|
2000
|
|
|
Eta ez ote zegoen ezer onik, orain erabat ahazteko? Zeren eta ez da aski Elizaren indarraz hitz egitea, egun mass medien indarraz
|
hitz
egitea ez den bezala. Ala, telebistako saio horiek inork ikusiko ez balitu egingo ote lirateke?
|
|
|
Europan agian ez zaio garrantzirik ematen, baina Europan (Europa aberatsean) kasualki oso modaz pasatuta daude. Espainian bezala, XIX. mendeko eskola sistema zaharkitua daukate, idatzian oinarritua, umeek sekula
|
hitz
egiten ez dutena... Eta jakina, prestigioa idatziak baldin badauka eta horixe bakarrik ezagutzen bada, inprobisazioak tarte txikiagoa du.
|
|
|
Zast!, entzun zen auzoan, eta ondoren kexu txiki bat, ozenegi
|
hitz
egiten ez dakien oilarren batena edo.
|
|
2001
|
|
|
Dagoeneko subjektu objektu dikotomia apurtua dagoenez, hiz11 Mende hasiera honetan" begiaren diktadura" horren kontrako erasoak Arte guztietan ikus daitezke. Adibide bat jartzekotan, Zinemaren kasuan aipagarria da dagoeneko 1929an Buñuelen" opera prima" n, Un chien andalous filman," begiak" jasaten duen erasoa. kuntzak munduaz
|
hitz
egin ez diezagukeen moduan (cf. Wittgenstein,) Literaturak gizakiok" munduan egote" fenomenologikoa azaldu besterik du egin, horretarako, nobelaren" forma" edo egitura izango delarik oinarri.
|
|
|
Baina orientazio komunikatzailea ez da gure testuinguruan bereziki agertzen, zeren orientazio mota horri dagozkion aldagaiakorientazio integratzaileari dagozkionekin batera agertzen dira, bi horiekbereiztu gabe edo integratuz. Horren arrazoia izan liteke beste bigarrenhizkuntza batzuek atzerriko jendearekin komunikatzeko balio dutela etaeuskarak ez duela gaitasun hori, Euskal Herritik kanpo
|
hitz
egiten ez delako. Hau da, modu horretan baieztatzen da, zeharka bada ere, 2H atzerritarren eta 2H ukipenezkoen ezberdintasuna garrantzitsua dela:
|
|
|
Eta elkarrekin egiten ez zutena, norberaren lagunekin betetzen zuten. Zentzuzkoa eta osasuntsua, ikuspuntu orotik. Egia esateko, Mirenek nirekin pasatutako arratsalde horri probetxua erruz atera zion, mutilarekin
|
hitz
egiten ez zuen gaietaz nirekin egiten. Eta baita nik ere.
|
|
|
Zenbat alferreko hitz. Eta hala ere, eskutitz hura bidaltzeko erabaki sendoa hartu nuela gogoratzen dut. Aurrez aurre berekin
|
hitz
egiteko ez bainintzen gai sentitzen. Ez niretzat edota beretzat horrelako zerbait gogorregia iruditzen zitzaidalako, baizik eta kontuak eskatzeari ekin bezain laster negar malkotan hastearen beldur nintzelako, era horretan nire mespretxuak behar zuen indarra galduz, eta berari kontsolatzeko prest legokeen lagunaren papera hartzea erraztuz.
|
|
|
Mitxelena bezalako maisu handi baten lanik sentituenak ezagutarazten ez baditugu? Eta horiek guztiak komunikatzeko orduan bidea beti guk egin beharraren nekeaz
|
hitz
egiten ez badugu?
|
|
|
Sok. (...) Izan ere, Homerori buruz ondo
|
hitz
egitea ez da, lehen nioen moduan, zugan dagoen artea, zu mugitzen zaituen jainkozko indar bat baizik; Euripidesek magnetikoa deitu eta askok Herakletiarra deitzen duten harriari eragiten dion indarraren antzekoa. Egiazki, harri iman honek ez ditu burdinazko eraztunak erakartzen soilik, eraztun hauei ahalmena igortzen baitie, honela hauek harri imanak egin dezakeena egin dezaketelarik, hau da, beste eraztun batzuk arrastaka eraman ditzakete; honela, batzuetan elkar eskegitzen duten eraztun eta burni zatiz eraturiko ilara, oso luzea, agertzen da, harri iman honen bitartez ahalmena, goitik, zati eta eraztun denetara igortzen delarik.
