gramatikal, hitz ala esateko modu egokiak menperatzen direla, nahiz ez arau horiek ez ongi ezagutu. Beraz, erabateko zuzenketa hizkuntza ezsegurtasunaren adieBourdieu ren iritziz, komunitate
|
batean
dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi bat agerian uzten dute. Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte.
|
|
|
Erabiltzen da erakusteko forma gramatikal, hitz ala esateko modu egokiak menperatzen direla, nahiz ez arau horiek ez ongi ezagutu. Beraz, erabateko zuzenketa hizkuntza ezsegurtasunaren adieBourdieu ren iritziz, komunitate batean dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi
|
bat
agerian uzten dute. Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko
|
bat
da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da,
|
batez
ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
|
1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi
|
bati
lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien. Ondorioz, ezberdintasun guziak mehatxuak eta desintegrazio arrixkuak bezala ikusiak dira.
|
|
|
Irudi soziolinguistikoak aldakorrak direla erakusten du, beretzako, hizkuntza, dialektoa edo akzentua, errealitate soziolinguistikoak izateaz gain, buruko irudien errepresentazioak dira, esan nahi baita ikusmen, estimazio, ezagutza eta ezagupen ekintzak direla. Funtsean, irudi bakoitzak ebaluaketa
|
bat
inplikatzen du eta beraz eduki normatibo bat, zeinek irudi baloratzaile baterantz ala besterantz norabidetzen duen.
|