|
2000
|
|
|
Garbi dago kultura guztietan
|
hitzak
baduela bere alderdi sendagarria eta pozoitsua. Alderdi sendagarri horren lekuko, berriro, Gregorio Arruek Santa Jenoberaren bizitzaren hasieran zion zerbait gogora ekarriko dizuet.
|
|
|
Etxearen inguruan izango ziren baratza eta kortak eta hauetxek ziren" lorategi". Etxea
|
hitzak
duen egitura zentzuan lorategi hau etxea bera zen, hobeto esanda. Hau hizkuntzek ere jaso dute eta herri askok lorategia eta baratza hitz batez adierazten dute.
|
|
|
Telebistan bezala, hizkuntz politikarako aginduari jarraituz, emakidadunei emisio denborarenerdian katalana erabiltzea eskatzen zaie, baita emango diren kantuen laurdena(
|
hitza
dutenena behintzat) katalanez izatea ere (269/ 1998 dekretua, urriaren 21ekoa). Neurri hauen parean Euskadi eta Nafarroakoakbarregarriak dira.
|
|
|
Horregatik, etiketa moduan esaldiaren sintagma kopurua, fokoaren egongunea eta silaba kokatzen densintagma ere ematen dira. Horrez gain, azentu unitate bakoitzeko eta silaba bakoitzeko, dagoeneko hitzaren silaba kopurua eta
|
hitzaren barruan
duen egongunea ere adierazikoditugu.
|
|
|
Baina aita Bartolomek, bertzeek ez bezala, bere
|
hitza
zuen eta bere predikuak zituen, eta kaperako pulpitutik zabal zitzakeen bere ideiak eta iritziak, baita Urbiaingo elizakotik ere, zeren, bertze nonbait erran dizudan bezala, Urbiango apez berria, don Laureano, aita Bartolomeren erranetarat baitzegoen, halako moldez, non honek anitz igandetan emaiten baitzituen, don Laureanoren orde, bere sermoiak, hamarretik bederatzitan bekatuari edo infernuari ... Eta baliatzen zen, hartarakotz, dramatismo handiko hainbat historiaz, zeinak aditzerat emaiten baitzituen ongi loturikako iduri bizi bezain bortitz batzuen bidez, zeren eta halakoa baitzen aita jesuitaren trebetasuna ere, historia haien hariak ezin hobeki mugitzen zituenean.
|
|
|
Platokoak ez ezik, adi eta zorrotz jarra Â
|
itzen
nituen ikusleriaren arteko zer guztiak ere. Lasai zeuden aspaldixkoan.
|
|
|
Entzuteak ez du kalterik egiten, en  tzuteak
|
hitza
du jomuga eta lekaime. Entzulea errugabe da beti, Henrik, eta ni ez naiz entzuteko jaio.
|
|
2001
|
|
|
«Ni behintzat ez nintzateke ausartuko Txapelketa Nagusia heldu dela esatera. Nagusia eta heldu
|
hitzek
dituzten adiera askotarikoek zahartu egingo lukete partehartzaileen batez besteko adina. Txapelketa Handia iritsi dela esan dugu aurtengoan.
|
|
|
Bihotza eta gerra zailtasunez uztartzen diren
|
hitzak
ditugu eta, hortik, R. Saizarbitoriaren azken nobelak hasieratik bertatik gugan eragin zuen asaldura.
|
|
|
|
hitzak
dituzten orrietan sartzerik gehiegitan galaraziko du, dokumentu horiek homosexualen eskubideak aipatu bakarrik egiten badute ere, aurreneko kasuan, edo nozitu nahi ez den haurdunaldirik ez izateko neurriak, bigarrenean.
|
|
|
Ene aurre  tik pasatzen dira umeak, ezezagun egiten zaizkidan mozorroz jantzita. Lau
|
hitz
dituzte esateko, lau irain, eta etxean abileziaz lapurtutako diruak kontatzen dituzte. Jostailu dendan, atertu duelarik, armen jabe egiten dira:
|
|
|
ez du logurarik, ez du nekerik, ez du tristurarik sentitzen...
|
Hitza
du bakarrik; neure hitza: " Laster soineko berri bat lortu dugu, laztana...".
