|
2000
|
|
|
Erdal jatorrizko izendapen gutxi erabiltzen dira, oro har, taulan ikus daitekeenez.Erdal jatorrizko formak gehien erabiltzen dituen haize mota iparraldekoa da. Eta kopuru nahiko handian, gainera; iparraldeko haizea izendatzeko
|
hitz
guztien %27.Gainontzeko haize motak izendatzeko ia ez da erabiltzen erdal jatorrizkorik.
|
|
|
Almohadari nola heltzen zion, arnasa pausatua... Geroago, itzartu denean, bere keinu, irribarre eta
|
hitz
guztiek Jabi zekarkidaten gogora.
|
|
|
Eta itzuli ginen Amsterdametik Donibane Lohizunerat... eta, handik hilabeterat, Ho lan da eta Frantziaren arteko gerla piztu aitzin, Alemaniarantz abiatu ginen —bar katuko ahal didazu, jaun André, baldin, bertze anitzetan bezala, aipatu baizik egiten ez badizkizut hango hiriak, batetik, zeren, bertzenaz, gogaikarri bihurtu arteino luzatuko bainintzateke, eta bertzetik, zeren, liburu osoan bezala, neure burua eta neure kontzientziaren joan etorriak nahi bainituzke kontakizunaren ardatz—, Hanburgoko porturat lehenik eta Lübeckekorat gero, non, ahantzirik hilabete batzuk lehenago Amsterdamen egin nuen promesa, Ama Birjinari eta saindu guztiei xuxendua —zertarat behartzen ninduen, izan ere, promesa hark, baldin ez Ama Birjinari ez sainduei ez erretauletako imajinei debozione partikularrik ez banien, eta baldin promes hura egin banien, bertzalde, ez konbentzimenduak konbentziturik, baina beharrak beharturik? —, pentsa dezakezun bidetik bideratu bainituen neure poltsako sosak eta gainezka nituen indarrak, Bako eta Venus gidari nituela berriro ere, kurkaz kurka eta haragiz haragi. Eta lagunek, jakinik ezen, geure Amsterdameko egonaldian, ez nintzela Mignonekin baizik ibili, eta hitz eman nuela eta zin egin ezen ez nintzela bertze nehorekin ibiliko hare kin baizen, ikusten zutelarik
|
hitza
guztiz jan nuela, berriro hasi zitzaizkidan zirikatzen handik eta hemendik, erraiten zidatela: " Baina ez al huen aitortzen ezen, Mignonekin heure gauzatxoak egin hituenean, zeruan sentitu hintzela, eta nekez ibili ahal izanen hintzela, hartaraz gero, bertze nehorekin, zeren eta infernua izan baitzitekeen zeru hartarik kanpoan egon zitekeen gauza bakarra?
|
|
2001
|
|
|
Aberri Eguna ezin zen ezta aitatu ere. Horrelako
|
hitz
guztiak kendu behar ziren.
|
|
|
– Egindako lanketari esker ikasleek ulermen estrategia eraginkorrak garatu omendituzte, hala nola
|
hitz
guztiak ulertu gabe mezu nagusia ulertzea edo aurretikoezagutzaz baliatzen jakitea.
|
|
|
2 Ulertzea
|
hitz
guztiak identifikatzea da. Nolabait adierazteko, plantila bataplikatzea bezalaxe izango litzateke.
|
|
|
Besteak, emakumeak, entzun egin zion.
|
Hitz
guzti guztiak arretaz entzun zizkion. Eta gero, lasai lasai, inon trabatu ere egin gabe, ondoko erantzunaz mintzatu zen:
|
|
|
Eta hor lotu zait goiza liburua eskuan, memoriaren disoluzioekin, batzuetan hartu eta orriak mekanikoki pasatuz, besteetan pasarte batean geratuta, ondo nahastuta, hurrengo orrialdera pasatzeko gauza ez naizela. Ahaztu egin dut frantsesa, ez ditut
|
hitz
guztiak ulertzen, zer ote da, esate baterako, le néant. Galdu egiten dut zentzuaren haria, eta ulertzen dudanak ere ez dit Goioren kasuan zer egin behar dudan erakusten.
|
|
|
Bistan dago hitzok ez direla gure gisara bizi, ezta lanperna baten nahiz landare baten gisara ere. Hiztegi batean jasoak egoteak, idazle batek behin edo bestetan erabiliak izateak, ez die
|
hitz
guztiei eskubide berdinik ematen. Badira batzuk non eta noiznahi sarri erabiltzen direnak; beste zenbait berriz gehienok ezagutu  arren, bakanka baizik esaten ez ditugunak; beste batzuk oraindik lurralde eta lanbide berezi batekoak dira, handik kanpora ozta inork dakizkienak; hor egoten dira azkenik inoren onginahiak, apetak eta ezjakinak asmatu dituen bitxikeriak, odolik ez duten hutsaren hurrengo iratxoak, hain zuzen ere ingelesez ghost words deitzen dituztenak.
