|
2010
|
|
|
Ekin aspertu barik. Ia munduan zear erakusten dogun apain apain gure berezitasuna eta nortasun au, gure
|
izkuntzaren
ezaupide au?.
|
|
|
Eta hori oso positiboa da. Gotzain batek bere eliztarren
|
hizkuntzak
eta ohiturak eta herriaren historia jakitea beharrezkoa da. Horretan behintzat, Gipuzkoako Elizak suertea izan dau.
|
|
|
(, excusatio non petita, accusatio manifesta??). Nongoa zen, Galiziakoa, bere ama
|
hizkuntza
, herrienganako bere begirunea e.a. aipatu zizkidan. Oso tonu oneko elkarrizketa izan zen, begietara so eginez, normaltasunez egoera oso anormalean.
|
|
|
Hirugarren arrazoia sinbolikoagoa da. Denok dakizuen moduan euskara
|
hizkuntza
pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra.
|
|
|
Denok dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola
|
hizkuntza
preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko batzuk espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak.
|
|
|
Denok dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina
|
hizkuntza
indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko batzuk espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak.
|
|
|
Denok dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da,
|
hizkuntza
indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko batzuk espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak.
|
|
|
Denok dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura,
|
hizkuntza
erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen hizkuntza preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko batzuk espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak.
|
|
|
Denok dakizuen moduan euskara hizkuntza pre indoeuroparra da. Behinola hizkuntza preindoeuroparrek azalera oso handia hartzen zuten, baina hizkuntza indoeuroparrekin lehian hedadura galtzen joan ziren, eta, gaur egun, Europan euskara da, hizkuntza indoeuroparrez inguratuta, irla modura, hizkuntza erreliktiko modura, desagertzera bultzatzen duten indarrei aurre eginez bizirik irautea lortu duen
|
hizkuntza
preindoeuropar bakarra. Guk landatuko ditugun zuhaitzetariko batzuk espezie erreliktikoak dira, fosil biziak deritzenak, edota, euskararen antzera, desagertzeko arriskuan daudenak.
|
|
|
Horrexegatik, zuhaitz espezie bakoitzaren jatorria eta gaur egungo hedadura oso mugatuak izan arren, bost kontinenteetariko bakoitzak badu bere ordezkaria guk landatuko dugun zu haitz bilduma horretan. Justu kontrara, munduko bost kontinenteetariko bakoitzean badago irlatxo preindoeuropar modura definitu dugun euskal
|
hizkuntza
honi eusten dion populazioaren ordezkari multzoa. Mundua Arboretumera ekarri dugu, bertan hitz egingo den hizkuntza mundu osoan zehar hedatzen den bitartean.
|
|
|
Justu kontrara, munduko bost kontinenteetariko bakoitzean badago irlatxo preindoeuropar modura definitu dugun euskal hizkuntza honi eusten dion populazioaren ordezkari multzoa. Mundua Arboretumera ekarri dugu, bertan hitz egingo den
|
hizkuntza
mundu osoan zehar hedatzen den bitartean.
|
|
|
Egia da ezen bertan teorizatu dela ondoen universaltasunaz, baina universaltasuna misterioa denez nola demontre lotu daiteke kultura bat (gaiztoena dena gainera), zabalduena bada ere, universaltasunari?, ezinezkoa da. Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori erabiltzen dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez,
|
hizkuntzan
badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela). Eta espainolistek (ni ez nago obsesionatua euren kontra) euren kultura universaltzat hartzen dutenean ez dakite zer universal bihurtze klase egiten duten, ikusi besterik ez dago nolakoa den hainbatetan kultura klasiko hori (kultura klasista eskandalosua ere dela esango nuke nik), eta beste aldetik nola izango da universala kultura bat besteak ignoratzen baditu?, ezagutza universal batek, definizioz, den dena, salbuespenik gabe, ezagutzen du, baita Euskal Herria ere, eta hola..
|
|
|
Euren arteko komunikabideak bezailak dira, eta alkarregandik egitez urrin bizi beharra dabe. Baina arrotz maite dira, pozik sartzen dira hartuemonetan konpokoagaz,
|
hizkuntzak
hori ahalbidetu ezkero.
|
|
|
(...) Zoriontzen zaitut, baitere, ta bereziki, zeure betiko zaletasunari egoak zabalduz ainbat bertso eder moldatu dezulako. (...) Gure
|
izkuntzak
zenbat eskertzen zaituan ez dago esan bearrik. Zorionak zuri ere, Arrasate, alako gizonari alako onoreak egin dizkiotzulako?.
