|
2006
|
|
|
|
Batez
ere eskolara joateko.
|
|
|
eskuak garbitzea bazkaldu aurretik eta komunera joan ondoren, eta ikastetxeetako eta etxeetako higienea zaintzea. Antzeko agerraldi bat sortu zen iaz Albaceteko La Milagrosa auzoan, eta
|
batez
ere eskola umeei eragin zien. Horregatik, A hepatitisaren aurkako 1.500 txerto inguru eman ziren joan den urrian auzo honetako ikastetxe eta gizarte zentroetan.
|
|
|
Liburu horiek, 58.600 guztira, Latinoamerikako eskualde deprimituetako 20 liburutegitara iritsiko dira. Liburutegi horietan 200.000 pertsona baino gehiago irits daitezke,
|
batez
ere eskolakoak. Joaquín Leguina Eskualdeko Liburutegira joan ziren atzo bidalketa eta paketatze lanak egiten hasi ziren, eta Madrilgo Kultura eta Kirol sailburuorde Isabel Martínez Cubells eta Guatemalako enbaxadore Roberto Gereda joan ziren.
|
|
|
Irakasleen %79k behin eta berriz pairatzen dute, %13k sarri eta %8k egunero. Errespeturik eza da ikasleek maiz agertzen duten beste jarrera negatiboetako bat; izan ere, inkestatutako hamar irakasletik zortzik adierazi dute arazo hori izan dutela,
|
batez
ere eskolak ematen dituzten bitartean, baina baita ikastetxetik eta eskola ordutegitik kanpo ere. Alde horretatik, ia ez da alderik ikusten Lehen Hezkuntzaren eta Bigarren Hezkuntzaren artean.
|
|
2007
|
|
|
Eta asko irakatsi zidan.
|
Batez
ere eskolatik kanpo. Umore beltzaz tindatzen zuen errealitatearen interpretazioa.
|
|
|
Larria ez izan arren, inpetigoa azaleko infekzio arrunta da, oso kutsakorra, eta
|
batez
ere eskola adinean dauden haurrei eragiten die, nahiz eta immunitate sistema deprimitua duten pertsonei ere gerta dakiekeen. Eskuragarri dauden azken datuen arabera, estreptokokoko inpetigoen %2k glomerulonefritisa dute konplikazio gisa, giltzurrunaren barne egituren hanturak eragindako gaixotasuna.
|
|
2008
|
|
|
esan zidan Tomasek argazkia seinalatuz. . Bada, gaur egun ez dabil bakar
|
bat
ere eskola horretan patroitza ikasten?.
|
|
2009
|
|
|
Neskek kirol arloan dituzten aukerak ere oso eskasak dira, lan-taldearen iritziz;
|
batez
ere eskola utzi eta gero. “ Datorren ikasturteari begira, beharrezkotzat jotzen dugu nesken kirol talderen bat eratzea, eta instituzioek esku hartu zutela uste duguâ€.
|
|
|
Nik esango nuke
|
batez
ere eskola ona izan dela. Jende ugari pasatu da bertatik.
|
|
2010
|
|
|
ACT Fundació 2008ko uztailean jaio zen Manaparai Union eskualdeko herrialde txiroenetako beharrak,
|
batez
ere eskolara joateko adina duten gazteenak, asetzeko.
|
|
|
Aldeko izaera horrek bere korolarioak ditu egungo egunean, euskararen aldeko reward system edo ordain sarietan302 Euskaldungoak eta bertako hainbat erdaldunek, azkenik eta horrezaz guztiaz gainera, aldeko jarreraz gainera konpromisozko jarduera ageri dute zenbait esparrutan:
|
batez
ere eskola munduan, baina ez horretan bakarrik. Indargune ohargarria da hori guztia:
|
|
2011
|
|
|
Hala ere, hamar urte barru Japonian gertatutakoa gogoratuko da
|
batez
ere eskoletan. Ikasiko ote den ez dakit.
|
|
|
–Garai hartan inork ez zuen pentsatu ere egiten komunisten ideiek zentzurik ba ote zuten ehiztari eta biltzaileez osaturiko gizarte tradizional haientzat. (?) Kultura tradizionalak hondatu egin ziren, baina jatorrizko hizkuntzek beste urte batzuetan bizirik iraun zuten,
|
batez
ere eskoletan. 1938an Eugene Schneider?
