|
2004
|
|
|
—Segituko dugu gaurko kontuekin, asko
|
hitz
egin beharrean gaude oraindik —xuxurlatu zidan La Vachek ukuiluan sartu aurretik.
|
|
|
Guzti guztiek, gorri zein beltzek, nire aldamenean egon nahi zuten, nirekin batera etzan, nirekin batera joan belazeetara edo erreka txokoetara. Eta bitarte horretan guztian, nire belarri jaioberri eta xamurrek
|
hitz
ederra besterik ez zuten entzuten: " Mo, zatoz mesedez alpapa hau probatzera, Mo, jar zaitez mesedez itzal hartan".
|
|
|
Genoveva pertsona oso serioa zen,
|
hitz
gutxikoa, berrogeita hamar urte ondo beteak zituena. Gaurko egunetik begiratuta, bizitzak eman didan esperientziarekin, Pauline Bernardetteren kontrako izpiritua zela iruditzen zait.
|
|
|
Gero eta nagiago, gero eta gozoago, La Vache nire laguna ia erabat joan zitzaidan burutik. Bera oso gutxitan azaltzen zen ukuilutik, Genovevak disko bat jartzen zuenean eta holako aldi berezietan, eta gurekin
|
hitzik
gurutzatu gabe betetzen zuen aldi hura. Altxa bere buru handia, eta mespretxuz begira egoten zitzaigun:
|
|
|
Neu nintzen lagun txarra, neu nintzen mespretxua egiten zuena. Ez nintzen errotari zelata egitera joaten, ez nuen gerrari buruz
|
hitz
egiten jarraitzeko asmorik erakusten. Bai, neu nintzen lagun txarra, nahiz eta ni orduan ezertaz ez konturatu.
|
|
|
Min eman zidan Bidaniri
|
hitz
haiek entzuteak, baina hain nengoen makalduta garai hartan, hain nintzen euli buru, non ez bainuen ahoa zabaltzekorik ere egin. Lotsagarria benetan, oraindik ere damuz betetzen nauen portaera.
|
|
|
Gazte moxkortuen kontra, ukuiluko adiskideen kontra, etxeko jabearen kontra; beti defendatu behar dira lagunak. Egia hau, ordea, ez da segituan ikasten direnetakoa, eta nire Balantzategiko lehen hilabete haietan ez neukan ikasia, eta ondorioz ez nion kargurik hartu La Vacheren kontra
|
hitz
egin zuen Bidani behi gorriari. Eta Bizkarroker morroiaren aurrean ere berdin jokatu nuen, ez nion kolpe keinurik ere egin nire laguna babotzat jo zuenean:
|
|
|
Gai hartaz ezin nuela inorekin
|
hitz
egin, hori zen pena. La Vachek ez zuen gure tratabidearekin jarraitzeko asmorik erakusten.
|
|
|
Kargatu ondoren afaldu egin zuten denek, nahiko azkar eta oso gutxi
|
hitz
eginez. Gehien gehiena Bizkarrokerri entzuten zitzaion, gerra hitza behin eta berriro aipatuz:
|
|
|
Kargatu ondoren afaldu egin zuten denek, nahiko azkar eta oso gutxi hitz eginez. Gehien gehiena Bizkarrokerri entzuten zitzaion, gerra
|
hitza
behin eta berriro aipatuz: gerran hil zen Serapiok, gerra galdu eta gero, gerra irabazi zutenek... baina kosta egiten zitzaidan beren jardunaren haria hartzea.
|
|
|
gerran hil zen Serapiok, gerra galdu eta gero, gerra irabazi zutenek... baina kosta egiten zitzaidan beren jardunaren haria hartzea. La Vachek ere adi entzuten zuen salatik zetorrena, baina hala eta guztiz ere, nahiz bera eta biok izan ukuiluan esna geunden behi bakarrak, nahiz nik berarekin
|
hitz
egiteko gogo izugarria eduki, ez nintzen beragana joatera ausartu. Haserretuta egongo zela pentsatzen nuen, ez zidala behin ere barkatuko bera alde batera utzi eta behi makalekin ibili izana.
