|
2000
|
|
|
Gure psikearen barruan bizirik dirauten biztanleok beti ekintzan dihardute: elkarri begira, desiratzen eta gorrotatzen duten objektuak, ezinbesteko tiobiboenirudikapen zatikako edo osoak,
|
hitzaren
esanahi teatralean? (o.c.
|
|
|
Adibide bat besterik izan nahi ez zuen bidaia luze samar honek5, telegrafikoki azaltzeko ahalegin guztiak egin arren, gure lanaren helburua gaindituko lukeen atearen aurrean jartzen gaitu. Baina, teorien garrantzia gutxietsi gabe, uste dugu, edozein fenomeno sozial eta politikorekin gertatzen den bezala, nazionalismoarena guztiz historikoa dela eta bere errealitate dinamikoan aztertu behar dela; izan ere, nazio
|
hitzaren
esanahiak historian zehar izan duen aldaketa ikusi besterik ez dago6 (teoriak alde horretatik soilik izango zaizkigu baliagarri). Hain zuzen, ez dago onarpen zabala izan duen nazionalismoaren inongo teoria zehatzik7, eta kontzeptu horrek izan duen bilakaera historikoa ikusi ondoren, agian nazionalismoaz baino nazionalismoez hitz egin genuke.
|
|
|
Kalera irten, eta amona hila zela esan zidan Migelek; ez nion sinetsi. " Heriotza"
|
hitzaren
esanahia ezkutuegia zen niretzat; eta harrigarriena, amonarengana iristea" herio  tza" izeneko gaitz hura.
|
|
|
2) Bestaldetik, hizkuntzari eta bere esanahiari begiratzen dien behatzaile kritiko eta fina munduaren ikusmolde zientifikoaren partaidea da ia definizioz. Fina eta kritikoa bada, nola ez, enuntziatu eta
|
hitzen
esanahia eta ezagutzazko edukia identifika ditzake, emozio osagaiak beste horietatik bereiziz eta diskurtso batekin zer nolako animo egoerak sortu nahi diren ikuskatuz. Hortaz, behatzaile fina eta kritikoa ez zen erraz eroriko diskurtso hutsal batean, are gutxiago nazien hitz handinahi, absurdu eta faltsuetan, behatzaile horren jarrera kutsadura semantikoaren aurkako hesia bailitzateke, gezurraren errefusapenaren bermea, azken buruan.
|
|
|
Zentzu erlatiboa edo azalezkoa, alde batetik, eta zentzu erabatekoa edo etikoa, bestetik, deituko ditut. Adibidez, hau aulki ona dela esaten dudanean, horrek esan nahi du aurretik erabakitako helburu baterako balio duela, eta hemen ona
|
hitzak
esanahia dauka soilik helburu hau aurretik zehaztuta geratu den neurrian. Egiaz, zentzu erlatiboan, ona hitzak aurretik erabakitako maila bat eskuratzea esan nahi du soilik.
|
|
|
Estetikari buruzko eztabaida osoa
|
hitzen
esanahiari buruzko arazo bat hartuz ireki zuen —bere ustez, berak oraindik heldu gabeko arazo bat zen—. " Joko" hitzaren adibidearekin argitu zuen arazo hau.
|
|
2001
|
|
|
Ikusitako definizio nahasketek hauxe ematen digute aditzera,, beste herrialdebatera bidaia egitea? bezalako arrazoiak, bai integratiboak, bai instrumentalakedo/ eta komunikatiboak soilik ere izan daitezkeela
|
hitzen
esanahi originalaribegiratuz gero.
|
|
|
Europarrontzat ia ezinezkoa. Baditu, adibidez, guk nekez bereizten ditugun lau t eta beste hainbeste d. Bata esan ala bestea, ordea, eta
|
hitzaren
esanahia erabat bestelakoa izan liteke, euskaraz" ura" eta" urra" diren bezala.
|
|
|
Ez dut anatopiko
|
hitzaren
esanahia ulertzen, ezpada Imanolek bere aita defuntuarekin itzelezko duela.
|
|
|
Ez zuen bertako
|
hitzen
esanahia oso ondo ulertu. " Jaio denak hiltzea du zor" aita joan berriaren hitzak gogoratu zituen bat batean.
|
|
|
Olerkigintza ez da ezagutza: olerkariak ez ditu adierazten dituen
|
hitzen
esanahiak ulertzen; rapsodak ere ez ditu olerkariaren bitartez jainkoak esandakoak ulertzen. Egoera honetan, zerk hartu luke olerkigintzaren lekua?
|
|
|
Jesusen bizitza edo betiko bizitza, adibidez. Bizitza
|
hitzaren
esanahian, hierarkia bat dago. Eta giza hilkor mailako bizitza (uxn) galdu beharra dago, goragoko bizitza maila (Z®n) lortzeko asmotan.
|
|
|
Metodologia guztien gainetik, nik Elhuyar Hiztegiaren ‘definizio’ hitzaren adierazpena hobesten dut. Arazoa
|
hitzaren
esanahia edo gauzaren izaera adieraztean datza, gure azterketan izaki soinezkoa gizaki egiten duenaren izaera adieraztea.