|
|
|
Ahal den neurrian, haurraren hezitzaileak harremanetan egon behar luke familiarekin, haurrak egoera nola bizi duen jakiteko,
|
batez
ere eskolara joan ez den egunetan. Ahal bada, eta familiak onartzen badu, gomendagarria da hezitzailea hiletara joatea, batik bat haurra ere joaten bada.
|
|
|
Gaur egun Irakasle eskoletan dagoen irakaslegoak,
|
batez
ere Eskola Estataletakoak, ezin erantzun diezaioke, bere huts hutsean behinzat, goian aipaturiko berrikuntz behar guzti horiei. Ez dago horretan zertan harriturik, beraiek beste moduko irakasmolde baterako prestatu eta aukeratuak izan zirenez (Beharrizanen Lantaldea, 1979:
|
|
|
Euskararen kasuak erakusten du halakoak gerta litezkeela,
|
batez
ere eskolaz kanpoko erabilerak urriak diren lekuetan. Ikasgelaz gain ikastetxe osoa kontuan hartuko duten egitasmoak diseinatzea irtenbideetako bat izan liteke (Osa, ibid.).
|
|
2012
|
|
|
Familia bidez ez ezik, badira beste agente batzuen eskutik ere euskara jasodutenak,
|
batez
ere eskolaren bitartez eta, neurri apalagoan, helduen euskalduntzeariesker. Euskara L2 gisa duten horiei esker batez ere ari dira euskaldunen kopuru absolutuak eta proportzio erlatiboak igotzen Hegoaldean (Euskarabidea Institutua, 2009:
|
|
|
Izugarri gustatuko litzaidake horrelako museo bat izatea etxearen ondoan”. Museologoa eta MediaMusea museoen eta teknologia berrien proiektuaren arduraduna den Soledad Gómezen arabera, erakusketa iraunkorragatik, jarduera aniztasunagatik eta bisitariei arreta bereziagatik nabarmentzen da,
|
batez
ere eskolakoei: “Interesgarria da bere on line alderdia eta bere webguneko baliabideak”.
|
|
|
Behar diren orduak lo egitea da haurren osasun mentalaren eta fisikoaren zutabeetako bat,
|
batez
ere eskola adinean. Hala ere, adituen arabera, alderdi hori ez da oso kontuan hartzen.
|
|
2013
|
|
|
Alde horretatik, katalanaren esperientzia paradigmatikoa da: telebista iritsi aurretik, katalandunek gaztelaniaren ezagutza partziala bakarrik izan zezaketen,
|
batez
ere eskolaren, literaturaren eta gaztelaniadunekin
|
|
2014
|
|
|
Lagin orokorrari dagokionez, esan daiteke ikasleek
|
batez
ere eskolan erabiltzen dutela euskara (%51, 2), eta erabilera hori jaitsi egiten da eskolatik urruntzean garen heinean, eta espainieraren erabilera nabarmen igotzen da; %96, 2k eskolako atarian espainieraz egiten du, familian %85, 8k espainieraz eta %93, 9k lagunartean espainieraz.
|
|
|
Gure hiztunen hizkuntza ohiturei dagokienez aipatzekoa da, oro har, euskaraz bizi direla, baina gazteleraren eragina ezinbestean nabaritzen dutela diote euren egunerokoan.
|
Batez
ere eskolan eta lanean, eta zer esanik ez telebistan. Gaztetxoenek aipatzen dute ikasleen artean gaztelera asko entzuten dela eta horren arrazoitzat jotzen dute hala egiten dutenak handiago sentitzea.
|
|
|
Arrisku hori txikitzeko, gero eta ikastetxe gehiago dabiltza jardunaldi bereziak egiten,
|
batez
ere Eskola Agenda 21 barruan Elikadura lantzen dabiltzanetik.
