|
2000
|
|
|
telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz
|
hitz
egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina?
|
|
2001
|
|
|
Sok. Hau, behintzat, ez da asmatzen oso zaila, lagun, nabaria baita guztiontzat Homerori buruz zientziaz eta artez hitz egiteko gauza ez zarela; izan ere, artez hitz egiteko gauza izango bazina, gainerako olerkari guztiei buruz
|
hitz
egiteko gai izango zinateke, olerkigintza osotasuna dela baiteritzot. Ala ez?
|
|
2002
|
|
|
Garrantzitsua da, halaber, %14ko erabilera ondo aztertzea. Euskara erabiliko bada jakitea ezinbestekoa denez, euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen kopurua kontuan hartuta, jaso dugun erabilera espero zitekeena baino altuagoa da. Hau da, erabilera ezagutzarekin alderatuz gero %25 inguru, %14ko erabilera altua da.
|
|
|
Zergatik? Lanean, eguneroko adiskideen artean, beti badelako norbait euskaraz
|
hitz
egiteko gai ez dena. Berari irakatsi beharrean, erdaraz hasten gara".
|
|
|
guztiak, euskarari buruzkoak salbu, erdaraz egiten dira, nahiz eta askotan gutxienez eztabaidaren bost partaide euskaldunak izan. Euskararen erabilera oso murritza da UPV/EHUn, euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen kopuruarekin alderatuta. Azken finean, UPV/EHUn euskaldunak bigarren mailako unibertsitarioak gara.
|
|
2003
|
|
|
José Luis de la Plaza, Madrilgo Hotzaren Institutuko (CSIC) ikertzailea, fruta eta barazkien hozketaren hobekuntza eta laugarren gamako produktuak ikertzen ari da. 62 urte ditu, baina ez da agertzen, eta orduka
|
hitz
egiteko gai da. José Luis de la Plaza Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko Hotzaren Institutuko Landare Produktuen Zientzia eta Teknologia Saileko ikerketa irakaslea da.
|
|
2004
|
|
|
Bi ordu eta erdiz aritzen gara egunero. Ea utzi gabe jarraitzen dudan, eta halakoren batean euskaraz
|
hitz
egiteko gai naizen. Dagoeneko hirugarren mailan nago, eta gutxika gutxika aurrera noa.
|
|
|
Atapuercan aurkitutako “Homo heidelbergensis” ren ale batzuek mantentzen dituzte pieza horiek, non Ignacio Martinezek, Alcalako Unibertsitateko Geologia Sailak eta Giza Portaera eta Eboluzioari buruzko Ikerketa Zentroak zuzendutako ikerketa oinarritu baita. Azterlanaren ondorioek, “Proceedings of the National Academy of Sciences” aldizkarian argitaratuak, iradokitzen dute hominido haiek
|
hitz
egiteko gai zirela. Martinezen arabera, “lotura estua dago espezie batek entzun ditzakeen soinuen eta ekoizteko gai direnen artean”.
|
|
|
Martinezen arabera, “lotura estua dago espezie batek entzun ditzakeen soinuen eta ekoizteko gai direnen artean”. “Homo heidelbergensis ek” “guk bezala entzun zezaketela,
|
hitz
egiteko gai izango zirela dioen hipotesiaren aldeko argudio sendoa da”. Zientzialariak dioenez, “espezie fosil baten zentzumen gaitasuna zehaztasunez zehazten den lehen aldia da”.
|
|
2005
|
|
|
Euskoiberismoa, Tubalismoaren jarraitzailea izan zen arlo askotan eta aldi berean berritzailea beste horrenbestetan. Honela zenbait fantasia baztertu eta gero, Humboldt-ek teoria euskoiberista taiutu zuen19 Humboldt Euskal Herriaz maiteminduta zegoen, bere hizkuntza ulergaitza baina oso erakargarria zitzaion, eta ematen du azkenean berau
|
hitz
egiteko gai ere bazela20.
|
|
|
Hilerriaren ostean kafetegi batera joan ginen eta, oraindik ez ginenez autopsiaz
|
hitz
egiteko gai, Mendaroko txokolateaz hitz egin genuen. Berari ere kontatua zion, baina ez zion sekula esan berarekin joango zela bertara.
|
|
2006
|
|
|
Horregatik, beste haur batzuei hozka edo irrist egitea bezalako portaerak nabarmentzen dira. SA duten haur batzuek
|
hitz
egiteko gai izateko behar adinako ulermena duten arren, elkarrizketarako hizkuntza ez da garatzen. Hitz argi bakar bat, ama bezala, 10 hilabete behar izaten da garatzeko, eta, hala ere, gutxitan erabiltzen da, esanahi sinbolikorik gabe.
|
|
2007
|
|
|
Horrela, konturatu gabe, sartzen da hizkuntza, hitz egiten dutenen eta haien
|
hitz
egitearen gai den munduaren artean. Hortik dator «tarteko mundu linguistikoari» buruz hitz egitea1318, Humboldt-ek kontutan hartzen erakusten zuen modura eta inongo galdeketa gnoseologikotan ahaztu ez litzatekeena.
|
|
|
Prestige ren krisiaren inguruan euskal instituzioek harturiko erabaki eta eginiko kudeaketari dagokienez, gure elkarrizketatuek balorazio positibo zein negatiboak egin dituzte
|
hitz
egindako gaiaren arabera.
