|
2000
|
|
|
UrtehauetanFraiBartolomekhizlaritzakoarteaikastendu.Ikasleeksermoiak idatzibeharzituzteneta, trebakuntzarako, lagunenaurreanaldarrikatu.Horretarako, FraiLuisLeongoarenRetóricaikastenzuten.Egokihitzegitekoarteakgramatikan, filosofianetaerretorikanjantziaizateaeskatzendu; hauda,
|
hitz
etorria, arrazoi onak, apainduria(, suponelagramática, laFilosofía, ylaRetórica: estoes, palabras, sentencias, yadorno? 121). Ariketahauekoporraldietaneginohiziren, ikasturteanzeharikasitakoaosatzeko122 abaguneonabaitzen.
|
|
|
Ez dut ezer apartekorik egiten. 6
|
Hitzetara
etorriz... ezer egiten al duzu hitz berriak ikasteko. Zer?
|
|
|
erantzuten? Eta Axularren
|
hitzak
datozkit burura: –... euskaldunekberek dute falta eta ez euskarak?.
|
|
|
Eta lehenik kontatuko dizut, nola lehengoan, ez dakit eguraldi ezin hezeagoa izan genuelako edo, erreumaren seinaleak eta ondoreak areagotu zitzaizkidan, eta nola aitona Nikolasez oroitu nintzen oharkabean, baita gaitzak eragin zion dolorezko doloreaz ere. Eta, segidan, Publilio Siriarraren
|
hitzak
etorri zitzaizkidan gogorat: Brevis ipsa vita est, sed malis fit longior.
|
|
|
Eta, gogoan bertze iduri hura nuela, galdetu nion neure buruari ez ote nuen nik ere Pazko Mendekosteekin konplituki konplitzeko eskubiderik, nola izan baitzuen osabak, gero gerokoak. Eta, ondotik, zure
|
hitzak
etorri zitzaizkidan, jaun André, noiz eta Salamancan nengoela gomendatzen baitzenidan plazerren neurriz dastatzea, nahiz eta ohartarazten zenidan, haren jarraikian, ezen alferrikakoa zela nehori kontseiluen emaitea, gazteei bere batez, nor bere buruaren gainean baizik zentzatzen ez zelako... Eta, zure hitz haiek gogoan nituela, galdetu nion neure buruari zergatik egin behar nuen nik deus berezirik guztia alferrikakoa zenean, gero gerokoak.
|
|
|
|
Hitzak
datoz ate joka zaurituen paradisura
|
|
|
Hilerrietako hilkutxen barruan lurperatutako hilotzak ekarri nituen gogora, edozein biziren hezurren ikara eragingo lukeen lur buztintsuaren azpiko hezetasuna gozoro berenganatzen. Lauaxetaren poema bateko
|
hitzak
etorri zitzaizkidan burura –testuingurutik kanpo horiek ere, beste bat baitzen poemaren gai nagusia–, Antton Valverdek jarri zien musikaz lagunduta: " Antxe makur zaite, oi buru neurea,/ geure lur amaren besarte gozoan!".
|
|
2001
|
|
|
Perfume hitza latinezko per fumum
|
hitzetik
dator,, kearen bidez, alegia
|
|
|
Esan denez, perfume hitza latinezko, per fumum?
|
hitzetik
dator, eta era honetan egiten zitzaizkien eskaerak jainkoei. Eskaerak oso bidaia luzea egin behar izan zuenez, garraiatzeko bitartekari onena kea izan zitekeelakoan erabili omen ziren.
|
|
|
Aguakate izena, Hego Amerikan" palta" izenekoa, jatorrizko
|
hitzetik
dator: “aoacatl” edo “ahuacatl”.
|
|
|
Paulo apostoluaren
|
hitzak
datoz gogora: " Haur nintzenean, haurrari dagokionez hitz egin, haurrari dagokionez uste, haurrari dagokionez asmatzen nuen.
|
|
|
Ez al digute erakutsi gauza bat dela herri hizkuntza eta bestea, oso bestea gero, kultur hizkuntza? Azkue zenaren
|
hitzak
datoz gogora, beste batzuentzat esan bazituen ere: "... al decir âno reconocemos otra autoridad que la del Maestroâ quieren en suma dar a entender que no reconocen otra autoridad que la suya propia, la de ellos; pues cuando les parece bien o mal le dejan o le siguen, y seguirle de esta manera es seguirse a sà mismos22".
|
|
|
Aita Altuna, besteak beste, sermoigile garaia dela eta izan dela Euskal Herrian. Ez diot deus kenduko bere
|
hitz
etorri eta hitz jarioaren orrazketari, antzinakoen segizioko baita arlo horretan, inor baldin bada: hots, Axular, Larramendi eta gure arteko beste hainbesteren segizioko; eta gidari ere bai, beraz, ez baita egiazko berrikuntzarik zahartzaroaren oinarrian eta ezagueran finkatua gerta dadina baizik.
