|
2000
|
|
|
Txomin Peillen eta Jon Miranderen eskutik, 1962an sortu eta urtebete beranduago itxi zen «Igela» aldizkari berritzailea izan zen aitzindari eduki erotikoen arloan. Peillenek berak eduki horiek definitzerakoan ez zuen erotiko
|
hitza
erabili: «Guk erabilitako gaiak, lizunkeria satira eta likiskeria ziren».
|
|
|
Liburu honi buruzko komentariogileek (Jose Mari Iturraldek epilogoan, G. Markuletak...) liburuaren garraztasuna azpimarratu dute etengabe," baltza, latza eta garratza" da, Markuletaren artikuluaren izenburuko
|
hitzak
erabiliz (El Diario Vasco, Zabalik,, 3 or.). Egile honek garraztasun hori kartzelako esperientziaren isla" zuzenegia" izateari egozten diotela aurreratzen du.
|
|
|
Baina, Lingua Navarrorum zer zen jakiteko, inork zalantzarik izan ez dezan, on zaigu agiriak lekuko jartzea. Liburu honetan bertan (68 orrialdean) dugu Iruñeko apezpiku Petrus II.aren aipamen hura, unamaizter eta buruzagi
|
hitzak
erabiltzen dituena. Beraz, hori irakurriz ez dago inondikako zalantzarik Lingua Navarrorum euskara zela eta ez beste.
|
|
|
Horregatik izan da beti disentsuaren ikurra. Edogaur egun gero eta gehiago erabiltzen diren
|
hitzak
erabiltzearren, sistema espainolarekiko intsumiso eta desobediente. Euskaldun izateko eta bizitzeko beste modurik ezdagoela erakutsiz.
|
|
|
Publikotasunean oinarrituriko politikotasuna defendituz, ez du onartzen zenbaitekdefenditzen omen duten hizkuntzaren, neutrotasuna?, J. M. Odriozola-rekin bat eginiketa haren
|
hitzak
erabiliz. –Odriozolak ez du ulertzen, hizkuntzaren neutrotasuna?
|
|
|
Colon en beraren
|
hitzak
erabiliz, Bestard ek eta Contreras ek diote:
|
|
|
Irrati albisteetan, ingelesdunek, gossip?
|
hitza
darabilte hori adierazteko, objektibotasunari eta zuzentasunari traba ipintzen diena. Eta hizkimizkia, hein batez, Europako juduek yiddishez esan ohi duten bezala, arrazismoaren parekoa da.
|
|
|
(Martínez de Sousa, 1992, 57),, mezu baten inpaktua, hedapena edo arrakasta?, alegia. Kasu horretan, euskaraz audientzia
|
hitza
erabiltzen dugu. Beraz, dela egintza, dela kopuru edo indizea, euskaraz ez dugu zertan beti hitz berbera (audientzia) erabili, erdaraz ele bakarraz erabiltzen diren kontzeptuak adierazteko.
|
|
|
Esaterako,, behiala?
|
hitza
erabili ordez (Ipar Euskal Herriko hitza izan eta literatur arloan oso hedatuta egon arren), behinola?,, aspaldi, edo, antzina?
|
|
|
Soinuen bertsio horiei fono izena ematen diegu eta kortxete artean idazten dira. Fono multzo bat daukagunean, fonema baten bertsioak alegia, alofono
|
hitza
darabilgu. Beraz, fonetikak hizkeraren soinuen ezaugarrien estudio orokorra egiten du.
|
|
|
Fase honetan Estatuak Estatu Nazioaren kultura (nazio menperatzailearen kultura, Esteva ren hitzetan) zabaltzen die bere menpean dauden beste nazioei, hauek lehenago menpekotasun politikoa zen hartatik, orain kultur menpekotasunaren dominazio subjektuak bihurtzen direlarik. Nahiz eta estatuaren zentripetismoa beti erabatekoa ez dela jakin, Gellner en
|
hitzak
erabiliz, begien bistan dugun egoera hauxe dela esan daiteke:
|
|
|
Izan ere, Estatu Nazioaren kontzeptupean Estatua eta Nazioa bat etorrarazteko beharraren eraginez, eraikuntza nazionalera zuzenduriko neurrien artean, Estatuak zeregin integratzailea eman zion heziketari. Zenbait adituk behin baino gehiagotan aipatzen duten Hobsbawn historialariaren
|
hitzak
erabiliz, XIX. mendea, nazio fabrikatzearen, denboraldia dugu; Estatuak gizartearen homogeneizatzeari ekin zion eskuartean zituen tresnak erabiliz, armada eta eskola besteak beste, Estatuaren nazionalismoa zabaltzeko.