|
|
|
Saioak bakarka
|
hitz
egiteko gaia iritzi dio, baina hala ere erantzun du:
|
|
|
Matildak inbidia sentitu du, hildako bati buruz horrela
|
hitz
egiteko gai delako Begoña, eta pentsatzen du bizirik dagoen bati buruz ere ez dela gai horrelako gauzak esateko, edo agian ez duela horrelako gauzak esatea merezi duen inor inguruan.
|
|
2008
|
|
|
Elebidun hartzaileek ere (euskara ulertu bai baina
|
hitz
egiteko gai ez diren horiek) erdarazko hedabideak baliatzen dituzte ia erabat. Zarauztar horiek, euskaraz ulertzeko gai izan arren, erdarazko telebistei begira ematen dute denboraren %95, 5 eta erdarazko egunkariak irakurtzen %98, 9 Elebidun hartzaileei buruzko beste datu batzuek argi erakusten dute sail horrek ez duela ohiturarik euskarazko hedabideetara jotzeko:
|
|
|
Elebidun hartzaileek ere (euskara ulertu bai baina
|
hitz
egiteko gai ez diren horiek) erdarazko hedabideak baliatzen dituzte ia erabat.
|
|
|
Jelaldez, Etxeita, tar Gaizka»[...]» (in «AranaGoiri, tar Sabin, euzkelduna», Euzkadi, 1920.01.30). Lekukotza hau ontzat emanez gero Arana Goirik, jakina, euskararen etimologiak eta beste ezagutzen zituen («barrubarrutik, lenengo zuztarretaraño»), eta, interesgarriagoa dena,
|
hitz
egiteko gai ere bazen, baina oso motel («geldirogeldiro[...] itzak etxakozalako eltzen burura itz arin egiteko
|
|
|
Horren ondorioz, azaltzen du prozesu psikologiko gorenak gizakien arteko harreman bezala sortzen direla. Adibidez, mintzamena garatu ahal izateko, harreman horiek ezinbestekoak dira; ez ginateke
|
hitz
egiteko gai izango, baldin eta lehenago hitz egin ez baligute; edo, ez genuke autoestimu positiborik izango, baldin eta besteek ez bagintuzte maitatu edo balioetsiko. Horrekin batera, zeinuak erabiltzeak dakartzan buru eragiketa guztiak lege horren arabera gertatzen dira.
|
|
|
Azkenik, biztanleria osoarengan edo biztanleria osatzen duten gehienengan adin zehatz batean gertatzen diren aldaketekin du zerikusia izaera normatiboak. Adibidez, urtebete inguruan oinez ibiltzeko gaitasuna eskuratzea, bi urte inguruan
|
hitz
egiteko gai izatea, eta abar.
|
|
|
Elkarrizketa (Speaking): ingelesa irakurtzen eta ulertzen jakiteaz gain, ikasleak behar bezala
|
hitz
egiteko gai izan behar du. Arlo horretan duen trebetasuna neurtzea da atal honen helburua, 20 minutuko iraupena baitu.
|
|
|
Euskal Herrian Espainian bezala kultura tertulianoen eta kazetarien esku dago. Iritzi sortzaile izan behar duen artea edo beste edozein adierazpen kulturalen ordez, edozer gauzari buruz
|
hitz
egiteko gai den jendeak, edozein gairi buruz alde edo kontra egotera behartzen gaitu, mundua zuria edo beltza izango balitz bezala. Baina ez, kolorez beteta dago mundua Barcelok Genevan pintatutako kupula bezala.
|
|
2009
|
|
|
Duintasunez eta justiziaz: Alde batetik distantzia hartu nahi izan du egileak gai gori honi buruz ahalik eta era objektiboenean
|
hitz
egiteko gai honi buruz hitz egiteko ia egunero jasotzen dugun diskurtso sentsazionalistaren erabilpenari izkin eginez. Helburu hori dute hurrengoek:
|
|
|
— 2.Eskuratu: harremana hasi zenean bikotekide bat edo biak ez ziren euskaraz
|
hitz
egiteko gai. Hala ere, bikote hauetan hasieratik bazegoen guk" aldaketaren hazia" bezala izendatu dugun zerbait.
|
|
|
Berak uste zuen horrela nengoela aitonarekin gertatutakoagatik. Eta ni oso gaizki sentitzen nintzen, berarekin garbi
|
hitz
egiteko gai ez nintzela ikusten nuelako.
|
|
|
Neskatoa imajinatzen duten, ala mutikoa bestela. Edo zer abstraktu bati
|
hitz
egiteko gai ote diren, sabelean daramatenari batere aurpegirik eman gabe, etorkizun lauso bati maite maite egiteko gai.