|
|
|
Eta artzain ikazkinak utzirik nire antzeko erdi ikasietara baldin bagatoz, nabari da zer gertatzen zaigun, behin eta berriro: hitz eskasean aurkitzen garela sail askotan eta, okerrago dena, Â
|
hitzak
ditugunean hitz horiek ez daudela erdarazkoak bezain zehazkiro mugatuak. Eta, nire ustez, zehaztasunak balio du argitasunak eta garbitasunak adina gai horietan.
|
|
|
Eusko Ikaskuntzak, hona bestea, goian aipatu ditudan
|
hitzak
zituen armarrian. Herri elkarte izan zen hura ez zuen inork, oraindik orain besterik idatzi bada ere, debekatu, izendatuki bederen.
|
|
|
Hitzak, berriz, euskal eta erdal
|
hitzak
baititugu hizpide orain, besteri begira daude, lehen esan bezala; besterik erakusten digute keinuz eta zeinuz. Gauzak ânolabaiteko" gauzak" eta" gauzakiak" â eta direlako gauzen irudi gogoetak dira adierazle horiek gogorarazten dizkigutenak:
|
|
|
Berriro aipatu behar dut Nafarroako hiritarrek azken
|
hitza
dutela eta haiek erabakiko dutela zer nolako inportantzia izango duen euskarak eta bere kulturak Nafarroan etorkizunean.°
|
|
|
bestelako
|
hitzak
dituzulako
|
|
2002
|
|
|
Gainera, lexiko arazoakere ez dira beti espezialitatekoak: alde batetik, badira arazoak hiztegiorokorrak erantzun beharrekoak, eta beste batzuetan, transespezialitatekoedo interespezialitateko
|
hitzak
ditugu arazo.
|
|
|
Guk baino hobeto eta bakanago adierazi zuenideia hori, jakina, Andu Lertxundi idazleak: «hitzak
|
hitza
du zor, eta hitzak hitzadu sortzen. Esan nahi da erabilerak bakarrik trebatzen eta arintzen duela hitza».Gogoeta horrek eta ez bestek eraginik, alegia, jarduteak duela hobekien trebatzeneta arintzen hitza, uste sendo horrek indarturik abiatu ginen ataza komunikatiboenbidetik.
|
|
|
Iaz jarri zen indarrean merkataritza ordutegiak erabat liberalizatzeko legea. Hala ere, eskualdeetako gobernuek azken
|
hitza
zutenez, erkidego batzuek aplikatu zuten eta beste batzuek ez. Euskadi izan zen “ez” hautatu zuen erkidegoetako bat.
|
|
|
Prestige k eragin ekologiko larria izan arren, eremu batzuetan, hala nola Arousako itsasadarrean, muskuiluak ekoizteko eta merkaturatzeko baimena dute. Baina kontsumitzailearen erabakiak, azken
|
hitza
duenak, eragina izan dezake muskuiluen jardueran, nahiz eta araudiak moluskuak ekoitzi eta merkaturatzeko ezartzen dituen baldintzak betetzen diren, eta bere produktuak, inoiz baino gehiago, agintari autonomikoen kontrol zorrotzen mende daude. Araudi zorrotza Muskuiluak eta beste molusku bibalbio batzuek, bai galiziarrek bai beste jatorri batzuetakoek, uraren kalitateari, ekoizpenari eta merkaturatzeari buruzko berariazko araudia bete behar dute.
|
|
|
Zer egingo zaio: ez ipuinak eta ez ipuin
|
hitzak
dute horren errurik, eta ez du zertan lotsaturik noski halakoak idazten dituenak. Are gutxiago, oraindik ere hainbatek leporatzen dionez," eleberri serio bat idazteko gai" ez delako; klarinete bakarlari bati, bikainena izanik ere, hari tresnentzako koarteto bat jotzeko esatea bezala baita hori:
|
|
2003
|
|
|
Alderdikideak dira horren inguruan
|
hitza
dutenak eta dagokionean ikusiko da zer gertatzen den. Argi daukat zeintzuk diren nire konpromisoak eta uneon beste kezka batzuk ditut buruan.
|
|
|
Lexiko mailan ere ezagun da joera hori. Hala, gaurko ereduan urruti
|
hitzak
duen indarraren ondoan, urrun hobetsiko du.
|
|
|
Horrek urduriegi zeukan inori esateko. Egunero egunero elkarrekin egongo zirela, bakar bakarrik, kontatuko balu, bere burua salatuko luke, eta artean Idaren
|
hitzak
zituen gomutan. Hobe zen isil egon eta horretzaz gehiegi ez pentsatzea.