|
|
|
fonctionaires de l' Etat? bihurtuz95, Guizot en
|
hitzak
erabiliz. Zer esanik ez, irakaslea Estatuaren begirada zorrotzaren pean eduki behar zen eta, ondorioz, ezarriko zen Estatuaren ikuskaritza mekanismo honen ardatz nagusienetariko bat suertatuko zen:
|
|
|
nazioarekiko atxikimendua bata, eta Estatuaren erakundeak onartzea bestea. Hala, Plenel en109
|
hitzak
erabiliz, hezkuntza sistemak, funtsean politikoa den Estatua sortu eta antolaturiko lurraldea eraikitzen laguntzen du, eta Estatuak, ematen duen eskolaren irudi ideologikoari esker, mistifikatu egiten du ideia hori, eskola Estatu Nazioarentzat arriskutsuak diren edo izan daitezkeen arazoak kamuflatzeko, ezkutatzeko, eta urtzeko gai bihurtzen duelarik.
|
|
|
Probintziak irakasle eskolez ere arduratuko ziren. Gai honek duen garrantziarengatik, oinarrizko irakaskuntzako irakasle eta hauen prestakuntzarako eskolei atal berezia eskaintzea pentsatu dugu, izan ere, Davila ren
|
hitzak
erabiliz, Estatuaren zerbitzura dagoen ejertzitoa dugu irakasleena. Horregatik, azterketa zehatza merezi duelakoan gaude.
|
|
|
–El nombramiento de Profesores de los Establecimientos públicos corresponde al Gobierno? (169 art), gainera, irakaskuntzaren hiru mailetan antzeko hautaketa sistema ezarri zen, Estatua berriro jaun eta jabe agertuz bere zerbitzurako ejertzitoa Dávila ren221
|
hitzak
erabiltzearren antolatu nahirik.
|
|
|
Eta nik baietz esan diot. Ez dakit ze
|
hitz
erabili dudan baiezkoa emateko, berbok berez egin baitidate ihes eztarritik, eta beraz ez dut aukerarik izan nire erantzuna gramatikalki zuzena zen frogatzeko.
|
|
|
Eta aitak sehiak bildu eta zirimonia maisua presentatu zien, gaztelania hutsez, zeren eta Villagrandeko dukearen bisitaren aitzinean nahi baitzuen haiek guztiek gaztelaniaz egin zezaten, ahalik eta gehien, bi hilabete eskas haietan, zekitenak hobeki mintza zitezen eta ez zekitenak gutieneko
|
hitzen
erabiltzerat hel zitezen, dukearekin eta dukearen segizioarekin konplituki konplitu ahal izaiteko, haiek jauregirat zitezenerako. Eta gero, hobeki endelega ahal zezaten, euskaraz, erran zien:
|
|
|
Oroimena bortxatuta ere, ez nuen gogoan Charly" damu"
|
hitza
erabiltzen. Hunkitua eta aldi berean ahalketua nintzen.
|
|
|
|
Hitz
erabiliegiak gure artean sorrarazi zuen isiltasunak harlauza baten pisua zuen. Ez nuen gehiago errateko eta Unai Maiterekin ari zen, bere ganberan jostetan.
|
|
|
Luisek suizidarena egiten zuen ur ertzeraino hurbildurik, eta Adelak eta Estherrek handik indarka atera nahi zutelako itxurak egiten zituzten. Tomek, azkenik, argazkia atera die (berak retratero
|
hitza
erabiltzen zuen argazkilari esateko). Eskerrak ez didaten esan argazkia ateratzeko.
|
|
|
Bala batek giza gorputzean zelako txikizioa eragin dezakeen ikusteko, ez dago hori baino froga hoberik. Orain badakigu marka horretako pistola batek, sei bat metrotik tiro eginez gero, hori bezalako zulo bat sortuko lukeela zure gorputzean (ongi oroitzen naiz" zure"
|
hitza
erabili zuela, edo" lizukeela" bestela). Eta harrigarriena zera da:
|
|
|
9 Ideal hau izendatzeko, greziarrek" isonomia"
|
hitza
erabiltzen zuten.
|
|
|
Kasu honetan elearen erabileraren zilegitasuna ukatu dugu.
|
Hitza
erabiltzen duen pertsona babigak diren gauza batzuk eta ez diren beste batzuk daudelakoan badabil behin eta berriro, giza adimen xume eta finituak babiga dena betiko sekretua izango dela kontuan izatea besterik ez du, bitartean hitz jario hutsal lez izenda dezakegun arren.59
|
|
2001
|
|
|
" Linguistikaren edo soziolinguistikaren aldetik, lurralde edo zona horiek nahiz eta geroz eta gehiago ari garen entzuten edo erabiltzen ohitzen, oinarririk gabeko kontzeptu edo mugaketa dira. Parlante
|
hitza
erabiltzean eta lurraldeari laguntzen, zentzu gutxiko edo zehaztasun txikiko esaera dela azpimarratu behar. Lurralde parlante edo vascoparlantea berez ere gogorra egiten bazaigu pentsatzea, noiz eta nola hasten da?