|
|
|
luze baino luzeagoa egin zitzaion, bihotzaren taupadak gero eta azkarragoak nabaritzen zituen bitartean, tentsioz betetako egoeran; halako batean, gainera, abioiaren zaratak bakartua sentitu zen: ...orri baitzitzaion. Maria Bibiana zegoen beste besoari helduta?, baina ez, berak gainditu behar baitzuen froga, berak bakarrik, mutil ausart batek bezala; jarraian, abioiak lasterrari ekin zion, gero eta lasterrago, baita Adaren bihotza ere?, hegan egin zuen arte, noiz eta mirari baten aurrean balego bezala sentitu baitzen; gogoa ere etorri zitzaion, ausaz, oihuka hasteko, miraria, miraria!?, baina
|
hitz
egiteko gai ere ez zenak nekez egin zezakeen oihu, hain zegoen sorginduta eta mementoaren xarmak harrapatuta!; gero, Domingo korrika ikusi, eta bera ere haren atzetik abiatu zen, orduan bai, arestian gordetako oihu guztiak jaurtitzen zituela: iufi eta iufi, miraria eta miraria!
|
|
|
Ideia hori bermatzen duen teoriak hauxe du ardatz: “irakurle azkarrak”, behin baino gehiagotan
|
hitz
egiteko gai denak, testu bateko informazioa modu globalean atzematen du, eta horrela ideiak irakurtzea lortzen du, ez hitzak, eta horrek irakurritakoa modu eraginkorragoan ulertzera eramaten du. Hala ere, “irakurle motelak”, hitzak banan banan irakurtzean, ahalegin handiagoa egin behar du esanahiak lotzeko eta, hartara, irakurketaren edukiaren ideia generiko bat lortzeko.
|
|
|
Agian, nahiago dugulako ez ikusi, heriotzarik ez balego bezala bizi. Bizitzari datxekion fenomeno banaezina izan arren, heriotza deserosoaz
|
hitz
egitea gai ezegokia eta gafea bihurtu da, batez ere, gurea bezalako herrialde garatuen tabu. Herrialde bakoitzak, eskualde bakoitzak, kultura bakoitzak eta baita garai bakoitzak ere bere ohiturak, errituak eta tradizioak ditu, heriotzarekin, sortzen duen dueluarekin, ehorzketekin eta ia anakroniko lutoekin zerikusia dutenak.
|
|
|
Frantziako Konstituzioak eskualde hizkuntzak Frantziako ondare direla aldarrikatzen badu ere, aspalditik indarrean den politika baztertzaileak ondorio oso larriak eragin ditu. Okzitanieraren adituek diote gehienez bi milioi lagun direla okzitanieraz
|
hitz
egiteko gai direnak. Katalanez, aldiz, 260.000 bizilagun inguruk zer edo zer dakite, Ipar Katalunian.
|
|
|
inguruan zarata eta zalaparta izugarria zegoen, eta berak ere, hots burrunbatsuetatik babesteko, hatzak belarrira eraman zituen, baina ohartu zenean ezen Domingok ez zituela eraman, berak ere kendu egin zituen; aitak, izan ere, abioiak eta mutilen kontua zirela esan zion, baina berak –Adak– mutilak adinakoa zela erakutsiko zion aitari, bai horixe, ongi erakusten ari zitzaion orduko, albora begiratu eta Damasoren aurpegia ikusi baitzuen, izuak hartuta, begiak erdi itxita!; Domingok esan zionez, abioiak, hegan egin aurretik, lasterka egin behar zuen, eta etorkizun hurbilari begira jarri zen, abioiak noiz lasterka egingo; pazientzia ez zen, baina, Adaren bertutea, eta minutu hura –pilotuak abioia martxan jarri zuenetik abioia lasterka jarri artekoa– luze baino luzeagoa egin zitzaion, bihotzaren taupadak gero eta azkarragoak nabaritzen zituen bitartean, tentsioz betetako egoeran; halako batean, gainera, abioiaren zaratak bakartua sentitu zen: ...ibiana zegoen beste besoari helduta–, baina ez, berak gainditu behar baitzuen froga, berak bakarrik, mutil ausart batek bezala; jarraian, abioiak lasterrari ekin zion, gero eta lasterrago –baita Adaren bihotza ere–, hegan egin zuen arte, noiz eta mirari baten aurrean balego bezala sentitu baitzen; gogoa ere etorri zitzaion, ausaz, oihuka hasteko –miraria, miraria! –, baina
|
hitz
egiteko gai ere ez zenak nekez egin zezakeen oihu, hain zegoen sorginduta eta mementoaren xarmak harrapatuta!; gero, Domingo korrika ikusi, eta bera ere haren atzetik abiatu zen, orduan bai, arestian gordetako oihu guztiak jaurtitzen zituela: iufi eta iufi, miraria eta miraria!
|
|
|
Hortaz, aldi honetako nire azken galdera izango da: zergatik balio du 3.500 lagun etor daitezen gaur egun pastoral bat ikustera... biharko batean arizale bakan batzuk soilik izango badira euskaraz
|
hitz
egiteko gai. Jada erran izan dudan bezala, trajeria izen zaharragoa ere daraman pastoralak ez luke bilakatu behar euskararen tragedia.j
|
|
|
Bide batez, noiz izango da Patxi Lopez lehendakaria euskaraz txukun samar
|
hitz
egiteko gai. Ibarretxek lortu zuen maila egokian mintzatzeko?