|
|
|
9 ‘Gogo’ euskarazko
|
hitzak
esanahi asko ditu, oso aberatsa da. Baina nik uste ez dela inoiz animaliei egokitzen.
|
|
|
Zuhaitzek, hodeiek, itsasoek eta abarrekoak ez omen dute eskubiderik kategoria horretara sartzeko. Zerua egunero dugu buru gainean, baina, arestian esan bezala, inguratzen gaituen
|
hitzen
esanahien hondamendi honetan zeruak bere errealitatea galdu duela ematen du. Gutariko bakoitzari aita behin bakarrik hilko zaio, ez da hori egunero gertatzen den gauza bat.
|
|
2002
|
|
|
Umeari, hasieran, bost axola zaio
|
hitzaren
esanahia. Hitzaren erritmoa jasotzen du.
|
|
|
Paleopatologia
|
hitzaren
esanahia, antzinako (paleo) gaixotasunak (pathos) aztertzen dituen zientzia (logos) da. Gizakiaren aztarna biologikoak lirateke, beraz, paleopatologiaren aztergai diren elementuak.
|
|
|
Zalaparta batean hasi omen zen klasea. Isiltasuna lortu zuenean, pertinentzia hitza hizpidera etorri, eta bere aurpegiaren adibidea  jarri omen zuen
|
hitzaren
esanahia argitzeko: " nire aurpegia guztiz pertinentea da nire zaletasunarekiko:
|
|
2003
|
|
|
Poesia gehienbat hitza da. Eta
|
hitzak
esanahia dakar beti berarekin. Isiltasunetik hurbilen dagoen generoa da poesia, poesiak hitzaren eraginkortasun handiena bilatzen du, esaldi ahalik eta era biluzienean paratzea.
|
|
|
Horregatik ez dot aditzen Unaxen jokabidea, gauzak hainbeste korapilatzeko behar gogaikarri hori", zioen bere baitan, amaraunean jausitako eulia ondoan zeramala, hariei eragiteko beharrizan barik. Astia izango zuen, bai, geroago, gupida
|
hitzaren
esanahia bilatzeko...
|
|
|
Eta ez zion ardura hola jarrai zezaten klase hark ziraueino. Erietan ile gorri batzuk korapilatuta zituela, buruak ez zuen lanik egiten irakaslearen
|
hitzen
esanahia ulertzeko; nahikoa zuen hain beharrezko bilakatua zitzaion ahots hura entzutea; begiek, amets, esku, ezpain, begi, buruaren mugimenduei, errealitateari lotu gabe jarraitzea. Gelan bera eta irakaslea izan ezik beste inor ez zegoela iruditzen zitzaion, eta arkitektura eklektikoaren gaineko azalpenek berarentzat mezu isilak ostentzen zituzten.
|
|
|
Japonieratik ekarritako surimi
|
hitzaren
esanahia euskaraz arrain mami xehatua da.
|
|
|
Duela pare bat mende arte, sorbete hitza erabiltzen zen edozein izozki aipatzeko, gaur egun, sorbetea ur izozkiak definitzeko erabiltzen dugun arren. Sorbete hitz haren jatorria arabea da, scharbat, eta
|
hitzaren
esanahia, edaria, da.
|
|
|
Eta estação hitza ikusi zuen. Baina estação
|
hitzak
esanahi bat baino gehiago zeukan. Estação hitza zen" cada um dos quatro períodos em que se divide o ano" edo" visita que se faz às igrejas" eta abar.
|
|
|
Adibidez, giza eskubideen terminologian," arra zakeria" eta" kolonialismo"
|
hitzek
esanahi txarra dute, bainaEu ropan ez dira gordin agertzen, eta horregatik estalian ageri dira. Nire iritziz, behingoan ekin behar zaio eta ez dugu inola ere gaitzaren leherketaren zain egon behar.
|
|
|
|
hitzen
esanahia ezagutzea,
|
|
|
|
hitzen
esanahia ere xahutzen dutelako.
|
|
2004
|
|
|
Baina, eta gureak? Inguruan euskara baliatzeko aukera urriak dituztenean, haur eta gazteei, deklinabidea, aditz taulak, eta abar, zein gutxitan baliatuko dituzten
|
hitzen
esanahiak buruz ikas ditzaten eskatuz, euskara eraman ezinarekin eta ez gustuko dituzten gauzekin lotuz, euskara erabiltzeko gogorik hedatzen ari garen ez dut uste. Halaber, gainerako jakintza arloetan ari direnak, besteak beste, euskararen erabilerarekiko erakutsi ohi duten jarrera gainditu gabe, haien egitekoa dagokien jakintza arloa ondo garatzea ez ezik euskararen erabilera ere indartzea dela ulertarazi gabe, aurrera egin dezakegunik uste ez dudan bezala.