|
|
2002
|
|
|
Elordietaren ustez, gaur egun, Bizkaiko iparraldeko doinu azentuzko hizkerak kenduz, beste euskalkietan
|
hitz
guztiak azentudunak izan daitezke. Gipuzkeraren azpi euskalki gehienetan, Nafarroako Bortziriak aldean eta Bizkaiko ekialdean azentua hitzaren ezkerretik edo hasieratik hasita bigarren silaban dute.
|
|
|
Aldaketak egiten direnean adibideak eguneratuko dira, eta fitxategi biak erabiliko dira analizatzailearekin ondoko emaitza lortzeko: batean
|
hitz
guztiek eduki behar dute analisia, eta bestean batek ere ez.
|
|
|
Zenbat eta deskribapen zabalagoa, orduan eta estaldura handiagokoa izango da, hitz gehiago analizatzeko edo sortzeko gai izango baita; hau da, hizkuntzaren atal zabalagoa estaliko du.
|
Hitz
guztiak analizatzen badira, baina analisi batzuk ez badira zuzenak doitasun falta egongo da. Estaldura neurtzeko corpus handi bat hartu ohi da eta analizatutako hitzen ehunekoa kalkulatzen da.
|
|
|
Analisi estandarrak eta aldaeren tratamenduak ez ditu
|
hitz
guztiak analizatzen, batzuetan datu basean (hiztegian) ageri ez den lema baten flexioa baita analizatutako hitza.
|
|
|
Hitz egidazu. Zure
|
hitz
guztiak ulertzen ditut, nik zeure hizkuntzaz erantzun ezin badizut ere.
|
|
|
Harrituta geunden gure oroi  menarekin, ez genion halako gaitasunik ezagutzen. Gure pozean amets egingo genuen liburua bat batean hustu egiten zela bere gutun guztiekin, hustu egiten zela bere
|
hitz
guztiekin, eta gu buruz berridazteko kapaz ginela, oroimenaren indar soilaz alegia. Baina, edonola ere, gure pentsamenduak ez ziren denak hain samurrak izango.
|
|
2003
|
|
|
Ni, orduan, zaraitzuera hiztegia egiteko asmoz nenbilen, eta, batez ere, zaraitzueraz idatzita dauden testuetan oinarrituta egin behar nuen. Baina noski, hiztunik baldin bazen nik lekukotza bizia jaso nahi nuen, eta jasota neuzkan
|
hitz
haiek guztiak galdetu nahi nizkien", azaldu digu idazleak. Bila ibili ostean, Espartzako Antonia Gartzia zena ezagutu zuen, eta berekin hasi zen lanean.
|
|
|
Bila ibili ostean, Espartzako Antonia Gartzia zena ezagutu zuen, eta berekin hasi zen lanean. " Hiztegia egiteko, idatzita neuzkan
|
hitz
guztiak banan banan galdetu nizkion. Egundoko pazientzia izan zuen, bost mila eta berrehun hitz galdetu bainizkion.
|
|
|
Lehen aurkezpena Donostiako Zinemaldian egin zuen. Etxean jokatzen zuen eta bere
|
hitzak
guztiz garbiak izan ziren. Gero Euskal Zinearen Egunean ere hartu zuen parte, giro are etxekoagoan, eta han ere berdin berdin.
|
|
|
Hasi da eztabaida bero bat senar emazteen artean. Inasik eztu amor ematen eta emeki emeki Fernandoren
|
hitz
guztiak zapaltzen ditu banan bana dotrinan ikasitako egi zaharrekin. Berak baino dotrina gehiago dakialako edo, Fernando oso hasarre dago, eta gero ta beroago, gero ta beroago, azkenean sututa dabil eta garraisika mintzatzen da.
|
|
|
Unax ahaztu egin zen klasean zegoela, eta ile xerloa belarri atzean ipini zion hatz batez, eztiro. Begietara begiratzen zion, eta Ainhizek bazterrik ezkutuenetara heltzen ari zela nabaritu zuen; hitz egiten saiatu zen, baina
|
hitz
guztiak zintzurrean gelditu ziren, trabatuta. Hankak mugitu zituen, gero eta urduriago, bere itxura gogorra eta axolagabea bertanbehera galduta, eta nahi gabe ukitutxo bat egin zion irakasleari hankartean.