|
|
|
Aztertzen ari naiz, lon, eta hori zer iruditzen zaidan adieraztera noakizu. Izan ere, Homerori buruz ondo
|
hitz
egitea ez da, lehen nioen moduan, zugan dagoen artea, zu mugitzen zaituen jainkozko indar bat baizik; Euripidesek16 magnetikoa deitu eta askok Herakletiarra deitzen duten harriari17 eragiten dion indarraren antzekoa. Egiazki, harri iman honek ez ditu burdinazko eraztunak erakartzen soilik, eraztun hauei ahalmena igortzen baitie, honela hauek harri imanak egin dezakeena egin dezaketelarik, hau da, beste eraztun batzuk arrastaka eraman ditzakete; honela, batzuetan elkar eskegitzen duten eraztun eta burni zatiz eraturiko ilara, oso luzea, agertzen da, harri iman honen bitartez ahalmena, goitik, zati eta eraztun denetara igortzen delarik.
|
|
2002
|
|
|
Horren erakusle dira, oraindik ere gorderik diren idazki batzuk. Horietako batean irakur daitekeenez," galdekatutako hainbat lekukok gazteleraz
|
hitz
egiten ez dakitenez, itzultzaileen parte hartzea beharrezkoa izan da". Urteak pasa ahala, ordea, euskarak leku gutxiago izan du gune honetan, ia desagertzeraino.
|
|
|
Gu kaiku batzuk izango ginen ETArengana joan eta esan izan bagenio: " Jode, zuek Madrilekin zer
|
hitz
eginik ez duzuela esan eta zertan ari zarete Zurichen Arriola begira zein famatua egin den gero, Marti Fluxa eta Bizkaiko azken gobernadorea izan zenaren seme Zarzalejosekin?". Baina tonto aurpegia jartzen duzu eta" bueno, aurrera badoaz eta zerbait gehiago konpontzen badute, hori hobeto" pentsatzen duzu.
|
|
|
Planaren kontraesanak aipatzen dira halaber. Batzuen ustez, gaur egun jatorrizko subiranotasunaz
|
hitz
egiteak ez du zentzurik.
|
|
|
Alabaina, Lasagabasterren iritziz, ez genuke euskal erbesteko literaturaren diagnostiko egokia egingo, baldin eta Euskal Herrian gelditu ziren egileek pairatutako zentsuraz eta zailtasunez
|
hitz
egingo ez bagenu. Horregatik, Gorka Aulestiari jarraituz9, kanpo eta barne erbesteaz mintzo da Lasagabaster eta ondorio honetara iristen da bere txostenean:
|
|
|
Artikulua osatzeko, kazetari bati informazioa ematen hasten natzaionean, beti eskatzen dit hizkera xehean edo, gutxienez, ez espezializatuan mintza nadin, baina horrelakorik ez da inola hautematen automobilismoko orrialdeetan: inongo eragozpenik gabe sekulako hitz potolo eta zehatzak darabiltzate, niri xehetasunez
|
hitz
egin ez dezadan eskatuta.
|
|
|
–Hain ilun hitz egiten duzunez, jakintsuak ezin du susmorik ere hartu: ez dugu ulertzen, argi
|
hitz
egiten ez baduzu.
|
|
|
–Alex, utzi lerdokeriak eta garbiago
|
hitz
egin ezak.
|
|
|
Baina argi zegoen bihotzetik
|
hitz
eginez ez nuela semea sosegatzerik lortuko. Berehala ohartu nintzen horretaz.
|
|
|
Mintza gaitezen garbi, eta, zure adineko batek behin esaten zidan gisa," zanja" dezagun kontua, erabaki eta onar dezagun arazoa esan nahi zuen, beldur naiz, erdal hitz ponpoxo horrekin. Nekez uler dezakegu batzuetan euskara espainolez
|
hitz
egiten ez baldin badakigu," zanjatu" kasuan bezala. Jesus Rubiok ere idatzi du beste lan bat ekonomiari buruz, euskal ekonomiari buruz edo, nahiago bada, euskararen ekonomiari buruz (Euskararen garabideak, Alberdania, 2002):
|
|
|
Baina susmoa dut gauza hauetan zuri euskararekin zure lagun erdaldunari gaztelaniarekin gertatzen zaiona gertatzen zaizula: hola
|
hitz
egiteak ez dizula inolako kezkarik sortzen, hizkuntzaren gaineko kezka seriorik gaztelaniak inoiz ere izan ez duelako, eta euskarak izan duena galtzeko bidean delako.
|
|
|
Izan ere, bizio edo grinatzat hartzen dut nik literatura, eta ez erabilgarritasun morala edo politikoa duen zerbait balitz bezala. Eta zertarako bizioak, zertarako grinak (zertarako bekatuak) haietaz
|
hitz
egiten ez bada. Irakurtzeak eman dezakeen plazerra zabaldu egiten da irakurritakoa norbaitekin partekatu eta eztabaidatu baldin badaiteke.