|
|
|
Hitzak dira bai geure adigaietako mezuak aditzera emateko lanabes euskarriak. Eta
|
hitzen
esanahi sistema ehuntzen eta osatzen duten kontzeptuen arteko tirabira semantikoan eta ideologikoan, hitzaren adiera ezberdinak ikus ditzakegu diskurtsoen plazan ika mikan. Plaza horretan, borroka semantikoaren eta ideologikoaren gatazka sinbolikoan, Iñaki Larrañaga aurkitu dugu.
|
|
|
Hasieran, nire ustez ere, zuzen dabil hizkuntzalaria:
|
hitzen
esanahia aldian aldiko eta lekuan lekuko gogo giroak mamitzen du. Guztiarekin ere, ordea, hortik aurrera dioenari buruz iradokizun batzuk egin nahi nituzke hemen.
|
|
|
den denak ditu beharrezko euskarak, esparru bakan batzuen makuluen gainean herrenka gaiztoan lebilkeelako. Osotasunean datza, beraz, euskararen osasuna, indar kemenez osatzea,
|
hitzaren
esanahiari jarraiki, oso izatetik datorrelako edo: –Eta ez dugu ahaztu behar euskarak komunikazio funtzio guztiak bete behar dituela, bizirik irautea nahi baldin badugu.
|
|
|
Kepa Korta: . Agintzen duena saiatzen da
|
hitzen
esanahia nahi bezala aldatzen. Baina ezin du.
|
|
|
Eta ezin izango du.
|
Hitzen
esanahia hauen eta munduaren arteko erlazioa baita neurri handi batean. Eta mundua ez du agintzen duenak aldatzen, hala nahi (eta uste) badu ere?.
|
|
|
liburuan (Jakin, 2002) gogor kritikatu duena.Filosofia? hitza gure eguneroko hiztegian sartu dugunetik
|
hitza
esanahiz hustu da etaedozertarako balio du (edo ezertarako ez). Hari mota horretako esapideak dira, hau filosofiarekin hartu behar duzu?,, haren bizi filosofia gustuko dut?
|
|
|
Topikoak?,. Organon?
|
hitzaren
esanahia tresna baita. Horregatik, hain zuzen, arrazoiaren ahalak nola erabili eta horiek irakaskuntzan duten balioa zein den aztertzearizuzentzen zaion analisirako tresna zen. Organon?.
|
|
|
Halaber, 11 Mundu Gerra ondorengo filosofia analitikoa hedatu zen Britainia Handiko unibertsitateetan, Cambridge eta Oxforden, alegia. Hasieran,' George Edward Mooreeta Ludwig Wittgensteinek logizismoaren hizkuntza ideaia utzi eta ohiko hizkuntzarcnanalisia zabaldu zuten,
|
hitzen
esanahia haien erabilera dela azpimarratu baitz.uen Wittgensteinek mintzaira jokocn garrantzia azpimarratutakoan. Geroago, besteak beste, John L.Austin eta H. Paul Grice-k (eta horien dizipulu amerikar John Searlc k) hizketa ckintzakaztertu zituzten, eta semantikaren eta pragmatikaren arteko lotura descstali zutcn, Filosofiaanalitiko konputagailuen adimen artifizialaren eta gizakiaren adimen naturalaere aztertu ditu:
|
|
|
Tarskik ezdu iritzi garbirik ematen hizkuntza naturalei egiaren kontzepzio semantikoa aplikatzekodagoen posibilitateari buruz. Halere, bada Tarskiren egiaren kontzepzio semantikoa hizkuntza naturalen eremuan aplikagarri egin nahi izan duenik; programa davidsoniarra dasaiakerarik garrantzitsuenetakoa.5.4 Programa davidsoniarraSemantikaren arazo nagusia?
|
hitzek
esanahi propioa izatea zertan datzan argitzea, alegia, ebatziko lukeen irtenbide eredua proposatzen du Davidsonek,, programa davidsoniarra?
|
|
|
(B) ren beharrezkotasuna justifika daiteke, mutilzahar?
|
hitzaren
esanahiaren barruan, ezkongabe, hitza sartzen delako.
|
|
|
hitza sartzen delako. Beraz, ez da posible ezkongabea ez den mutilzahar bataurkitzea,
|
hitzen
esanahiak horrela agintzen duelako. Leibnizen terminologia gureganatuz, (B) beharrezkoa dela esan dezakegu egiazkoa delako mundu posible guztietan.
|
|
|
Izan ere, beharrezkoa izatea mundu posible guztietan egiazkoa izatea da. (B) adibidea kontuanhartuz, beharrezkotasunaren iturria
|
hitzen
esanahia dela ondoriozta dezakegu. Haatik, ez daiturri bakarra; ontologia ere bada beste iturri bat.
|
|
|
Ondorio hori erabat kaltegarria da,, mina?
|
hitzaren
esanahiak ezin baitu hasieratik mugatu zein izakik sentitzen duen min eta zeinek ez. Horregatikguztiagatik, badirudi gogo egoera bakoitzaren token edo kasu partikular bakoitza (nik orainsentitzen dudan hautematea, nik gero sentituko dudan hautematea, zuk geroago sentitukoduzuna, etab.) fisikoki mota ezberdineko token edo propietate partikularrekin identifikatuko litzatekeela.