|
|
|
Bosgarrenik, argi eta garbi esan dezagun ikerketa kazetaritza serio horren munta txikia dela, hala kazetari eta kolaboraziogile andana batek hainbat hedabidetan purrustaka eta obsesioen bidez lantzen duen kolumnismoaren nola zabor irrati beste kalifikaziorik merezi ez duten hainbat tertulia batzuen ondoan. Tokian tokiko oportunisten jokaleku bilakatu da prentsa eta irrati mota hau; ezjakintasuna,
|
hitz
etorria eta asmo gaiztoa beste meriturik ez dutela, entzule eta irakurle asko erakartzen dute alea eta lastoa bereiztea horren erraza ez den garai nahasi hauetan. Askoz indartsuagoa da kritika globalaren mozorroan ageri zaigun informazio eraso kontserbadorea, ezkerretik bultzaturiko eraberritzea baino.
|
|
2002
|
|
|
Beharbada, hemen ez da ezaguna. Frantseseko" courage"
|
hitzetik
dator, gazteleraz," corage" izango litzateke.
|
|
|
Haren izen zientifikoak, Ficus caricak, agerian uzten du ezen, eite desberdintasunak alde batera utzita, barneko ficuen genero berekoa dela. Hain zuzen, “piku” hitza etimologikoki “ficus”
|
hitzetik
dator. Zuhaitz hau jatorriz Ekialde Ertainekoa da, baina gaur egun modu naturalean hazten da Mediterraneo osoan eta munduko beste eskualde batzuetan, hala nola Indian, Txinan, Brasilen, Mexikon eta Estatu Batuetan.
|
|
|
Haiek gogoan, malenkonia
|
hitza
etorri zait burura. Hiztegira jo dut segituan, nire sentimendua adierazteko hitz egokia denentz jakin nahian, eta" tristura zehatz gabea" irakurri dut haren adieran.
|
|
|
Beste alde batetik, beharginen arropei erreparatu eta euren janzkera oso arrunta iruditu zaik. Modestia
|
hitza
etorri zaik gogora. Nahiz kaleko jantziak izan, urdin mahonezkoa eta errauts kolorearen arteko tonuak ugari.
|
|
|
Baietz egiten diot buruaz eta, indarrak ez dakit nondik atereaz, oinez hasten naiz. Pauso batzuk eman orduko, Pertik goizean esan dizkidan
|
hitzak
etortzen zaizkit gogora: " Ez ninan atzo hil zuten hori ezagutzen, baina berdin zidan zer zen eta zertan zebilen".
|
|
2003
|
|
|
mintzo zaizkigu. Baina oker dabiltza sasi jakintsu horiek ere; ez dakikete ber gauza direla grekozko ethnos
|
hitzetik
datorkigun, etnia, eta latinezko natio hitzak sortu digun, nazioa?.
|
|
|
Bonsai hitzaren jatorria Japoniako, bon?, bandeja, eta, sai?, planta
|
hitzetatik
dator; beraz,, planta gisa itzul daiteke erretilu edo erretilu batean?. Landareak zuhaitz txiki bat izan behar du, baina zuhaitz arrunt baten proportzioak gorde behar ditu.
|
|
|
e, Kroma? Iraultza hitza irauli
|
hitzetik
zetorrela esan hien behin, auskalo nori en  tzunda. " Bai, lurra irauli egiten da goldearekin, buelta ematen zaio", esaten hien, eta ras, ras, ras... keinua egiten huen bi eskuekin, eta denak uzten hituen iraultza hitzaren baserritar jatorriarekin txora txora eginda.
|
|
|
Eta" ontasun" horrek, gainerakoosagarriez gainera, hitzez eta idatziz euskaraz jardutekogaitasun sendoa eskatzen du.
|
Hitz
etorri erraza, hizkuntzaren barneondareaz (ohiko gramatika egiturez eta ebakeraz, doinueraz eta hitz altxorraz, esapide jatorrez eta itzulika aberatsez) jabeturik izatea, abstrakzio alorreko kontzeptu lanketarako terminologia teknikoaz ongi horniturik egotea, aldian aldiko beharrizanetarako mintzaira molde egokiez (bertako euskalkiaz zein harreman informaletarakoaldaerez) baliatzen jakitea, liter... Neurrigabeko lujoa irudituko zaio hori, agian, bati baino gehiagori.
|
|
|
Eklesian hizlari trebetasunaren bidez lortu zitekeenaren beste adibide bat ostrazismoa da. Ostrazismo hitza" ostraka"
|
hitzetik
dator(" buztin pusketa" esan nahi du), eta buztin pusketa hauek hiritik bota nahi zuten hiritar baten izena idazteko erabiltzen zituzten. Hiritarren baten izena" ostraka" gehienetan agertzen bazen, hiritik botatzen zuten hamar urtez.
|
|
|
aspaldi
|
hitza
datorkio burura, zati eta zati.