|
|
|
Zubiak egiten saiatu naiz. Axularrek erabili zituen eta gaur egun gutxi erabiltzen diren
|
hitzak
erabiltzen ditut, euskaldun gehientsuenentzat ezezagunak direnak, baina horien inguruan hitz sinonimoak jartzen ahalegindu naiz, bat gutxienez".
|
|
|
Nik sekula ez dut" tolerantzia"
|
hitza
erabiltzen, diktadorea eta harroa delako. Zera esan nahi du hitz horrek:
|
|
|
Hamaika pauso, gure iritzi apalean, Saizarbitoriak orain artean egin duen ahalegin anbiziosoena gerta daiteke, nobelaren beraren luzeraz haratago, kontaketa biribila, oso" lotua" eskaintzen digulako. Forma eta egitura literario berri bat egiten saiatu da egilea, bere
|
hitzak
erabiliz" abentura literario" berri bat. Ildo honetan, jarraian datozen puntuetan, nobela honek gure baitan sortu duen irakurketa argitzen saiatuko gara, abiapuntua goian esandakoa izango delarik:
|
|
|
Garraztasun zuzena, ahoan zapore garapen egokikoa, bukaera leun eta atseginekoa. ...ato litroko) 0,71 0,93 0,21 0,72 0,73 0,66 0,76 0,74 Kloruroak (gr. sodio kloruro litroko) 0,24 0,04 0,4 0,03 0,27 0,03 0,13 0,16 Kontsumi tzaileen dastaketa (1 9) 6,8 6,4 6,4 6,6 6,6 6,4 5,8 6,5 Adituen dastaketa (0 100) 64 84 67 70 67 63 74 71(*) Arauak Vinagre de Jerez" izen bakartzat onartzen du eta, bestetik, gainerako ozpin guztiei dagokienez, Xerezko Ozpina gogora ekar dezakeen zeinahi
|
hitz
erabiltzea debekatzen du.
|
|
|
– Behin eta berriro elkarrizketa
|
hitza
erabiltzen genuen, ez trebakuntza edohorrelakorik. Hau da, helburua ikasleak gogoeta egitera bultzatzea zen, etaez ikas prozesuari buruz irakasleok ditugun usteak inposatzea.
|
|
|
Lehen azalpenaren arabera, talde horretako historialariei, oso ulergarriak ezdiren arrazoiengatik, feudalismo
|
hitza
erabiltzea gustatzen ez bazaie ere15?, feudalismoaren ezarpena ukaezina da Goi Erdi Aroko Nafarroan. Bestela esanda, Iruñeko erresumako gizarteaz hitz egiten dutenean, egiten duten deskribapenetikondorio hori atera daiteke behintzat.
|
|
|
delakoaz nahiago du, feudal?
|
hitza
erabiltzea baino: ik.. Nobleza navarra?, 231 orr.
|
|
|
Baina hori, Sokrate, ez al litzateke eguna definitzen saiatzea bezala, gauaren izaera zertan den jakin gabe? Posible al da egun
|
hitza
erabiltzea, gau hitza oraindikan asmatzeke bada, galdetu zidan eta erantzun baten faltan luze gabe jarraitu zuen.
|
|
|
hitza. Grezia osoa korritu arren ez duzu
|
hitza
erabiltzen duen inolako animaliarik topatuko, eta are gehiago esango nuke, itsasotik haratago joateko beharrezkoa den ausardia bazenu, ez zenuke ez ohian hezeetan, ez basamortu idor haietan beste inolako animaliarik topatuko gizakia baino. Egia da, animaliek soinu ezberdinak igortzen dituztela, baina bakardadean ere luzatzen dituztenez gero, ondoriotza genezake, ez direla igorritako hots horiek modu erabat kontzientean burutzen, gizakiaren kasuan bezala, baizik dituzten sentsazioak automatikoki botatzen dira, bat batean, hitz bihurtu gabe.
|
|
|
osatzen dituzte beren hitz eskolatuak. Horrelaxe, artzain edo ikazkin euskaldun bati azaltzen badizkiogu teologiaren edo fisikaren ezkutu sakonak, jabetuko da gure hitzen mamiaz; ez, ordea, erdaldun ezjakin bat, erdaraz sail horietan erabili ohi diren
|
hitzak
badarabiltzagu.
|
|
|
Besteek, berriz, beste maila beherago batean gelditzen dira. Etxeberriren
|
hitzak
erabiliko ditut (Manuala, I, 31):
|
|
|
Lur-ek kasu horretan eraman duen politika konkretuaren kritika egin nahi zuen P. Gartziak, zerbait zabalagoaren sintoma kezkagarria izan daitekeelakoan. Nik baino gehiago dakien Ramon Saizarbitoriaren
|
hitzak
erabiliz:
|
|
|
Horrela, inperioak komunikazio unib ertsalenli nguafrancabe rria lortu du, eta global democratic marketplacea renpentsamendura heldu garamanagem entedo kudeaketarengarai postmodernoan. Nazioarteko sareek kudeaketa zientzien hiztegia errepikatzen dute, best seller, reengin eeri ng, workshop, networking, lobbying, think tanks, mall eta halako
|
hitzak
erabiliz, global shopping centerso rtu arte world busi ness class edo global business class elitea dela medio (Mattelartek Histoire de l' utopie planetaire: de la cite prophetiqueala societe globale saioan erakutsi duen moduan).