|
|
|
Zer indarra ez du Jainkoaren hitzak! Hasiera liburuan errana da, Jainkoaren
|
hitzak
dituela egin, eginak diren guztiak, zerua ta lurra, horko izar, argi, arrain, xori, landare, abere guztiak, eta gizon emazteak berak ere.
|
|
|
Atzo aurkeztutako dokumentuaren helburua erreferentzia esparru gisa balio izatea da, sektoreak berak bete beharreko helburuei eta ekintzei buruzko eztabaida orokorra egiteko, administrazio publiko eskudunen laguntzarekin. “Eztabaida horretan
|
hitza
dute nekazaritza erakunde guztiek, ekoizleen elkarteek, egileek, merkaturatzaileek, banatzaileek, sukaldariek eta kontsumitzaileek, baita ikertzaile eta hezitzaileek ere”, adierazi zuen Arias Cañetek. Horretarako, MAPAk, 2003ko ekainaren 1etik irailaren 30era bitartean, bere web orriaren (www.mapya.es) atal bat eskainiko du kontsulta publikoa egin dadin.
|
|
|
Azken egun hori dute ekoizle guztiek legeria berrira egokitzeko. Ohartarazpena ez da beharrezkotzat jotzen kafez, teez edo kafe edo te estraktuez egindako edarietarako, baldin eta saltze izenak «kafe» edo «té»
|
hitza
badu. Fabrikatzaile «arduratsuenek» ohar horiekin etiketatu ahal izango dituzte beren produktuak, 2003ko uztailaren 1etik aurrera ezarritako mugak agortu gabe.
|
|
|
Ondoren, ordea, ez da damutzen bere adiskidantza berreskuratu izanaz. Gizon zintzoa eta hitza
|
hitz
duen horietakoa. Hondarribian jarri zen bizitzen, gainera, Izpizua.
|
|
|
Nik, ostera, ezin bazter ditzakedan
|
hitzak
ditut.
|
|
2004
|
|
|
Horren berri emango diet, eta berri eman ez ezik, gonbita ere egingo diet, euskal etxeak azter ditzaten, eredu gerta daitezkeelakoan. Izan ere, talde etniko guztiek »nahiz eta" etniko"
|
hitza
zuen Herrian erabiltzerik ez dagoen», jo dute nola hala antolatzera, zeinek bere moldera egin du.
|
|
|
Begira: gure lehiaketari gipuzkoar honek azkar eta ongi egin du bere lehiaketa, eta txalogarria dugu, benetan; hitz asko esan ditu, asko, bai; izan ere, berrehun
|
hitz
ditugu gure hizkuntza zaintsu ta beneragarrian" pinpilinpauxa" esateko. Aberastasun itzela!
|
|
|
Asmoak asmo, ez da lortu, zerbitzu oso bat guztiz euskaraz jartzea. Hurrengorako, beharbada, helburu errealistagoak edo apalagoak jarri dira?. 372 Miren Azkarateren
|
hitzak
ditugu horiek. Gaitz da nonbait administrazioaren hizkera bihurritua euskara garbiaren errotan jotzea.
|
|
|
Hori eta horrenbestez, hebreeraren eskarmentuak ez ote digu bada, hain justu ere, datu hori bera egiaztatzen? Alegia, nolabait ere, metodologiaren mailako on gaitzak ez direla azken
|
hitza
duten adierazleak bigarren hizkuntzaren jabekuntzan, eta ikaslearen zinezko motibazioaren indarrak erabakiko duela erabaki beharrekoa gaitasun komunikatiboaren lorpen graduan.
|
|
|
Nire
|
hitza
duzue. Agur eta eskerrik asko guztiagatik!
|
|
|
Izenek objektuakdituzte erreferentziatzat(, objektu?
|
hitzak
duen esanabirik zabalenean); eta zentzua, berriz, lotuago egongo litzateke esanahiaz dugun kontzeptzio ammtarekin. Adibide gisa,. Platonenikaslea?
|
|
|
Bitxikeria bat: baliteke turistak lokal batzuetan byo
|
hitza
duen kartela aurkitzea. Horrek esan nahi du establezimendu horretan ezin dela edari alkoholdunik zerbitzatu, nahiz eta bezeroak bere ardo edo garagardo botilarekin sar daitezkeen.