|
|
|
Horrez gain, lehen aipaturiko Izotzetik izaneraliburuan horretaz aritzen da sakon ikuspegi plastiko estetiko esperimental batetik abiaturik. Liburu honen luze zabalean eta proposaturiko tesia bultzatzeko asmoz, aliziaizenez bataiatu duen
|
hizkuntza
paraleloa asmatu du. Telebistan ere, urrats zenbait eman ditu, Maite Barnetxe hil zenean, Xabier beste bi lagunekin batera, France 3 telebistarako. Hemendik?
|
|
|
Hau da, hemen eta han euskalduna. Bestaldetik, bizikera berezi horiek hiru
|
hizkuntzen
jabe izatera eraman dute, eta euskaraz gain, frantsesez eta espainolez ere ederki mintzatzen da. Euskal Herria izan da beti bere etxe naturala, bere habia eta baita bere aberria ere.
|
|
|
Niri, bere garaian izugarri miretsi nuen beste lapurtar baten estiloa dakarkit burura, Mark Legasserena, hain zuzen ere. Zoritxarrez Legassek ez zen gauza euskaraz idazteko, eta Soubeletek, berriz, maisukiro erabiltzen du Axularren
|
hizkuntza
. Dena den, esan dezadan Soubeleten obra poetikoagoa dela Legasserena baino.
|
|
|
Orain arte esaten gabiltzanak jatorrizko hiztunen mintzamenaren funtzionamenduan oinarritzen dira. Guretzat, baina, horiek ikasteaz gainera, oso jakingarria da
|
hizkuntza
ikasi duten ikasleek eurek dituzten komunikazio estrategiak ezagutzea, horien bidez gainditzen baitituzte zailtasunak:
|
|
|
Sasoi baten gaitasun linguistikoa zen
|
hizkuntzaren
irakaskuntzan helburua; gaur, ostera, komunikazio gaitasuna da, ezen perpaus gramatikalak egiteaz gain, hiztunak jakin behar baitu noiz, zertarako eta norekin hitz egin.
|
|
|
Zuzentasuna, berriz,
|
hizkuntzaren
zuzentasunari eta zehaztasun gramatikalari dagokie; edukia baino forma azpimarratzen da, izan ere beharrezkoa da-eta. Bestela, zuzen mintzatu ezik, euskara ulergaitzean eginez gero, mezua galdu egin liteke.Jar dezagun adibiderako gertaera historiko bat erromatarren artekoa:
|
|
|
Baina,
|
hizkuntzaren
funtzioa lehen mailakoa da igarotzean inpresioetatik bozetoetara eta gero hauetatik kontzeptu ondo elaboratuetara, igarotze hau kontzeptualizazioa deitzen da. Esaldi ondo eraikiak lagundu egiten du kontzeptua sorrarazten edo garatzen.
|
|
|
Gramatikariek, sarritan, hizkuntza idatzia hartu dute eredutzat
|
hizkuntza
deskribatzeko. Ondorioz, arazoak izaten ditugu ahozkoa irakasterakoan, hots, lau trebetasunak lantzerakoan:
|
|
|
Hitz egitea ez da idatziz mintzatzea. Arraro egiten da ahozko hizketan
|
hizkuntza
idatziaren estiloa entzutea. Hiztegi formalagoa eta landuagoa izaten da hizkuntza idatzian, sintaxia ere konplexuagoa.
|
|
|
Arraro egiten da ahozko hizketan hizkuntza idatziaren estiloa entzutea. Hiztegi formalagoa eta landuagoa izaten da
|
hizkuntza
idatzian, sintaxia ere konplexuagoa. Horregatik gertatzen zaigu hain zail ozenki irakurtzea, esaldiak luzeegiak, arraroak direlako ozenki irakurtzeko.
|
|
|
Gramatikariek, sarritan,
|
hizkuntza
idatzia hartu dute eredutzat hizkuntza deskribatzeko. Ondorioz, arazoak izaten ditugu ahozkoa irakasterakoan, hots, lau trebetasunak lantzerakoan:
|
|
|
Ez da inor ukatzen duenik,
|
hizkuntza
jakin baten berba egin ahal izateko, beharrezkoa dela gramatika eta hiztegia ezagutzea, ez eta hori nahikoa denik ere.