|
|
2015
|
|
|
Gernikako ekitaldiak,
|
batez
ere Eskoletako plazan bildutakoek osatzen zuten" argazki lausoak" iradoki zezakeen agertoki politiko berriak, oihartzun handia izan zuen. Biharamuneko berripaper gehienek, bakoitzak bere ikuspegi eta ñabardurekin, ELAk marko berria eskuratzeko aldarrikatu zuen abertzaleen arteko aliantza nabarmendu zuten beste ezeren gainetik.579
|
|
2016
|
|
|
Eskolako guraso elkarteak ere lan aktiboa egiten du eskolaz kanpoko ekitaldiak antolatzeko,
|
batez
ere eskola umeentzat, baina baita gainerako gazte eta helduentzat ere; erabat euskaraz.
|
|
|
Lanekoa deituak ere bai, leku publikoan —ez lantoki barruan—, baina laneko kontuez ari zirela. Eskolakoa deitutako testuinguruan eskolako kontuez ari zirenak bildu ditut,
|
batez
ere eskola inguruan, umeen zain zeuden gurasoen artean, eta, eskolatik atera ondoko haur gurasoen egonaldian.
|
|
|
Bitartean, Baionan, Pax aretoan, bertako eskola katolikoetan ibili izan ziren juduen elkarte berriak bere aurkezpena zegien, batez ere Saint Bernard barnetegian, orain berrogeita hamar bat urte egon zirenak. Orduko hainbeste lagun ikusteko gogoz, ni ere harat hurbildu izan nintzen,
|
batez
ere eskola horren ohiko ikasleak biltzen zirelako, elkarte orokorrak deituta.
|
|
|
Garai aldaketarekin lotu dute joera hori. Egoera soziolinguistikoa aldatu egin da,
|
batez
ere eskolaren bidez ezagutza handitu delako. «Bilakaera logikoa izaten ari da», azaldu du Joseba Erkiziak, HABE Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundeko zuzendariak.
|
|
|
Egoera soziolinguistikoa aldatzen ari da etengabe, eta hizkuntza gutxitua duen gizarte batek derrigorrean egin beharrekoa da gogoeta». Azken hiru hamarkadetan egoera soziolinguistikoa nabarmen aldatu da Araban bertan,
|
batez
ere eskolaren bidez euskaldundutako gazteen eskutik. «Egiteko dagoena izugarri da, baina abiapuntua ez dago 1980an zegoen tokian.
|
|
|
Euskaraz
|
batez
ere eskolan eginda, euskara eskolarekin lotzeko arriskuaz ohartarazi izan dute. Klixe okerra ote da, edo uste zabaldua gaztetxoen artean?
|
|
|
Ibon Sarasolak ere garai haietan burutu zuen bere Hauta lanetarako hiztegia. Geroago etorriko ziren hor hemenka beste hainbat ahalegin,
|
batez
ere eskola munduko beharrizanei erantzutera bideratuak, esaterako, Eskoriatzako Irakasle Eskolak argitaratutako Lehen Hiztegia (1992). Aipatzekoak ditugu, baita ere, LUR Hiztegi entziklopedikoa, HARLUXET hiztegi entziklopedikoa, AUÑAMENDI Eusko Entziklopedia eta abar.
|
|
|
Irudia: galdzer Nahiz eta positiboa izan haurrak pixka bat aspertuta egotea, komeni da zenbait tresna izatea dibertitzen laguntzeko,
|
batez
ere eskolara joan gabe egun asko daudenean eta klimak Gabonetan denbora asko ematera behartzen duen garaian. Horrelako egunetan, proposamen asko egin daitezke haurrei, altxorraren bila, eskulanekin eta abestiekin, eta bideojokoen kontsolak haiekin partekatu.
|
|
2017
|
|
|
gaztelania nagusi nahasketa giroan gaztetxoen hizkuntza sozializazioari dagokionez, lezon eta pasaian garatu dudan ikerketan nahiko argi ikusten da nerabeei euskarak gauza handirik ez diela eskaintzen euren gazte identitatea eraiki ahal izateko: euskararekin lotzen duten guneak
|
batez
ere eskola eta etxea (neurri txikiagoan) dira. baina nerabezaroan gune horiek garrantzia galtzen dute aisialdiko jardueren aldean. eta aisialdi eremuan garatzen dituzten praktika nagusienetan (kirola, musika, komunikabideak...) euskararen presentzia oso apala da. horrek, nire ustez, ondorio logiko bat dauka: haurtzaroan baliagarria zitzaien hizkuntza (euskara) ordezkatu edo
|
|
|
Lezon eta Pasaian garatu dudan ikerketan nahiko argi ikusten da nerabeei euskarak gauza handirik ez diela eskaintzen euren gazte identitatea eraiki ahal izateko: euskararekin lotzen duten guneak
|
batez
ere eskola eta etxea (neurri txikiagoan) dira.