|
|
|
Astiro astiro, gogoratzen zituen xehetasuntxo guztiekin, Ainhizek Unaxekin bizi izandako orduak kontatu zizkion Karmeleri, honek harrituta eta aldi berean hunkituta eta sorginduta bezala entzuten zuela. Ernagarria gertatzen zitzaion; berari gertatu balitzaio bezala bizi zituen lagunaren
|
hitz
guztiak. Bitartean, bigarren eta hirugarren kalimotxo erdiak etorri ziren, Bad Religionen" Recipe of hate" eta Metallicaren" Kill" em all" pletinatik igarotzen zirela.
|
|
|
Bestalde, Caro Barojak (1981), Larramendiren hiztegiko lexiko espezializatu gehiena halabeharrez asmatua dela kuestionatuz, planteatu izan du hitz horietako askok Antzinako Erregimeneko kontzeptuak eta garaiko errealitate historikoak islatzen dituztela, gerora, errealitatearen aldaketak, hitz horien erabilera eza eta desagerpena ekarri bide badu ere. Gure aldetik, Larramendiren
|
hitz
guztiei fede eman ez arren, bat gatoz Caro Barojarekin auziak hobeto aztertzea merezi duela esatean, hortik, agian, euskaldun historialariontzat baliagarri izan daitekeen lexiko interesgarria berreskura dezakegu eta.
|
|
|
Ordurako txit ezagunak diren argudioak erabiltzen ditu Larramendik horretarako: hizkuntza perfektu horrek jatorri biblikoa du, eta Babelgo garaietatik usteldu gabe gorde da, bere jatorrizko garbitasunean, aldaketarik gabe (irribarrea sortzen duen gauza bada ere, berak bere hiztegian asmatzen dituen
|
hitz
guztiak ikusita). Mayans y Siscar, JoaquÃn Traggia  eta beste zenbait hizkuntzalarik gogor erantzun zioten:
|
|
|
Zernahi aipatuta ere, barre egingo ziola Lupek. Edota serios eta adi entzun,
|
hitz
guztiak eta bakoitza, oso garrantzizkoak balira bezala. Gizonak esandako hitz ahulenetik ere zintzilikaturik baleuka bezala bere bizia.
|
|
|
Ez dakiela igeri. Ulertuko al du metafora, galdetuz amaitu du gogoeta komuneko ispiluaren aurrean eta, hala, aurpegia alderantziz ikusten ari dela jakinda,
|
hitz
guztiak eta bakoitza egin zaizkio faltsu. Benetan esan izan ez balitu bezala.
|
|
2004
|
|
|
Nahiaren eta ezinaren arteko talkaz mintzo da antzezlana, izan nahi genukeena eta garenaren arteko amildegiaz. Patxo Telleriaren
|
hitzetan
guztiok ere oso gertuko dugun gaia da: " Azken batean denok ukitzen gaitu.
|
|
|
Berriz, orduko euskara ulertzen da, gaurko euskara erabil daitekeelako. Ez dira euskaraz idatziak daudela ematen duten
|
hitz
guztiak ulertzen, baina zer edo zer bai, gaurko euskarari esker.
|
|
|
dira biak, eta darabilgun gaian eta garaian behintzat, Azkue askozaz berrizaleago ageri zaigu, tradi zio idatziari dagokionez. Ondorioz, uste dugu berezi beharreko sailak direla, mende bukaeran jaio eta XX.aren hasieratik aUITera zabaltzen den bizkaiera idatzi berrian, Aranak irekiriko bidea, hots, orto grafia sistema eta neologismo sorta bat edo agian hobe Iitzateke esatea, neologismo hoiek baino ga rrantzitsuago bait da, erdal kutsuko
|
hitz
guzti guztiekiko jarrera garbizalea, bere jarraitzaileek lútz be rrigintzan hasirikoa jarraitu bait zuten, eta bestetik eredu horrek biltzen duen aditz laguntzailearen sistima eta joskerari buruzko zenbait berezitasun, Azkueren eskutik sorturikoak gehien bat, hau mai zegi azpimarratu ez bada ere. Urteen buruan, haatik, Azkuek sorturiko ereduaren eragina gero eta na bariago egingo da Aranaren lanetan, bakanka aurki daitezkeen adibideetan Iehenik, ugarituz gero, az ken lanetan osoro makurtzeraino bere hizkuntza hiperbizkaieraren sistimara> > (Laka, op., 24 or.).