|
|
|
Zenbat gorri mota berezten duzu zuk, irakurle horrek? Halere, zenbat
|
hitz
duzu zure hiztegian. Edozein hizkuntzatan, zenbat kolorek dute izen berezirik?
|
|
|
" Elur" hitzera bihurtuz: " elur" ideia baldin badugu, ongi egoki eta berezia," elur"
|
hitza
badugulako da hain zuzen. Ideia zahar bati izen berri bat ematea, hortara, zuzengabekeria hutsa da;" berriz bataiatu" nahi dugun ideia, hitz zaharrari esker baitugu, eta alkarri adiaraz ahal izaten!
|
|
|
Listua irensten saiatu nintzen... eta orduan nire begiek flakostaren gerrikoan katigaturiko txaparekin egin zuten topo. Txapa obalatua zen, nikelezkoa itxuraz, eta agentearen zenbakiaz gain, bi
|
hitz
zituen irarrita: Geheime Staatspolizei.
|
|
|
–Tira, NSDAP alderdiak" sozialista" eta" langileak"
|
hitzak
ditu bere sigletan. Eta haren programa irakurtzen baduzu, ideia sozialista anitz aurkituko dituzu.
|
|
|
|
hitza
dukedalarik
|
|
|
" Ez zabiltzak oso ongi Esti eta Harakin. Nolabait esateko, eta hauek Estiren
|
hitzak
dituk, Harakinek ez dik onartu nahi Down sindromedun semea duela, eta ihes egiten omen dik. Berriz ere jo eta su hasi omen duk militatzen, eta gero eta lan gehiago egiten omen dik harategian ere.
|
|
2005
|
|
|
Bada sektore bat, gutxienekoa, baina katalanaren kontrakoa dena. Catalabufo moduko
|
hitzak
dituzte, hitz negatiboak. Ez dakit gazte hauek hazten direnean egoera erradikalizatuko duten ala ez.
|
|
|
" Frantziaren beheraldia" hitzarekin ikuskari gehienek bestelako
|
hitzak
dituzte ahoan modeloari begiratuz. Alain Lamassoure Iparraldeko eurodiputatuak Gobernuak galdeginik egindako azterketan ongi aditzera ematen zuen azken hogei urteetan Frantziako mugetan gertatua, hots, Belgika, Italia edo Espainiako Estatuen mugetako erregioak pobreagoak izanez, Frantzia aldera heldu zirela lan bila.
|
|
|
Hil zorian den baten azken
|
hitzek
badute pisu berezi bat. Hala azken apairuko mintzaldi luze hartako Jesusen hitzek.
|
|
|
Bilaketa aurreratuek hitzak murrizteko aukera ere ematen dute. Adibidez, bila daitezke “Lutero” hitza baina ez “King”
|
hitza
duten orriak; hala, XVI. mendeko teologoa aurkituko dugu, eta ez XX. mendeko Bakearen Nobel Saria. Erabili direktorioak.
|
|
|
Hurbilagokoak zaizkit. Azken batean,
|
hitza
dute erreminta. Hitzaren bidez egiten dute bidea.
|
|
2006
|
|
|
Ez gara kontziente izan, baina agian arrazoia duzu. Kaña maite dugu, indarra, aurpegira begira gogor jotzea, baina abestiak
|
hitzak
duen zentzu zabalenean maite ditugu, bukatzen direnean zerbait erakutsi dizuten abestiak. Melodia bat, riff bat, abestiak helduleku bat behar du.
|
|
|
komertzio batzuen aurkako boikota, adiskidetasuna hautsi da koadriletan eta zatiketak hainbat familiatan. Herri hauetan
|
hitzak
duen balioa galdu da erabat. Alarde tradizionaleko kideekin eta bi alkateekin bildu izan naiz, eta mikrofono eta fokoak ez direnean, konponbiderako aukerak ikusi ditut, aukera xumeak, baina bidea elkarrekin egiten hasteko aukerak.
|
|
|
Azkueren bildumatik jasotako Atsotitzak eta esakerak, eta berak osatutako Bear bearreko iztegitxoa. 1.089
|
hitz
ditu.
|
|
|
Euskarazko lehenengo corpus espezializatua da. 1990 eta 2002 urte artean argitaratutako zientziaren eta teknologiaren alorreko lanak hartu dituzte kontuan corpusa osatzeko eta zortzi milioi
|
hitz
ditu. Corpusa www.ztcorpusa.net web gunean kontsulta daiteke.