|
|
2004
|
|
|
Iparraldean Toloño mendia du muga, hegoaldean, berriz, Ebro ibaia. " Bastio"
|
hitzetik
datorkio izena herriari eta harresia, gotorlekua esan nahi du. Izan ere, Erdi Aroko herria da eta harresiz inguraturik dago.
|
|
|
Dakienak ez du jakin nahi, etadeus ez dakienak hutsaren ideia mikorik cz du. Eros gosea da, jakin mina, eta hitz hori latineko eura
|
hitzetik
datorrela eta kezka adierazi nahi duela ikusirik, zer zait falta. Zer jakincta zcrgatik edo zertako?
|
|
|
Denbora pasatu eta Liviaren argazkia topatu zuenean, Giglionneren
|
hitzak
etorri zitzaizkion gogora, zelan maitemintzen zaren sortu duzun pertsona horrekin.
|
|
|
Eskuak busti zituen, uraren leuntasun hezea ukitzeko. Esku hezeei begira, Heraklito Ilunaren
|
hitzak
etorri zitzaizkion gogora: Panta Rei7 Bizitza ibaia da.
|
|
|
Josebaren jaikitze prozesura itzuliz, gazteari, altxatzen hastean, gela osoa zurrunbilo bihurtu zitzaion. Mireia bere neska ohiaren
|
hitzak
etorri zitzaizkion gogora:
|
|
|
Gai honetan polemika gehien sortu duenape rtsonaadierazteko hitzen arteko aukerarik egokiena zein zen erabakitzea izan da. Gizon hitza erabili izan da bai maskulinoa bai generikoa adierazteko euskararen historian zehar, maskulinoa izanik, eta gizaerroa gizon
|
hitzetik
datorrela aintzat hartzen badugu, etimologikoki gizaki k maskulino izaten jarraitzen du. Honen aurrean bi jarrera egon dira:
|
|
2005
|
|
|
Homeopatia hitzak jatorri grekoa du, omoios eta pathos
|
hitzetatik
dator, antzekoa eta eritasuna esan nahi dute hurrenez hurren.
|
|
|
Azken hitz honen jatorria grekoa da baita ere, alo eta pathos
|
hitzetatik
dator, kontrakoa eta eritasuna esan nahi dute.
|
|
|
" Mostaza" latinezko" mustum ardens"
|
hitzetik
dator, mosto sutsua esan nahi baitu. Erromatarrek haziak nola erabiltzen zituzten, birrindu eta muztioarekin nahasten baitzituzten.
|
|
|
Saltsa hitza latinezko salsus
|
hitzetik
dator, gatzez ondua esan nahi baitu. Saltsak azken ukitua dira, eta, kasu honetan, plater prestatu edo gordin bat osatzen dute, ñabardura, testura eta zapore gehiagorekin.
|
|
|
Orduan, alboan, klank, segituan marrazkitxo bat egiten dut. Eguzki bat egin badut, badakit esaldi horretan eguna edo goiza
|
hitzak
badatozela. Eta poza baldin bada, kanpaitxo bat jartzen dut!
|
|
|
Naroak Ametsek azaldu ez diona ere erraz ulertu du. Mila
|
hitz
datorkio ezpainetara. Esango lioke ea Ainararekin ahaztu den, galdetuko lioke japoniar neskari ea Ametsek neska laguna daukala badakien, noraino iritsi diren ere galdetuko lioke.
|
|
|
Ondoren jertsea eta galtzak erantzi zituen. Ni, zergatik ez onartu, moztuta nengoen, sakrilegio
|
hitza
zetorkidan burura, baina, hala ere, gizonarena eginez, jokoa jarraitu nion. Haren gorputzaren kontra estutu eta desioa ahuntz basati bat legez agertu zen.
|
|
2006
|
|
|
â?, nummusâ?
|
hitzetik
dator: â?, txanponaâ?
|
|
|
etiketa, popular?
|
hitzetik
badator ere, ondo gauzaezberdina da guretzat. Postmodernitatean pop kultura nagusitu da eta literaturabera ere nahiko pop bihurtu da.
|
|
|
Hacker terminoa ingelesezko hack (moztu)
|
hitzetik
dator, eta teknologia berrien eremu jakin batzuetan erabiltzen den hitza da, programa bati egin dakizkiokeen aldaketa txikiak izendatzeko. Haren eratorria,' hacker', Massachussets eko (MIT) Institutu Teknologiko ospetsutik datorrela dirudi.
|
|
2007
|
|
|
Barrabas belar goxoaren senide dira Rumex generokoak. Landare jende hau dena bilduko duen euskarazko izen bakar bat aukeratu ezinik jarri dut izen zientifikoa, xurgatu edo murtxatu adierazten duen latineko rumo
|
hitzetik
datorrena. Erromatarrek, inondik ere, egarria asetzeko mineta, mingotsa, goxoa, belar gazia edo gazigarratza (Rumex acetosa) murtxakatzen zuten, oxalato garratzak freskagarri egiten baitu.Geure iparrenetik iparraldera jan ere egiten dutela adituagatik geurean ez da ez genero ederra, alapinkua!