|
|
|
Sabino Aranak ere, ezjakintasunaren ondorioz, hanka sartu zuen Lapurdiko errienta euskal hitz jatortzat hartzean, izanik den bezala, gaskoinetik hartua, kasurako berak baztertu nahi zuen maestu bezain arrotza (242). Nolanahi ere, ez dira asmatutako
|
hitz
guztiak baztertzekoak, hala nola burdin bidea, lur sa garra, beribila, pirripitta, nahiz eta erabiliagoak diren treina, patata, atoa, oto buza, bizikleta. Euskal hitzak nondik datozen jakitea baino lehenagoakoa da
|
|
|
–Ixo! –erantzun zidan ezin lehorrago, buruan nuèn esaldiaren beste
|
hitz
guztiak irenstarazten zizkidala.
|
|
|
|
hitz
guztiz arrunten
|
|
|
Lehen urteetan zentsura EDIGSAkoek pasatzen zuten, kantuen
|
hitz
guztiak horien babesarekin pasatzen ziren. Kataluniarrek pasatu behar zuten zentsura errazagoa zen, urte haietan Euskal Herrian pasa zitekeena baino.
|
|
|
Kantuen
|
hitz
guztien zentsura pasatzeko, Kataluniako EDIGSA diskoetxearen bidez egiten zuten, urte haietan kataluniarrek pasatu behar zuten zentsura errazagoa baitzen Euskal Herrian pasa zitekeena baino.
|
|
|
Eta ‘irudikatu’ hitza bere zentzurik orokorrenean hartu dugu orain," irudiztatu"," ordezkatu"," antzeztu"," (ber) aurkeztu"," adierazi" adierak biltzen dituela. Perpausen irudikatzearen eta izenen ordezkatzearen arteko bereizketaz jabetzen hasteko gogoan izan behar dugu, hizkuntza ez dela hitzen multzoa, ez dela hitzen osotasuna (ez dela daitezkeen
|
hitz
guztien bilduma, alegia), perpaus guztien multzoa baizik. Mundua gauzen edo objektuen osotasuna ez den bezalaxe, baizik eta gertakarien osotasuna (1.1).
|
|
|
Izen propioek ere, genero izen bezala funtziona dezakete. f) Gauza konkretu banakoei izen propio bakar bana ezin ematea ez datza soilik ezintasun material batean. Esan daiteke, ezintasun logiko bat ere badagoela horretan, hizkuntzaren
|
hitz
guztiek genero izen bezala funtzionatzen dutela ikusita. Izan ere, genero izenik gabeko hizkuntzarik ez da ezagutzen eta postula daiteke horrelako hizkuntzarik ez dela posible.
|
|
|
" Nitaz ari haizenean hitz egidak niri, kopon" ahoskatu zizkion
|
hitz
guztiak Ferminek hotz hotz.
|
|
2005
|
|
|
Aberri Eguna ezin zen ezta aitatu ere. Horrelako
|
hitz
guztiak kendu behar ziren.
|
|
|
nola, bada, hi ere sutan bahengoen, kabroi ostia hori! , baina
|
hitz
guztiak motz geratzen zitzaizkion Teresari, Tomasi adierazi nahi ziona adierazteko, eta orduan, bere baitan bildutako amorruak beste bide bat hartzen zuela, esan zien?: Zoazte popatik hartzera!
|
|
|
–baiezko biribila?, adibidez? Baina gaurko umeak horrela zabiltzate, hiruzpalau
|
hitzekin
guztia adierazi nahi duzuela: positiboa, negatiboa, superguai, hipergaizki?
|
|
|
– Ez, ordea, berak nahiko lukeen bezala
|
hitz
guztiak direlako mailegu eta, beraz, maila bere ko; azken finean Schuchardtekin eztabaidan Meilletek duela ia mende bat gogoratu bezala, hizkuntza guztietan jatorrizko lexikoa kontzeptu erlatiboa izan arren, hizkuntzaren bila kabide ezagunaren harnean absolutua bilakatzen da eta garai diferenteetan sartutako maile guek ez bezalako informazioa eman liezaiguke.
|
|
|
Orain talde berria osatzen ari ziren Euskal Herrian, Euskal Herrian burutuko zelako, hain zuzen ere, saboteatu nahi zuten proiektu baten zati garrantzitsua.
|
Hitz
guztiak abstraktuegiak zirela pentsatzen hasi zen. Datu zehatzak nahi zituen.
|
|
|
–Ez dut hitzik deskribatzeko. Zure begiradak
|
hitz
guztiak lapurtzen dizkit, hain da ederra.
|
|
|
Hau da, gure baitatik at, gure gogamenetik at dagoen naturak, esentziak, jainko ugariek, deabru groteskoek, edota zientziak aurkituriko egitura sakonek ez dute balio handirik gure egungo mundua ulertzeko.