|
|
|
Benetan eskertuko genuke agintaldia amaitu baino lehenago euskaraz mintzatzen entzutea. Izan ere, derrigorrezko baldintza izan luke lehendakariak euskaraz" modu minimoki egoki" batean
|
hitz
egiteko gai izatea. Ez al du, bada, Espainiakoak gaztelaniaz jakin behar?}
|
|
2010
|
|
|
Egun euskara ulertzen du eta polito hitz egin ere, baina ez zaiola demanda bat bera ere euskaraz ailegatu esan zidan, eta horrelako egoera eta jarrerek gu, euskaldunok deskalifikatu egiten gaituela zioen. Luze eta zabal
|
hitz
egiteko gaia da hau, eta beste hainbat alorretan (justiziarekin zerikusirik ez dutenak) gure zabarkeria hau azterketa gai delakoan nago.
|
|
|
Uste dut proganda horrek, morboz jantziriko albisteen tratamenduak ez diola inori batere onik egiten. Gainera, tratu txarrei buruzko albiste gehienak hilketa bat gertatu denean baino ez dira irteten azalera, normalean ez zaie ahosik ematen sujetu gisa
|
hitz
egiteko gai liratekeen eta prest leudekeen emakumeei. Tratu txarrekin lotuta hedabideetan emakumeren bat azaltzen denean edo hilda dago edo biktima gajo gisa azaltzen da.
|
|
|
Jarraian azaltzen dira Bologna prozesuko titulu berrietako ikasleen eta irakasleen hizkuntza eskakizunak. Horiez gainera, aurrez aipatutakoak esan nahi du ikasleek eta irakasleek jakintza aktiboa izan behar dutela hiru hizkuntzetako batean gutxienez, hau da, hizkuntza hori ulertzeko eta
|
hitz
egiteko gai izan behar dutela. Gainera, jakintza pasiboa izan behar dute gainerako bi hizkuntzetan, hau da, horiek erraz ulertzeko gai izan behar dute.
|
|
|
Era berean, orain dela bi aste EAJko presidenteari aurkeztutako negoziazio proposamenari buruz hitz egin du lehendakariak; jeltzaleek emandako erantzunagatik, badirudi oraingoz marko politikoari buruz eztabaidatzen jarraitzea nahiago dutela, esan du Lopezek. Dena den, azkenean gizarteari gehien interesatzen zaizkion gauzei buruz
|
hitz
egiteko gai izatea espero duela gaineratu du.
|
|
|
(AD LIB)/ (ON) (AD LIB). 2 minututan aholku batzuk emango dizkizuet, eta Xhosa
|
hitz
egiteko gai izango zarete. â?. Kaixoâ?
|
|
|
4 Euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte batzuk eta zergatik ez beste batzuk?
|
|
|
Euskaraz egiterakoan eroso sentitzen zarete? Euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte batzuk eta zergatik ez beste batzuk. Nola ikusten duzue euskararen presentzia sare sozialetan?
|
|
|
Beste aukera askoren artean, 2009ko azarotik zerbitzua gaztelaniaz dago eta hizkuntza hau aukeratzea gomendatzen du, izango delako menuaren atalak eta aukerak errazago ulertzea, baina baita zerbitzu honek kontuan hartzen ditu gaztelaniaz hitz egiten duten erabiltzaileak. Ingelesa edo beste edozein hizkuntza aukeratu duenari, aukeratutako hizkuntzan
|
hitz
egiteko gaiak gomendatuko zaizkio. mezuak bidaltzen dituzten erabiltzaileak (“twits”) horretan, eta “anglosferan” (ingelesa aukeratzen badu), “germanosfera” (alemana aukeratzen badu) edo beste bat, “hispanosfera” horren aurrean.
|
|
|
Lotsa da beste adierazpenetako bat. Medikuarengana joatea kalbario bihurtzen da, ukituen eskaera baita ez
|
hitz
egitea gaiari buruz, eta ez kontsultatzea. Zentzuzkoa dirudi tratamendu bat hastea haurra bere sintomekin deseroso sentitzen denean, dela adinagatik, dela izaeraren intentsitateagatik.
|
|
|
Iluntasuna egin orduko sortzen zen esku jokoa hurbiltze etereo bat besterik ez zen izan oraingo honetan, gaztetako lotsa falta beldurra edo errespetua zen orain, urrutiegi ez joateko arriskurik ez hartzearren. Lehenago berdin baldin bazen pelikularen nondik norakoa, orain interesa jarri nuen eta, batez ere, ondoren
|
hitz
egiteko gaia izango zen, gaztetan ilunpetara sartzeko aitzakia baino ez zelarik. Hala ere, ukondoek elkar topatu zutenean, bertan utzi genituen biok, azaletik azalera, edo jertse batetik bestera, gertatzen ari zen afektu osmosi hura kointzidentzia fisikoa baino gehiago zela elkarri garbi utziz, pausoka pausoka akoplatzeko egin behar genituen probetako bat gehiago gaindituz eta aurrean geneukana etorkizun zabal eta laketa izan zitekeela konpartituz.
|
|
|
Gai horiei buruz ETArekin hitz egin bakarrik ez, negoziatu ere egin duzu. Zer dela-eta ez
|
hitz
egin gai horiei buruz nirekin, Euskadiko ordezkari legezkoa den Lehendakariarekin?
