|
2001
|
|
|
Eta hortik ikasle askoren alferreko ahaleginenjatorria: buruan dena
|
hitzez
hitz itzuli nahi izatea, formari mezuari baino areagobegiratzea.
|
|
2003
|
|
|
Italierazko hitz hori gaztelaniara
|
hitzez
hitz itzultzeak esan nahi du “urre koloreko sagarra” dela. Entzutean italieraz ez dakien edonork esan lezake norbait “golden” (ingeles urrekotik) motako etxesailaz ari dela.
|
|
2004
|
|
|
Baina zinez harrigarria eta salagarria eskukotasun eta mirabetza hori gertatzen deneko historia modua da, nahiz eta giza kondaira menderatze prozesu garratz baten bilakaera izan sentidu batean. Bada erdal esaera bat,
|
hitzez
hitz itzulita, esan nahi dudanaren mezua zehatz mehatz aditzera ematen duena: –etorriko dira kanpotik, eta bidaliko zaituzte etxetik?.
|
|
|
gizarteko mintzakerari gagozkiola, tratamenduen sailleko eremuei gagozkiela, euskeraren barne moldea edo" estruktura", eta erderena, ez dira eremu berdiñekoak. Ez dago
|
hitzez
hitz itzultzerik. Ez dago kidetasun zehatzik.
|
|
|
Beste azterketa bat dugu. Ezin diteke
|
hitzez
hitz itzul. Eta berdin ere ingleseraz:
|
|
2007
|
|
|
gizarteko mintzakerari gagozkiola [eguraldiko fenomenoei edo koloreei gagozkienean bezalaxe], euskararen barne moldea edo «estruktura», eta erderena, ez dira eremu berdinekoak. Ez dago
|
hitzez
hitz itzultzerik. Ez dago kide
|
|
2008
|
|
|
Hiru mota bereiz daitezke:
|
hitzez
hitz itzultzen duten sistemak (zuzeneko itzulpena ere esaten zaio), transferentzia bidezkoak eta Interlingua bidezkoak.
|
|
|
Bai.{ App: 226/ 00:00:00: 00/ SEVVAL} Meyhani k zera esan nahi du...
|
hitzez
hitz itzuliz gero, mey turkiera zaharrean edaria zen, eta hani etxea; beraz, edari etxea edo edaritegiaizango litzateke.Baina turkieraz oso hitz goxoa da, oso poetikoa. Musikamota hau inperio otomandarrekoa da; kaleko musika zen, kaleansortua.
|
|
2011
|
|
|
Erdarazko bi testu zurrun eta bihozgabeen aldean, pasioa eta indarra dario euskarazkoari. Itzultzaileak ez zituen esaldiak
|
hitzez
hitz itzuli. Aginduen zentzua barneratu eta Tolosaldeko euskaldunak jakinaren gainean jarri eta arauak betetzera bultzatuko zituen ohar labur, ulergarri eta deigarria kaleratu zuen, orduko arimen asaldagarri eta gaur egungo gure begien gozagarri.
|
|
2012
|
|
|
eskuineko oinari ezkerreko eskuaz helduta, eskuin eskuko erdiko hatza buruko koroatxoan eta erpurua eskuineko belarri puntan ipiniz. Baina agian irakurleak jakin mina izango duenez jende haren adierazpenak nolakoak ziren ezagutzeko, baita zein arauren menpean berreskuratu nuen askatasuna jakiteko ere,
|
hitzez
hitz itzuli dut dokumentu osoa, ahal izan dudan neurrian, eta hemen eskaintzen diot jendeari:
|
|
|
Beste behin ere, agerian geratzen dira diskurtso modernoaren kontraesanak: testuak zintzoki itzuli behar dira, jatorrizko mezua desitxuratu gabe, baina aldi berean
|
hitzez
hitz itzultzearen arriskuak saihestu behar dira.