|
Hitz
horiek guztiek hiztegi bat osatzen dute, zaharkitua jadanik, eta hura ordezkatzekoordua heldu zaigu.6
|
|
|
Lehen hitzarekin, ordea, beste
|
hitz
guztiei ere mingaina askatu zitzaien. Ze hizkuntza harrian erdi lotan dagoen su txinpartaren parekoa da.
|
|
|
Gero, gupida eta arrangura batere gabe, erre egingo ditut
|
hitz
hauek guztiak, egiten duten keari begira geratzeko".
|
|
2006
|
|
|
Garaiak izugarri aldatzen ari dira, eta aldaketa honetan ez da langile klasea bakarrik aldatu, merkatuaren ekonomia ere gero eta gehiago liberalizatu da," globalizazio"," deslokalizazio" terminoak, gure eguneroko lengoaian arruntak bihurtzen ari dira, beraien benetako definizioek zer dioten garbi ez dugun bitartean. Azkenean, eta buruari astindua eman eta gero, uste dut
|
hitz
guzti horiekin egoera jakina definitzen saiatzen direla; orain enpresak ez baitira zirenak, langileak ere ez, eta batik bat, lan erlazioak aldatu dira hau da, etekin edo mozkina gero eta kontzentratuagoa dago, esku gutxiagoetan, eta azken hauek gero eta ikus ezinagoak dira. Zer esango luke gaur egun Adam Smith-ek!
|
|
|
arraza, aberria, liderra, klanak eta tradizioa. Horientzat
|
hitz
hauen guztien esanahia bat eta bera da: errespetua eta obedientzia agintzen digun errealitate erakargarria.
|
|
|
Ez erabili hitz ezagunak. Hiztegi digitala datu basea da online, eta ‘cracker’ batek ordenagailu bat eta pixka bat besterik ez du behar erabili ohi diren
|
hitz
guztiak probatzeko eta emateko denbora zuzena. Baita “rinoplastia” eta antzeko izenak ere.
|
|
|
Eta korrika joan dira, halaber, Nereak Fideli esan nahi zizkion
|
hitz
guztiak. Hegan.
|
|
|
Hitz zaparrada. Pilik esandako
|
hitz
guztiak nora joan ote diren galdetu dio bere buruari. Leihotik ihes egin ote duten, ala itsatsita dauden oraindik gelako paretetan, berriz salto egiteko prest.
|
|
|
Orduan, hitz zaparrada hartatik esaldi bat heldu zaio Nereari belarrietara.
|
Hitz
guztien artetik irten da esaldia, urre bilatzaileen galbahean urrea harrien artetik bezala. Gauez hitz egin duela esan du Pilik.
|
|
|
Judua haiz!, judua haiz! Lelo hark buruko zorabio sorra eragin zidan, eta gurasoek erabilitako
|
hitz
guztiek ez zuten leloak adinako eraginik nigan, orduan ikasi nuen ez dagoela hi  tzena bezalako galbaherik sufrimendua iragazteko. Hitzak hatzak bezain harrapariak direla esan ohi da, baina badago bien arteko alderik:
|
|
|
|
Hitzok
guztiok esaterako, aurkitua zuen bila ibili zen orrialdea. Arnasa hartu eta irakurtzen hasi zen.
|
|
|
Euskaraz
|
hitz
guztiak ez dira berdinak, noski. Batzuk lehorrak dira, zozoak, barren hutsak.
|
|
2007
|
|
|
Ur (t) zia (Jainkoa, zerua), Andrea Maria (Andre Maria), ogi, ardum (ardao), aragi, arrain, etxea, iaona (jauna), andrea, elizera, gari, belaterra (bereter, apaiz) eta besteren batzuk.
|
Hitz
guztiok garden gardenak gaurko euskararen espiluaz ikusita.
|
|
|
Ez dakit ez zer ez zertaz hitz egin zuten, ni behean egon nintzen bitartean, Elisak eta bere amak; ez dakit eta, egia esan, ez zait gehiegi inporta, baina jaitsitakoan nire itsaso partikularra bare zegoen, erabaki sendo bat edo lasaigarri indartsu bat hartu balu bezala. Behi begiz begiratu zidan niregana iritsitakoan, eta
|
hitz
guztiak eskaileretan behera galdu zitzaizkiola esango nuke, ez baitzidan aipamen txikirik ere egin. Aurrera jo zuen, hankak zabal zabal eginda, faraona morena baten ibileraz, eta ni, mirabetxo itsusi hau, atzetik, maletatzarra eraman ezinean, izerdi patsetan, orain ezkerreko sorbaldan orain eskuinekoan ipintzen nuela.