|
|
|
Gaztetxoen hizkuntza sozializazioari dagokionez, Lezon eta Pasaian garatu dudan ikerketan nahiko argi ikusten da nerabeei euskarak gauza handirik ez diela eskaintzen euren gazte identitatea eraiki ahal izateko: euskararekin lotzen duten guneak
|
batez
ere eskola eta etxea (neurri txikiagoan) dira. Baina nerabezaroan gune hauek garrantzia galtzen dute aisialdiko jardueren aldean.
|
|
|
hasteko, elkarren arteko laguntza, batek zeregin bat duenean umea besteekin utz dezakeelako. Bestetik, informazioa jasotzeko aukera askotan aipatu zen,
|
batez
ere eskolen ingurukoa. Lagun berriak topatzea nabarmendu zen beste erantzunen artean, eta kasu batzuetan «presioa askatzea» aipatu zen orobat.
|
|
2018
|
|
|
Horri erreparatu dio Leioako Sortarazi elkarteak, arreta batez ere haurrengan jarrita. Haurrek ez dutela aukerarik behar bezala haz daitezen behar dituzten fruta, barazki, arrautza eta arrainik jateko,
|
batez
ere eskolek ateak ixten dituztenean. Horri buelta emateko modua pentsatu zuen elkarteak:
|
|
2019
|
|
|
447 J. Artechek Bilboko egunkari jeltzaleko" ¿ Quiénes son los mayores enemigos del euzkera?" artikuluan adierazi zuenez, Kardaberaz taldea 1936ko udaberrian Bizkai Gipuzkoetako herri euskaldun batzuetan (Azpeitia, Amasa Villabona, Ea, Arrieta) inkestak egiten hasi zen, euskararen egoera aztertzeko. Gazteek eta bereziki emakumeek gaztelaniarako joera omen zuten,
|
batez
ere eskola erlijiosoaren ondorioz (Euzkadi).
|
|
|
Hizkuntzaren aurkako diskurtso ideologikoaz gain, zigorrak oso agerikoak ziren,
|
batez
ere eskolako haurrengan.
|
|
|
a) egunaren zati ohargarria (%16 inguru) euskaraz betetzen dute neska mutilek, maisu maistrekin eta eskola lagunekin; b) euskaraz irakurtzen eta idazten ikasten dute, lehen ez bezala; c) herriko euskararen errejistro informal intimoez gainera hizkuntzaren aldaera jaso formalaz baliatzen ikasten dute hainbatean; d) erdara (gaztelania eta, partez, ingelesa) ikasten dute orobat (ik. zalbide 2016). Lehen ez bezala, alde dute orain eskola. alde eta, gizarte berri honetan, oso beharrezko. hizkuntzaren geroa ez du ordea, arnasguneetan ere,
|
batez
ere eskolak bermatzen34 mintzajardun arruntaren eguneroko erabilera espektro zabala35 da, beti eta nonahi, osasun oneko hiztun elkarteetan arau nagusi. hori da munduko hizkuntza bizi sendo guztien jarraipen bide normala, belaunez belaun bere buruari eusten diona eta, eten urratze larririk ezean, menderik mende irauten duena. Jarraipenbide horri sendo eusteak lehentasun argia du, ahuldutako hizkuntza bizirik gordetzeko eta, hortik abiatuz, ahuldutako hiztun elkartea bere osoan indarberritzeko. gune horiek dira, hainbat adituren ustean (ikus aurrerago S. altube36 eta J. Fishman), ahuldutako hizkuntza indarberritzeko saio arrakastatsu ororen abiaburu nagusia eta sostengu gotorrena.