|
|
|
Termino hau grezierazko ortho (zuzen) eta orexis (apetitua)
|
hitzetatik
dator.
|
|
|
Hartaz gogoratzen naizenean, anabasa?
|
hitza
etortzen zait burura. Hango kuxidadea!
|
|
|
Egokiari begiratu behar dio hizlariak, ez bakarrik ideiei gagozkielarik, baizik eta baita hitzei gagozkielarik ere. Hitzaldiaren zentzu ona ideietatik nahiz
|
hitzetatik
etorriko da; era berean artikuluaren zentzu ona, nahiz kritikarena edo erreportajearena. Ez ahaztu kazetariak garela.
|
|
|
Bi hitzek osatzen dabe Wikipedia berba: wiki, zeina wiki wiki
|
hitzetik
baitator (azkar hawaiiarreraz) eta pedia, paideia hitzetik datorrena (hezkuntza greko klasikoz). Wikipedian batzen diran artikuluak mundu osoko milaka boluntarioek idazten dabez eta edozein pertsonak alda ditzake artikulu gehienak.
|
|
2008
|
|
|
Erantzun zaileko galderen eta ametsez eta ilusioz beteriko egunen ostean, Olentzeroren aurrean gure Manex, Nora eta Haizearen begietan ikusi nuen argiak zirrara eragin zidan, hunkitu egin ninduen. Hormetako
|
hitzak
etorri zitzaizkidan gogora, eta are gupidagabeagoak ikusi nituen, orduan.
|
|
|
|
hitzetik
datorrela (harriz egindako galtzada esan nahi du), baina José Manuel Roldán Hervás katedradunak besterik dio
|
|
|
|
hitzetik
datorrela (harlauzak jarri esan nahi du): Herriak entzun zuen arabierazko hitz arrotz haren hotsa, eta gaztelaniaz gehien hurbiltzen zitzaionaren bidetik bereganatu zuen; platahitza zen hori.
|
|
|
(asuna)
|
hitzetik
dator izena.
|
|
|
Pixel hitza ingelesezko Picture Element
|
hitzetatik
dator, eta irudi digitalaren unitaterik txikiena da. Izan ere, edozein irudi digital dela argazki bat, marrazki bat, bideo bat pixel matrize batek osatua da.
|
|
|
Niri dagokidanez, tankera hartzen hasia nintzen. Ben Gunnen azken
|
hitzak
etorri zitzaizkidan gogora. Eta pentsatu nuen bisitatxoren bat egina izango ziela bukaneroei denak suaren inguruan mozkortuta zeuden bitartean, eta kalkulatu nuen, pozik kalkulatu ere, hamalau etsairi bakarrik egin geniela aurre.
|
|
|
Irlanda aipatu, eta oraindik orain euskaltzale bati irakurri dizkiodan
|
hitzak
etorri zaizkit burura. Asentxio Hondartzabalaren hitzok ederki marrazten digute egin behar ez genukeenaren ibilbidea, eredutzat hartu behar ez genukeenaren jokamoldea:
|
|
|
// Pijama hitza Hindi ko â?, pae jamahâ??
|
hitzetik
dator, eta â?, hanketarako janzkiâ, esan nahi du.
|
|
|
123, 239; Azkue-ren hiztegian zumake> Bot.
|
Hitza
dator).
|
|
|
ALIZIA k bikotearengan jartzen du arreta berriro ere. Hortik, Leonorrek esandako
|
hitzak
etorriko zaizkio gogora:
|
|
|
Afasia jasotzailea edo afasia jariakorra dutela esaten da. Jasotzailea, ulermenean dutelako arazoa; eta jariakorra, ez dutelako
|
hitz
etorria galdu.
|
|
|
Azalpen bat: ISO ez da akronimo bat, grekozko “iso”
|
hitzetik
dator, eta berdin esan nahi du. ISO 9001 arauak kalitatea kudeatzeko sistema baterako baldintzak zehazten ditu.
|
|
|
Burutazio horiek izango zituen espainiarrak berak ere Zarauztik Garateko gainera bidean, baina laster hasi zen batera eta bestera begira, gertatzen ari zena sinetsi ezinik. Donostiako Klasikoa aipatzearekin batera Jaizkibel
|
hitza
datorkie gehienei burura, baina atzo Jaizkibel igaro zutenik ere ez zen ohartu ia inor. Jaizkibelen, hasi eta bukatu, ia ez zen zalapartarik izan, aurretik ezustean nahikoa izan baitzen.
|
|
|
Edozein ordenatan, Sajoandegiko festak, Oskorri, San Joan suak, ez dakit nondik hasi baina mihi puntara batek entzun ahala
|
hitz
datozkit nire oroimenak kontatzeko. Ez denak atseginak, baina bai bitxiak gaur bizi dugunetik ikusteko.