|
|
|
Eta beti bisitak, eta beti behi berriak, toki eta nazio guztietakoak, eta abar eta abar.
|
Hitz
batean esateko, zotzak ez ezik egur puskak eta enborrak dauzkate ukuiluko behiek bizitzaren sua pizteko. Baina, hauxe da galdera, su hori zotzekin egindako ttikia baino hobea izaten al da beti?
|
|
|
Baina, kontuz, geldi nadin, noan egia guztia esatera. Ez dezadan nire barruko Setatsuak bezain zuri
|
hitz
egin; azkenaldi honetan maizegi egiten dudan gauza, bide batez aitortuta. La Vache eta biok zoriontsu izan ginela eman dut aditzera, eta baieztapena zuzendu egin beharra daukat; zuzendu, ez aldatu.
|
|
|
Ezin nituen
|
hitz
haiek burutik kendu, eta zenbat eta gehiago pentsatu, hainbat eta arrazoi gehiago aurkitzen nien. Izanez ere, zein zen nire bizitzan ezagututako behi bizkor bakarra?
|
|
|
Eta berak nozitu egin zuen kolpe hura. Aldatu egin zuen kanta bigarren aldiz, eta honako
|
hitzok
luzatu zizkion itzalari:
|
|
|
neska polit eta moztaka bat, oso segalari onaren itxura zeukana. Beste
|
hitz
batzuetan esateko, Pauline Bernardette.
|
|
|
Zergatik nago hemen? Barrutik
|
hitz
egiten didan Setatsu hori, zein ahots da zehazki. Zeren, nahiz Bernardettek Bidani behi zahar hark esaten zidan gauza bera esan, hots, mintzo hori nire Aingeru Guardakoarena dela, niri ezinezkoa egiten baitzait holakorik sinistea.
|
|
|
Omegaz
|
hitz
egiten dit. Sekretuen Gurpil Handia jiraka hasten da.
|
|
|
Azkenez, loaldi luze baten ondorenean, lasaiago sentitu nintzen. Nire barruko Setatsuak
|
hitz
egin zidan orduan:
|
|
|
Eta
|
hitz
horiek esanez, hartu sega eta Pirinioko malda goi goi batera abiatu zen, niretzako frantziberderik goxoena moztera.
|
|
|
Berriro ere, ez adituarena egin nion Setatsuari. Erabakita nengoen La Vacherekin
|
hitz
egitera, eta hainbeste gauza jakin nahi nituen non galdera guztiak pilatu egiten baitzitzaizkidan. Zer zen Balantzategiko banketeen kontu hura?
|
|
|
—Niri ere ematen dizkit lanak —hasi zen segidan bera, ilargiari begira jarri eta pentsakor
|
hitz
eginez— Ez dakit, nire kasuan gaizki dago zerbait. Nire barruko ahotsak ez du behi batena ematen.
|
|
|
Oso hiztun dotorea dela, hori bai. Geldiro
|
hitz
egiten du, eta gehiegi luzatzen da. Baina behitasunaren alde azaltzen da beti.
|
|
|
Arnasa lasaitu zitzaidan.
|
Hitzik gabe
, pentsamenduaren bitartez alegia, eskerrak eman nizkion Setatsuari.
|
|
|
La Vachek burua altxa zuen. Gustatu egiten zitzaion nire
|
hitz
egiteko modu hura.
|
|
|
La Vache eta biok ordutan egon ginen etzanda eta gure zauriak miazkatzen. Azkenean, afalondoa izan eta marmita zerbait isildu zenean, ihesaz
|
hitz
egin nion.
|
|
|
Hartan, zeharo amorrarazita geundenean, nire barruko Setatsuak
|
hitz
egin zidan:
|
|
|
Eta aitortu egingo dut. Bada zera, Setatsuaz
|
hitz
egiterakoan zakar aritzeko joera daukat, batez ere temosoa delako eta bakerik ematen ez didalako. Eta egia da, nire Ahots, Aingeru Guardakoa edo dena delakoa setatsua da, eta hiztunegia, eta tristea ere bai batzuetan, eta askojakina; baina akats horiekin guztiekin batera, oso lagun ona eta argia izan zaidala ere onartu beharra daukat.