|
|
|
Gauzak aldi berean edo bat bestearen ondoren gertatzen direla ikusten badut, aurretik denboraren baldintza nire baitan ezarria dudalako da. Eta inori ezin zaio argitu denbora zer den" lehenago" eta" ondoren" gisako
|
hitzak
erabiliz, zeren horiek ere denboraren ideia jasotzen baitute. Honek eragiten du denbora ezin definitzea, zeren definizio orok beti ere denbora barne hartzen duen ideiak izango baititu, hala nola, aldaketa, segida, etab. Gainera, gertaerak denboran daude, eta, beraz, denbora bera ez da gertaera edo prozesu bat, baizik eta hauen aurrebaldintza.
|
|
|
Horrela, adibidez, San Agustin eta Tomas Akinotar Santuarentzat. San Agustinek dilectio
|
hitza
erabiltzen du maitasuna adierazteko. Dilige et quod vis fac.
|
|
|
Halako ingurumen latzean, lexomil, prozac, paxil, lysanxia eta temesta bezalako erremedioak baliagarri suertatzen ziren. Modan zegoen
|
hitza
erabiltzearren: ekidinezin.
|
|
|
lehenbizikoz irakurle, amodio arazoez gain, zinezko duda literarioek larrantzi ninduten. Tom Woolfen
|
hitzak
erabiliz halatan lan hau sutan sortuko zen: " Los Angelesko naba, mojave basamortutik zetorren haize bero batek erraztatzen zuen, 1962ko agorrilaren 5 hura egun bihurtu aitzin, Brentwoodeko Marilyn Monroeren etxea gerizatzen zuten eukaliptus gorakoien puntak inarrosiz.
|
|
|
Edozein baldintzatan, menturaz Hokusaien eragin urrunez, kamikaze xume, sineskor eta umil baten moduan funtzionatzen nuen, ene kideen antzera. Eiki gaueko borroka honetan, arma karioen partez,
|
hitzak
generabiltzan, ezpata zorrotz zenbaitetan, labana gorde mehar beste batzuetan. Zehaztapen hau beharrezkoa dela uste dut, gerla mundialak CNN telebista kateko berri sailen lehen minutuetan deklaratzen direnean:
|
|
|
Azpiko erranaldi hauek osa itzazu, zerrendako
|
hitzak
erabiliz.
|
|
2002
|
|
|
Greba orokorrak bultzatu ditut, barrikadak… Gose greba bezalako metodo baketsuak ere erabili ditut. Artikuluen bidez
|
hitza
erabili dut… Eta gaur egun desobedientziaren bidea hautatzen dut. Garaian garaiko borroka bultzatu behar dugu, gizartearen bilakaeraren araberakoa.
|
|
|
Erkidego atzeratuena da gurea garapenari dagokionean eta oraintxe inbidia sentitzen dugu baita Fragaren politikagatik ere. Bere presoak izan ginen batzurentzat, bere
|
hitzak
erabiltzeagatik, hau oso harrigarria da.
|
|
|
Alberto Melucci soziologo italiarraren
|
hitzak
erabiliz, aipatu den hizkuntza auzia, azken batean,, gaur egungo dilema teorikoaren sintoma adierazgarriena litzateke?. Analista sozialek, ez lituzkete gai zehatzak soilik eztabaidatuko, bestelako auzi orokorragoak baizik, tartean gizarte garaikidearen definizioa?
|
|
|
izendatuak izan ziren. Frantsesez, berriz, Telegraphie Sans Fils izenetik hartuta, tezef
|
hitza
erabili izan da irratia izendatzeko, Gorka Jakobe Palaziok azaltzen duen moduan, Irratibidearen barrunbean zehar: harigabeko telegrafiatik ziber irratietara izenburuko liburuan (UEU, 2000).
|
|
|
Herriko biztanleei zuzenduta, helburua honako hau da, Ane Lardi irratiko arduradunaren
|
hitzak
erabiliz:
|
|
|
Rezolitis
|
hitza
erabiltzen zuen lehen aldia zen, eta grazia egin zidan. Hitz haiekin irabazi ninduen.
|
|
|
Baina ni hilketaren lekuko izan aurretik ere izan ziren atentatuak, eta aitak ez zuen sekula bihozgabeak bezalako
|
hitzik
erabili. Aitak hildakoarengatik bai, hargatik esan zuen hamar bat minutu lehenago eta lasai asko, bihozgabea zela.
|
|
|
Bigarrenik, euskara sasi-letratua, hau da, ustez eta handinahiko
|
hitzak
erabiliz zerbait ekartzen diogula hizkerari, hori ez denean horrela gertatzen. Berdin zaigu hitzaldi bateko mintzaira, egunkarikoa, lagunartekoa edo bost urteko neskatiko bati egiten dioguna.