|
|
|
gogor kritikatuzutcn, haien ustez publikoki (intersubjektiboki) kontrastagarriak ez diren terminoek ezbaitute inolako esanahirik. Termino batek esanahia izan dczan eta termino hori zientzianerabilgarria izan dadin intersubjektiboki egiaztagarria izan behar du positibisten ustez, eta, horregatik, lehen pertsonan baizik egiaztatu ezin diren gogo cgoerci dagozkien
|
hitzak
esanahirik gabekoak direlako, diskurtso zientifikotik kanpo uztea proposatu zuten. Psikologiak7_ icr.t7.izi Tzan nab, bndu, intcrsubjektiboa?
|
|
|
edo, zuzena?
|
hitzen
esanahia testuinguru moralarenbaitan?, erako galderei erantzun nahi die.
|
|
|
hondartzan, gaur, ASKATASUNA
|
hitzaren
esanahia hori baita nere ustez.
|
|
|
|
Hitzen atzeko
esanahia kontuan izan behar dugu, hots, forma eta edukia, eta aipatu behar dugu ere hau ez dela erabaki arbitrario bat izan. Patrizia Violiren hitzetan laburbilduz:
|
|
|
Ezagun denez, logos
|
hitzak
esan-nahi anitz ditu greko klasikoan: hitza, perpausa, esapidea, definizioa, arrazoimena, azalpena, agindua, promesa...
|
|
|
Ordura arte biek izan zituzten gau bateko larru jotzeak, baina inork ez zuen ezarri, ahoskatu gabeko itun bati jarraiki, bikoteaz kanpoko harreman iraunkorrik; horregatik iruditu zitzaion Marcki, Carlosek traizionatu egin zuela Ikerekin harreman paralelo bat hasi zuenean. Carlosen aitzakia zurigarriak gorabehera, Marckek ez zuen ulertzen Carlosi adinak aurrera egin ahala" stop egiteak", halaxe izendatzen zuela akordatu da Marck,
|
hitzaren
esanahi hutsa zein Carlosekiko oroitzeak barrunbea irauli diola," stop egiteak" sortzen zion ardaila. Ero baten moduan paratu zitzaion, oraindik akordatzen da zenbat gau eman zituen lorik hartu gabean, Carlosekin zer egin erabaki ezinean; baina gero lasaitu zen eta nolabait, onartu zuen Carlosek planteatu ziona, berarekin bizitzen jarraituko zuela, eta behin edo beste baino ez zela Ikerekin oheratuko.
|
|
2005
|
|
|
Testua irakurtzen hasi eta, lehendabiziko kapituluan, lehengusuak josulagun errenari aditutako Albret, 1512, Noain, Asparros, agertzen ziren. Alemaniarraren obran irakurri genuenaren arabera, santua, Frantzisko delakoa, familia agramondar baten semea zen agramondarra eta beaumondarra
|
hitzen
esanahia ondoren ikasiko genuen, Konkistaren garaian berebiziko protagonismoa izan zuen sendi bateko kidea. Gurasoak Jatsuko Juan eta Azpilkuetako Maria zituen, baina gehienbat, Migel eta Joan anaiek jokatu rolak bereganatu zuen gure arreta:
|
|
|
Zera jakingo nuke nik gustura: orduko hizkeraren eta gaurkoaren artean ze aldaketa ideologiko gertatu dira, ze mundu desagertu zaizkigu, nolako esparru berriak sortu ditugu, hainbat eta hainbat
|
hitzen
esanahiak nolako bidea egin du, zenbateraino eraikitzen ari gara hizkera zuzenagoa edo zenbateraino ari gara hitzak erabiltzen errealitatearen estalgarri edo mareagarri...
|
|
|
I. Autoreak ez du frogatzen Azaila ko bi material ezberdinek harremanik dutenik, hau da, bi zeramika ezberdinen gainean aurkitzen diren bi
|
hitzek
esanahi baliokidea dutenik. da artisau ontzigile bat baino gehiago egongo zela, eta beraz, markak bat baino gehiago izango zirela.
|
|
|
ustezko iberiar hitza edozein hizkuntzarekin konparatzea, batez ere euskararekin, nahiz eta beste hizkuntza erromantzeak ere erabiltzen diren (gaztelara, aragoarra eta portugesa) eta ele klasikoak (Bergua, 1994: 108), iberiar
|
hitzaren
esanahia aurkitzeko. Adib.. SU., ren eultzitzea edo esanahia bilatzean:
|
|
|
7 Zamanillo k semantika konparatua delako metodoa erabiltzen du (bere hitzak erabiltzearren). Hau da, behin iberieraren irakurketa fonetikoa eginda duenean (edo aldi berean) 43,
|
hitzen
esanahia beste hizkuntzetakoekin konparatzen du, batez ere greziera, eta maila apalagoan euskararekin. Hau da, irakurketarako oklusiben eta bokalen aukeraketan kontutan hartzen du hitz horrek beste hizkuntza batean duen forma eta horren arabera finkatzen du transkripzio fonetikoa.