|
|
|
—Zein izen daukazu? —galdetu nion aspaldi, berarekin
|
hitz
egiten hasi nintzen garaian.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, eta esandakoak esanda, hasiera batean ez nion gaizki erizten nire barruko Setatsuari, eta arrazoi pittin bat ere ematen nien bere alde
|
hitz
egiten zidatenei. Aldika aldika, nire lagunik lagunena iruditzen zitzaidan, une atseginetarako adiskide ona eta garratzetarako hobea; hitz egiten zuenean, gustura entzuten nion.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, eta esandakoak esanda, hasiera batean ez nion gaizki erizten nire barruko Setatsuari, eta arrazoi pittin bat ere ematen nien bere alde hitz egiten zidatenei. Aldika aldika, nire lagunik lagunena iruditzen zitzaidan, une atseginetarako adiskide ona eta garratzetarako hobea;
|
hitz
egiten zuenean, gustura entzuten nion. Gogora datorkit, zentzu honetan, nire bizitzako aurreneko neguan gertatutakoa.
|
|
|
—Esango dizut
|
hitz
bat, baina ez zuk entzun nahi duzuna.
|
|
|
Zu bakarrik, lagun. Edo beste
|
hitz
batzuetan esateko, behia dago. Behia, eta ez, esate baterako, sator bakar bat ere.
|
|
|
Ez dakit, zuk ikusiko duzu, baina nik alde egingo nuke. Eta korrika, lagun; korrika, lasterka edo,
|
hitz
batean esateko, arineketan.
|
|
|
Zeren moja hau, ttikia bai, baina halere oso sendoa baita, moztaka eta sendoa, segalari paregabea. Eta didan maitasunarekin, auskalo, ez jakin, agian bete egingo luke
|
hitza
eta taxuzko sailik gabe utziko Pirinio osoa.
|
|
|
ene baso!
|
hitzak
sentimenduaren errainu apal direla, eta oihukatzen dudan" Biba Balantzategi" bakoitzagatik ehun biba gehiago dauzkadala bihotzean. Eta ez zure garai haietan den dena jolasa eta gozamena izan zelako, zeren, zuk badakizu, gerra osteko egun haietan poza adina izan genuen pena, eta askotan, pena hori latza izan zen.
|
|
|
Oso mihi dotore eta leunekoa da nire barruko hori, eta dirudienez ezin du munduko gehienek bezala
|
hitz
egin, belarrari belar deituz eta lastoari lasto; beragatik balitz, belarrari" ama lurrak guretzat sortu zuen elikagai osasungarria" esan litzaioke, eta lastoari berriz" elikagai ez hain osasungarria, elikagai osasungarria lehortu eta udazkentzen denean erabiltzekoa". Bai, holaxe hitz egiten du nire barruko ahotsak, eta ondorioz ikaragarri luzatzen da zerbait argitu nahi duen bakoitzean, eta ondorioz oso aspergarri egiten dira bere kontu gehienak, eta ondorioz pazientzia hartu behar da berari entzuten jarri eta marruka ez hasteko.
|
|
|
Oso mihi dotore eta leunekoa da nire barruko hori, eta dirudienez ezin du munduko gehienek bezala hitz egin, belarrari belar deituz eta lastoari lasto; beragatik balitz, belarrari" ama lurrak guretzat sortu zuen elikagai osasungarria" esan litzaioke, eta lastoari berriz" elikagai ez hain osasungarria, elikagai osasungarria lehortu eta udazkentzen denean erabiltzekoa". Bai, holaxe
|
hitz
egiten du nire barruko ahotsak, eta ondorioz ikaragarri luzatzen da zerbait argitu nahi duen bakoitzean, eta ondorioz oso aspergarri egiten dira bere kontu gehienak, eta ondorioz pazientzia hartu behar da berari entzuten jarri eta marruka ez hasteko. Ordea marruka hasita ere, berdin da, zeren ahotsa ez baita gure barrutik kentzen, ezin baita inola ere desegin.