|
|
|
Zuzenketak, ordea, beldur naiz, horren bueltan amaitzen dira. Zeren egia baita lehenago Hoiek ez dituk kaballuak, hoiek zaldiak dituk esan ziokeela aitak edo amak bere semeari (alabari ditun esango zion bietan), honek kaballu
|
hitza
erabiltzen zuen bakoitzean. Baina gaur egun, zer gertatzen da gaur egun?
|
|
|
Iragarkiak pasearazten zituen gizonak berak Roselliniren film batetik erauzitako figurantea ematen zuen, gorputz malformatu eta musu okerraz. Beste hiru kartelak zinematokian bertan ipintzen ziren, bi salmenta leihatilaren alboetara eta hirugarrena hallean –Luigik" anbigu"
|
hitza
erabiltzen zuen beti aretoaurre moduko espazio hura aipatzean, eta saski erraldoi batean gaseosak eta litxarkeriak saltzen zituen andre bat izaten zen bertan, seguru aski anbigu deitura hartarako merezimendu nahikoa izan zezan–.
|
|
|
Antoniak ez zuen inoiz" senar"
|
hitza
erabiltzen Mentxuri Santosen berri aipatzean. Aspaldiko ohitura zuen, nahiz eta osterantzeko guztiei" nire senarra" azpimarratu ohi zien ahal zuen guztietan, seguru aski etxe berean emakume bi eta gizon bakarra herrian sor zitzakeen esamesen itotzeko.
|
|
|
[g Problema iruditan: bilduma handien zenbatzeko 10naka hitzen erranahiaren berrikusteko (4 agindua), gauza bat bi tokiren" artean" kokatzeko (4 eta 5 aginduak) bai eta" barnealdea" eta" kanpoaldea"
|
hitzen
erabiltzeko (5 agindua). biltzeak duen abantailari ohartu.
|
|
2003
|
|
|
Dena den, kirola hitza gauza asko biltzen duen zakua da. Kirola
|
hitza
erabiltzen dugunean, komeni da desberdintzea zertaz hitz egiten ari garen: goi mailako lehiaketako kirola, osasuna helburu duen kirola… Bakoitzaren garapena desberdina da.
|
|
|
Bertsolaritza gure herriko jardun kulturalen artean beste bat da, nahiko" autentikue". Oso artifizio gutxiren gainean eraikitzen da, eta oraindino jendea biltzeko gai da pertsona batzuk inprobisatzen ikusteko, euskaraz,
|
hitza
erabiliz, irudimena landuz... Nahiko motibo bada hor egoteko.
|
|
|
" Adibidez, urdina, askotan ez da azula, estruktura bat baino: izan daiteke harri bat, zerua erdi lainotua, bereziki ileari atxikitako kolorea… Askotan herri horiek kolore
|
hitzak
erabili dituzte ez bakarrik kolorea adierazteko, baizik testuinguru bat, edo baloreak aditzera emateko. Gorriarekin gertatzen den bezala:
|
|
|
J. M. S. Subiranotasuna
|
hitza
erabiltzen dugu, beste egokiago baten faltan, estatuaren azken indarra adierazteko. Estatuen baitan eta herrien artean gero eta harreman saretuagoak bizi ditugu.
|
|
|
Egiategirentzat,. Ezkiribazaleen erregia da Kondailaria ta Kondaira jakintza güzien giltza.? (ohargarria Larramendik asmaturiko
|
hitzak
erabiltzea). 50 Halaber,. Kondaira da denboraren argia, bizipenaren khidandia [gida], Aitzindarraren mezia [Antzinatearen mezua], zühürtziaren adra [araua]. Haraz da berzaren Khostuz, jakintsü gerthatzen, hilen berdhudietzaz [bertuteetaz] bere aitürak [ohiturak] züzentzen ta zorigeitzer eskian [zorigaitzei eskuan] hedatzen ikhasten?. 51
|
|
|
Duela pare bat mende arte, sorbete
|
hitza
erabiltzen zen edozein izozki aipatzeko, gaur egun, sorbetea ur izozkiak definitzeko erabiltzen dugun arren. Sorbete hitz haren jatorria arabea da, scharbat, eta hitzaren esanahia, edaria?
|
|
|
UEUk ez zuen ahalmenik eta baliabiderik ordura arteko ibilbidea erabat eraldatzeko. Adierazgarria da bide horretan, Baionako ikastaroei erreferentzia egiterakoan Bakaikoak, bi toki desberdinetan zertxobait
|
hitza
erabiltzea, ahaleginaren mugez jakitun. Erakunde publikoen diru-laguntzen urritasunaren ondorioz, UEUk ezin zituen bere langileak eduki eta, neurri batean, beste erakunde batzuen menpe zegoen118 UEUko kide gehienak EHUko irakasleak zirenez, unibertsitate horretan gertatutakoek eragin zuzena zuten UEUren bizitzan, hurrengo urteetan ikusiko zenez.