|
|
2003
|
|
|
Badakigu (eta ulertzen dugu) ETAk gogor baldintzatzen duela premiazko ariketa hau, baina ezin diogu ETAri arazo politikoen konponbiderako protagonismo gehiagorik eman. Horrek ez du esan nahi ETAren txantajean erortzen ari garenik; arazo politikoez
|
hitz
egiteak ez du zerikusirik ETAren existentziak agerian uzten duen arazo etikoarekin. ETA zuzenbidezko benetako estatuaren aplikazio osoarekin soluzionatu beharreko traba da.
|
|
|
Kasu horietan, norbaitek burutu ditugun operazioetan edo posta elektroniko bidez mantendutako komunikazioan muturra sartu eta guk idatzitakoak" lapurtzeko" aukera izateak ez digu loa galarazten. Alegia, lankideekin egindako azken afariari, opor garaiari edo asteburuko planari buruz
|
hitz
egitean ez gara segurtasun neurriak hartzeaz arduratzen. Eta web gune batean sartu eta dena delakoagatik gure adina, sexua edo jaioterria zein diren galdetzen digutenean ere, normalean datu horiek emateko arazorik ez dugu izaten.
|
|
|
Gehienbat eskultore gisa ezaguna bada ere, aportazioak hainbat esparrutan egin zituela esan genezake, beraz. Eta, hala ere, Oteizaren inguruan esparrutaz
|
hitz
egitea ez dirudi egokiena denik. Irigaraik azaldu digunez, «berarentzat dena bat zen, ez zituen gauzak konpartimenduetan bereizten».
|
|
|
Pertsonak interesgarri sentitu ditut; bereziki. Lanean ari den jendea; ozen
|
hitz
egin ez arren zeresan asko duena; sortu, sortu egiten duen jendea; eta kantatu; eta maitatu...
|
|
|
Bi gauza on behintzat baditu: bat,
|
hitz
egitean ez du ahots zoli edo zaratatsu hori; bi, hitz egitean ez du atzamarrarekin mehatxu egiten. Hortik aurrera badirudi itxura, jarrera eta formen aldetik beste erabatekoa izango dela.
|
|
|
Bi gauza on behintzat baditu: bat, hitz egitean ez du ahots zoli edo zaratatsu hori; bi,
|
hitz
egitean ez du atzamarrarekin mehatxu egiten. Hortik aurrera badirudi itxura, jarrera eta formen aldetik beste erabatekoa izango dela.
|
|
|
Ez dizu esango, adibidez, marokkoarrek beren erregeaz behin ere
|
hitz
egiten ez dutela; ez, inondik ere, jende elokuente horrek afera horretaz iritzirik ez duelako.
|
|
|
Gainera, zuzenean azpimarratzen du asko
|
hitz
egiten ez den baina funtsezkoa den gai bat, eraikuntza batzuen kalitate gabezia, alegia: eroslea behartuta dago gutxieneko baldintzei arreta jartzea, akaberari edo pareten intsonorizazioari, hori begien bistakoa denean, minimoa; eta exijitu lukeena beste gauza batzuk dira, hala nola argi natural gehiago, espazioaren aprobetxamendu eraginkorragoa edo baita bista hobeak ere.
|
|
|
Esan dizuet jaun alemana mutua zela eta, bere bizitzaz lotsaturik, aitortzeko erabakia hartu zuela. Baina nola aitortu,
|
hitzik
egiten ez bazuen. Baina izkiriatzen bazekien bederen.
|
|
|
Berak, baina, ez zuen hura gaizki ikusten, eta halaxe esaten zion emazteari; konpromisoa ondo zegoela, gizarteko eta eskolako arazoen aurreko sen  tsibilitatea txalotzekoa zela eta beste hamaika kontu. Baina gehiago ere bazegoen, emazteari horretaz inoiz
|
hitz
egin ez dion arren. Berak uste zuen semea, ikasle ona izaki, ez zela inoiz ibiliko manifestazioetan poliziarekin harrika, ez zela inoiz arituko autoen atzetik koktelak jaurtitzen eta, âfaborez! â, ez zela inoiz kapaz izango autobus bati su emateko.
|
|
|
Saiatu ere ez ziren asko saiatu diglosia zaharra gainditzen (Munibek euskara dezente landu bazuen ere), gaztelania goretsi baitzuten beraiek ere eliteen hizkuntzatzat; euskal hiztunak berriz ere analfabeto funtzional moduan geratu ziren. Larramendiri sinesten badiogu (1882: 282), bere garaiko (1754) gipuzkoarren hiru laurdenek ez zuten gaztelania uler  tzen, eta gainerako euskal probintzietan ere euskaraz baizik
|
hitz
egiten ez zutenen kopurua handia zela badakigu. Esan daiteke, beraz, RSBAPen hutsegite handietako bat izan zela euskarak Argien zabaltzaile joka zezakeen rola ez ulertzea.