|
|
|
Baina bigarrena, abestien barne historiaz kantugileak berak konta ditzakeenak kontuan hartuz egiten dena. Abesti guzien
|
hitzek
badute ezkutuko ibilbide bat, idazleak berak ere askotan doi doian uler dezakeena. Nik deituko nituzke, zentzuaren azpiegiturak?.
|
|
|
eta. Seaska kanta?. Baina kantu horien
|
hitzek
bazuten lanbrope arraro bat ere, ezin bainitzake beren soiltasunean ulertu. Gainera,. Lore gorrien balada?
|
|
|
Adibidez, ‘filetype: pdf’ garbigarriak. Horrela agertuko dira PDF formatuan ‘garbigarriak’
|
hitza
duten dokumentu guztiak. Bilaketetan gehien erabiltzen diren formatuen laburpenak ‘pdf’, ‘ps’ (Adobe Postcript), ‘xls’ (Excel), ‘ppt’ (Powerpoint) eta ‘rtf’ (Rich Text Format) dira.
|
|
|
Bigarren aukerara joanez gero, bilatu nahi den hitza agertzen den kazetaritza albisteen emaitzak lortuko dira. Hirugarren aukerak sindikazioa (RSS eta beste sistema batzuk) ahalbidetzen duten eta bilatzen den
|
hitza
duten web orriak eskainiko ditu. Orri indexatuetan urpean igeri egitea Orrialdearen goiko eskuineko angeluan hiru mailako moduladore bat dago, emaitza bakoitzari buruz erakutsitako informazioan sakontzeko balio duena.
|
|
|
Bilatzaile horrek, ezbairik gabe Sareko erreferentzia denak, indexatzen (sailkatzen) dituen orrien garrantzia edo ospea du oinarri. Bestela esanda, Googlek URL helbide estekatuenen emaitzak eskaintzen ditu, eta, aldi berean, bilatutako
|
hitza
dute. Bilatzaileak emaitzak aurkeztean erabiltzaileari emango balio bezala:
|
|
|
Horrela, manifestu kolektibo bihurtu da. Edozein pertsonak har dezake parte ekimen honetan, ‘Dales Voz’ irakur daitekeen txapa erosiz edo laguntza mezu baten bidez. AHOTS
|
hitza
duen SMS bat 7374 zenbakira bidalita ere lagun daiteke.
|
|
|
Jan edan eskasean, laugarren egunean amore eman zuen. Montgommeryren
|
hitza
zuen: berak eta bere kapitainek burua salbu izanen zuten.
|
|
|
Oraingoan, ordea, hik izango duk ihes egiteko aukera. Nire
|
hitza
duk. Den dena ahaztuko diat, baita nire adiskidetasuna lohitu huela ere.
|
|
|
Taktika, teknika eta estrategia. Zama handiko
|
hitzak
ditugu, inondik ere, eta labainkorrak oso. Barra barra erabiltzen ditugu, ordea, eta agian ez beti behar bezala, edo behar besteko zehaztasunez.
|
|
|
14 eta 15 bat urterekin disko haietako kantu guztiak buruz ikasteraino entzun genituen, gozamen eta mirespen handiz, Lontxok eta biok. Baita zubererazko
|
hitzak
zituztenak ere: Jaun baruak, Xori erresiñula, Ürzo lüma gris gaixoa, Maria Solt eta Kastero...
|
|
2007
|
|
|
Hori ez duzu Eklesiastikoa liburutik hartuta, horratik! Zeure
|
hitzak
dituzu.
|
|
|
Hiru
|
hitz
zituen Maria Teresa Fernandez de la Vega presidenteordeak lehendakariaren kontsulta proposamenerako eta, susmoa baino gehiago dut, beste edozein atakatarako ere. Hiru hitzak bakarra ziren:
|
|
|
ortzi, ortzegun/ ostegun(" zeruaren egun"), eguen(" argiaren egun") horren aztarrenak lirateke. Era berean, oinaztarria, zerutik bialdutako harriaren indoeuropar mitoa gogoratzen duen
|
hitza
dugu; zerua edo zerutikako eguraldi fenomenoa gogoratzen digun beste berba bat dugu, osti zaparrada Azkoitia aldean entzuten dena, eurite bortitza adierazteko.
|
|
|
1 Lege honen 1.4 artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe, debekatuta dago txandakako aprobetxamendu eskubideak eskualdatzea multijabetza edo jabetza
|
hitza
duen beste edozein izendapen erabiliz.