|
|
|
doinua erabilita), gaia honako hauxe zela: . Euskel
|
izkuntza
galtzen ari da/ ta galtzen ba' da euskera,/ Euskalerriko seme guztiak/ betiko galduak gera?. Basarrik eman zion hasiera saioari, eta Jautarkol olerkariaren eta Arana Goiriren aipuez hornitu zituen bere bertsoak, zenbait esaldi hitzez hitz erabilita15.
|
|
|
Bertsolariyaaldizkariko bertsopaper bietan neskatxak dira protagonista, eta gaia tratatzean nahiko ikuspuntu klasikoa darabil Abarrategik. Gipuzkeraz daude idatzita, oso
|
hizkuntza
herrikoian. Lehenengo sortak 15 kopla (7/ 6a/ 10/ 6a) ditu; bigarren sortan, aldiz, bederatzi puntuko 12 bertso darabiltza, eta zehatzago idatzita daude.
|
|
|
|
Hizkuntzari
dagokionez, aipatuta daukagu Uriarteren joera garbizalea; batez ere, Euzkadiegunkarira bidalitako kolaborazioetan agertzen dena. Egunaegunkarian argitaratutako bertso sortetan leunduta agertzen da joera hori.
|
|
|
bertsolari baserritarrak unibertsitario bilakatu dira; brusa luzeak forro polarbihurtu zaizkigu; kursaal zaharreko Poxpolin areto apala, Bilbao Exhibition Centreerraldoiak ordezkatu du; gizalabak oholtzan ez egotetik txapeldun izatera pasatu dira... Bertsoak, baina, hortxe dirau,
|
hizkuntza
zaharrean sustraituta beti ere: –beti ur berria edaten, betiko iturri zaharretik?.
|
|
|
Eskolatik kanpo ez genuen inoiz ezertarako gaztelaniarik erabiltzen. Elizan ere, liturgia
|
hizkuntza
latina izanik, kristau bidea, azalpenak, hitzaldiak, aitortzak, kantuak, den dena euskara hutsean izaten zen.
|
|
|
Errealitate honen harira gogora ekarri zituen Gandiagaren hitzak: ?
|
hizkuntza
bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek hitz egiten ez dutelako baizik?.
|
|
|
Soziolinguistika ikuspegitik
|
hizkuntza
normalizazio plangintzetan(?) eskualdearen lidergoa, aramaioarrei tokatzen zitzaizuen/ zitzaizue, udalerri hau delako indartsuena.
|
|
|
Hitzaldiko gaiari helduz, transmisioa hartu zuen ildotzat,
|
hizkuntza
batek, edozein hizkuntzak, bizirik iraun ahal izateko, ezinbestekoak dituela lurraldea eta gutxieneko hiztun kopurua gogoratuz. Txikitatik garatu behar da hizkuntzarekiko gertutasuna, hor oinarritzen baitira geroko norabidearen oinarriak.
|
|
|
Hitzaldiko gaiari helduz, transmisioa hartu zuen ildotzat, hizkuntza batek, edozein
|
hizkuntzak
, bizirik iraun ahal izateko, ezinbestekoak dituela lurraldea eta gutxieneko hiztun kopurua gogoratuz. Txikitatik garatu behar da hizkuntzarekiko gertutasuna, hor oinarritzen baitira geroko norabidearen oinarriak.
|
|
|
Hitzaldiko gaiari helduz, transmisioa hartu zuen ildotzat, hizkuntza batek, edozein hizkuntzak, bizirik iraun ahal izateko, ezinbestekoak dituela lurraldea eta gutxieneko hiztun kopurua gogoratuz. Txikitatik garatu behar da
|
hizkuntzarekiko
gertutasuna, hor oinarritzen baitira geroko norabidearen oinarriak. Beraz, euskara bizirik ikusi nahi badugu, badakigu nondik hasi behar dugun lanean.
|
|
|
Beraz, gogora ekar dezagun edozein
|
hizkuntzak
, bizirik iraun ahal izateko, ezinbestekoak dituela lurraldea eta gutxieneko hiztun kopurua. Faktore bi horiek baldintzatzen dute bere ibilbide historikoa.
|
|
|
Lehenengo zatiaren gai nagusia euskarak XX. mendean Aramaion izan duen eboluzioa izan zuen mintzagai. Gerra aurreko aldian herrian erabiltzen zen
|
hizkuntza
euskara zela gogoratu zuen, nahiz eta XIX. mendearen azkenetan erdararen erabilpena sartu. Gerra ondorengo urteak gogorrak izan ziren euskararentzat eta euskararen alde lan egiten zuten gizon eta emakumeentzat.