|
|
|
Bukatzean elkarrengandik oso urruti gabiltzala pentsatu dut. Eta gero Rei Kawakuboren
|
hitzak
etorri zaizkit gogora: " Emakumeak sufritu du, baina garaile jalgi da atsekabetik, zauriak ageri zaizkio, baina baita poza ere.
|
|
|
Topo egin dugu. Patua
|
hitza
etorri zait gogora ustekabe ergela azaltzeko, gehiegizkoa dela jakinik. Kasualitatea, gehienez ere.
|
|
|
Hitz horiek esan aise, odola igotzen zaio zainetan gora eta aurpegiak zurbiltasunetik gorritasunera egiten dio txango. Beste zerbait ere esan behar duela dirudi, eztultxoa egiten baitu, baina ez zaio
|
hitzik
etortzen, bat batean deserosoa egingo balitzaio bezala, edo lotsatzekoa, gizasemearekin aurpegiz aurpegi egotea.
|
|
|
Eta niri, masa. Masa
|
hitza
etorri zitzaidan bigarrengoz burura. Gaiztoa izango naiz, baina aipatutako moldeko esaldiak entzunda badirudi Olaziregik eta Etxeberriak masa ikusten dutela azken urteotako liburuetan.
|
|
2009
|
|
|
|
Hitzak
dator segidan. Oriotarraren eleak dituzu:
|
|
|
Zergatik indartzen edo ahultzen da hizkuntza baten erabilera? Zergatik ahazten edo atzentzen zaio zenbait hiztuni bere hasierako (edo geroagoko) hizkuntza, eta beste bat nagusitzen bere
|
hitz
etorrian, erraztasunean eta funtzionaltasunean. Zein prozesu psikologiko, sozial eta kultural daude, zenbait hizkuntzatan hain begien bistakoa den interferentziaren eta konmutazioaren atzean?
|
|
|
Nutra nutrition
|
hitzetik
dator, eta zeutiko pharmaceutical etik. Hortaz, nahiz eta aditu guztiak ez datozen bat definizio bakarrean, honela defini dezakegu nutrazeutiko bat: elikagaia edo elikagaiaren parte izanik, duen aktibitate biologikoagatik onura medikoak eskaintzen dituen jatorri naturaleko substantzia.
|
|
|
Banindoan, bada, oinez metrorantz, eta espaloiaren izkinatik, please, help?
|
hitzak
etorri zitzaizkidan. Bulegotarako bi etxeorratzen artean, suteetarako ur aho handi batean jesarrita, txiki, Jeronimo indioaren antza zuen gizaseme bat zegoen, diru eske.
|
|
|
Domingok bere alde alaia erakutsi nahi zion Adari, bai, baina, biak bakarrik geratu zirenean, tristura handi bat nagusitu zitzaion, arestian egindako ahaleginak ere izango zuen hartan zerikusirik?, baita Adari zerbait esateko kezka ere, arrebarekin zorretan zegoelakoan, harexi agindu baitzion noizbait hegan eramango zuela; Domingori, baina, ez zitzaizkion esan nahi zituèn
|
hitzak
etortzen, beste batzuk baizik, mikatzak eta mingarrak: eskua galdu dut, ametsa galdu dut, guztia galdu dut, eta zertarako nahi dut bizitza?, nahiz eta haiek ere norbaiti jaurti zizkion noizbait:
|
|
|
Nebaren hitzak arrebarena zekarren, eta arrebarenak nebarena: esan nahi baita Domingoren txanda zela eta Domingok zerbait esan behar ziola Adari, baina Domingori ez zitzaizkion
|
hitzak
etortzen, ez zitzaizkion etortzen, harik eta, ezintasunak estututa, buruan zeuzkanak jaurti zizkion arte:
|
|
|
Orduan, baina, Adaren oinazea, bere berea ere bazena, adimenaren akuilagarri gertatu balitzaio bezala, nahi zituèn
|
hitzak
etorri zitzaizkion Domingori:
|
|
|
odol izozte hartan zerikusirik, baita aitaren jarrera burgoiak ere), Teofilo Maria isilik egon zen ordura arte; aita hain zapaldua ikusi zuenean, baina, zerbait piztu zen bere baitan, berezko orbetartasunari zeriòn harrotasunak edo eraginda; hasieran txinparta bat baizik ez zena, ordea, gorputz osora hedatu zitzaion begien itxi ireki batean, odoltzat gasolina balu bezala, sua gero eta suago egiten zuena, izotzak hartutako bazterrak istantean urtuz; su hark, gainera, bazituen hiru gar gutxienez: gorrotoaren garra, mendeku gosearena eta nahi eta ezinarena; hain zegoen Teofilo Maria suaren menera, antza, non suzko eta amorruzko
|
hitzak
etorri zitzaizkion burura, ziurki: –Utzi bakean nire aita, putakumeak!?, adibidez, edo, behin azalpenak ematen hasiz gero, zera:
|
|
|
Teofilo Mariak, izan ere, atsegin behar zuen Tasioren esku laztana, nola ez, bada, baldin eta, bion arteko harremanetan, begiak, begiaren lekua ez ezik, eskuarena ere hartu izan bazuen maiz!?; aldi berean, baina, gogoan behar zituen familiatik eta familiaren ingurutik, baita gizartetik ere, azken batean?, urtez urte jasotako pentsamolde eta aurreiritzi guztiak, marra ez igarotzera bultzatzen zutenak? behartzen ere bai, antza, bospasei segundoren ondotik, aitaren
|
hitzak
etorri ote zitzaizkion orduantxe, agindu erdi sakratu baten forma hartzen zutenak: noiz ezkondu behar duzu eta noiz ezkondu behar duzu, urte batzuk badituzu-eta, zure eskuan baitago orbetarren jarraipena eta gure odolaren izatea ala ez izatea???