|
|
|
Baina Galiziako ertz egonkorrean bildutako datuen arabera beste hipotesi bat ere plazara daiteke. Baliteke behe lurrazala(
|
hitzaren
esanahi sismikoa erabiliz), zenbait kasutan behintzat, peridotita serpentinizatuen bitartez eratuta egotea, arroka horiek gabroen abiadura sismiko bera dutelako. Gauza bera proposatu da Groenlandiaren hego mendebaldeko ertz egonkorrerako (8.14 irudia).
|
|
|
Madokak ere isilik iraun du une batez,
|
hitzon
esanahi sakona hausnartzen, agian.
|
|
|
Esazu argi: lagun jator baten antzera hitz egingo zenion, argi eta garbi, baina beste desira ezkutuagoko batek gidatu zituen zure
|
hitzen
esanahiak. Ala ez, Damian?
|
|
|
|
Hitzaren
esanahia jakin gabe.
|
|
2006
|
|
|
Herriak bai!, aberriak ez.
|
Hitzen
esanahia landu behar da, zer sustrai duten aztertu.
|
|
|
" Euskal"
|
hitzaren
esanahia bide horretatik bilatu zuten curriculum egileek. Ordurako, Sortzen Ikasbatuaz eta Udalbiltza egitasmo barruan zeuden.
|
|
|
Lehenik galdetu litzateke ea zer den bortizkeria.
|
Hitzen
esanahiekin kontuz ibili behar da, dena baita orain bortizkeria. Beraz, bortizkeria armatuaz hitz egiten badugu, lehenik aztertu litzateke, noiz, non, nola eta zergatik egiten den.
|
|
|
7 Bagauda
|
hitzaren
esanahia. Basoko gizona, da.
|
|
|
68), baina zalantzak daude ferrerías de monte direlakoen berdinak ote ziren, hau da, haizeolak edo agorrolak ere deituak diren horien berdinak, hain zuzen. ...landu ahal izateko eta, horrela, eskoriak kendu eta bigarren lanketan goritu eta lingoteak egiteko271 Ola horiek haranetara eta erreka ondoetara hurbiltzen joan ziren, egur ikatza produzitzen zen lekuetara eta mea zegoen lekuetatik hurbil egoteko, eta geroago agertu ziren ur indarrez zebiltzan burdinolak edo zeharrolak XIII. mendetik aurrera272 Baina, J. A. Aspiazuk ez du uste ferrería masuquera
|
hitzak
esanahi hori zuenik, haizeola edo agorrolarena, alegia. Egile horrek dioenez, altzairua273 egiten zuten burdinolak ziren masuquerak eta haien maisuak maestros masuqueros deitzen ziren, olagizonak izan beharrean, behintzat berak Arrasaten XV. eta XVI. mendean ikertutakoaren arabera.
|
|
|
Erabiltzeko, nahikoa da ‘cache’ hitza sakatzea (emaitzaren url helbidearen eskuinaldean), Googlek emaitzen zerrenda erakusten duenean. Google bilatzaile ia adimenduna izan daiteke gako hitz egokiak ezagutzen badira Google semantikoa Google bilatzaile ia adimenduna izan daiteke (iradokitako
|
hitzen
esanahia ulertzen duena), trebetasunez erabiltzen jakinez gero eta gako hitz egokiak ezagutuz gero. Adibidez, hitz jakin baten definizioa ezagutzean ordenagailutik alde egin nahi ez duten internautentzako berehalako hiztegi bilatzaile gisa lan egin dezake.
|
|
|
Etxera bidean, errabinoak esandakoaren
|
hitzen
esanahiaz galdetu nion aitari.
|
|
|
Hilabete parea behar izan nuen esandakoa uler  tzeko. Ezin nuen ulertu
|
hitzen
esanahia ulertzera iritsi eta gero, zergatik ez nituen hainbeste kontu ulertzen. Orain, bai.
|
|
|
Mila aldiz kantatu dugu, mezuaren ñabarduretan askorik erreparatu gabe. Ez baita atsegina izaten plazer eta olgeta hutsagatik edo kanta  tzen ari zarela, adibidez, ondoan inor ttar ttar ttar aritzea
|
hitzen
esanahi eta irakurketa sakonari aitzakiak bilatzen. Baina, noski, poliki begiratuz gero, aitortu beharra dago gauzak uste baino korapilatsuagoak direla.
|
|
|
Bestela ere adieraz daiteke, jakintsuaren gorputza aintzat hartuz: " bururagarri den guztiaren osotasun bakar" hori jakintsuaren burmuinari legokioke, egiaren euskarri materialari, morfemari, eta" ulergarri den ororen adiera" horrek, berriz, egiaren edukia adieraziko luke," egia"
|
hitzaren
esanahi osoa.
|
|
2007
|
|
|
Denbora azeleratu egin da, eta hori gertatzen denean iraultza egoera da nagusi. Iraultza, ez
|
hitzaren
esanahi politikoan, baizik eta egoera ikaragarri aldatuko delako denbora laburrean. Hori ez dute beti handiek baliatzen.