|
|
|
Urteak aurrea joan ahala, Aramaioko euskara auzoetan indartuz joan zen, hala bertako haur eta gazteek egunean zehar gehien erabiltzen zuten
|
hizkuntza
izanik. Baserriak ere leku aproposa ziren transmisioa sendotzeko.
|
|
|
Edozelan ere, Euskal Herrian oasi txiki eta itxaropentsu bat ikusi uste du frantses irakasleak. Zioskunez, bizkunde halako bat barruntatzen zuen Euskal Herrian, bai
|
hizkuntzaren
berreskurapenean, bai ahozko tradizioen arloan ere. Ur zaharrek ur berriekin egin ei dute topo gurean, iturri emaro eta itxaropentsu bat sorturik.
|
|
|
Lehen euskara hutsean bizi ziren hainbat eta hainbat, inguruko erdal giroak bultzatuta edo, erdara parra parra ezpainetan ikusten ditugu. Gure
|
hizkuntza
indarberritzeko inoiz izan ditugun baliabide handienak eta teknologia aurreratuenak eskura ditugun une honetan, baliabide izan luketen aurrerabide guzti horiek oztopo bihurtzen ari zaizkigu, inguruko erdarei gure artean ateak eta leihoak zabaltzea ekarri dutelako.
|
|
|
Mundu zabalerako bideak ireki dizkigun globalizazio tresna ugariek irrati, telebista, internet, eskuko telefono eta halakoek inguruko
|
hizkuntzen
indarra hain handia izanik, euskara itobeharrean jarri digute. Euskaltzaleen artean edonon ari gara ardura eta kezka sumatzen.
|
|
|
hutsaren hurrengoak izan ote dira? Euskararen patua izango ote da
|
hizkuntza
gutxitua izan behar izatea betirako edo kasurik txarrenean desagertzea??
|
|
|
3 Gazteek non egiten dute euskaraz eta non ez. Ama
|
hizkuntza
dutenak etxearen ere bai. Eskolan antolaketaren arabera.
|
|
|
Txisteak eta esateko erosoago gaztelaniaz.
|
Hizkuntza
ez formala, euskalkia erabiltzean erosoago. Gasteizen euskalki propio baten falta sentitzen dugu.
|
|
|
Egin eginean ere, arazo larri baten aurrean bide berriak bilatzera bultzatu behar gaituen hausnarketa egiteko. Orokorrean,
|
hizkuntzaren
erabileran ingurumenak duen eragina nabarmendu zen.
|
|
|
Honetaz, batez ere gazteek hain denbora gutxi egiten dutela ikastetxean gogoan izanik, beste
|
hizkuntza
politika bat egitera jo dugu, gazte horiek ikastetxean euskara ikasi ala, erabiltzeko aukerak izan ditzaten.
|
|
|
Eta edonork ziurta dezakeenez, Euskal Herriko gizarte bizitzan gaztelaniak eta frantsesak euskarak baino erabilpen askoz ere handiago dute, euskarak hainbat esparru erabat arrotz izateraino. Era berean, eta
|
hizkuntzen
erabilera sozialari loturik, hizkuntza hegemonikoek ez dute euren abiada moteltzen; aitzitik, bizkortu eta bizkortu ari dira, eta gurearen tamainako hizkuntzek egunerokoa dute bizirik irauteko ahalegina egin beharra. Horiek hala, eta jakinik harremanak beti hizkuntzaren batean egiten direla, bizkor ondoriozta daiteke ez dela euskararen egoera normalduko gizarte bizitza euskaldundu gabe.
|
|
|
Eta edonork ziurta dezakeenez, Euskal Herriko gizarte bizitzan gaztelaniak eta frantsesak euskarak baino erabilpen askoz ere handiago dute, euskarak hainbat esparru erabat arrotz izateraino. Era berean, eta hizkuntzen erabilera sozialari loturik,
|
hizkuntza
hegemonikoek ez dute euren abiada moteltzen; aitzitik, bizkortu eta bizkortu ari dira, eta gurearen tamainako hizkuntzek egunerokoa dute bizirik irauteko ahalegina egin beharra. Horiek hala, eta jakinik harremanak beti hizkuntzaren batean egiten direla, bizkor ondoriozta daiteke ez dela euskararen egoera normalduko gizarte bizitza euskaldundu gabe.