|
|
|
une hartan, gainera, lurrera lotzen zuèn harrokeriatik ihes egin nahi zuen, eta, hala, Teofilo Maria bakean utzi zutenean, harengana hurbildu eta bihotz bihotzez esan zion: . Zorionak?, jarraian askatasun sentimendu neurrigabe batek hartzen zuela, gainetik karga izugarri bat kendu baliote bezala, gorputz arintzearekin batera sentimenduari forma ematen ziotèn
|
hitzak
zetozkion bitartean, Teofilo Mariari zuzenduak eta mihira bidean isilduak: zuretzat jauregia, zuretzat fabrika, zuretzat lur guztia eta lurtarren harrokeria guztiak, nik abioi bat izango baitut noizbait etxe, eta aire zabala lur, seguru nago, gero eta seguruago nago?
|
|
|
Papurtuta dago. Erabili du pila bat, ze partiturak eta
|
hitzak
datoz bertan. Haika Mutil, Bereterretxeren Kantorea, hementxe dauzka seinalatuta.
|
|
|
Emakumeak gizonak baino adierazkorragoak dira.
|
Hitz
etorri aberatsagoa, irribarre gehiago, ukipen gehiago agertzen dituzte.
|
|
|
–Arkitekturitza?
|
hitza
datorkigu burura,. Arkitekto, eta. Ingeniaritza?
|
|
|
Mutil gazte euskaldun batek aurkezten ditu bideoklipak bere adinekoentzako musika izanen dela pentsatu dut; euskara garbia du, eta hitz aspertu freskoa, betarik balu: baina bi
|
hitzetan
dator proposamena, loditzeko informaziorik gabe.
|
|
|
Eta BKKB egiturakoak ere kanpora: eske, urde... eta baita bazter ere, latinezko praesepe
|
hitzetik
datorkeelako. Eta pentsatzea ere grandi eta handi hitzak lotzeagatik Lakarrak Vennemann kritikatu duela!
|
|
|
Koreografiaren diseinuak, ordea, ez du aparteko emoziorik transmititu, eta balizko emozio bakarra esandako diskoko musika eta
|
hitzetatik
etorri da, edo bestela, dantzarien solo eta duo ikusgarrietatik. Hala ere, saioetariko batzuetan mugimenduak batere asmorik gabea zirudien, dantzari bakoitzaren distira erakusteko diseinatuta balego bezala eta, aukeran, nik nahiago izan dut musikarik gabeko pasarteetan sortzen zen giro misteriotsu eta iragarlea.
|
|
|
Lau zaldik lerro berean daramaten gurdia da koadriga. Latinezko quadri (lau) eta jungere (uztartu)
|
hitzetatik
dator. Ibilgailu horretan sartzen ziren Erroman jeneral garaileak, baina, batez ere, aurigek (koadriga gidariek) eramaten zituzten, gaur egun belarraz estalita dagoen Circus Maximus erraldoian, Erroman.