|
|
|
Protestanteen mundu ikuspegiaren funtsa da arimaren egoerak ez duela zerikusirik bizi zaren edo otoitz egiten duzun lekuarekin. Garrantzia duena barrukoa da, zuk zeuk jainkoaren
|
hitzarekin
duzun harremana. Horregatik Kalbin eta Zwingli erreformatzaile protestanteek elizak altxatzen eta edertzen dirurik ez gastatzeko esaten zieten euren kongregazioei.
|
|
|
denboraz etakantitateaz, bereziki. Kulturaren parametroak komunikabideenak bilakatu dira etahoriek, merkatu sistema barnean izanik, salerosketa sistemari egokitzen zaizkio.Zertan da euskaldunen tradizioan etxea
|
hitzak
duen aberastasuna, «Gure aitarenetxea...», kontsumo zibilizazioan etxe (aterpe) huts bihurtu zaigun honetan. Etxeaongi egoteko makina da (gu eroso egoteko etxetresnaz beteriko sukaldea, egongela, komuna, zeinen mantenurako teknikoek etorri behar duten) 1.
|
|
|
Eta erromatarren versura edo juduen corban hitzek ez dute ordainik beste hizkuntzetan, eta hau argi dago arestian aipaturiko arrazoiengatik. Gainera, auzi hau hurragotik aztertu eta hizkuntza ezberdinak zehatzago alderatzen baditugu, ohartu ahal izanen gara ezen, hizkuntzek itzulpenetan eta hiztegietan elkarren ordaintzat jotzen diren
|
hitzak
dituzten arren, ideia konplexuen eta bereziki modu mistoen izenen artean gutxik, hamarretik batek ere ozta ozta, adierazten dutela bete betean hiztegian ordaintzat daukan hitzaren esanahia(?). Ideia moralen izenak beste hizkuntza batzuetara itzultzeko direnekin ikusminez alderatzen ditugunean, ikusten dugu haietako oso gutxik erantzuten diela elkarri bete betean euren esanahiaren hedadura guztian90.
|
|
|
Humboldt-ek baino lehen, hala ere, iraulketa fundamental hori hein batean abiatua zuen Etienne Bonnot de Condillac ezagutzaren teoriko sentsualistak (batzuek nahiago dute sentsazionista edo sentsista esan) 106 Condillac-ek (Locke-ren jarraikuna bera) pentsamenduaren eta hizkuntzaren arteko «zeharo ezinbesteko» batasuna garbi apuntatu du jada bere Logikan;
|
hitzak
ditugu «absolument nécessaire pour nous faire des idées de toutes espèces; et nous verrons bientôt que les idées abstraites et générales ne sont que des dénominations. Tout confirmera donc que nous ne pensons qu, avec le secours des mots»107.
|
|
2008
|
|
|
Proiektu zabala da Katamalo. Gotzon Barandiaranek idatzitako
|
hitzak
ditu abiapuntu Bihotz Bakartien Klubaren eskutik sortu den ikuskizunak. Zenbait emanaldiren ostean etorri dira, eta ez lehenago, Katamalo liburua eta diskoa.
|
|
|
Hitzak sortu eta erabili, lehenak ezinbestez bigarrena behar duela dio Larrañagak: " Baserriaren edozein zati edo elementu izendatzeko
|
hitzak
baditugu euskaraz, baina surfaz hitz egiteko...". Ohikoena hitzak ingelesetik eta gaztelaniatik itzultzea da, baina zalantza asko izaten dute.
|
|
|
Pedro Cayuqueok ibilbide luzea dauka hedabide zein borroka maputxeetan. Urteak eman ditu herri maputxeak pairatzen duen jazarpenari aurre egiten, arma preziatuena
|
hitza
duela. Sareko egunkaria du Azkintuwek eta Andeetako maldetatik itsasoraino paperezko 29 zenbakiko 100.000 ale banatu dituen aldizkariaren zuzendaria da Cayuqueo.