|
|
|
Eta edonork ziurta dezakeenez, Euskal Herriko gizarte bizitzan gaztelaniak eta frantsesak euskarak baino erabilpen askoz ere handiago dute, euskarak hainbat esparru erabat arrotz izateraino. Era berean, eta hizkuntzen erabilera sozialari loturik, hizkuntza hegemonikoek ez dute euren abiada moteltzen; aitzitik, bizkortu eta bizkortu ari dira, eta gurearen tamainako
|
hizkuntzek
egunerokoa dute bizirik irauteko ahalegina egin beharra. Horiek hala, eta jakinik harremanak beti hizkuntzaren batean egiten direla, bizkor ondoriozta daiteke ez dela euskararen egoera normalduko gizarte bizitza euskaldundu gabe.
|
|
|
Era berean, eta hizkuntzen erabilera sozialari loturik, hizkuntza hegemonikoek ez dute euren abiada moteltzen; aitzitik, bizkortu eta bizkortu ari dira, eta gurearen tamainako hizkuntzek egunerokoa dute bizirik irauteko ahalegina egin beharra. Horiek hala, eta jakinik harremanak beti
|
hizkuntzaren
batean egiten direla, bizkor ondoriozta daiteke ez dela euskararen egoera normalduko gizarte bizitza euskaldundu gabe. Euskarak funtzio guztiak berreskuratu behar ditu, euskarak ez baitu etorkizunik izango erabiltzen ez bada.
|
|
|
Zeharo aldatzen ari da gure ume eta gaztetxoen inguru linguistikoa. Geroago eta zailagoa gertatzen ari da
|
hizkuntzaren
transmisioa familietan. Gurasoak geroago eta asti gutxiago dute umeekin euskaraz jarduteko.
|
|
|
Gurasoak geroago eta asti gutxiago dute umeekin euskaraz jarduteko.
|
Hizkuntzak
erroak sendo jartzeko beharrezkoak dituen inguru euskaldunak desagertzen ari zaizkigu.
|
|
|
|
Hizkuntza
, batez ere ahozko jarduna izanik, eta ondorioz bere bizia eta indarra erabileran egonik, kezka handia sortzen digu zenbait egoera berrik, esaterako, gure ume eta gaztetxoek geroago eta denbora gehiago ordenagailu eta antzerako tresna, mutuen, aurrean egiteak, hizkuntza ezin delako hitz egin gabe bizi.
|
|
|
Hizkuntza, batez ere ahozko jarduna izanik, eta ondorioz bere bizia eta indarra erabileran egonik, kezka handia sortzen digu zenbait egoera berrik, esaterako, gure ume eta gaztetxoek geroago eta denbora gehiago ordenagailu eta antzerako tresna, mutuen? aurrean egiteak,
|
hizkuntza
ezin delako hitz egin gabe bizi. Hitz egiteko erraztasuna galtzeak berehala ekartzen du alde batera uztea.
|
|
|
New Yorken egin berri Nazio Batuen Erakundearen jatorrizko herrien batzarrean, euskaldunoi ez zaizkigula
|
hizkuntza
eskubideak aitortu ondoren,, hizkuntza bat desagertzen denean herri bat desagertzen dela, gogorarazten digute.
|
|
|
New Yorken egin berri Nazio Batuen Erakundearen jatorrizko herrien batzarrean, euskaldunoi ez zaizkigula hizkuntza eskubideak aitortu ondoren,?
|
hizkuntza
bat desagertzen denean herri bat desagertzen dela, gogorarazten digute.
|
|
|
Eta hori esan ostean konpromisoa eskatzen zaigu: , eskubideen aldarrikapena ez da aski; herriek eurek,
|
hizkuntzaren
eta kulturaren garapena ahalbideratzeko estrategiak planteatzeko eginbeharrak dauzkate?.
|
|
|
Euskara gure gizarteko
|
hizkuntza
bizia izatea nahi dugunok (Euskaltzaindiak, Kontseiluak, ikastolek, AEKk, banakakook elkar hartuta) badugu oraindik egitekorik gizarte horretako hainbat alorretan, inguruko erdaren ur emari indartsuei aurre egiteko aldats gora arraunean jo eta ke jardun dugu eta.
|
|
|
Gizarte euskaldunean bizi ginelako. Orain, eskolako geletan euskara egin arren, geletatik kanpo erdara da komunikatzeko
|
hizkuntza
nagusia, bakarra ez esatearren. Hainbatean gizarte erdaldunean bizi garelako.