|
|
|
(...) Egosita dagoenean, porruak, baratxuria, andashu eta kisimmu batera xehetu; kissimurik ez baduzu, baru pixka bat xehetu, eta saldari erantsi"... Horrela dio historiako errezeta bildumarik zaharreneko zati batek, letra etzanaz idatzita dauden
|
hitzen
esanahia oraindik ez badakigu ere.XX. mendearen amaieran AEBtako Yaleko Unibertsitateko Babilonian Collection bildumaren barruan, tiradera batean ahazturik zeuden sei taula aurkitu zituzten goian ipinitako testua B taulakoa da. Janaria prestatzeko errezetak ziren eta horiei esker dakigu Mespotamiako sukaldeetan nola jarduten zuten.
|
|
|
Zer da, baina, jeinu hau? Egiaz,
|
hitzak
esanahi eremu zabala betetzen du: berezko dohaina, gaitasuna, sormena, talentua, isuria, baina baita aiurria ere, tenperamentua, izaera orokorki, eta batzuetan horren sinonimoak izan litezke arima, izpiritua, eta jainko bat begiralea ere adieraz lezake, jainko bitarteko bat.
|
|
|
delako hori adierazteko < Volkscharakter>, < Nationalgeist>, < Kraft> (indarra), < jeinua> erabili ohi ditu. Has gaitezen
|
hitzen
esanahiak pixka bat argituz.
|
|
|
Frantziako Iraultzaren ondoren batik bat, baina lehenagotik hasita, Volk/ herri
|
hitzaren
esanahi ezberdinok, eta herri/ nazioarenak, elkarri lekua jan nahita ari dira, interes ideologiko eta politikoen arabera. Gainera ez da ahaztu behar, alemanez < herri> berbak oso erraz < aleman> iradokitzen duela besterik gabe, < deutsch> ek jatorrian herriaren hizkuntzan edo bulgarean mintzo den jendea esan gura baitu239 Idazle alemanek, beren hizkuntza, barbaroa?
|
|
|
–Volk?
|
hitzaren
esanahia Weimarko Errepublikako polemiketan, gogoeta serioenean ere, zuzenean propaganda politiko nazi (onali) statik aparte, zein balioanitza bilakatu den, eta nola aura mistiko esoteriko bat kasik mesianikoz beztitua zegoen berba hori, adibide bat ikus daiteke eztabaida teologiko protestantean. –Un Volk es una identidad que transciende toda identidad individual; un Volk tiene una fe común; un Volk marcha hacia una promesa.
|
|
|
Caroline Brossatek egin ikerketaren ondorioetako bat da ezen alemaniarkulturan kultur
|
hitzaren
esanahia ez dela frantsesezko culture hitzaren berdina.Culture hitzak datu bilketa nahiz Ilustrazio garaiko jarrera edo jokabide finekinluke lotura; aldiz, kultur alemaniarra Erromantizismo garaian atxikitako zentzuarilotzen zaio eta herrialde bakoitzeko kultura etniko nahiz nazionalarekin zerikusiadu. Hona hemen Caroline Brossatek dioena:
|
|
|
Hasteko, europar kulturaz zer ulertzen dugun argitzea komeni zaigu, ideia hori gure kultur ekimenaren oinarritzat hartu baino lehen. Bide horretan, kultura
|
hitzaren
esanahiaren azterketa bikoitzak gaiaren gakoa zertan datzankokatzen lagunduko digu: lehenik analisi etimologikoa egingo dugu eta geroerabilerari buruzko azterketa.
|
|
|
|
Hitzon
esanahiari buruz, garbi dagoenez, ez gara hemen luzatuko. Baina erroberean oinarriturik egoteak batzuetan elkarren arteko ordezkapena edo nahasmenasorrarazten du.
|
|
|
Zein da euskal herritar
|
hitzaren
esanahia. Kontzeptu horren lehen osagaiaksubjektuaren euskal nortasuna azpimarratzen duen bitartean, bigarrenak kontzeptuaren dimentsio juridikoa eta politikoa du adigai.
|
|
|
Hain zuzen ere, haurrek objektu horietako bat erabiltzendutenean, horren ohiko esanahia beste batez ordezkatzen dute. Hala, poliki poliki, konturatzen dira pentsatzea (edo
|
hitzen
esanahia) horrek ordezkatzen dituenobjektuetatik zein ekintzetatik bereizirik dagoela eta ideiak jokabidea gidatzekoerabil daitezkeela. Horrek pentsamendu abstraktuaren garapena bultza dezake.
|
|
|
Oso bestela, garapena aurrera doan heinean hainbat aldakuntza gertatzen zaio. Beste hitzetan adierazita, esanahiaren bilakaera kontutan hartu behar da garapenaren emaitza baita ezagupena eta
|
hitzaren
esanahiak errealitatea orokortzeko modu berezi bat suposatzen baitu. Vygotsky ren arrazoiketari jarraituz, haur hitzen haserako erabilerak beren esanahia osoa izango balu, haurrak pentsakera formalera iritxirik leudekeela adierazi luke horrek, eta hori horrela ez dela frogatzen digute gertakariek.