|
|
|
Haren garaiko itzultzaile gehienak bezala, euskararen eta euskalkien kontuak kezkatzen zuen gehienbat; Telemakeren itzulpeneko ohar gehienak ezezagun samarrak iruditzen zaizkion hitz edo esamoldeen esanahia argitzeko ezarriak dira, edota lapurtera ez beste euskalkietako hitzen ordainak emateko. Itzulpen irizpideari buruz, berriz, esan genezake nahiago zuela, garaiko itzultzaile gehienen antzera,
|
hitzez
hitz itzuli beharrik ez izatea.
|
|
|
hor ditugu jatorrizkoaren eta itzulpenaren arteko kontrajartze dualista, itzultzaileak bi mutur horien artean lortu beharreko, oreka? edo baliokidetza, eta
|
hitzez
hitz itzultzeak eragiten dituen akats eta okerrak. Ibinagabeitiak argi eta garbi adierazten du itzulpen mota horrekiko arbuioa:
|
|
|
|
Hitzez
hitz itzultzean, beraz, grezieraren ahalmen linguistiko goren horiek bereganatu ahal izango zituen bai euskarak, baita euskal itzultzaileak ere, gerora euskal hizkuntza eta literatura oparoago eta aberatsago bat sortzeko ezinbestekoak izango zirenak.
|
|
|
badira, are prestigio handiagoa ekarriko diote euskara bezalako hizkuntza txiki bati. Itzulpen irizpideei dagokienez, hortaz, ikusi dugunaren arabera, Ametzaga, Zaitegi bezala,
|
hitzez
hitz itzultzen ahalegintzen da, baina sorburueta xede hizkuntzen arteko desberdintasunak direla-eta, batzuetan zenbait gauza aldatu beharrean aurkitzen da testu argiagoa emate aldera.
|
|
|
Horixe izan da hitzaurreetan gehien errepikatu den adierazpena: itzultzaile batzuek
|
hitzez
hitz itzultzea hobesten dute (ikusi dugunez, Bibliaren eta erlijio testu sakratuen kasuan batez ere), eta beste batzuek, berriz, zentzua transmititzearen alde egiten dute. Itzultzaile bakoitza bere hautua justifikatzen ahalegintzen da hitzaurrean, eta askotan barkamena ere eskatzen du jatorrizko testua xede hizkuntzara transferitzean gertatutako galera edota aldaketak direla eta (captatio benevolentiae baliabideerretorikoan halakoak egiteko irakasten den arren, uste dugu kasu askotan itzultzaileek benetan sinetsita esaten dutela hori).
|
|
|
Hau da, Zizeronek bezala, Orixek uste du ez dela
|
hitzez
hitz itzuli behar; aitzitik, itzulgaiko testuan esaten dena ondo ulertu ondoren norberak bere moduan eta bere hizkuntzak eskaintzen dituen baliabideak erabiliz itzuli behar dela aldarrikatzen du. Horregatik joko du Orixe Xabier Mendiguren Bereziartuk, aurrerago ikusiko dugun bezala, euskal itzulpenaren historian zentzuzko itzulpenaren edo itzulpen librearen ordezkari nagusitzat.
|
|
|
Hitzaldi horretan atzerriko teatroa itzultzearen aurka mintzatzen bada ere(. Atzerriko teatroa ezagutu behar da, baina ez itzuli, ez
|
hitzez
hitz itzuli. Atzerriko komediarik eztugu eman behar.
|
|
2015
|
|
|
Zubererazko itzulpena eskarmentu handiko Jean Pierra Behokarairi eskatu zioten, eta %75a itzulita zuenean, Madame Annick Renaud Coulon ek egindako lanaren frantses itzulpen bat eskatu zion. Gustatu ez, eta
|
hitzez
hitz itzultzeko eskatu zion. Beste norbaitek bukatu behar izan zuen Behokarai egiten ari zen itzulpena.