|
|
|
ez ote zaigu latinarekin gertatutakoa gertatuko euskararekin ere? Mendeetan zehar irakaskuntzan oinarrizko
|
hizkuntza
izan arren (garai luzean zehar nazioarteko hizkuntza nagusia ere bai) eguneroko bizitzan tokiko mintzairak erabiltzen zirenez, hizketa hila izatera etorri zen. Latin jakin bai, eta, agian, idatzi ere ederki, baina erabili ez.
|
|
|
ez ote zaigu latinarekin gertatutakoa gertatuko euskararekin ere? Mendeetan zehar irakaskuntzan oinarrizko hizkuntza izan arren (garai luzean zehar nazioarteko
|
hizkuntza
nagusia ere bai) eguneroko bizitzan tokiko mintzairak erabiltzen zirenez, hizketa hila izatera etorri zen. Latin jakin bai, eta, agian, idatzi ere ederki, baina erabili ez.
|
|
|
Lehen txostenean Jone Miren Hernandez andereak. Baina gu ere gazteak izan ginen! Gazte euskalduna izatearen esanahia atzo eta gaur, gazteen
|
hizkuntza
erabileran eragiten duten faktoreen azterketa, txostena aurkeztu zigun.
|
|
|
aurkeztuz. Jarraian, Garazi Labiano andereak, Nafarroako irakaskuntzan izan duen ibilbide pertsonaleko zenbait une gogoratu ondoren,. Unibertsitateko ikasleen
|
hizkuntza
jarrerak Nafarroan, aipatu zizkigun, euskarak Nafarroan duen egoera zailaren isla eskainiz.
|
|
|
Guzti hori dela eta oso zaila egiten zaigu gazteek zenbateraino erabiltzen duten euskara zehazki jakitea. Egin eginean ere
|
hizkuntzaren
erabilera nola gauzatzen den jakiteko ezinbestekoa dugulako harremanak norekin, nola eta non gauzatzen diren jakitea.
|
|
|
Gazteak eta
|
hizkuntza
aztertzerakoan, nagusiok ditugun irizpideak aldatu behar ditugula ere esan zigun. Horrela,, ezagutzaz?
|
|
|
Presio handiegia sentitzen dute, pertsona nagusion kezkak eta ardurak beren gain hartuz. Horregatik
|
hizkuntza
eta gizartea uztartu beharra dugu, bietan izugarrizko aldaketak izan direlako, eta gazteak maiz bateko zein besteko indarren artean kateatuta aurkitzen direlako.
|
|
|
2.2 Oso interesgarria izan zen baita ere,. Gazteen hizkuntzaerabileran eragiten duten faktoreen azterketa, gazteen ustezzein
|
hizkuntza
erabili hautu pertsonala da, txostena.
|
|
|
a) lehen eta behin faktore indibidualak, hots, berak bizi duen bizitzako gunea, sentimenduak eta abar; b) faktore mikrosozialak edo norberaren inguru hurbilekoak (familia, koadrila, lagunak, eskola, lana, bikotea); c) faktore makrosozialak, guztiontzat berdintsuak (komunikabideak, testu-inguru politikoa?).
|
Hizkuntza
bat edo bestea erabiltzeko hartzen duen hautua, beraz, guzti horren emaitza izango da.
|
|
|
Familia bizitzaren eraginari buruz honakoa zioen: . Gazteekin, kontuan hartu behar dugu haurtzaroan
|
hizkuntzarekiko
sentipen eta bizipen batzuk izan dituztela. Gaztaroan hartzen dituen erabaki guztiak aurreko oinarri horretatik datoz, Beraz, eragina du neurri handi batean, baina gure ikerketaren helburua ez da izan faktore bakoitzak zenbaterainoko eragina duen ikertzea?.
|
|
|
Baina ni ez nago paralisiak jota. Egia da ezen espresatzen naizela
|
hizkuntza
oso minorizatu batean (euskara zorioneko hau!), eta horren aterpean izkutatzen naizela nonbait han (ni ez nago obsesionatuta euskarakin, gustoko dut baina ez ditut nire arropak urratzen filologoendako geratzen bada). Zeren zenbatek irakurriko ditu nire izkribuak?.
|
|
|
Lehen ez bezala, oraingoan, euskal jantziaz agertzen dugu. Halaxe zegokion, Nafarroako San Joakim Probintzia
|
hizkuntzaz
elebiduna baita.
|
|
|
Mundu honetako herrialde bakoitzaren kultura,
|
hizkuntza
eta tradizioaren alde egitea gu guztion ardura da; ez bakarrik iraganaz eta historiaz gogoratzeko, baizik eta gure ezagutza eta nortasuna ondoko belaunaldiei transmititzeko.