|
|
|
Teofilo Maria nora ezean gelditu zen: ...eta, bion arteko harremanetan, begiak, begiaren lekua ez ezik, eskuarena ere hartu izan bazuen maiz! –; aldi berean, baina, gogoan behar zituen familiatik eta familiaren ingurutik –baita gizartetik ere, azken batean–, urtez urte jasotako pentsamolde eta aurreiritzi guztiak, marra ez igarotzera bultzatzen zutenak... behartzen ere bai, antza, bospasei segundoren ondotik –aitaren
|
hitzak
etorri ote zitzaizkion orduantxe, agindu erdi sakratu baten forma hartzen zutenak: noiz ezkondu behar duzu eta noiz ezkondu behar duzu, urte batzuk badituzu-eta, zure eskuan baitago orbetarren jarraipena eta gure odolaren izatea ala ez izatea...? – eskua bortizki erretiratu eta honela esan baitzion modu oies bezain gisagabean:
|
|
|
Odola ere izoztuta baitzuen, beharbada (ezusteko egoerak bazuen –izango ez zuen, bada! – odol izozte hartan zerikusirik, baita aitaren jarrera burgoiak ere), Teofilo Maria isilik egon zen ordura arte; aita hain zapaldua ikusi zuenean, baina, zerbait piztu zen bere baitan, berezko orbetartasunari zeriòn harrotasunak edo eraginda; hasieran txinparta bat baizik ez zena, ordea, gorputz osora hedatu zitzaion begien itxi ireki batean, odoltzat gasolina balu bezala, sua gero eta suago egiten zuena, izotzak hartutako bazterrak istantean urtuz; su hark, gainera, bazituen hiru gar gutxienez: gorrotoaren garra, mendeku gosearena eta nahi eta ezinarena; hain zegoen Teofilo Maria suaren menera, antza, non suzko eta amorruzko
|
hitzak
etorri zitzaizkion burura, ziurki: " Utzi bakean nire aita, putakumeak!", adibidez, edo, behin azalpenak ematen hasiz gero, zera:
|
|
|
Domingok bere alde alaia erakutsi nahi zion Adari, bai, baina, biak bakarrik geratu zirenean, tristura handi bat nagusitu zitzaion –arestian egindako ahaleginak ere izango zuen hartan zerikusirik–, baita Adari zerbait esateko kezka ere, arrebarekin zorretan zegoelakoan, harexi agindu baitzion noizbait hegan eramango zuela; Domingori, baina, ez zitzaizkion esan nahi zituèn
|
hitzak
etortzen, beste batzuk baizik, mikatzak eta mingarrak: eskua galdu dut, ametsa galdu dut, guztia galdu dut, eta zertarako nahi dut bizitza?, nahiz eta haiek ere norbaiti jaurti zizkion noizbait:
|
|
|
Nebaren hitzak arrebarena zekarren, eta arrebarenak nebarena: esan nahi baita Domingoren txanda zela eta Domingok zerbait esan behar ziola Adari, baina Domingori ez zitzaizkion
|
hitzak
etortzen, ez zitzaizkion etortzen... harik eta, ezintasunak estututa, buruan zeuzkanak jaurti zizkion arte:
|
|
|
Orduan, baina, Adaren oinazea, bere berea ere bazena, adimenaren akuilagarri gertatu balitzaio bezala, nahi zituèn
|
hitzak
etorri zitzaizkion Domingori:
|
|
|
une hartan, gainera, lurrera lotzen zuèn harrokeriatik ihes egin nahi zuen, eta, hala, Teofilo Maria bakean utzi zutenean, harengana hurbildu eta bihotz bihotzez esan zion: " Zorionak", jarraian askatasun sentimendu neurrigabe batek hartzen zuela, gainetik karga izugarri bat kendu baliote bezala, gorputz arintzearekin batera sentimenduari forma ematen ziotèn
|
hitzak
zetozkion bitartean, Teofilo Mariari zuzenduak eta mihira bidean isilduak: zuretzat jauregia, zuretzat fabrika, zuretzat lur guztia eta lurtarren harrokeria guztiak, nik abioi bat izango baitut noizbait etxe, eta aire zabala lur, seguru nago, gero eta seguruago nago...
|
|
|
Ibai ondotik pasatzean, ur lasterrari begiratu zion. Morasánen
|
hitzak
etorri zitzaizkion burura: " Etengabe aldatzeko bokazioa"...
|
|
|
Eskolaren bidez eskuratutako hizkuntzetan
|
hitz
etorri erraza lortzeak eta hitz etorri on horri eusteak gehiago zor die eskolaz kanpoko ikasleen mintza jardunari eta eskola-aldia amaitu ondoko faktore soziolinguistikoei (hizkuntza hori sarri erabiltzeko aukerari, erabilera horren balio funtzionalari eta antzeko faktoreei), eskola barneko faktoreei (ikastordu kopuruari, irakasteko metodologiari eta ikasmaterialei) baino. Horregatik beragatik, ikusmira ez da eskolan bakarrik jarri behar, ez eta eskolan gehi haur garaiko familian.
|
|
|
Eskolaren bidez eskuratutako hizkuntzetan hitz etorri erraza lortzeak eta
|
hitz
etorri on horri eusteak gehiago zor die eskolaz kanpoko ikasleen mintza jardunari eta eskola-aldia amaitu ondoko faktore soziolinguistikoei (hizkuntza hori sarri erabiltzeko aukerari, erabilera horren balio funtzionalari eta antzeko faktoreei), eskola barneko faktoreei (ikastordu kopuruari, irakasteko metodologiari eta ikasmaterialei) baino. Horregatik beragatik, ikusmira ez da eskolan bakarrik jarri behar, ez eta eskolan gehi haur garaiko familian.
|
|
2010
|
|
|
ekonomikoki familia nahiko aberatsen seme alabak izan ziren (nahiz eta laster edozein maila sozialetara zabaldu zen). Mod hitza modern jazz
|
hitzetik
dator; izan ere, asko gustatzen zitzaien musika mota hori. Egunean zehar lanbide xumeak izan ohi zituzten, gauean mod bilakatzeko:
|
|
|
Pozoiaz, agintekeriaz eta bakardadeaz gutxik bezala zekiten erromatarrek emana da Juglans izena. Latinez intxaurra esateko hitza da eta jovis (Jupiter) eta glans (ezkur)
|
hitzetatik
dator, hau da, Jupiterren ezkurra da intxaurra. Azak ontzeko, regia hitzak errege, hotsandiko esan nahi du.