|
|
|
Begiak ireki zitzaizkidan, min egiteraino; belarriak ireki zitzaizkidan, soinu guztiak jateraino; ahoa ireki zitzaidan,
|
hitz
guztiak hartzeraino. Baina ez nintzen gauza izan hitz bat bera ere esateko.
|
|
|
hitz bat esan zuen, hitz bakar bat. Munduan dauden beste
|
hitz
guztiak baztertu, eta Sandra esan zuen senarrak. Sandra baino ez, bere sei letrekin.
|
|
|
Gizajoak usteko du burua urdindu zaion emakumeak hamar urteko atzerapenez idatzitako maite zaitut, beti maite izan zaitut hori garaiz iritsiko dela postontzira, berak pedalei behar besteko abiaduraz eraginez gero. Pentsatuko du, gainera, esan beharreko
|
hitz
guztiak daramatzala otarrean sartuta, garaiz, beti garaiz, hemendik hara. Aitortzen dizut duela zazpi hilabetetik beste batekin nabilela; dut inoiz ahaztu elkarri eman genion lehenengo musu hura; ez dakit barkamena eskatzeko beranduegi ote den...
|
|
|
–Orga?, bururatu zitzaion orduan, motzegia zen, ordea. Bururatzen zitzaizkion beste
|
hitz
guztiak ere,, zaku?,, motxila?,, zorro?,, kostal?... edo motzegiak ziren, edo ez ziren, o, letrarekin hasten.
|
|
|
Banan banan irakurri zituen, o? letraren azpian zetozen
|
hitz
guztiak, erdiko hatza mihiaz artega bustiz, baina horrela ere ez zuen erantzunik topatu. Lorategiko aulkian eseri zen berriro, ingurura begira eta zapatarekin lurrari kolpe txikiak joz, hatzak izterrean tapata tapata, urduri.
|
|
|
Beste batzuetan, berriz, ikertzaileek haurrei erakutsi zizkieten zenbaittaldekidetzarekin erlazionatutako txartelak (adibidez, gure ikerketan, 6 urte, 9 urte, 12 urte, 15 urte, neska, mutila, donostiarra, euskalduna, europarra, espainiarra, ingelesa, frantsesa, italiarra eta alemaniarra) eta honako hau eskatu zieten:. Begira.
|
Hitz
hauek guztiek pertsonak deskribatzeko balio dute. Zure ustez, zeinekbalio du zu deskribatzeko?
|
|
|
Ik., adibide bat, hizkuntzaren amarruak?, botere tenporalaren eta izpiritualaren bereizkuntza, XXIX. kapituluan.
|
Hitz
guztiak direla nolabait anbiguoak, XXX. kapituluan.
|
|
|
Aje naturalen puntu hau bukatzeko, bada: aditza egoki eraikia badago, frasea txukuna izanen da, hitz bakoitzak erritmoaren barruan bere tinkotasunari eutsiko dio eta esaerak
|
hitz
guztiak behar bezala bereizi eta elkarri lotuko dizkio, sintesia betegina da, pentsamendua eta espresioa betakorki elkarraiutuak? «organismo dohatsu» hori hizkuntza flexiboetan bakarrik da osoki erdiestekoa643 Orduan:
|
|
|
Hitza, kontzeptu gisa (eta berdin judizioa), hura biltzen duen inguru kontzeptualak argitzen du eta bihurtzen du zentzudun.
|
Hitz
guztiek, beraz, eta judizio guztiek, elkar argitzen dute, denen artean, batak bestearen zentzua mugatuz eta osatuz, munduaren ikuskera bat bere posibilitateetan infinitoa ehunduz, berrirokor edo aldakorra betiro. Mundua, zer ere den bera, hizkuntzaren barruan da.
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu Susa
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [Susa argitaletxeak karrikaratu berri duenA].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [Susa argitaletxeak karrikaratu berri duenAK*].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu Susa argitaletxeak karrikaratu berri duen liburu honek.
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [erlatiboa]
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [Susa argitaletxeak karrikaratu berri duenA].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [Susa argitaletxeak karrikaratu berriA].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [ZEINAK Susa argitaletxeak karrikaratu berri BAITu].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [ZEINAK Susa argitaletxeak karrikaratu berri dueN].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [BERAU Susa argitaletxeak karrikaratu berriA].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [Susa argitaletxeak karrikaratu berriA BERA (U)].
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, ETA Susa argitaletxeak dago karrikaratu berri.
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu berri honek, Susa argitaletxeak karrikaratuA.
|
|
|
Liburu berri honek, Susa argitaletxeak karrikaratuA, Koldo IzagirreREN kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu, 1974tik aitzinera idatzi (tako) AK.