|
|
|
Giro horretan, beharrezkoa zen euskal kulturgintzan, oraindik ez zen euskalgintza
|
hitza
erabiltzen, ari ziren pertsonak, taldeak eta erakundeak bateratzea, «zer nahi dugun, noraino joan behar dugun, zein bide urratu behar, zein urrats eman behar dugun jakitea eta elkarrekin erabakitzea»101 UEUk zenbait ahalegin bultzatu zituen bide horretan, eta horren ondorio izan zen 1976ko urriaren 31n Durangon, bertako Euskal Liburu eta Diskoaren Azokarekin batera egindako batzarra; UEUk proposatuta, Xabier Mendiguren izan zen moderatzailea.
|
|
|
Ondoren beste 40 hiztegi etorri ziren8 UZEIren lana ez zen, ordea, Koldo Mitxelenaren oso gustukoa, eta 1981eko abenduan Muga n sona handia izan zuen idazlan bat argitaratu zuen9 Bertan, UZEIren lana aitzakiatzat hartuta, euskararen normalizazio prozesua kritikatu zuen, gehiegizko abiadura zeramalako, gaztelaniaren menpe jarriz hiztegi espezializatuen bitartez. Artikuluak polemika zabala sorrarazi zuen euskalgintzako sektoreen artean10, eta UEUko zenbait kidek, Jose Ramon Etxebarriak (Fisika hiztegiaren arduraduna) eta Jesus Mari Txurrukak, bakoitzak bere aldetik, euren iritziak eman zituzten11; Mitxelenaren salaketak ukatzeaz gain, beraien ustez «arlo bakoitzeko komunitate zientifikoak berak, erabaki behar du zeintzu
|
hitz
erabiliko dituen eta bakoitzarekin zer adierazi nahi duen». UEUk berak ere plazaratu zuen bere iritzia.
|
|
|
Beste bientzat, ordea, Euskal Unibertsitateak euskal espiritua jaso behar zuen, eta espainiar unibertsitatearen atzerapena eta isolamendua gainditu behar zituen. Santamariaren 1974ko
|
hitzak
erabiliz, Unibertsitateak Euskal Herriaren kulturazaleen gosea ase behar zuen, azken horiek «behar duten buruzko janaria ematen ez dienean, beste kultura baten bila joan behar dute hauek, nahiz ta nahiez»10 Edozein kasutan, unibertsitate osoa izan behar zuen (fakultate klasikoak izango zituen, eta Euskal Herriari eta munduko beharrei zegozkien ikerketa guneez hornituta) eta Euskal Herriaren ber... zein harreman izan behar zuen Euskal Unibertsitateak indarrean zegoen Unibertsitate ofizialarekin eta zein zen euskararen tokia eredu horretan.
|
|
|
Emakumeak etapa natural gisa bizi behar du menopausia, bizitzako esparru askotan aukera berriak eskaintzen dizkion etapa gisa. Maiz, sinonimotzat menopausia eta climaterio
|
hitzak
erabiltzen dira, nahiz eta esanahi bera ez izan. Menopausia terminoa hilekoa uzten den uneari dagokio bereziki, 50 urte inguruko adinera aurkezten baita (bi urte lehenago edo bi urte geroago).
|
|
|
Alde bakarra da napoliar saltsa edo entsaladilla errusiarra produktu mota gisa hartzen dituela kontsumitzaile ertainak, eta jogurt grekoa ez. Uste du, beraz, ez dagoela justifikatuta «greko»
|
hitza
erabiltzea Grezian landu gabeko jogurt bat izendatzeko. Are gehiago, adierazten du Marken Legeak marka baten erabilera aldarrikatzen duela, kontsumitzaileari produktuaren jatorriaren eta jatorrizko adierazpen geografikoen gainean akatsa eragin ahal diona.
|
|
|
Baina nik ez nuen horrelako asmorik, Pessoaren miresle itsua banaiz ere. Nire aulkian eseri baino lehen, Romain eta bere maitale berria zein aldetan egon zitezkeen kalkulatu eta egundokoak esan nizkion, mila kilometroren tarteak ematen duen lasaitasunarekin etorri ahala jardun nintzaion, lotsatzekoak ere izan daitezkeen
|
hitzak
erabiliz. Euskara ez da munduko hizkuntzarik onena biraoka jarduteko baina abantaila batzuk ere baditu:
|
|
|
Azpilgo egoera definitzeko, desertua eta tunela bezalako
|
hitzak
erabili ditut. Baita diktadura ere:
|
|
|
Gorroto dut sentimendua. Eta are gehiago amorratzen nau jendeak pena
|
hitza
erabiltzeak. Zer eta Oskar eta biok ez garelako ezkonduko.
|
|
|
93). Aita Barandiaranek ere oso antzeko
|
hitzak
erabiliko ditu: " La cultura vasca, aún en la últimas fases del proyecto de desaparición de Euskadi como pueblo autónomo, execraba la navaja y la pistola, armas usuales en el ajuar personal de las poblaciones vecinas" (J.