|
|
2011
|
|
|
«Hori ez da ona. Seguru Londresen, Parisen edo Madrilen ez luketela onartuko ikastetxeetan beraien hizkuntzak %33, 33 hartzea», dio Rosa Calafat Balearretako Unibertsitateko linguistak.Herrialde Katalanetan 4.4 milioi lagunen ohiko hizkuntza da katalana, 7.7 milioi lagun katalanez
|
hitz
egiteko gai dira, eta ia 10,5 milioi pertsona dira hizkuntza ulertzeko gai. Hiztun kopuruari dagokionez, 75 postua du munduko hizkuntzen zerrendan.
|
|
|
Hona Umberto Ecoren iritzia poligloten Europa begiz jotzerakoan: . Poligloten Europa ez da hizkuntza asko erraz hitz egiten dituen hiztunek osatzen dutena, baizik eta onenean ere, bakoitzak bere hizkuntza hitz eginda elkar ulertzen dutenena, nahiz eta bestearen hizkuntza ondo
|
hitz
egiteko gai ez izan?. –Mundu poliglota ingelesaren diktadurari ihes egiteko?, Argia,.
|
|
|
INESek ahalik eta azkarren alde egingo du handik. GERMAN ez da
|
hitzik
egiteko gai izango. Aho zabalik geratu da, berari begira, oraindik bere besoetan balego bezala.
|
|
|
Komikiekin erlazionatzen dute argumentua, eta animazioa den aldetik, zilegi ikusten dute
|
hitz
egiteko gai diren animaliak agertzea edo lehoi baten eta tximino baten arteko harremana kontatzea. Formazioa jaso duten Batxilergoko ikasleak gai izan dira ezagutzen dituzten produktu kultural desberdinak erlazionatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Adinkako datuak aztertuta, oro har, argi antzematen dira belaunaldi berrien artean irakaskuntzan euskalduntzearen alde egindako lanaren ondorioak. Egia da belaunaldi berrien erabilera tasak oso urruti gelditzen direla euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen ehunekotik. Baina ukaezina da, halaber, aldaketa positibo handia gertatu dela gazteen erabileran azken bi hamarkadetan.
|
|
|
Hobetu daitezke. Ez naiz
|
hitz
egiteko gai, oso lotsatia naizelako.
|
|
|
Kanpora begira askotan ez duzu gai batzuez argi hitz egin nahi izan. Nik ez dut
|
hitz
egiten gai bati buruz unibertsitatetik kanpo, barruan ez badut argitu eta prozesua ez bada amaitu. Uste dut gizarteari begira inportantea izan dela adieraztea unibertsitatean normaltasuna lortu dugula, gai potoloei buruz eztabaidatu dugula, eta amaitzean gure emaitzak jakinarazi ditugula.
|
|
|
Garai hartako batazuridunari ere aurrez aurre
|
hitz
egiteko gai nintzen. Dardararik gabe.
|
|
|
Zer egingo zaio: umore berezia duen arren, David da literaturari buruz ganoraz
|
hitz
egiteko gai den hiriko tabernari bakarra, Baudelaireren edo Txekhoven obren xehetasun txikienez orduetan eztabaidatzeraino; Davidek berak bi poema liburu argitaratu zituen duela urte asko, egun gogora ekarri nahi ez duen garai batean. Ez dut uste gezurretan ari naizenik bere bezerorik onena naizela esatean.
|
|
|
Zure laguntza behar dut? Konforme, hobe ezpadugu telefonoz
|
hitz
egiten gai honi buruz, ezta? /?
|
|
|
Euskal Etxean oso jende gutxik hitz egiten du euskaraz. Gehienek apur bat ulertzen dute baina ez dira
|
hitz
egiteko gai. Alejo:
|
|
|
A gian, diagnostiko zehatzera iritsi dira, askotan bikainki, kemenez lortuta, bitarteko material guztiak jarrita eta horretan ahalegin intelektualaz orduak eta orduak emanda; baina, horren berri ematen dutenean, ez dute ondo egiten: gaixotasunaren izena esaten dute, lesioa non dagoen deskribatzen dute, eta horren sorburua zein izan daitekeen (jakinez gero) eta zein tratamenduri ekin zaion azaltzen dute; beste batzuetan, beharbada, gaixotasuna zertan datzan modu generikoan azaldu dezakete; baina, sarritan, ez dute argiro esaten diagnostiko horrek etorkizunerako zein ondorio ekarriko dituen, pazientea berriz ere ibiltzeko edo
|
hitz
egiteko gai izango den, ospitaleratzearen arrazoia berriro agertu ahal izango den.
|
|
|
Txakur batek biziko duen denbora ezin da aurreikusi, baina denbora bat igaro ondoren, esan dakioke haurrari berak baino urte gutxiago biziko dituela, bere bizi zikloa laburragoa baita, 16 urte inguru irauten baitu. Haurraren adina Heriotza ez da
|
hitz
egiteko gai alaiena, eta zaila izan daiteke haur bati azaltzea, baina harekin hitz egiteak lagunduko dio txakurraren gainbeheraren eta desagerpenaren egoera saihestezina ulertzen. Bost urteko haur batek ez du ulertuko egoera hamabietako batek bezala, beraz, azalpenaren testuingurua bere adimen heldutasunera egokitu behar da.
|
|
|
Eta erantzuna nahiko beldurgarria da: gaia ezkutatu egin da, ez da
|
hitz
egin gai honi buruz. Badirudi II. Mundu Gerrak ez zuela mugarik pasatu.