|
|
|
— Entzun bada —esan omen zuen Eriximakok— Zu sartu baino lehen erabakita geneukan bakoitzak txandaka ezkerretik hasita Maitasunari buc ruzko ahal zuen hitzaldi ederrena esan eta bera goretsi behar zuela. Guk gainerako guztiok hitz egin dugu bada; zuri dagokizu ordea,
|
hitz
egin ez eta edan duzunez, hitz egitea, eta hitz egin ondoren Sokratesi nahi duzuna agintzea, eta berak bere eskuinekoari, eta horrela gainerakoek ere.
|
|
2004
|
|
|
Behin baino gehiagotan aipatzen dugu, hori dela-eta, telebistaren eragina, eskolaren eginbeharra, komunikabideen lana, argitaratzaileen ardura. Eta bai, horretaz hitz egitea oso ongi dago,
|
hitz
egin ez ezik ekin egin behar da, gainera, eta ekitea ere oso ongi dago. Baina nago alde horretatik egiten diren azterketa guztiak herren geratzen direla.
|
|
|
Oso baikor. Inorekin
|
hitz
egiten ez zuen Gobernutik gehiengo osorik ez duen Gobernura pasa gara. Hori niretzat oso beharrezkoa da demokrazian.
|
|
|
Euskaraz ez dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea. Dakitenek
|
hitz
egiten ez badute, ez dakitenek ez dute euskara ikasteko motiborik.
|
|
|
Hain zuzen ere, irakasten zitzaion guztia ikasten zuen eta behingoan gainera.
|
Hitz
egiten ez zuen, horregaitino, ikasi; baina ulertu dena egiten zuen.
|
|
|
Ongi
|
hitz
egitea ez da erreza. Baina irakurri ta idatzi itxura batean egiten ditut.
|
|
|
–Nik uste, Joana, ez dugula inor bidali beharrik kaka egitera. Norbaitengatik, edozein dela ere, gaizki
|
hitz
egitea ez da gauza ona, Joana. Nik alderantziz pentsatzen dut.
|
|
|
Ez dakizu zer nolako sentsazioak ditudan zurekin nagoen bakoitzean. Zurekin
|
hitz
egitea ez da, nire lagun batek esaten duen bezala, itsasoan idaztea. Ez horixe.
|
|
|
Eta ez duala hainbeste txorrada bota behar heure burua zuritzeko eta ni harritzeko. Segitu behar badugu,
|
hitz
egin ezak normal, gure edadekoek egiten dugun bezala, mekauen la puta!
|
|
|
Soluzioaz
|
hitz
egitea ez da erraza, baina gehienek uste duten bezala, abertzaleen arteko behin betiko konpromisoa eta elkarlana dira, baita estatuaren jarrera aldaketa ere noizbait.
|
|
|
Feynmanek bere burua fisikari hustzat zeukan arren, eta nahiz eta Wittgensteinen arrakastak filosofiaren alorrekoak izan, fisikari gaztea filosofo austriarraren nortasun indartsuak liluratuta zegoen. Austriarrak
|
hitzik
egiten ez bazuen ere! – Txoriak hezten ibiltzen omen da.
|
|
|
Non dago Mikel? Badakizu zer gertatuko zaizun
|
hitz
egiten ez baduzu, ezta. Ezer ez zenekiela erantzun zenien behin eta berriz eta benetan ez zenekien ezer, nahiz eta une haietan zerbait jakitea desiratu gizon haien gosea asetzeko.
|
|
|
Aste barruan botatzen zituzten gaueko telebista saioak ez zituela ezagutzen pentsatu zuen orduan Felixek, eta igandeetan lagunekin lehen egiten zituzten bazkarietan solasalditik kanpo gelditzen zela gogoratu zuen. Horregatik erabaki zuen bazkari haietara gehiago ez joatea, telebistako saioez baino
|
hitz
egiten ez zutelako. Eta Karmelek bera gabe ere ez zihoala esan zion.
|
|
|
Nola
|
hitz
egin ez denaz(...), gure historia eta ikuspuntuak irudiz eta euskaraz kontatzeari uko egiten badiogu, etorkizun iluna izatera kondenatuta gaude, erabat beltza ez esateagatik.
|
|
|
Amazoniako naturalistari errespetu osoz armia rm aren motrizitatea aztertzeko eskatuko nioke, eta Hizkuntza Politikari errespetu osoz halaber, beste aukera batzuk ere azter ditzan eskatuko nioke. Esate baterako, bere interpretazioaren ondoan, alegia, euskaraz ia behin ere jarduten ez duen elebiduna euska raz behar bezain ongi
|
hitz
egiten ez duelako da. txanpon beraren kontrako alderdia den beste hau ere aintzat har dezan, euskaraz ezin du ongi hitz egin ia behin ere euskaraz jar duten ez duen elebidunak.