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu Susa argitaletxeak karrikaratu berri duen liburu honek.
|
|
|
Koldo Izagirrek 1974tik aitzinera idatzitako kantu
|
hitz
guztiak biltzen ditu liburu honek, [erlatiboa]
|
|
|
Hori besterik ez dut desiratu esnatu naizenetik, Cereceda izena entzun eta ondoren Anjelen espitxa, after shave usaineko energia zurrunbiloa, irabiatuak zikindutako muturra mingainarekin garbitzeko manera, kalerako jantzita baina txapinak erantzi gabe. Horregatik, arretaz entzun diot mahaiaren beste aldetik,
|
hitz
guztiek urra nintzaten saiatuz, hitz bakoitzak. Eta galdera asko egin dizkiot, bi urte hauetan egin gabe utzitako guztiak.
|
|
2008
|
|
|
Diskoa egiterakoan Etxepareren Iqharaturic idatziari arreta eman genion, oso indartsua delako. Orduan pentsatu genuen
|
hitz
guztiak euskara zaharrean idaztea. Entzuleek esan dezakete gure musikarekin gertatzen den moduan, hitzak ere ez direla berehala ulertzen.
|
|
|
|
Hitz
guztiak ez daude maila berean
|
|
|
Euskarazko testuetan hitz osoak bilatzea ez da bide oso zehatza, sarritan hitzetan atzizkiak azaltzen baitira; eta hitz hasierak bakarrik bilatzen baditugu, horrelaxe hasten diren beste hitz luzeagoei dagozkien emaitzak ere azalduko zaizkigu, emaitzen kalitatea zapuztuz. Adibidez, ero hitza duten dokumentuak bilatu nahi baditugu, eroari, eroekin, eroengana hitzak dituzten dokumentuak ere detektatu nahi ditugu; konponketa bat litzateke" ero" letrekin hasten diren
|
hitz
guztiak detektatzea (ero* bilatzea), baina horrelakoetan erosotasun, erosi, erosten, eroale... hitzen aipamenak dituzten dokumentuak ere jasoko ditugu, eta horrelakorik ez dugu nahi, azken horien erreferentziak agertzen badira, benetan bilatzen ditugunekin nahastatuta agertuko direlako. Beraz, ahal dela, lematizazioan oinarritutako bilaketak egin ditugu euskarazko dokumentuak atzitzeko.
|
|
|
XXMECEren parte bat() Hizkia enpresaren RTerm tresnaren laguntzaz lematizatu zen (eskuzko lematizazio batetik abiatuta); gainerakorako(), IXA taldearen eta UZEIren Euslem tresna erabili zen, eta gero eskuz berrikusi eta desanbiguatu ziren
|
hitz
guztiak (Urkia, 2002).
|
|
|
hitz bat nola itzuli behar den jakiteko, aurretik itzulitako esaldi guztien artean hitza dutenak aukeratzen ditugu, gero esaldi horien itzulpena lortu eta bilatu zein den esaldi itzuli guzti horietan azaltzen den hitza, gehien azaltzen den hitz hori izango da jatorrizko hitzaren itzulpena. Gero gure esaldiko
|
hitz
guztien ordaina zein den jakinda, bigarren etapa batean xedehizkuntzako hitz horien ordena egokia bilatu behar da, horretarako, hasieran, xede hizkuntzako testu erraldoietan estatistikoki bilatzen da ea hitz horien artean zeintzuk azaldu diren elkarren segidan eta zein maiztasunarekin, eta gero, datu horiek kontuan hartuta hitz ordain horien
|
|
|
hitz solteak edo hitz segidak ezagutzeko sistemak dira. Sistemak aukera sorta itxi bat besterik ez du onartzen, eta hortik kanpoko
|
hitz
guztiak ez ditu ezagutzen. Elkarrizketa gidatuetarako baliatzen dira, batez ere; adibidez, telefono bidezko elkarrizketa automatikoak egiteko, edo ordenagailu batekin agindu bidez komunikatzeko.
|
|
|
Eta irakurtzera bultzatzen zuena gero eta gutxiago zen jakin mina, eta gero eta gehiago sentimendu nahasi hura, antza, aurpegieraren isla zituen Nataliak mina eta sumina?, hondamen gosea munstro bat balitz bezala, hondamen osoarekin baizik ase ezin zitekeena, eguzki goitiarrak eta ilargi beteak jangai, maitasun asmoak eta zorion ametsak? baita karta hura ere, letra eta
|
hitz
guztiekin, eta puntu eta koma guztiekin.