|
|
|
Eskolan
|
hizkuntzak
ikasi nituen: espainola eta ingelesa, eta baita grekoa ere (Sokratesena, ez modernoa), eta literatura eta filosofia.
|
|
2011
|
|
|
1932 eta 1933 urteetan, Iparraldeko euskal nortasuna arriskuan zegoela ikusirik, euskaltzale zenbait mugitzen hasi ziren. Frantses
|
hizkuntza
arlo guztietara zabaltzen ari zen, eta euskara Lapurdin, Baxenabarren eta Xiberoan gibelka ari zen. Aipatu euskaltzale horiek egoera hits horri aitzin egin nahi zioten, eta horixe zuten burutzen ari ziren bilkuretan mintzagai nagusia.
|
|
|
Gaur egunean badakigu
|
hizkuntzetan
zelan holako corpusak behar diran... Gero, esate baterako, Euskalzaindiak lan egin behar dauanean, holako lanak erreferentzia moduan erabitzen ditu...
|
|
|
Karmelek bere tokia egin dau aldizkarien artean, batez be askatasunean jokatu dau eta danentzat zabalik egon da: adibidez
|
hizkuntza
aldetik (euskalkiak eta euskara batua erabiltzen ditu, aukera idazle bakoitzaren esku utzirik).
|
|
|
Aldirik zailenetan, garai ilunetan, aldizkariak hilda lez egozanean, Karmelek eutsi egin eutson euskal kulturari eta
|
hizkuntzaren
zerbitzuari... eta 81 urtean aurkitzen da.
|
|
|
2
|
HIZKUNTZARAKO
PARAMETROAK
|
|
|
Guztiak bat datoz puntu zentralean. Besterik gustatuko balitzaigu ere eskola ez da, gurea bezain ahuldurik dauden
|
hizkuntzak
indarberritzeko orduan, benetako motor ahalguztidun. Eskolak ezin du, bere baitarik eta bere kabuz, belaunaldi berrien erabateko elebitasuna (are nekezago gizartearen luzezabaleko mintzaldaketa) lortu.
|
|
|
Ezinbesteko (gurea bezalako kontestu modernizatuetan ezinbesteko) lagungarria da eskola. Ezinbesteko lagungarria bai, baina
|
hizkuntza
ahula indarberritzeko prozesu osoaren primum mobile ez da eskola. Hori da entenditu eta onartzea izugarri kostatzen zaiguna.
|
|
|
Lino Akesoloren jaiotzaren mendeurrena zala eta Dimako herriak eta Euskaltzaindiak omenaldi ederra prestatu zuten apirilaren 15 eta 16rako. Ekintza bietan Aita Linoren merezimenduak gogoratzen ziran; gizon jakintsua izan zanez gai askotan egin eban argi, batez be euskara
|
hizkuntzaren
arloan.
|
|
|
(Studia ingogermanica eta palaeohispanica in honorem A. Tovar et L. Michelena, 291) Euskararen mesederako, politikan abertzaleak ez zirenek lan bikainak egin dituzte euskararen alde, adibidez Julio de Urkijo jaunak. Espainako lau
|
hizkuntzak
ezagutzen zituen eta umetan Elorrion euskara ikasteak eta gaztetandik izan zuen zaletasuna latin aurreko hizkuntzak penintsulan ezagutzeko, nire iritziz, arrazoi indartsuagoa dira, hartu zuen bidea hartzeko. 1944an Castro Guisasolaren liburu baten kontuemate bat argitaratu zuen, eta 1945an euskararen etimo batzuei buruz beste lan bat. Boletín de la Real Sociedad Vascongada de Amigos del País?
|
|
|
(Studia ingogermanica eta palaeohispanica in honorem A. Tovar et L. Michelena, 291) Euskararen mesederako, politikan abertzaleak ez zirenek lan bikainak egin dituzte euskararen alde, adibidez Julio de Urkijo jaunak. Espainako lau hizkuntzak ezagutzen zituen eta umetan Elorrion euskara ikasteak eta gaztetandik izan zuen zaletasuna latin aurreko
|
hizkuntzak
penintsulan ezagutzeko, nire iritziz, arrazoi indartsuagoa dira, hartu zuen bidea hartzeko. 1944an Castro Guisasolaren liburu baten kontuemate bat argitaratu zuen, eta 1945an euskararen etimo batzuei buruz beste lan bat. Boletín de la Real Sociedad Vascongada de Amigos del País?