|
|
|
Erabateko onaz, erabateko baliotsua denaz, bizitzaren azken zentzuaz
|
hitz
egiterakoan ez dugu zientzia formalik ez naturalik egingo (egin ahal izango), behin eta berriro tronpatuko gara, baina dogmatismo eta tranparik (demagogiarik) gabe esango duguna ez da zentzurik gabekoa izango ez alferrikako. Mistikoaren aurrean, benetan balio duenaren aitzinean ahoz eta idazlumaz isil gaitezke, betiko isildu ere.
|
|
|
Logika formaletik kanpoko errealitateaz (umorea barne!) mintzatzeko, gogoetatzeko eta koherentziaz jarduteko ere ahalbidetzen gaitu eta hartara bultzatzen. Poesia idaztea, ipuinak kontatzea, txantxak egitea ez dira epifenomeno batzuk, bizitzaren zentzuaz eta balioaz mintzatzea epifenomeno bat ez den bezala, hartaz guztiaz nolanahi
|
hitz
egin ez daitekeen arren. Errealitatearen (hizkuntzak filtraturiko errealitatearen) funtsezko fenomenoak ditugu, ordea, gure bizitzari zentzua eta balioa ematen dizkiotenak.
|
|
2005
|
|
|
Denok dakigu, hizkuntza bat, dakitenek
|
hitz
egiten ez dutelako galtzen dela, baina ikastoletan ez ezik, lan munduan, kalean... zenbat herren egiten duen euskaldun helduak ere erabileraren urratsean...
|
|
|
Rafael moneo hiru urterako Jorge Oteiza Fundazio Museoko patronatukide izendatu eta 2004ko ekainean hiru kide berri izendatzeko erabakia indargabetu zuen pasa den astean Fundazioko Patronatuak. Jaione Apalategi, Xabier Morras, Jose Angel Irigarai eta Juan Antonio Urbeltz ez ziren bileran izan, arte proiektuez
|
hitz
egiten ez dela eta Patronatuaren eskumen izan luketen gai asko beste bulegoetan erabakitzen direla argudiatuta. Egun berean Kontuen Ganberako presidenteak Oteiza Museoaren kudeaketa ekonomikoa oso txarra izan dela eta funtsak kontrolik gabe erabili direla berretsi zuen.
|
|
|
Gainera, familia eta lagunartea erdaldunak dituzte; beraz, hurbileko harreman sarean ez daukate behar beste euskaldunik euskaraz egiteko. Azken batean, ez dute euskaraz egiteko behar besteko aukerarik, erraztasunik ez dutelako edota norekin
|
hitz
egin ez dutelako (ikus koadroak).
|
|
|
zergatik emaitza horiek? Etxean euskaraz
|
hitz
egiten ez delako. Proba horretan agertzen da ikasleen artean euskaraz hitz egin ala ez hitz egin, datu horien artean 34 puntuko aldea dagoela.
|
|
|
Euskara ez delako curriculum osoan era integratuan ikasten? Irakasleek euskaraz ondo
|
hitz
egiten ez dakitelako. Irakasleek euskaraz irakasteko metodologia egokirik erabiltzen ez dutelako?
|
|
|
«Batuan abesten duzunean ezberdin geratzen da, pixka bat artifizial. Zurea den gauza bat abesten zaude, baina zuk
|
hitz
egiten ez duzun era batean. Abestia entzutean ez duzu zure sentitzen».
|
|
|
Ni egia galanta esaten ari naiz. Izan ere, Espainiako gobernuak ETArekin
|
hitz
egiten ez badu, ez da erakunde armatuak indarkeria erabiltzen duelako, zuek esaten duzuen bezala, baizik eta behar adina indar ez duelako?
|
|
|
–Garbiago
|
hitz
egiten ez badidan?
|
|
|
Kamerari begiratzea eta aldi berean
|
hitz
egitea ez da ohitura erraza. Naturaltasunez jardutea ez da egunoroko gauza arrunta.
|
|
|
Telebistako ahots irudiak eta irratiko ahotsak bitartekotasun teknikoa jasaten dute igorleak esaten dituenetik entzuleak bereganatzen dituen arte. Aurrez aurre
|
hitz
egiteak ez du zerikusirik etxeko egongelako besaulkian eserita ikustearekin eta entzutearekin, igorlearekin aurrez aurre egon gabe. Aditzera ematen ditugun ondorengo lau irudi grafikoetan azaltzen da garbi komunikazio zuzena eta naturala dela lehendabizikoan datorrena, naturala baina zerbait tenknifikatua bigarrenean eta teknifikatua erabat hirugarren eta laugarren grafikoetan.
|
|
|
Oinarrizko bost arauekin, aiton amonak ez dira erortzen. Lehenik eta behin,
|
hitz
egiten ez diren hizkuntzetan idatzitako mezu elektronikoei ez erantzutea da kontua, “izan ere, finantza erakunde bat ez litzateke inoiz hizkuntza horretan joango bezeroari, aurrez hitzartu ez badu”. Bigarren araua da bezero ez diren erakundeek bidalitako “e mailei” kasurik ez egitea, datu intimoak edo haien segurtasunari eragiten diotenak eskatzen baitituzte.