|
|
|
Ukuiluan eguerdi aldera sartu ginenez, neguko arratsalde laburretako bat neukan gauera arte: orduan etorriko ziren mendikoak beren zaldietan, orduan jarraituko genuen La Vachek eta biok Balantzategiko arazoez
|
hitz
egiten. Baina, suerteak hala nahi izanda, arazo haiei buruzko zerbait argigarria jakingo nuen arratsalde hartan; gurpilari lokatz izpi batek alde egingo zion, eta izpia, etxe hartako sekretu bat, nire eskuetara etorriko zen.
|
|
|
—Bada, bihar eguerdian, han.
|
Hitz
egingo dugu. Orain segi ezazu lotan —esan zidan berak.
|
|
|
La vache eta bion arteko elkarrizketa luzea. Setatsuak Alfaz eta Omegaz
|
hitz
egiten dit. Sekretuen Gurpil Handia jiraka hasten da.
|
|
|
Harkaitz hari begira jarri zen eta, ametsetan maiz gertatzen den bezala, hotzikara eta dardar gozoz bete zitzaion gorputza. Aldian behin, ametsetan bezala orduan ere, erdi xuxurlatu egiten zituen
|
hitzak
," jo aurreko horri, sartu adarra barruraino, jo buruan". Bere ikatz begiak busti bustita zeuden, distiratsu.
|
|
|
Eta ez al zarete hemen geldituko nahi duzuen arte?
|
Hitz
batean esateko: zinez uste al duzu mendiko piztiak zuek baino libreago bizi direla?
|
|
|
Behiok, berriz, libreak gara alde batetik, baina gure babes eta pentsuak ere baditugu.
|
Hitz
batean esateko, gu omega gara, ez alfa. Dudarik ere ez egin, lagun, behiok oso goian gaude.
|
|
|
Nolanahi ere, denbora asko daramazue abioi puska horien ondoan etzanda, eta oraindik ez zarete gaian sartu. Ez dizuet
|
hitz
bat ere aditu Balantzategin gertatzen ari denaz.
|
|
|
Arrazoi zuen Setatsuak azken
|
hitzak
esatean. Ni ere Balantzategiko gaiari heltzeko desiratzen nengoen ordurako.
|
|
|
La Vachek bere teoria azaltzea nahi nuen. Bera zen Balantzategiko arrarotasunaren ikertzaile lehena, eta hartaz
|
hitz
egiterakoan berak izan behar zuen esku.
|
|
|
—Horixe baietz. Modu batera edo bestera, denak daude sartuta —hasi zen La Vache hausnarrean,
|
hitzak
poliki poliki luzatuz— Balantzategin behiok behi gara, eta belarra belar. Baina gainerako gauza guztiak ez dira ematen dutena.
|
|
|
Bistakoa zen Setatsua La Vacherekin mindua zegoela, baina, zaputza alde batera, arrazoiaz
|
hitz
egin zuen. Aurrerantzean berak esanda bezalaxe gertatu zen.
|
|
|
Eta han zeuden, nola ez, belar artean aurrena jaiotzen diren lore hori, makal eta alfak ere. Halako batean, eta aurretik egun osoa geneukala ikusiz, belar, lore eta zomorro pila bat zapaltzea erabaki nuen, edo beste
|
hitz
batzuetan esateko, etzatea.
|
|
|
—Karral, karral, karral! —esan zuen Antiaju Berdek azkenean, aldamenean zeukan guardia lodi bati
|
hitz
eginez.
|
|
|
Mendikoek inoiz baino denbora gutxiago erabili zuten zaldiak kargatzeko, eta ondorenean, beren ohituraz bestera, ez zuten afaltzera gelditzeko asmorik ere azaldu. Despedidarakoan, Bizkarrokerrek oso serio
|
hitz
egin zien:
|
|
|
—Egunen batean, beharbada, baina orain ez. Oraingoz beharrezkoagoa duk janariak batailoiari eramatea —adierazi zion Bizkarrokerrek aita batek bezala
|
hitz
eginez.