|
|
|
Vygotsky ren arrazoiketari jarraituz, haur hitzen haserako erabilerak beren esanahia osoa izango balu, haurrak pentsakera formalera iritxirik leudekeela adierazi luke horrek, eta hori horrela ez dela frogatzen digute gertakariek. Horrela bada,
|
hitzaren
esanahia erabileran aldatuz doala pentsatu beharra dago, errealitatea erreinutzeko modu berriak ahalbideratuz eta bide batez pentsakerari bide berriak irekiz1387.
|
|
|
«Hizkuntza asmatzea, beraz, gizaki izatea [razionala] bezain naturala da beragan»129 Gizaberearen disposizio natural horretan datza hizkuntzaren «jatorria». Baina, kasu, euskarazko itzulpenaren hitzaurrean Gipper ek artez oharrarazten digunez. Gaier i jarraiki?, «jatorri»
|
hitzak
esanahi oso ezberdinak izan ditzake eta ditu eztabaida honetan130, Herder-en aburuz funtsezkoa, askabidea modu berri batean bilatzea ahalbidetzen diona, biak batera erantzuna hizkuntzaren naturatik bezainbat gizakiaren naturatik bilatzea izan baita, horretarako bere antropologia propioa garatuz.
|
|
|
Baina, dio Langlois en aurka, itzulpen egokia ez da nahitaez hitzak bati bat itzuliz lortzen.
|
Hitzaren
esanahiak aspektu ezberdinak baditu, itzulpenak aspektuok erakutsi behar ditu. Yoga hitza yuj errotik (lat. jungere) eratua da:
|
|
|
Munduaren ezagutzan jakintsuen artean dabiltzan eztabaida gehienak, hitzek sorturiko iluntasun eta nahaspilen ondorioak dira; aldez aurretik
|
hitzen
esanahia garbi utziko balitz, hortaz, filosofiako katramila kasik denak gainditu ahal izango lirateke («si de verborum significatione inter Philosophos semper conveniret, fere omnes illorum controversiae tollerentur») 58, ebazten du Tractatuseko Wittgenstein eta konpainiari asko aurre hartuz. Praktikan apologetika katolikoko traktatu bat den Port Royal go Logika, kritiko bereziki zorrotza da hainbat erroreren kausa gaizto diren hitz nahasi eta ekibokoena?
|
|
|
Eta erromatarren versura edo juduen corban hitzek ez dute ordainik beste hizkuntzetan, eta hau argi dago arestian aipaturiko arrazoiengatik. Gainera, auzi hau hurragotik aztertu eta hizkuntza ezberdinak zehatzago alderatzen baditugu, ohartu ahal izanen gara ezen, hizkuntzek itzulpenetan eta hiztegietan elkarren ordaintzat jotzen diren hitzak dituzten arren, ideia konplexuen eta bereziki modu mistoen izenen artean gutxik, hamarretik batek ere ozta ozta, adierazten dutela bete betean hiztegian ordaintzat daukan
|
hitzaren
esanahia(?). Ideia moralen izenak beste hizkuntza batzuetara itzultzeko direnekin ikusminez alderatzen ditugunean, ikusten dugu haietako oso gutxik erantzuten diela elkarri bete betean euren esanahiaren hedadura guztian90.
|
|
|
Ohiturak ematen diola
|
hitzaren
esanahiari balioa, ik. Hobbes, Th., aip. lib., 504 Locke-ren hizkuntzaren filosofian ere ohiturak bere leku ez txikia dizu.
|
|
|
...ina eta beti trasformazio tai gabean dihardu653 Alfabetoaren asmaketak argitasuna eragiten du kontzeptuetan, simetria sintaxian654 Lanbideek, klase sozialek, erlijioek, nazioaren bizitzako gorabeherek, hizkuntza antzaldarazten dute655 Poesiak eta prosak malgutzen, gozatzen dute, zientziak doitasuna, gardentasuna ematen dio656, hizkuntzaren beraren estudioak, gramatikak azken ukitua ematen diote657
|
Hitzen
esanahia, balioa, «betiereko isurian» doa, garaiaren edo
|
|
|
Zer da, baina, jeinu hori? Egiaz,
|
hitzak
esanahi eremu zabala betetzen du: berezko dohaina, gaitasuna, sormena, talentua, isuria, baina baita aiurria ere, tenperamentua, izaera orokorki, eta batzuetan horren sinonimoak izan litezke arima, izpiritua, eta are jainko begirale bat adieraz lezake, jainko bitarteko bat.
|
|
|
Mundua (eta subjektua orobat) hizkuntzan sortzen da, hizkuntzak egiten ditu gauzak, errealitatea eraiki egiten da (S > P), eta eraikitzeko adreiluak hitzak dira (adigaiak).