|
|
|
Horretaz ari nintzen pentsatzen lehengoan Bernardo Atxagak Pio Barojaren begiradari buruz eman zuen hitzaldira joan nintzenean. Zaila da Pio Baroja bezalako idazle bati buruz
|
hitz
egitea gai hori aintzat hartuz, asko idatzi zuelako eta aurpegi ugari dituen obra poliedrikoa duelako. Zer den idazle baten begirada hasieratik ondo finkatuta uzteko, Atxagak esan zuen benetako begirada ez dagoela begietan buruan baizik.
|
|
2013
|
|
|
Euskalduna ez bada lehenengo lehenengo ikastera. Adibidez, ulertzeko bai baina
|
hitz
egiteko gai ez den langilea hilabete batez ikasten aritzen da, eta hona euskara ahoan duela etortzen da, gerora maila lantokian hobetzeko. Inportantea da, langile berria lehenengo harremanetan euskaraz egiteko gai izatea, zeren gaztelaniaz badator, gero ezin dira 200dik gora lankideren hizkuntza ohiturak aldatu.
|
|
|
Gazteenak ele bitan egin zituen ikasketak, eta ikasgaien erdia zuen euskaraz. Ondorioz, agian ulertu bai, baina
|
hitz
egiteko gai ez direlakoan dago ama. Martinen semeek ikastolan ikasi zuten eta oso ongi ei dakite euskaraz.
|
|
|
euskara hautatzen dute txikienek, erdarara jotzen dute adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorakoak dira kontsumitzaile izarrak. Dena den, Markina Xemeingo biztanleen %88 euskaraz
|
hitz
egiteko gai izanik %57koa da euskararen kale erabilera, gaztelania aukeratzen duen herritar asko euskalduna dela berretsi digu Igor Idoeta liburuzainak: " Adibide bat:
|
|
|
\ Katalunian bertan, %95ek ulertzen du eta ia %80
|
hitz
egiteko gai da.
|
|
|
Atera dezakegun bigarren ondorioa honakoa da: euskara ikastea, euskaraz
|
hitz
egiteko gai izatea ez da euskaldun izatearen parekoa. Euskaraz hitz egiteak ez du beti eta modu automatikoan legitimotasuna ematen.
|
|
|
Horretarako hainbat arrazoi ematen ditu. Parte hartzaile hauek oso ondo bereizten dute (a)" euskaraz
|
hitz
egiteko gai izatea" eta (b)" euskalduna, euskal hiztuna izatea".
|
|
|
Betiko euskaldunberrien artean, hau da, aurrez aipaturiko (a) taldekoen artean bildutako ikasteko motibazioen artean aberaste pertsonala, euskararen berreskuratze prozesuan parte hartzea edo integrazioa modukoak jaso dira. Horrez gain, euskara ikasteko behar izan duten denbora eta ahalegina aitortzen dute gehienek baina, aldi berean, onura handiak jaso dituztela aipatzen dute, adibidez, mundu berri bat deskubritu izanaren onura, euskarari loturiko mundua hain zuzen; integrazioaren bitartez euskaldun zaharrekin
|
hitz
egiteko gai izatean komunitatearen kide bihurtzea oso ondo baloratzen dute, bai eta euskal kultura produkzioak ulertzeko gai izatea, bertsolariak esate baterako.
|
|
|
Frontoia eraitsiko zutela duela egun batzuk esan zion pilota eskolako zuzendariak. Oraingoz, lagunen artean baino ez dute
|
hitz
egin gaiaren inguruan, baina ez dakite zer gertatuko den euren entrenamenduekin: «Itxaropena okupatua egon denean, Txurdinagara bidali gaituzte, baina urrunegi dago egunero joateko.
|
|
|
Deval Patrick Massachusettseko gobernatzaileak azaldu duenez, Dzhokar Tsarnaev oso larri, baina egonkor dago, hala ere, oraindik ez da
|
hitz
egiteko gai. Bizirik irtetea espero dugu, hamaika galdera ditugulako, esan du Patrickek.
|
|
|
Deval Patrick Massachusettseko gobernatzaileak azaldu duenez, Dzhokar Tsarnaev oso larri, baina egonkor dago, hala ere, oraindik ez da
|
hitz
egiteko gai. Bizirik irtetea espero dugu, hamaika galdera ditugulako, esan du Patrickek.
|
|
|
Ontziraleku ttiki hartan koadernoa ireki zuen Markelek eta Roberta Baccirekin
|
hitz
egiteko gai posibleen zerrenda egiten hasi zen. Bilbo.
|
|
|
Hala, bada, bazkaldu zuen Dionixiok beti bazkaltzen zuèn toki berean, ostatura bazkaltzera etorri ohi ziren mantenu erdiko hiru behargin ezkongaberekin batera, berrogei bat urtekoak hirurak,
|
hitz
egiteko gairik arruntenak ardatz harturik: lan kontuak, futbola, pilota, herrian bolo bolo zebiltzàn izkirimiriak?; jaso zuen mutilak Albertinaren laudorioa, irribarre ezin zabalagoa ezpainetan:
|
|
|
eskatzen zuenaren etxera joan eta liburuak azpimarratu, orrialde ertzak iruzkinez eta oharrez bete eta eskaintzak idazten zizkieten, soldata baten truke noski. Neskarekin
|
hitz
egiteko gai polita izan zitekeela bururatu zitzaidan, eskaintza benetan barregarriak proposatzera iritsi baitzen nik hainbeste maite nuen irlandar idazle hori. Baina ez nuen burutazio horiekin aurrera jarraitzeko astirik izan, bere poltsatxoan telefono mugikorra jotzen hasi baitzen.