|
|
|
Hirugarren saria hitzez
|
hitz
dator bat On Zientzia lehiaketa barne hartu duen ekitaldi sortaren leloarekin: Passion for Knowledge.
|
|
|
Galduta nengoen, zinez:
|
hitzak
zetozkidan, bai, baina ezin esan nituenak. Eta Teok aurrera egin zuen, jakina:
|
|
|
esan nizun, halako zerbait?; Jainkoak ni ukitu ninduen, bai, eta ez nuen dudan jarri Jainkoak ukituak zu ere ukituko zintuela, orduantxe ukitu ere, ezinbestean; zuk, baina, esaldi bakarrarekin erantzun zenion, ordainean, nire hitz jarioari: . Haur fedea ez zait nahikoa?; hitzik gabe gelditu nintzen, baina ez
|
hitzak
etorri ez zitzaizkidalako. Jesusen hitzekin erantzutea bururatu zitzaidan: –Haurrak egiten ez bazarete, ez zarete zeruko erresuman sartuko??, baizik eta zuk ezohiko begi haiek jarri zenizkidalako, bizitzan behin sentitu izan dut zure begirada era horretan, eta orduantxe izan zen!?, ez apalak, ez ziren hiltzera kondenatua dagoen ardi batenak?
|
|
|
sutan nengoen: hain sutan, non burutik ere pasatu baitzitzaidan etxetik orduantxe alde egitea, Madrilera edo edonora, baina, irrikaren oldarrarekin batera, Bibiren
|
hitzak
zetozkidan burura, hitz eman ez nion, bada, lagundu egingo niola Teofilo Mariari aurre egiten, farmazialariarekin bizi zuèn abentura zela-eta!?, etxean gelditzera behartzen nindutenak?
|
|
|
baita zure irri harroa ere. Eta erantzuteko gogoz,
|
hitzak
zetozkidan ezpainetara?. Nazionalistak gu?. Zuek bai galantak, espainiar guztiak, ezkerrekoak nahiz eskuinekoak, Franco bezalakoak baitzarete alor horretan!
|
|
|
Orduan?? Meyer jaunaren beraren
|
hitzak
zetozkidan burura: –Zer gertatu zen Masadan, Damaso?
|
|
|
usain txar hura batez ere, sudur mintzei itsasten zitzaiena; ez zen usain ustel bat, gorotzari edo simaurrari darienaren parekoa, aitortu ere, aitortu behar dizut atsegin dudala, gezurra badirudi ere, gorotz simaurren usaina: ...atera ote zituzten, bada??, non berezko ezinikusi bat eragiten baitzidaten, zuri bezala, Damaso!?, baita beldurraren atarian jartzen ere; nola ez, bada, haietako batzuk (anarkistak eta komunistak bereziki) etsaitzat eta deabruaren jarraitzailetzat bazituen aitak!; aldi berean, baina, nola egon zitekeen Domingo jendaila haren alde, apo eta sugegorri pozoitsuen alde??; egia da batzuetan ebanjelioko
|
hitzak
etortzen zitzaizkidala, baztertuen aldekoak, azkenak aurren eta aurrenak azken, baina egia da, halaber, oin punten gainean pasatzen nintzela hitz haien gainean?; nire defentsa mekanismo psikikoek izango zuten hartan zerikusirik, nire beldurra, nire nazka eta nire ezinikusia ezkutatzeko ahaleginean, nire ezinikusi hura, bide batez, berezko zerbait ote zen, edo langileei nièn inbidiatik ote zetork... ebanjelioko baztertuak, beraz, ez ziren langile jainkogabe haiek, igitaiaren eta mailuaren ikurra goratzen zutenak, ospitaleetako gaixo errukarriak baizik, minbiziak edo tuberkulosiak jota egon arren minak eta oinazeak Jainkoari apalki eskaintzen zizkiotenak, nik idealizatutako baserritar jendea ere sartuko nuen talde hartan, halako batean!?, ni neu ere garai batean ibili nintzen bezala; guztiaz ere, ez dakusan begiak, esaera zaharrak dioen bezala?
|
|
|
benetako testuak dira, dokumentuei oharrak egiteko erabiltzen dira edo zerrendak egiteko, eta ekonomiarekin edo gizartearen kontrolarekin lotuta egon ohi dira. Ostrakoi
|
hitzetik
dator ostrazismo hitza, Grezia zaharrean, hiritik norbait kanporatzeko bozketetan, ostrakak erabiltzen zirelako boto txartel moduan, aukeratutakoaren izena ipintzeko. Grafitoak moztuta agertu ohi dira gainera, baina ostrakak, berriz, osorik, testu edo mezu osoa puska horretan idatzi behar zelako.
|