|
|
|
Amonarekin bizi naiz, Josefina du izena. Berarekin
|
hitz
egiteak ez dit lotsarik ematen, gosea dudanean harekin hitz egin behar dut, eta jango ez banu hil egingo nintzateke eta horregatik nire amonarekin hitz egitea nahitanahiezkoa zenez, berarekin lotsarik gabe mintzatzen ikasi dut. Aitona hil egin zen, ez, ez zuelako hitz egiten eta ez jatearren hil zelako, amonak esan zidan cancerdelpulmonek hil zuela.
|
|
|
Berehala puntu gorri batzuk agertu dira maparen txoko ezberdinetan dirdirka. Egun onak eman eta beste
|
hitzik
egin ez duen mutil gazte uniformez jantziak bost botilatxo ur mineral eta bost edalontzi ekarri ditu erretilu batean. Emakumeak banatutako orri multzo bakoitzaren ondoan botilatxo eta edalontzi bana utzi eta, ia zaratarik gabe agur esanda, berriro desagertu da.
|
|
|
Seguruenik, oraingoan mendeku txikia ere bada, ospitaletik atera eta egun bat pasatu behar izan duelako berarekin elkartzeko. Argi dago urtebete eta gero telefonoz
|
hitz
egitea ez dela nahikoa. Baina bizirik eta onik dagoenez gero, errieta egitera ere ez da ausartuko, eta, horren ordez, itxaronaraztea zigor zilegiagoa da.
|
|
|
Egun haietan, ziurrenik nirekin zertaz
|
hitz
egin ez zekielako, Monikak Mateo ikusi zuela hiletetan esan zidan. Irribarretsu esaten hasi zitzaidan eta, nik irribarre egiten ez nuela ikustean, serioago jarri zen bera ere.
|
|
|
Amaren zentzea itxuratzean, gizonaren sabelpetik kolkoan gora ikara eta izerdi hormatua igotzen sentitzen zituen. Gurasoek, etxeko bakeagatik, gaizki zegiten haurrak
|
hitz
egitera ez uztean, galdera zuzenik ez egitean eta haurrek gero, beren bizibideak hein batean finkatu eta, gurasoei egia ez agertzean. Herio desira, norberarekiko bortizkeria halaber, zioen bereber Frantxuak amaren ahula gerizatzen zuela, inkomunikazioaren harresietan bermatzen zen, uholde.
|
|
|
–
|
Hitz
egin ezak apezarekin, horrek lagunduko dik medikuarena antolatzen. Hegazkinean eramanen haute, konpainiak pagatu behar dik.
|
|
|
Urtebete eduki nituen Enbeita eta Otalora
|
hitzik
egiten ez zidatela, Uriarteri ordu erdiko barre eztula eragin zion neure hasperenak minduta:
|
|
2006
|
|
|
Independentziaren estrategian beste elementu klabea da euskal kultura ulertzea euskaraz eta euskararekin egiten den kultura bakarrik. Gu bezalako herria, %70k euskaraz
|
hitz
egiten ez duen herria, onartzea euskal kultura dela euskaraz egiten den kultura bakarrik, gure nortasun kulturalean ikaragarrizko anputazioa onartzea da.
|
|
|
Baina gaur egun? Euskaraz ez ikastea edo ez
|
hitz
egitea ez da «Beste» nagusi baten kulpa, gure erantzukizuna baizik. Hala ere, badakit zenbaitek kontu hauek nire lañotasun edo sineskortasunaren naif horren seinaletzat hartuko dituela.
|
|
|
hau guztia gertatu zait, buelta eman diot eta askoz hobeto nago. Measure egunero agurtu, baina inoiz
|
hitzik
egin ez diozun lagun baten gaineko amodio kantua da.
|
|
|
euskaraz ondo edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ez irakurtzen eta ez idazten ez dakitenak. Ia euskaldun pasiboa: euskaraz ondo edo nekez ulertu eta batere
|
hitz
egiten ez duten pertsonak. Erdaldunak: euskaraz ez ulertu eta ez hitz egiten ez duten pertsonak (Eustat 1981, 1986 eta 1991).
|
|
|
euskaraz ondo edo nekez ulertu eta batere hitz egiten ez duten pertsonak. Erdaldunak: euskaraz ez ulertu eta ez
|
hitz
egiten ez duten pertsonak (Eustat 1981, 1986 eta 1991).
|
|
|
euskaraz ongi edo nekez ulertu eta nekez hitz egiten dutenak. ERDALDUNAK: euskaraz ez ulertu eta ez
|
hitz
egiten ez duten pertsonak.
|
|
|
Interpretatzaile baten laguntza doan izateko eskubidea, gaztelaniaz ulertzen edo
|
hitz
egiten ez duen atzerrita rraren kasuan.