|
|
|
Edozelan ere, Elizabethen jokaera lasaiak berehala baretu zuen Darcyren gogo asaldatua; eta Bingley andereñoa, suminduta eta etsita, Wickhamen kontua urrunago eroatera ausartu ez zenez, Georgiana ere oneratu zen garaiz, baina ez zen berriz
|
hitz
egiteko gai izan. Andereñoa nebaren begiekin topo egitearen beldurrez zegoen, baina Darcy jaunak apenas gogoratzen zuen bere arrebak afera horretan izandako zerikusia, eta, Bingley andereñoaren trikimailua Darcyren gogoa Elizabethengandik apartatzeko pentsatuta egon arren, bazirudien guztiz kontrakoa lortua zuela eta orain jaunaren pentsamenduak are tinkoago eta pozago zeudela Bennet andereñoarengan josita.
|
|
|
JON: (urduri, alde guztietara begira, ez delako taberna batean
|
hitz
egiteko gaia)
|
|
|
GARBIÑEk ezezkoa buruarekin, baina ez da
|
hitzik
egiteko gai izango. LUPE urduri jarriko da, eta GARBIÑErengana hurbilduz:
|
|
|
900.000 pertsona omen gara euskaraz
|
hitz
egiteko gai. Joera goranzkoa da?
|
|
|
Hala, bada, bazkaldu zuen Dionixiok beti bazkaltzen zuèn toki berean, ostatura bazkaltzera etorri ohi ziren mantenu erdiko hiru behargin ezkongaberekin batera, berrogei bat urtekoak hirurak,
|
hitz
egiteko gairik arruntenak ardatz harturik: lan kontuak, futbola, pilota, herrian bolo bolo zebiltzàn izkirimiriak...; jaso zuen mutilak Albertinaren laudorioa, irribarre ezin zabalagoa ezpainetan:
|
|
|
Datuek erakusten dutenez, gaztelerazko kanala ikusten dutenen %39 elebidunak dira (alegia, euskaraz
|
hitz
egiteko gai), eta beste %25 elebidun hartzaileak (ulertzeko gai). Hartara, ETB2k bere ikusleen heren bi (%64) euskarazko ikusle potentzialen saskitik jasotzen ditu (hots, euskara ulertzen dutenen artetik), eta ez erdaldun elebakarren multzotik; horiek ikusleen %36 baino ez dira.
|
|
|
Gutxienez horri buruz
|
hitz
egiteko gai izan behar dugu.
|
|
2014
|
|
|
Komunitate tzotzil eta tzeltal hauetan, irakasleak ez du espainiera baizik egiten, metodoa espainolez da, liburuak eta ikasmaterialak, denak, espainolez dira. Kontua da, hala ere, zenbait kasutan irakaslea tokian tokiko hizkuntza eta espainola, biak
|
hitz
egiteko gai dela eta, orduan, liburuan espainolez datorrena hartu eta tzotzilera edo tzeltalera itzulirik ematen dizkiola argibideak ikasleari. Askotan, gobernuak, guztizko intentzioan, bertakoa ez bestelako hizkuntzaren bat hitz egiten duten irakasleak bidaltzen ditu komunitate hauetara, espainolez hitz egitera behartzeko denak.
|
|
|
Ni behatzen ari naizen taldea, tzotzil hitz egiten duten haur txikiak baino nagusiagoak dira. Uste izatekoa zen txikiek nagusien bidetik joko zutela, espainolera lerratuko zirela, baina frogaturik dut haur horiek, espainolez
|
hitz
egiteko gai izanagatik ere, tzotzil hitz egitea aukeratzen dutela, amamak tzotzil hitz egiten dielako, baita amak ere… eta, horrela, tzotzil irauten dute. Berdinen artean direnean, espainolera lerratzea esperoko genuen arren, tzotzil segitzen dute, hau da, neska mutiko nagusiek espainoletik tzotzilera aldatzen dute hizkuntza, txikiokin hitz egin behar dutenean.
|
|
|
" Nahiz eta gaitasun aldetik oso tarte txikia egon, bide ezberdinak aukeratzen dituzte gazteek. Euskaraz nahiko ondo
|
hitz
egiteko gai direnek prozesua borobiltzeko beste zerbait behar dute, ingurune naturaletik etor daitekeena; familia, lagunartea… Prozesua ez bada guztiz burutzen, atzera egiteko arriskua dago. Datozen urteei begira, kontuan hartu beharrekoa da hori".
|
|
|
euskaraz hitz egiteko gaitasuna, euskararen erabilera eta euskararekiko jarrera. 1992an, Lasarte Orian gazteen %43 zen euskaraz nahiko ongi edo oso ongi
|
hitz
egiteko gai. 2012an, %86 Lagun euskaldunekin euskaraz beti edo gaztelaniaz baino gehiago gazteen %23k egiten zuten 1992an, %52k, berriz, 2012an.