|
|
|
—Irrati bat eduki beharra daukatela etxean, derrigorrez —lagundu zidan La Vachek, Antiaju Berderen
|
hitz
haiei batere zentzurik ez ziela ikusten keinuz adieraziz. Baina nik bai, nik aurkitzen nien zentzurik.
|
|
|
—Oso
|
hitz
gutxitan esango dizut. Gure kezka zen zergatik ez zituzten harrapatzen.
|
|
|
Genovevak burua altxa zuen kolpetik eta, aspaldiko partez,
|
hitz
egiten hasi zen. Zenbat denbora ote zen ezer aditzen ez niola?... asko, dudarik gabe.
|
|
|
Ordea nik ezin nuen lasaitasunik hartu. Etengabe, Setatsuaren
|
hitzak
gogoratzen zitzaizkidan:
|
|
|
—Hori da
|
hitz
egin beharra jende horrena —esan nion La Vacheri. Artean bagenuen elkar ulertzeko modua.
|
|
2010
|
|
|
Bertan erlijio desberdinen bizikidetza posiblea zela ondorioztatu zuen, adibide soka jarriz; erlijio istilu gehienak testu sakratuen interpretazio zurrunegiek eta irakurketa historiko interesatuek eragindakotzat jo zituen. Honen ondoan Erroma klasikoa pluralismo erlijiosoaren adibide zen, Voltaireren
|
hitzetan
," erromatarrek sinesmen guztiak aitortzen zituzten, denei ez zieten ematen berrespen publikoa, baina denak onartzen zituzten".
|
|
|
Kuakeroz beteriko bi itsasontzi abiatu ziren hara, eta laster Pennsylvania (fundatzailearen omenez) eta Philadelphia (anaia arreben laguntasuna esan nahi duen izena da, greko klasikotik hartua) fundatu zituzten. Han, Voltaireren
|
hitzetan
," inor ez gaizki tratatzea eta Jainko bat sinesten duten guztiei senide gisa begiratzeko" agintzen zuten legeak ezarri ziren. Kolonia hartako egoera idilikoa deskribatu zuen Voltairek:
|
|
|
|
Hitz
joko hutsetan erori nahi izan gabe, dena aukera badaiteke, zergatik aukeratu behar da liberalismoak aurkezten duen modelo deskokatu hori berori?
|
|
|
Gizakiek elkar ongi hartzeko zailtasunak non dauden ikusten asmatzen du. Kosmobisioaz hasiz gero nekez lortuko da adostasuna, beraz,
|
hitz
egin dezagun beste zerbaitez. Alabaina, jarrera honetan badaude hutsuneak.
|
|
|
Talde nazionalen eskakizunak ezin dira ase eta talde etniko eta erlijiosoenak eztanda egitear daude. Bestalde, nazioarteko antolaketa estatuen eskumenetan horzkada handia egiten ari da aspalditik; zer esanik ez, subiranotasun ekonomikoari buruz
|
hitz
eginez gero. Gaur egungo estatu gehienek subiranotasun murriztua dute eta beren gizartea kontrolatzeko besterik ez dute erabiltzen.
|
|
|
Hirietan beste nondikbait etorritako jende multzoak biltzen dira elkarrekin, eta denboraren poderioz, belaunaldiak aurrera doazen heinean, identitate arazoak sortuko dira diferentziak ongi kudeatzen ez badira. Errealitate berri horien aurrean asimilazioa edo integrazioa bezalako kontzeptuak
|
hitzetik
hortzera erabiltzen dira, baina oraindik ez da asmatu eskema eraginkorrik. Estatuak ez dira guztiz neutralak.
|
|
|
Estatuaren orekari eusteko ez zen komeni inori erlijio arrazoiengatik jazartzea, erlijio aferak indarka ebatziz gero, hiritarrek gobernuaren aurka altxatzeko joera errazago erakutsiko zuten-eta. " Gizakiaren borondatea zenbat eta behartuago, orduan eta kontrago", 1576an Jean Bodinek idatzitako
|
hitzetan
. Erlijio desberdinen onarpenak helburu praktikoa zuen, alegia, estatuak iraun zezan.