|
|
|
Alde batetik, kopia zuzen eta zeharkakokopien arteko bereizketa egin dugu. Sorburu testuko UFa
|
hitzez
hitz itzultzen denean gertatzen dakopia zuzena. Hitzez hitz itzultzen dena, baina, beste hizkuntza bateko UFa denean (gaztelaniakoa, kasu gehienetan), zeharkako kopia izango dugu esku artean.
|
|
|
Sorburu testuko UFa hitzez hitz itzultzen denean gertatzen dakopia zuzena.
|
Hitzez
hitz itzultzen dena, baina, beste hizkuntza bateko UFa denean (gaztelaniakoa, kasu gehienetan), zeharkako kopia izango dugu esku artean. Beraz, bi hizkuntza elkarrekin etaelkarbizitza hori orekatua ez izateak eragina dauka hizkuntza gutxitura egindako itzulpenetan.
|
|
|
Euskararenegoera diglosikoa medio, hainbat interferentzia mota identifikatu ditugu. Logikoena testu interferentziada, zeina sorburu testuko UFa
|
hitzez
hitz itzultzearen ondorioz gertatzen den. Beste kasu batzuetan, berriz, xede testuko hitz konbinazioa ez da ustezko sorburu testuaren eraginez sortu, beste hizkuntza edotestu bateko (oro har, gaztelania edo gaztelaniazko testua) UFaren eraginez baizik; hau da, alemanezko testutik itzuli arren, gertatzen da euskal xede testuetan aurkitutako hitz konbinazioak gaztelaniazkoUFen kopia zuzenak izatea.
|
|
|
aurkezpena, darstellung, versus antzezpena, vorstellung. Baina
|
hitzez
hitz itzulita, kanpo jartze eta aurre jartze edukiko genituzke. Gadamerek, agidanez, darstellung umeen olgeta edo jolasarekin eta jardun irekiekin parekatzen zuen (Lashek jazza aipatzen du), hau da, konfigurazio ireki baten arabera jokatzen duten praktikak.
|
|
2016
|
|
|
7 Tokiko hizkuntza iraganarekin edo zaharkitutako jantziekin lotzeko tropoaz gain (hizkuntza elkarteen emanaldiek irmotutako joera), itzulpena gramatikalki okerra da; uste da postala diseinatu zutenek soilik hiztegi bat erabili zutela
|
hitzez
hitz itzultzeko. Dena
|
|
|
Eta horregatik, okertu egiten garela esate baterako bidaia bat bezala imajinatzen dugunean, puntu batean hasi eta beste batean bukatzen den bidaia bezala, hain zuzen ere; eta berdin okertzen garela gure aldi zoriontsuak erreka goxo baten ertzean egindako deskantsuak bezala ikusten ditugunean, edo aitzitik, gure aldi oinazetsuak baso ilun batean pasatako boladak bezala hartzen ditugunean. Kustok dio hori guztia baino arriskutsuagoa dela bizitza, bizitzari ezin zaiola inondik ere antzeman irudi horiek guztiek aditzera ematen duten solidotasuna, bizitzak,
|
hitzez
hitz itzuliko dizut, bizitzak bi oin balitu bezala, eta oinok bi zapata, eta zapata horiek oinarri seguru bat haren gainetik batera eta bestera ibiltzeko. Zer egingo dut, jarraitu?
|
|
2017
|
|
|
9. Jakina, baietz, ene jenerala,
|
hitzez
hitz itzuli dut zure agindua. Nik euskaraz esan ditut zure hitzak:
|
|
2018
|
|
|
Enpresek neutroak nahi bagaituzte, eros ditzatela makinak.Itzultzaile gisa, zer da garrantzitsuena liburu bat ondo itzultzeko. Norbere hizkuntza ondo ezagutzea. Ezinezkoa da dena
|
hitzez
hitz itzultzea. Musika eta sinfonia bat dago liburu batean, eta beste hizkuntza batera pasatu behar duzu.