|
|
|
Bizitza osoan euskarari buruzko interesari eutsi zion. Umetako eta beranduagoko esperientziak Elorrion eta Orion sortu zuten
|
hizkuntza
berezi horren, geroago Argentinako egotaldiak hango hizkuntza indiarren zaletasuna sortu zion bezala. Eta ez zituen bakarrik Argentinako, basa hizkuntzak?
|
|
|
Bizitza osoan euskarari buruzko interesari eutsi zion. Umetako eta beranduagoko esperientziak Elorrion eta Orion sortu zuten hizkuntza berezi horren, geroago Argentinako egotaldiak hango
|
hizkuntza
indiarren zaletasuna sortu zion bezala. Eta ez zituen bakarrik Argentinako, basa hizkuntzak?
|
|
|
Umetako eta beranduagoko esperientziak Elorrion eta Orion sortu zuten hizkuntza berezi horren, geroago Argentinako egotaldiak hango hizkuntza indiarren zaletasuna sortu zion bezala. Eta ez zituen bakarrik Argentinako, basa
|
hizkuntzak
–aztertu.
|
|
|
aztertu. Kolonbian ere ibili zen indiar
|
hizkuntzak
aztertzen eta lan bikain bat atera zuen Hego Amerikako, basa hizkuntzei, buruz.
|
|
|
aztertu. Kolonbian ere ibili zen indiar hizkuntzak aztertzen eta lan bikain bat atera zuen Hego Amerikako, basa
|
hizkuntzei
–buruz.
|
|
|
Han atera zuen. Las lenguas primitivas hispánicas?. han Amerika berri bat aurkitu zuen,
|
hizkuntzen
Amerika, edo orain baten batek erabiltzen duen izena erabiliz,, basa hizkuntzen. Amerika.
|
|
|
Han atera zuen. Las lenguas primitivas hispánicas?. han Amerika berri bat aurkitu zuen, hizkuntzen Amerika, edo orain baten batek erabiltzen duen izena erabiliz,, basa
|
hizkuntzen
–Amerika.
|
|
|
Amerika. Han idatziz jarri zuen zer den
|
hizkuntza
bakoitza. –Cada lengua brota de la boca más desdentada y tenebrosa como una riqueza.
|
|
|
1958 ikasturtean Tucumángo unibertsitatean Hizkuntzalaritza irakatsi zuen. Eta bidaia hauekin Hego Amerikako
|
hizkuntzen
mundura hurbiltzen hasi zen. Madrileko unibertsitatean latinezko katedera eskuratu zuela 1965an esaten dute.
|
|
|
Giese eta F. Krüger alemaniarrak, Argentinako unibertsitateetan irakasle zirenak ezagutu zituen. Biek munduko 2 gerraren aurretik, gaur etnolinguistika deituko genukeen motako lanak eginak ziren,
|
hizkuntza
erromanikoen esparruan. Giesek euskararen inguruan ere lantxo batzuk egin zituen.
|
|
|
Tovarren lanak ezagunak ziren Europan eta EEBBtan. Eta Tubingan
|
Hizkuntza
konparatuen irakasle bat behar zuten. Alemaniar batzuk eta Tovarrek aurkeztu zuten euren burua.
|
|
|
3
|
Hizkuntza
indoeuropearrak eta aurretikoak eta Iberiar peninsulako hizkuntza zaharrak: 93, 225, 266, 269, 328 Iberiera, 356, 505, 538, 556, 563, 603, 623.
|
|
|
3 Hizkuntza indoeuropearrak eta aurretikoak eta Iberiar peninsulako
|
hizkuntza
zaharrak: 93, 225, 266, 269, 328 Iberiera, 356, 505, 538, 556, 563, 603, 623.
|
|
|
Tübingengo unibertsitateak 1925an sortu zuen katedera hau. Lehenengo irakaslea Ernst Sittig izan zen, Kretako
|
hizkuntza
eta kultura aztertu zuen aurrenengoa. Hurrengoa Hans Krahe Iliriako kultura eta hizkuntzaren aztertzaile bikaina.
|
|
|
Lehenengo irakaslea Ernst Sittig izan zen, Kretako hizkuntza eta kultura aztertu zuen aurrenengoa. Hurrengoa Hans Krahe Iliriako kultura eta
|
hizkuntzaren
aztertzaile bikaina. Eta honen atzetik Tovar aukeratu zuten.
|
|
|
Ahuldurik ote du harat honateko sena? Agortu ote zaio
|
hizkuntzaren barneko
muin ezkutua. Baietz dirudi.
|