|
|
|
Piarres Lafittek ondotxo edo ezagutu zuen Jean Etxepare, berau Kanbon bizi izan zen urte laburretan, eta Piarres Lafittek jakin bazekien Etxepareren artikuluetan
|
hitz
erdika edo laurdenka usna zitezkeela haren azpi gogoetak. Ez da harritzekoa jakitea Buruxkak liburuaren eskarmentuarekin Etxepare hortik aurrera kautoagoa eta xuhurragoa izan zela.
|
|
|
" Zoin da zure azken
|
hitza
–
|
|
|
Dena dela, gotzaina egilearen familiaren adiskidea zen, Aizpururekin hartu emanik izan ez arren, eta eskutitz bat idatzi zion, adieraziz liburua onartu egin zitekeela puntu batzuetan aldatuz gero. Bizente Aizpuruk ez zuen amore eman, ez zuen
|
hitz
bakar bat aldatu, eta Gasteizeko elizbarrutiko buletin ofizialean kondena dekretua aurkitu zuen, 1931ko martxoaren 16an argitaratua, hemen euskarara itzulita emango duguna:
|
|
|
Vinsonen iritziz euskararen lexikoak egiaztatu egiten ditu bai hizkuntzaren primitibotasuna eta bai euskaldun populuarena ere. Maiz erabili zuen argudioa da, adibidez, kontzeptu abstraktuak eta ideia orokorrak esateko euskal berben gabeziarena; adibidez, arbola termino generikoa kanpotik hartua litzateke euskaraz, zeren, zuhaitz espezieak banan banan izendatzeko
|
hitzak
egon arren, zuhaitzaren kontzeptua bera arrotza bailitzateke eta kanpotik mailegatua, euskararen beste milaka batzuk bezalaxe. Areago, euskal lexiko jatorraren azterketan oinarrituta (egutegia, familia...) Vinsonek berreraiki nahi zuen hizkuntza prehistoriko horrekin asoziaturiko zibilizazio maila, eta iradoki zuen besteak beste euskaldunen gizarte primitiboa poliandrikoa izan zela:
|
|
|
Bi biok, baina, irizkide ziren eta ez zuten eboluzionismoa onartzen inolaz ere. Biblian datorrena hartu behar da
|
hitzez
hitz. Gotzon Urrutiari zuzendutako erantzun artikulu bateko lerro batzuk berreskuratu nahi ditut, erabilitako argudioen nondik norakoa dasta dezazun:
|
|
|
Bi biok, baina, irizkide ziren eta ez zuten eboluzionismoa onartzen inolaz ere. Biblian datorrena hartu behar da hitzez
|
hitz
. Gotzon Urrutiari zuzendutako erantzun artikulu bateko lerro batzuk berreskuratu nahi ditut, erabilitako argudioen nondik norakoa dasta dezazun:
|
|
|
Erreka jaio berria. Ur xirripa bat bezala azaltzen zen basoko pago lizarren artean, eta haranean behera abiatzen zen kizkurka, bizkor," itsasora lehenbailehen iristeko erabakia hartu izan balu bezala", Redinen
|
hitzetan
, edo" azelerazio optimoarekin", Cesarrenetan. Berehala, ordea, egokitu aurrez aurre harkaitz handi batekin, eta guk Sansonen putzua deitzen genion sortzen zuen haren oinean, txikia eta sakona, igeri egiteko baino gehiago bainua hartzeko baliatzen zitzaiguna.
|
|
|
Aztoratu egin nintzen. Elkarrekin
|
hitz
egin gabe geunden aldizkari pornografikoaren gertaeraz geroztik. Ezagutzen nuen, gainera, bere mugitzeko modu hura, harantz eta honantz, eta zerbait aparteko gertatzen zitzaiola susmatu nuen.
|
|
|
Hala zirudien, berak ere jakin mina zeukala. Baina Martinek ez zuen
|
hitzik
esaten. Berriro ere, laukiaren baitan zebilen alde batetik bestera.