|
|
|
Lekukoak gaztelaniaz ulertzen ez badu edo
|
hitz
egiten ez badu, interpretagua egoki eta zintzo beteko duela.tzailea izendatuko da, eta interpretatzaile horrek haren aurrean zin egingo du kar
|
|
|
egiten dio bere bihotzari, beraren kontra
|
hitz
egin ez dezan,
|
|
|
Ikusi dugunez barbaro hitzaren jatorria greziarra da eta greziera ondo
|
hitz
egiten ez zekitenei atxikitzen zaie. Hala ere, erromatarrak izan ziren kontzepturen izaera ezarri zutenak eta mendebaldeko kulturara hedatu zutenak.
|
|
|
Bestalde, ipuinaren ilustratzaileak, Meritxell Giralt haur hezkuntzako irakasleak, esan zuen “haurra gehiegi babesteko” joera orokorra dagoela. Uste izatekoa da haurrarekin
|
hitz
egiten ez bada eta honek ezjakintasunean jarraitzen badu “min gutxiago izango duela, hain zuzen kontrakoa denean”, azaldu zuen hezitzaileak. Giralt ek nabarmendu zuenez, haurrak ez daki zer gertatzen den eta ez du erantzunik lortzen, eta azalpen bat sortuko du deduzitu, intuitu edo imajinatzen duenari buruz:
|
|
|
Zure ama, bere larogeita hamalau urterekin, euskara besterik ez dakielako, lotsamindurik joaten da klinikara. Bera jaio zenean euskaldun huts hutsa zen eta gaztelaniaz inork
|
hitz
egiten ez zuen eskualdean. Zuk hitz egiten duzu bospasei hizkuntza, eta horietako edozein hitz egin ahal duzu klinikan, bakarrik zeurea ez.
|
|
|
Hartaz inoiz
|
hitz
egiten ez badugu ere, sarri askotan topatzen dut neure burua Hankapaloz pentsatzen. Non ote dabilen, zer egiten ote duen, nola ote doakion...
|
|
|
Hankapaloren dohainez ari nintzen, filia politikoaz gainera, eta hor ere" tipo enrollatua" izatearen adiera zabala hartu genuke: sinpatikoa zen, atsegina,
|
hitz
egiten ez ezik entzuten ere bazekiena. Mutilek jatortzat geneukan, eta neskek halako xarma berezi bat aurkitzen zioten.
|
|
|
–Nahiago nuke horretaz
|
hitz
egingo ez bagenu.
|
|
|
Mikelek ez al du Gorkarekin horretaz hitz egin? Beharbada, Gorka da oraindik Xabierrekin
|
hitz
egin ez duena. Argi geratu zen hauei besterik ez geniela erakutsiko etxea, eta hauek hartuko ez balute ez genukeela salduko.
|
|
|
Egiten zituen lanak hainbeste gustatu zitzaizkiola adierazi zionez Edurnek, kakorratzez egindako estalki batzuk oparitu zizkion, esker onaren seinaletzat edo, amak. Harrezkero, bien artean
|
hitz
egiteko ez zuten nire beharrik izan. Nik baino denbora gehiago ematen zuen Edurnek etxean.
|
|
|
Horrela ezagutu nuen Andreas Keun, eta hitzari hitz, armadan izena eman nahi zuten hiriko gazte boluntarioen arduradunetako bat zela atera nuen haren solasetik. Hegazkinlari izateko nire gogoaz
|
hitz
egin ez egin egon nintzen, ez nekien-eta hura ote zen momenturik onena hartarako. Kale edo bale egitekotan nengoela, Andreas bera aurreratu zitzaidan eta nire asmoez galdetu zidan.
|
|
|
Badauzka euskarak hitz samurragoak, zalantzarik gabe. Baina hitz hori ere gurea da, eta soziolinguistikaz
|
hitz
egiteko ez da nahitaez argazkirik gabeko eta testu hutseko liburu mardula edo hizkera zurruneko eskuliburua behar. Kantari ere ari gaitezke soziolinguistikaz, eta hori frogatzeko Xabier Amurizaren letra ezagun bat baliatuko dugu.
|
|
|
|
Hitz
egiterik ez bada,
|
|
|
Euskaldunen masa kritikoa ere behar beharrezkoa dugu, hiz  kuntza norekin erabili alegia. Alferrik izanen gara euskaldunok erretorikaren eta oratoriaren maisu, norekin
|
hitz
egin ez badugu. Beraz, kalitatea bai, baina kantitatea ere bai, mesedez.
|
|
|
Bestela, zuzentasunarekin gertatu zaiguna gertatuko zaigu kalitatearekin ere: lehen zuzen
|
hitz
egiten ez zuena, isildu egiten zen. Aurrerantzean," kalitatez" egiten ez duena, isildu eginen da.