|
|
|
Halaxe jan zuen Beñardok hitza, errudun uste handirik gabe, itxura batean, orain kantu eta orain irri aritu baitzen, axolagabe. Hitzari zegokionez, gainera, ez al zen bertsoa sortzen zuèn hitza beste
|
hitz
guztiak baino hitzago, inori emandako hitza baino hitzago ere bai. Eta Ismael eta Honorato tabernara une batez agertu zitzaizkion arren, pozik jarri zen hasieran Beñardo, azkenean anaiak irabazi zituelakoan edo, baina jakin zuenean izebak bidaliak zirela emandako hitzaz ohartarazteko, lehor baino lehorrago erantzun zien, hisiaz:
|
|
|
Ama nagusiak, aldiz, muturra okertu zuen apur bat, baita jarraian irri egin ere: badirudi, beraz, sor Klararen hitzek ama nagusia zapuztu zutela hasiera batean,
|
hitz
haiek guztiak bat batean itzal lohi bihurtu balitzaizkio bezala, ama nagusiak berak arestian landutako diamanteari itsasten zitzaizkionak, harribitxiari bere distira kentzeko; diamantearen distirari eusteko, ordea, ez zuen irtenbide hoberik beste diamante bat osatzea baino, horregatik egin zuen, ausaz, irri jarraian, eta horregatik esan zuen, irria betartean loratu zitzaiòn une berean:
|
|
|
RIEV XXII 1931 Artikulu horretan, lehenengo eta behin, Gipuzkoan 1931n ostadarra adierazteko erabiltzen ziren 71 hitzen berri ematen du, herri eta eskualdeka sailkatuta. Artikuluaren bigarren zatian
|
hitz
guztien balizko etimologiaz aritzen da eta azkenik, Esne bidea edo Santiago bidea euskaraz nola esan gaiaz jarduten du.
|
|
|
– Lehenik eta behin, edozein hiztegitan jazotzen den legez, bildutako
|
hitz
guztiak ordena alfabetikoz paratu behar lirateke, a-tik z-ra. Lehendabiziko elea abaldenbora eta azkenengoa zurumilo.
|
|
|
Nolanahi ere, bereizkuntza, artifizial? horiek egin edo ez egin,
|
hitz
horiek guztiak dira batasunerako baliagarri:
|
|
|
dio Hiztegiko sarreran. Hala ere ohartzen da testuetan ageri diren
|
hitz
guztiak ez direla maila berean onartzekoak; Larramendiren ere salatzen zuen zabarkeriaren aurrean zuhurtziaz jokatu beharra, argi ikusten du.
|
|
|
|
Hitz
horiek guztiak hiztegi batura bildu izana ez dago gaitzesterik. Aitzitik, horiek denak behar ditu XXI. mendeko euskaldun eskoladunak.
|
|
|
Gaurko itzultzaileok argi daukagu
|
hitz
guztiak ezin daitezkeela itzul, denotazioaren mesedetan exotismoaren konnotazioa galdu nahi ez bada behintzat. Horrexegatik, badira itzulgarri ez diren berba eta esaerak, pertso naien izen deiturak, atzerriko leku eta hirien deiturak, bertako jantzi, ohitura edo jan edanak adibidez.
|
|
|
Ohar egitekoa da Unamunok faltan somatzen dituen
|
hitz
guztiak Azkueren hiztegian ageri direla, Salamancako errektorea jabetu ez bazen ere (goldari zein errokide diren golde, goldalari eta goldelari I tomoko 358 orrian, gauza I, 335, eta errege I, 265). Gero beste kontu bat da, ostantzeko hitz batzuetan metodo hori segitu zuela Azkuek.
|
|
|
Dena dela, Urkixoren azken hitzek erakusten dute berak (Urkixok) ez zuela interes berezirik hiztegi moderno bat egiteko, soilik euskal hitz tradizionaldun hiztegia egitearekin konformatzen baitzen. Horren aurrean, Azkuek erdal
|
hitz
guztientzat aurkitu edo sortu nahi zuen euskal ordain bana, euskarari bizitzako arlo guztietan eman nahi baitzion erabiltzeko aukera.
|
|
|
Euskal ordain «jatorrik» gabeko hitzen inguruan irizpide desberdinak zeuden. Mutur batean sabindar gotorrak zeuden, erdal jatorriko euskal
|
hitz
guzti guztiak ezabatu eta aski modu arbitrarioan sortutako Arana Goiriren (eta haren jarraitzaileen) neologismoen zaleak. Beste aldean Seber Altube zegoen, lexiko arloan aurriritzi puristak gainditu eta erdal jatorriko euskal hitzak zein nazioarteko eredukoak onartzearen aldekoa.
|