|
|
|
b) Sendatze praktikak: aztiek edo, kasu batzuetan, jende arruntak egiten dituen superstizio erritualak, Ebanjelioko
|
hitzak
erabiliz, eta abar.
|
|
|
• Alemaniako ildoa. Ildo horrek kultura
|
hitza
erabiltzen du zentzu zehatzago batekin. Adiera horrek giza ezagutzak barne hartzen ditu, ez horren erudituak, baina bai garrantzitsuak gizarte taldeetan giza funtzionamendua ulertzeko.
|
|
|
Ez, ordea, Europako identitatea. Identitate
|
hitza
erabili izan dut herriek dituzten balioak, eta balioak bizitzeko moduak, biltzeko. Baina niri gustatzen zait eta aproposagoa iruditzen zait nortasunahitza, gizabanakoarentzat erabili dudana, baita kultur taldearentzat ere.
|
|
|
Eta gezurrezkoak badira, batere axolarik ez, dirudienez gutako bakoitzak Maitasuna goresteko itxura egitea proposatu baitzen, eta ez gorestea. Horregatik, nik uste, edozein
|
hitz
erabilita Maitasunari eransten diozue, horrelakoa dela eta hainbeste onuren sorburu dela diozue ahal den ederren eta hoberen iruditzeko, ez da199 kitenei noski, dakitenei inola ere ez behintzat. Eta gorespena bai ederra eta bai jasoa gertatzen da.
|
|
|
Etsaien argudioak gezurtatzen jakin behar da aldi berean, bi arrazoiketaren artean norberaren ikuspegi eta arrazoiketaren gailentasuna frogatu behar da. Ordura arte autoritateak (erregeak) bakarrik erabakitzen zuena orain batzarraren eztabaidaren ondoren erabakitzen da, eta
|
hitza
erabiltzeko trebetasunak erabakiko du eztabaidaren emaitza.
|
|
|
Polisaren sistema politikoak beste ondorio garrantzitsu bat izango du filosofian.
|
Hitza
erabiltzeko trebetasuna eta arrazoiketak antolatzeko ahalmena herritar guztientzat komenigarri direnez, filosofiaren ezagupenak, argudiatzeko teknikak eta balioak interes orokorrekoak bihurtuko dira. Horrela, filosofia bera gutxiengo baten ezagupena izatetik herritarren eztabaidagaia izatera pasatuko da, hiritarren eguneroko bizitzan duen eraginagatik, Aristofanes komediagilearen Hodeiak antzezlanean ikusten den moduan.
|
|
|
5 Horrek guztiak erakusten du ezin dela adiskidetasun
|
hitza
erabili senar emazteen arteko maitasuna izendatzeko, ezta guraso eta seme alaben artekoa izendatzeko ere. Horien artekoak izaera guztiz desberdina du, eta lagunen artekoa baino askoz ere indartsuagoa da.
|
|
|
2 Ez dakit Kuhnen ‘puzzle’ hitzaren erabilerak eta Wittgensteinenak elkarren artean zerikusirik ote duten. Jakina, Wittgensteinek bere tesi bati lotuta erabili zuen, alegia, filosofian benetako arazorik ez dagoela esaten duenari —hau da, hizkuntzaren erabilera desegokiari lotutako sasi arazoak, puzzleak, daudela— Gerta ala gerta, ‘arazo’ hitzaren ordez ‘puzzle’
|
hitza
erabiltzea, egia esan, horrela deitutako arazoak oso sakonak eta larriak ez direla erakusteko nahiaren seinale da.
|
|
|
–Orain ere honelako
|
hitzak
erabiltzen dituzue Akademian. Zelan da?
|
|
|
–Gerra hau ez diagu ez hik ez nik gidatzen. Gobernuaren aginduak dituk –Sinbadek ez zuen sekula santan Jaurlaritza
|
hitza
erabiliko; nirekin behintzat– Zenbat eta faxista gutxiago gure artean, ba enbarazu gutxiago. Paperak ematen zaizkiek eta hor konpon.
|
|
|
|
Hitzak
erabiltzea
|
|
2004
|
|
|
Beste kate guztietan haurren saioak goizean izaten dira. Gainera, umeei ez zaie ume deitzea gustatzen eta beste saioetan txatxipiruli eta txatxiguai bezalako
|
hitzak
erabiliz komunikatzen dira beraiekin». Ikuslearekin komunikatzeko duen gaitasunari dagokionean, berriz, aktore izateak lagundu diola onartzeaz gain, lanerako erabiltzen den hizkuntza ondo menperatzea ezinbestekoa dela pentsatzen du.
|
|
|
Hauteskunde kanpainan, ezker abertzaleari zuzendutako hitzen artean, Axularren Gero liburuaren
|
hitzak
erabili ditut: " gauzak geroaren gerorako utziz ez dutela irtenbiderik...".