|
|
|
Familiagandik jasotzen zen euskara fresko eta informala eskuratzeko beste zerbait behar dugu. Gazte gehienek euskara eskolatik jaso dute, eta guraso erdaldunak edo bietako bat erdalduna dituzte, euskara bigarren hizkuntza dute?; gainera, «euskaraz
|
hitz
egiteko gai ez diren baina ulertzen duten» herritarrak, elebidun hartzaileak, bikoiztu egin dira.
|
|
|
Azter dezagun hori. Euskaraz
|
hitz
egiteko gai ez direnak baina ulertzen dutenak nola ekar ditzakegu elkarrizketa elebidunetara edo euskarazkoetara. Zer egin elebidunek elkarrizketetan euskarari euts diezaioten erdararen inertziari amore eman gabe?
|
|
|
Hala ere, Aitziber Estonba Mintxero sexologoaren arabera, jende gutxik adierazten du jendaurrean gaitz horiekiko kezka, ezta adituaren aurrean ere. " Askorentzat, tabu edo
|
hitz
egiteko gai zaila izaten jarraitzen du oraindik".
|
|
|
Komisio antzeko bat sortu zenukete. Idazkari bat duzue,
|
hitz
egindako gai guztiak ondo apuntatuko dituena. Eta diru kontuekin ibili behar duzuenez, diruzain serio bat ere ondo etorriko zaizue.
|
|
|
Jon Gabilondok koadernoan idatzitako zirriborroak irakurri ditu, bileran
|
hitz
egindako gaiak hala moduz laburtuz.
|
|
|
Azkenik, biztanleria osoarengan edo biztanleria osatzen duten gehienengan adin zehatz batean gertatzen diren aldaketekin du zerikusia izaera normatiboak. Adibidez, urtebete inguruan oinez ibiltzeko gaitasuna eskuratzea, bi urte inguruan
|
hitz
egiteko gai izatea, eta abar.
|
|
|
d) Partekatu talde bakoitzak egindako hobekuntza proposamenak gelakideen artean, eta
|
hitz
egin gaiari buruz.
|
|
|
|
Hitz
egiteko gai badira?
|
|
2015
|
|
|
Maila ezberdinak izan dira, baina ongi moldatu gara elkar ulertzeko. Nire ustez, jendearen helburu nagusia ez da euskara modu perfektuan ikastea, baizik eta
|
hitz
egiteko gai izatea.
|
|
|
Hala ere, ikasturte honetan ikastaroa euskaraz eskaintzeko ikasleekin negoziaketa txikia egin zuela aipatu digu," gehiengoa erdalduna zela jakin arazi zidaten, baina azkenean bazekiten euskaraz. Ulertzen zuten, baina ez ziren asko
|
hitz
egiteko gai. Orduan klase guztiaren artean gauza dinamikoak erdaraz egitea erabaki genuen, denok ondo ulertzeko.
|
|
|
Abiapuntuan erdaldunenak ziren udalerriak euskalduntzen ari dira: euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen kopuruak asko igo dira udalerri horietan, eta euskararen etxeko erabilera ere igo egin da pixka bat. Zehazki, abiapuntu erdaldunena zuten udalerriak aintzat hartzen baditugu (1981 urtean bertako euskaldunak %10era iristen ez ziren horiek), ez da nolanahikoa 30 urteotan gertatu den aldaketa.
|
|
|
gaur egun %22, 7koa da euskaldunen portzentajea. Boskoiztu egin da, beraz, euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen ehunekoa. Etxeko erabileran ere igo egin da nagusiki euskara erabiltzen dutenen kopurua udalerri horietan, 1981ko %1, 1etik 2011ko %2, 7ra, hain zuzen.
|
|
|
Abiapuntuan euskaldunenak ziren udalerriak, ordea, erdaldundu egin dira azken urteotan, aztertutako hiru parametroei erreparatuta betiere. 1981 urtean udalik euskaldunenetan (euskaldunak %90 %100 zirenetan), euskaraz
|
hitz
egiteko gai zirenen kopurua %94, 5etik %83, 9ra jaitsi da tartean. Udalerri horietan, gaitasunean baino esanguratsuagoa izan da jaitsiera lehen hizkuntzari eta etxeko hizkuntzari dagokionez:
|
|
|
Hori guztia egia da, datuek erakusten duten bezala: 2011 urtean euskaraz
|
hitz
egiteko gai diren EAEko 789.439 hiztunen artean, adibidez, Bilbon, Donostian edo Gasteizen bizi dira lautik bat (%25, 7), eta 1.000 biztanletik beherako herri txikietan, berriz, euskaldun guztien %3, 5 bakarrik bizi dira.
|
|
|
Zentsuko datuak aztertuta, argi ikusten da alde esanguratsua dagoela, batez beste, udalerri euskaldunen eta gainerakoen artean. Horrela, euskaraz
|
hitz
egiteko gai diren herritarrak %72, 3 dira udalerri euskaldunetan, eta %30, 9 gainerakoetan. Lehen hizkuntzari erreparatuz, euskara lehen hizkuntza izan zuten herritarrak %58, 4 dira udalerri euskaldunetan eta %11, 6 gainerakoetan.
|