|
|
|
Atal horietako batek horrela zioen: " Euskaraz jakin bai, baina beren artean
|
hitz
egiten ez duten bikoteen hizkuntza ohiturak aldatzen laguntzeko gida metodologikoa" egitea. Buruhausterik gehien eman duen ataletako bat izan da, noski.
|
|
|
Lagunak gara. Denbora da elkarrekin
|
hitz
egin ez dugula baina nahikoa dugu telefono deia: bera pozik, eta ni ere bai.
|
|
|
ongia eta gaizkia bereizten ikasi du —ez noski giza abere sokratiko batek emango lukeen zentzuan—, gorentasun eta makurtasun aristokratikoak bereizten ikasi du, horiek baitira esla eta cereia adjektiboek eskatzen duten itzulpen doia. Ezagupen horiek ez zituenean, npioj zen Telemako, alegia, haurra edo adin txikikoa ez ezik, inozoa eta, gainera,
|
hitz
egiten ez dakiena; horregatik itzuli dugu iritzirik gabeko. Interesgarria da, azkenik, adin txikitasun horrek itsutasuna eta zorigabetasuna ere adieraztea, sendotu egiten baita orain Telemako heroi bilakatu delako baieztapena:
|
|
|
Jakina, kulturaren ikuspegitik ari den ikertzailearentzat —kultura homerikoaren aurka sortu zen lehen filosofiaren, Filosofia arkaikoaren oinarriak ulertu nahi dituen ikertzailearentzat— eztabaida historizistak ez dauka hain garrantzi handirik; ikuspegi horretatik gauzak erraztu egiten dira, gauzak soildu eta argitu egiten dira: kultura homerikoa —filosofia homerikoaz
|
hitz
egiterik ez bada— gizarte eredu oso baten epistemologia edo ulerkuntza bilakatzen da, Zibilizazio mizenikoan, Aro Lausoan eta Arkaismoan partekatuko zuten mundu ikuskera, hain zuzen.
|
|
|
Zer jazo ote zen, zalantzan, batzarra eginda ala artean egin gabe zegoen lotu zen, harik eta azeriak –Lukik! – dena argitu zion arte. Batzarra egin, egin zela, eta izaki denak han izan zirela, eta koiotea begiak zabal zabalik egon zenez denek itzarturik zegoela pentsatu zutela, eta
|
hitz
egin ez zuenez Sortzailek hari esandakoa ontzat eman zuela dudarik izan ez zutela, halaxe esan zion Lukik Koioteri.
|
|
|
euskaraz
|
hitz
egitea ez da hitz egitea
|
|
2007
|
|
|
EAJ eta EA. Batetik, EAJ eta PP batera ageri dira enpresen interesen alde, zerga hau %32, 6tik %28ra gutxiagotzeko erabakia hartu baitute, nahiz eta zerga eraginkorra dagoeneko %14, 4 eta %21aren artean izan 2003an. Bestetik, EA kexati azaldu da berarekin
|
hitz
egin ez dutelako, eta %30etik behera gutxitzeko ez dagoela prest esan du. Azken portzentaia horrek edo beste altuxeagoren batek PSE, EB eta Aralarrek diotenarekin bat egin lezake.
|
|
|
Hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek
|
hitz
egiten ez dutelako baizik". Ez zuen arrazoirik falta Artze zenak.
|
|
|
Kezkagarria da, baina normala ere bada haurrak, eta gazteak, erdaraz aritzea, helduok ez badiogu inportantziarik ematen, ez badugu ikasten, ez bagara aritzen. Helduek umeekin beste inorekin euskaraz
|
hitz
egiten ez badute, hortik ez dator gauza onik.
|
|
|
Konstituzioak dio bertako hizkuntzak koofizialak izango direla dagokien erkidegoetan eta ez du esaten ofizialak izango direla bakarrik hala erabakitzen den eremuetan. Valentzian, adibidez, badira valentziera behin ere
|
hitz
egin ez diren lurraldeak, baina ez da halako zonifikaziorik; eta horren urrutira joan gabe, EAEn ere badira duela mende batzuk erdaldundu ziren eremuak. Norbanakoen eskubideen ikuspuntutik, inon ez zaio eman horren aterabide kaskarra hizkuntzen aniztasunari.
|
|
|
Euskaraz aritzen ote dira? Bada ikasten eta erabiltzen duenik, bere laneko hizkuntza duena, lagunekin eta etxekoekin euskaraz mintzatzen dena, bada, euskaltegitik landa
|
hitz
egin ez eta urte batzuen buruan berriz etortzen dena gogoratzera, ingurune arras erdaldunean bizi delako, euskaldun gutxi dagoelako edota euskaldunak izanik ere identifikatzerik ez dugulako; norberaren izaera dela eta, lotsatia delako, prozesua erdizka uzten duenik ere bada,...
|