|
|
2020
|
|
|
Askok bulegoko lankideekin giza harremana berriro berrosatu nahi duten bitartean, soilik familiengandik ihes egiteko bada ere, enpresek abantailak aurkitu dituzte etxez etxeko lanean. Egoera berriak bulegoan lekua izateko beharra murrizten du, eta lanerako joan etorriak ezabatzeak langilearen eraginkortasuna areagotzen du(
|
batez
ere eskolak berriro irekitzen direnean). Etxez etxeko lanaren ondorioz, enpresek irudimentsuagoak izan behar izan dute teknologiaren erabileran, bereziki bideokonferentziei eta online bilerei dagokienez.
|
|
2021
|
|
|
" Oro har, ekonomia batek langileei eskatzen dizkien ezaugarri espezifikoak, jokabide ezaugarriak, gaitasunak eta xedapenak daudela esan nahi dute korrespondentzia teoriek. Behar ekonomiko horiek hain dira indartsuak, non gizarteak,
|
batez
ere eskolan, beste sektore batzuetan zer gertatzen den" erabakitzen" duten".
|
|
|
Hala ageri da Jaume Bofill Fundazioak eta Politika Publikoak Ebaluatzeko Kataluniako Institutuak 2016 urtean egindako azterlan batean. Zehazki, ikaskuntza formaleko programek (aisialdi hezitzaileko jarduerak, hala nola kiroletakoak, artistikoak edo ludikoak, heziketa edukiekin konbinatzen dituztenak,
|
batez
ere eskola errefortzukoak) eragin handiagoa dute eskola emaitzetan; arte eta kirol jarduerek, berriz, eragin positiboa dute gizarte jarrerak eta trebetasunak hobetzeko. Irudia:
|
|
|
Ez da gertaera bakan bat. Azken urteotan, gazteentzako klasikoekin lotutako polemika ugari izan dira,
|
batez
ere eskola programen parte diren horiekin.
|
|
2022
|
|
|
Lanaren ondorio nagusia hau izan da: DBH aldian lan egiten duten eta bizi diren irakasleen harremanak aztertzea urgentziazkoa da,
|
batez
ere eskola aldaketa eta berrikuntza sustatzeko ezinbestekoa delako. Irakaslearen ongizatea harreman horien ezaugarrien araberakoa da; are gehiago, bestelako jendarte eredu bat sortzeko bidean (pedagogia kritikoaren norabidean), harremanak zaindu eta bestelako harreman ereduak sustatzea ezinbestekoa suertatzen da, pertsonak, bizitzak eta gorputza (k) erdigunean jarrita, generoa, arraza eta klasea bezalako mugapenak gaindituta.
|
|
2023
|
|
|
30 urtetik 45era bitartekoak hiztun hartzaileak dira, eta neurri batean ulertzen dute hizkuntza; familiarekin etxean eta irakasleekin eskolan ikasi dute, eta adinekoekin komunikatzeko erabiltzen dute hizkuntza. 30 urtetik beherakoek hizkuntzaren oinarri oinarrizko jakite maila dute; nahiz eta etxean zerbait jaso,
|
batez
ere eskolan ikasi dute; ez dute Tŝilhqot’in ez hitz egiten, baina zerbait ulertzen dute. Belaunaldi gazteenek gaur egun ere ikasten dute hizkuntza, batez ere eskolan edo aitona amonengandik, eta oso gutxitan hitz egiten dute hizkuntza programetatik kanpo.
|
|
|
30 urtetik beherakoek hizkuntzaren oinarri oinarrizko jakite maila dute; nahiz eta etxean zerbait jaso, batez ere eskolan ikasi dute; ez dute Tŝilhqot’in ez hitz egiten, baina zerbait ulertzen dute. Belaunaldi gazteenek gaur egun ere ikasten dute hizkuntza,
|
batez
ere eskolan edo aitona amonengandik, eta oso gutxitan hitz egiten dute hizkuntza programetatik kanpo.
|
|
|
Aberastasuna nagusi izan arren, badago beste aldagai
|
bat
ere eskola partikularretan gastaturikoa baldintzatuko duena: ikasleen adina.
|