|
|
|
Adrian, Paulina, Joseba, Victoria, Redin, ni neu eta Cesar. " Lasai zaitez —esan zuen azken postu hartatik Cesarrek, eta bere
|
hitzak
oihartzun arin batek indartuta entzun ziren. Berari begira jarri ginen denok— Mediku batek txertoa jarriko badu, ekarri egin behar diote aurrena.
|
|
|
" Berrogeitik gorako sukarrarekin dagoela, deliratzen." Deliratzen. Martinek bi aldiz errepikatu zuen
|
hitza
. Egun hartan oso berria suertatu zitzaigun, inpresionatu egin gintuen.
|
|
|
" Goazen nire etxera. Lasaiago
|
hitz
egingo diagu han", proposatu zion Adrianek. Martinek ezetz egin zuen buruaz.
|
|
|
Myelos: medula, muina." Ilea banatuta zeukan, sonanbulu batek bezala
|
hitz
egin zuen.
|
|
|
Zer iruditzen zaizu?", esan zidan berak hizketan hasi eta segituan. Ezta
|
hitz
erdi bat ere nire ordu arteko jokaeraz. " Oso ondo", erantzun nion.
|
|
|
Paseo bat emango dugu handik", agindu nion. " Aspaldiko egunetan bezala", erantzun zidan
|
hitzetik
hortzera. Hoteleko lorategia miradorearen azpian zegoen, mendi maldaren hurrengo mailan.
|
|
|
Baina, etxean atera gabe egon naizen honetan, esplorazioak egiten ibili naiz, eta oso gauza interesgarriak aurkitu ditut. Ikusiko duzu." Arnasa estutzen zitzaion
|
hitz
egiterakoan, eta hormari bermatuta geratu zen une batez. " Igotzeko prest?", galdetu zidan gero burua niregana jiratuz.
|
|
|
" Askotan pentsatu dut gertaera honetan —ekin zion Teresak. Bere kolkorako bezala
|
hitz
egiten zuen orain. Osabaren eskua imajinatzen dut paperaren gainean letrarik letra idazten.
|
|
|
Eta gero hilda imajinatzen dut, geldi geldirik. Martxoaren 25ean alferrik jarriko zion inork lapitza hatz artean."" Mesedez, Teresa, atera gaitezen ganbara honetatik." Iruditzen zitzaidan bere
|
hitz
haiek euliak bezala zebilzkidala buruaren inguruan jiraka, gero eta katramilatuago, gero eta abaila handiagoan. " Ezin gara atera, David.
|
|
|
Zuhaitzetik eroritako gaztaina baten morkotsa zeukan eskuan txortenetik helduta, eta buruan jo ninduen harekin, sinpatiaz. Cesarrek ere broma kutsua eman zien bere
|
hitzei
: " Beharbada horregatik ibiliko da hain kezkatua azkenaldi honetan.
|
|
|
Merkeago aterako zitzaion herriari", esan zuen Josebak, eta Adrianek eskua altxa zion, boxeo konbatearen irabazlearekin egiten den bezala: "
|
Hitz
egin du Maderas de Obabako gerentearen semeak". " Faxistek ere badute beren bihotz koxkorra —erabaki zuen Cesarrek— Ez dute beren kideak ahaztuta geratzerik nahi.
|
|
|
Redin Cesarrengana hurbildu zen: " Isilago
|
hitz
egin behar duzu, Cesar. Ezustekoren bat izan dezakegu, bestela".
|
|
|
Bi mahai batu eta bertan eseri ginen. Redinek hartu zuen
|
hitza
: " Irakasle nekatu honek asko estimatuko luke norbaitek bermut bat ekarriko balio.
|
|
|
" Gogoratzen zara? Herri honetan fusilatutakoez
|
hitz
egin genuen behin. Haien izenik ba al dakizu?