|
Hitzaren
esanahia hizkuntzan, hizkeran, hizketan haren tokiak doitzen du (ez «gauzarekiko» erlazioak), hau da, esanahia hizkuntzak berak egiten eta zermugatzen du, non ere baitu denak dena eta zertxo bakoitzak beste guztia erabakitzen. Beraz, hitz bat ez da posible beste hitz batzuk alboan izan gabe; kontzeptu bat ezin da ulertu beste kontzeptu batzuekin batera ez bada (nahiz horiek momentuan ezertarako ez gogoeman), batak bestea mugatuz, balioa elkarri xedatuz, eta hasieran ez dago aurreneko hitzik bat bakarra, hizkuntza guztia ez bada hitz hori (Logos).
|
|
|
Baina Artetak ‘ukatzaile’ terminoa —jada zehazki definituta zegoena— beste errealitate bat izendatzeko erabili du, nazionalismoaren aurkako ikuspuntua definitzeko, nazionalisten nazioa ukatzeko, alegia.
|
Hitzei
esanahia nahierara aldatuz ez dago eztabaidatzerik, kexatzen da Moulines. Izan ere, anbiguotasun horretaz aprobetxatuz, Artetak batzuetan nazioen existentzia ukatu egiten duela dirudi.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzak hamaika gauzatarako balio digu hizkuntzazko espeziea garen neurrian. Askok uste dute hizkuntzak
|
hitzen
esanahia komunikatzeko baino ez duela balio, alegia: " Etxea zuria da".
|
|
|
Orain gutxi jakin dut grunge
|
hitzaren
esanahi zehatza: hala esaten omen zaio ingelesez, hanketako behatz tarteetan pilatzen den zaborrari.
|
|
|
Emozioen poesia da, poesia kontzientea, bilbotarrak egiten duena. Samurra, arean gogorra eta erlijiozkoa ere bai noizbehinka,
|
hitzaren
esanahi intimoenean.
|
|
|
Alde guztietan web semantikoaz hitz egiten entzuten da. Bilaketak
|
hitzen
esanahian oinarrituta egitea beharrezkoa ikusten da.
|
|
|
Azkenik, merezi du aipatzea hemen EusWN baliabide lexikala (Agirre et al, 2002), euskarazko WordNet.
|
Hitzen
esanahiak erlazio lexiko semantikoen inguruan egituratzen dituen Ezagutza Base Lexikala da WordNet. Euskarazko WordNet ek EuroWordNet eko zehaztapenak jarraitzen ditu, eta beraz hizkuntzen arteko hitzen esanahiak Hizkuntza_ Arteko_ Indizearen bidez daude lotuta.
|
|
|
Hitzen esanahiak erlazio lexiko semantikoen inguruan egituratzen dituen Ezagutza Base Lexikala da WordNet. Euskarazko WordNet ek EuroWordNet eko zehaztapenak jarraitzen ditu, eta beraz hizkuntzen arteko
|
hitzen
esanahiak Hizkuntza_ Arteko_ Indizearen bidez daude lotuta. Edukiak arakatzeko interfaze bat dago (ixa2.si.ehu.es/cgibin/mcr/public/ wei.consult.perl), Euskarazko, Catalanerazko, Gaztelerazko eta Ingelesezko WordNeten edukiak atzitzen dituena.
|
|
|
Gainera, Astillerorekin batera, bandera preziatua etxera eramateko faboritoak dira. Sailkatze estropadaren ondoren, Bou Bizkaia trainerurik sendoena dela dirudi, baina Kontxa maltzurra da eta ez du faborito
|
hitzaren
esanahia ulertzen. Beraz, bermeotarrak fin aritu dira eta sasoiko daudela arraunei eragiten erakutsi.
|
|
|
nik nahi zurekin lan, bai, eta ni zure neskame, bai?? , esan zion Reginak, markesaren parez pare paratu zenean, estropezuka, eskuin eskuko hatz erakuslearen mugimenduak
|
hitzen
esanahira egokituz, ni eta zu, zu eta ni.
|
|
|
Ordurako haien
|
hitzen
esanahia ulertzen hasia nintzen. Bistakoa zen, fortunako gizaseme?
|
|
|
Orduan, zertan datza desadostasuna, desadostasunik baldin bada? Maiz gertatzen den bezala,
|
hitzaren
esanahian datza eztabaida, alegia, zer ari gara erraten nazio bat asmatua izan dela erraten dugunean. Horra eztabaida.
|
|
|
Bidenabar, bortizkeria dela eta: Imazek jakin luke hitzetik hortzera darabilen indarkeriaz aparte, gure gizartean badela bortizkeria sinboliko bat, eta testuinguru honetan sinboliko
|
hitzaren
esanahia ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula; zehatz mehatz, gure bizitzeko eta izateko modu euskalduna bortxatzea esan nahi baitu. Hizkuntza kontuak, identitate kontuak bezalatsu, ez baitira bakarka aztertu beharreko auziak, ikuspegi dialektiko baten argitan baino.
|
|
|
Bestetara baino lehen, lehen lehenik araka dezagun, kontigente?
|
hitzaren
esanahia: –Gerta edo ez gerta, izan edo ez izan daitekeena (beharrezkoari kontrajarria)?.
|