|
|
|
Harreman pertsonala bermatu egiten da nolabait. Orduan, mugatik gertuen bizi direnen jardunean" bestaldea"
|
hitza
erabili izan dute historikoki. Hitz hori osotasun baten barnean ulertu behar da.
|
|
|
Bai", dio Alicia Iribarrenek," batzuek modu arraroan begiratzen gaituzte kalean euskaraz hitz eginez goazenean edo tabernan gaudenean, exotikotzat gauzkate". Benetan esanguratsua da Iribarrenek" exotiko"
|
hitza
erabili izana, horixe bera eraman baitute ahora bai Sergio Gonzalez Karrantzako ikasleak, bai Ander Bezares Biasterin (Araba) dabilen IKAko irakasleak ere.
|
|
|
" Guk heriotza sinbolikoa erakutsi nahi genuen. Heriotza
|
hitza
erabiltzen dugu baina zuloak edo bizi krisiak adierazi nahi genituen. Krisiak gainditzen badituzu posible da beste ikuspegi bat eskuratzea, ikastea.
|
|
|
Dermatitis edo ekzema
|
hitza
erabiltzen dugu larruazaleko erupzio arina lesio nagusi duen afekzioa adierazteko
|
|
|
Dermatitis edo ekzema
|
hitza
erabiltzen dugu larruazaleko erupzio arina lesio nagusi duen afekzioa adierazteko.
|
|
|
Hori dela eta, desegoki baino, bultzatzeko ikusten du legeak errealitate bera adierazteko esapide desberdinak erabiltzea, fenomeno hori hizkera arruntean nahiz juridikoan barneratu denean. Esate baterako, 1881eko Legeak, eta geroagoko jurisprudentziak eta doktrinak, inongo arazorik gabe, mende batez baino gehiagoz egin zuten bezala, lege honek eutsi egin dio «epaiketa» eta «prozesu» terminoak sinonimo gisa erabiltzeari; eta, batzuetan, «uzia» edo «uziak»
|
hitzak
darabiltza, eta, beste batzuetan, «akzioa» edo «akzioak».
|
|
|
Konprenitzekoa da, hortaz, komunitate horretako kide gehienak besteak ezartzen dituen jarraibide orokorren mirabe izatea. Eta, jakina, ezarri
|
hitza
darabildanean ez darabilt zentzu mekaniko soilean: alegia, inork inori kanpotik zer edo zer inposatzen dionekoa.
|
|
|
Eta hori ez da esaerekin bakarrik gertatzen. Euskaraz nahi dugun guzia adierazteko aukera izateko, adibidez, argot propioa ere gehiago ezagutu genuke, maila horretan beranta dugu, testuinguru bakoitzean behar diren
|
hitzak
erabiltzeko gisan?. 552
|
|
|
Haatik, ikuspegi horren laburra larrutzeko, beste bi ordezkari landatu nahi ditugu hemen. Eta lehendabizikoak bi
|
hitz
darabiltza jarrera hori definitzeko: tranpa, batetik; utopikoa, bestetik.
|
|
|
Funtsezkoa da euskaldun zuzen eta naturala izatea, eta ez euskaldun berri vs euskaldun zahar dikotomia. Manezaundi izan zen lehenengoetakoa euskaldun berri
|
hitza
erabiltzen (Eskuararen ikhasteaz, 1933). Ordutik esanahi gazi gozoa du:
|
|
|
Ohar batzuk egiten dizkiote: bat, Bidasoaz hemendik ez deJa inoiz maestu esan, maisu baizik, eta bera dela txirrist egiten duena; bi, Arana Goi rik jendearen aurrean ez duela sekula errienta
|
hitza
erabili izan; hiru, Hego
|
|
|
aldeko euskalkietan, bi
|
hitz
erabili zituela, bata irakaslari irakasle profesiona la izendatzeko, eta irakasle, pedagogo profesionala ez den maisua izendatze ko. Bi hitz horiek, Pierre Lhanderen hiztegian oharrarazten den bezala, Harri et kalonjea 1878an egiten hasitako eskuizkribuzko hiztegian baitatoz, litekeena da Arana Goiriren lanak ezagutzea eta hortik hartuak izatea. Odolkiak ordai netan izaten direnez, Oxobiren esaera honekin ematen diote bukaera beren orri biko idazkiari:
|
|
|
[...] ez naiz segur historia nazionalik behar dugunik edo
|
hitzaren
erabiltzearen beharrik dugunik. Diskurtso historikoa Euskal Herri osokoa izatea nahikoa da eta.
|
|
|
kontzientzia hutsa dela. Azpiko azkenerrealitate horri erreferitzean, Hutsa, Tao, Nirvana edo Brahma
|
hitzak
erabiltzen dira.
|
|
|
adierazteko, arrazional?
|
hitza
erabiltzeak muga kontzeptual bat suposatzenduela uste dugu,, razional?,, irrazional, eta, arrazional?
|