|
|
|
" Gaur bakarrik naiz bazkaltzen —esan zidan Cesarrek taldearekin batu baino lehen— Javier hotelera doa, hango andre frantsesarekin bazkaltzera."" Genevieverekin?"" Ez dakit zer izen duen. Andreak frantsesez
|
hitz
egiteko premia sentitzen omen du batzuetan. Javierrek, berriz, badakizu, oturuntza baten premia sentitzen du noiznahi." Tinko begiratu zidan bere betaurreko sendoen atzetik.
|
|
|
Gaizki uztartutako zerbait sumatzen nuen Cesarrengan. Nahiz modu bizian
|
hitz
egin, bere begiek ez zuten aldarte onik adierazten. Ez zirelako, agian, bere Lehen Begiak, baizik eta Bigarrenak.
|
|
|
Ez da izango oturuntza bat Redinek hotelean izango duena bezalakoa, baina janari garbiagoa izango da. Entsalada eta haragi errea."
|
Hitz
gehienak arruntak izan ziren, Lehen Mihiarekin esandakoak. Baina" garbiagoa" delakoak beste jite bat izan zuen, mikatzagoa.
|
|
|
" Zein zen bere izena?", esan nion. Harritu egin zuen nire galderak, baina
|
hitzetik
hortzera erantzun zidan: " Bernardino".
|
|
|
Laster etorriko da uda pasatzera. Kaliforniako rantxoan bero handiegia egiten omen du."" Egunen batean joan dut berarekin
|
hitz
egitera. Susanaren aitak behin baino gehiagotan hitz egin dit berari buruz." Apurka, osatuz nindoan Cesarrek, Susanaren aitak edota nire osaba Juanek erabiltzen zuten Bigarren Esparruaren planoa; oso soila, artean.
|
|
|
Kaliforniako rantxoan bero handiegia egiten omen du."" Egunen batean joan dut berarekin hitz egitera. Susanaren aitak behin baino gehiagotan
|
hitz
egin dit berari buruz." Apurka, osatuz nindoan Cesarrek, Susanaren aitak edota nire osaba Juanek erabiltzen zuten Bigarren Esparruaren planoa; oso soila, artean.
|
|
|
Ez dakit gelditzen diren egunetan zer edo zer egiterik izango dugun." Betiko Cesar zen, irakaslea. Lehen Begiekin begiratzen zidan, Lehen Ezpainekin
|
hitz
egiten.
|
|
|
Marrazkilariak eragindako efektuak, ordea, ez nau jada larritzen. Ez lehen bezala, ez Cesarrekin
|
hitz
egin eta haren aitorpena jaso nuen egunean bezala, orain dela hogei urte eta gehiago. Lasaitasunez eusten diot orain animalia begirada horri.
|
|
|
Igeri egiten ahaztuko zaizu."" Berdin dit", esan nion. " Ez zait zure
|
hitz
egiteko modua gustatzen, David."
|
|
|
Uztailaren bukaera aldera, Sansonen putzura joatea erabaki nuen. Ez, amari esan bezala, han igeri egitera, baizik eta Adrianekin
|
hitz
egitera: bera izan zitekeen, sufritutako pertsona zen partez, nire solaskiderik egokiena; berak entzun zezakeen, inork baino hobeto, nire aitorpena.
|
|
|
Nire ezpainetan" ezkontza"
|
hitza
azaldu zenean ulertu nuen, kolpetik, mahaiarena. Baita berak erakusten zuen ziurtasuna ere:
|
|
|
zapoak puztu egiten ziren eguzki biziko orduetan beroarekin, eta gero, tenperatura jaistean, zotin moduko bat sortuz ekiten zioten husteari. Haien munstro itxurak aginduaz bestera, zotina, kantua, goxoa zen, delikatua, apur bat infantila, eta batzuetan,
|
hitz
modukoak sortzen zituen, edo hala iruditzen zitzaion behintzat entzuten zienari, kantuak zerbait adierazten zuela. Villa Lecuonako terrazatik ere entzuten zitzaien batzuetan, eta, amari sinestera," ikusi eta ikasi" i ku si e ta i ka si— zioten, zentzuzko mezu hori zabaltzen zuten mundura.
|