|
|
2019
|
|
|
udareak ez du sagardorik ematen. Eta den dena
|
hitzez
hitz itzuli beharrak bidesari deserosoa ekarri digu administratuoi, maiz ez ditugu maiuskulak ere ulertzen, jatorrizkora joaten zaizkigu begiak, eta hots eta hats.
|
|
|
Itzulpengintzak ere baditu mugako auziak.
|
Hitzez
hitz itzultzea komeni da ala jatorrizko testuaren espiritua jasotzea da garrantzitsuena. Itzulpen onena txit fidela dena da ala malgua, desberdintasun kulturalen egokitzapena bilatzen duena ala hizkuntzen joan etorrira soilik mugatzen dena?
|
|
2020
|
|
|
Azkenean, Vinsonek kontatzen duenaren arabera, egilearen familiako andre batek hartu zuen itzulpena agintzeko zeregina, eta sakristau batek egin zuen andre horren begipean. Frantsesetik
|
hitzez
hitz itzulia zegoen, baina orrazketa baten beharra zuen; orduan Vinsonengana jo zuen, eta Vinson eta lagun baten artean egin zuten, 1869tik 1870 bitartean. Atheka gaitzeko oihartzunak 1870ean argitaratu zen azkenean, eta 2.100 aleko argitaraldia izan zuen.
|
|
2021
|
|
|
Askotan eztabaidatu dugu horri buruz. Beti pentsatu izan dugu itzultzaileen eginbeharra jatorrizko lana euskarara
|
hitzez
hitz itzultzea dela, baina hori baino askoz gehiago da: testuingurua ulertu behar da, zertaz ari den, hitz zehatzekin zer esan nahi duen, zer kultur erreferentzia duen...
|
|
2022
|
|
|
XIX. mendera salto eginda, lukurrerien aurkako aldarria egin zuen Antero Apaolazak Patxiku Txerren izeneko obran. Berez, El judas de la casa liburuaren euskarazko moldaketa da, baina, bertsio originala
|
hitzez
hitz itzuli beharrean, istorioa Antzuolan kokatzeko lizentzia hartu zuen autoreak, baita herriko hizkera naturalean idaztekoa ere. Badirudi Bittor eta Eladio Urrondo anaiek ez zutela Apaolazaren eleberria irakurri, Araotzeko Urondoa baserriaren jabetzagatik sekulakoak egin baitzizkioten elkarri.
|
|
|
Galdera da: 5,5 biderrezko garestitze hori lor al zitekeen literatura gabe?, ia
|
hitzez
hitz itzuli dugun literatura hori gabe. Izen hutsarekin, literaturaren gutxieneko adierazgarria litzateke?
|
|
|
Oumaima hunkidura puntu batekin ari zait albotik
|
hitzez
hitz itzultzen.
|
|
2023
|
|
|
Urte horretan argitaratu zuen Biblia osoa alemanez, Luteroren hitzaurre eta oharrekin eta hainbat grabaturekin. Luterok ez zituen esaldiak
|
hitzez
hitz itzultzen; jatorrizkoan ez zeuden hitzak ere sartu zituen. Adibidez, gizakia fedeak justifikatzen duela zioen tokian fedeak soilik justifikatzen duela jarri zuen.
|
|
|
Demokrazia hitzak herritarren gobernua esan nahi du, grezieratik
|
hitzez
hitz itzuliz gero. Errealitatean, ostera, bestelakoa da gizarteak duen ikuspegia.
|
|
|
Izenburuari dagokionez, jatorrizkoa
|
hitzez
hitz itzuli izan balu, Gizadiaren izar uneak aterako zitzaion Mataukori. Hala ere, beste zentzu bat ere eman nahi izan zion.
|
|
|
185""[.. Jsekula ez existitu izanaren arriskuagatik" hitz hauek
|
hitzez
hitz itzulirik ere argi ez dira!
|