|
|
|
Euskarazko testuetan hitz osoak bilatzea ez da bide oso zehatza, sarritan hitzetan atzizkiak azaltzen baitira; eta hitz hasierak bakarrik bilatzen baditugu, horrelaxe hasten diren beste hitz luzeagoei dagozkien emaitzak ere azalduko zaizkigu, emaitzen kalitatea zapuztuz. Adibidez, ero
|
hitza
duten dokumentuak bilatu nahi baditugu, eroari, eroekin, eroengana hitzak dituzten dokumentuak ere detektatu nahi ditugu; konponketa bat litzateke" ero" letrekin hasten diren hitz guztiak detektatzea (ero* bilatzea), baina horrelakoetan erosotasun, erosi, erosten, eroale... hitzen aipamenak dituzten dokumentuak ere jasoko ditugu, eta horrelakorik ez dugu nahi, azken horien erreferentzia... Beraz, ahal dela, lematizazioan oinarritutako bilaketak egin ditugu euskarazko dokumentuak atzitzeko.
|
|
|
Euskarazko testuetan hitz osoak bilatzea ez da bide oso zehatza, sarritan hitzetan atzizkiak azaltzen baitira; eta hitz hasierak bakarrik bilatzen baditugu, horrelaxe hasten diren beste hitz luzeagoei dagozkien emaitzak ere azalduko zaizkigu, emaitzen kalitatea zapuztuz. Adibidez, ero hitza duten dokumentuak bilatu nahi baditugu, eroari, eroekin, eroengana
|
hitzak
dituzten dokumentuak ere detektatu nahi ditugu; konponketa bat litzateke" ero" letrekin hasten diren hitz guztiak detektatzea (ero* bilatzea), baina horrelakoetan erosotasun, erosi, erosten, eroale... hitzen aipamenak dituzten dokumentuak ere jasoko ditugu, eta horrelakorik ez dugu nahi, azken horien erreferentziak agertzen badira, benetan bilatzen ditugunekin nahastatuta agertuko direl... Beraz, ahal dela, lematizazioan oinarritutako bilaketak egin ditugu euskarazko dokumentuak atzitzeko.
|
|
|
Ideia sinplea da: hitz bat nola itzuli behar den jakiteko, aurretik itzulitako esaldi guztien artean
|
hitza
dutenak aukeratzen ditugu, gero esaldi horien itzulpena lortu eta bilatu zein den esaldi itzuli guzti horietan azaltzen den hitza, gehien azaltzen den hitz hori izango da jatorrizko hitzaren itzulpena. Gero gure esaldiko hitz guztien ordaina zein den jakinda, bigarren etapa batean xedehizkuntzako hitz horien ordena egokia bilatu behar da, horretarako, hasieran, xede hizkuntzako testu erraldoietan estatistikoki bilatzen da ea hitz horien artean zeintzuk azaldu diren elkarren segidan eta zein maiztasunarekin, eta gero, datu horiek kontuan hartuta hitz ordain horien
|
|
|
Kontuan hartu behar da emaitza txukunak lortzeko oso bolumen handiak behar direla. EuroParl corpusak, Europako Batzordearen itzulpen bildumak, 30 bat milioi
|
hitz
du hizkuntza bakoitzeko. Hortik aurrerako bolumenak ematen du sistema sendo bat eraikitzeko garantia.
|
|
|
Hainbat faktorek eragiten dute desegokitasun hori, hala nola: giza testuen anbiguotasuna (esanahi bat baino gehiagoko
|
hitzak
dituzte edo egitura sintaktiko bat baino gehiagoko esaldiak), sorburu hizkuntzaren eta xede hizkuntzaren artean dibergentzia sintaktikoak egotea eta abar. Arazo horiei aurre egiteko erabiltzen diren metodoek, oro har, erabat sinplifikatzen dute itzulpen prozesua.
|
|
|
James Hansen NASAko zientzialari eta Al Gore-ren zientzia aholkulariak klima aldaketaz eta lurraren berotzeaz
|
hitz
zuen 1941 urtean Iowan emandako hitzaldi historiko batean. Bera izan zen arrisku horretaz ohartarazten lehena.
|
|
|
James Hansen NASAko zientzialari eta Al Gore-ren zientzia aholkulariak klima aldaketaz eta lurraren berotzeaz
|
hitz
zuen 1941 urtean Iowan emandako hitzaldi historiko batean. Bera izan zen arrisku horretaz ohartarazten lehena.
|
|
|
Baina edukirik gabeko hitza zen hura, antza, esanahiz hustua; edo
|
hitzak
bazuen, bai, bere esanahia, oso eragin eskasekoa alabaina, ahoskatzearen tarte laburrera mugatua eta tarte labur berean agortua, handik aurrera bere apetaldien arabera tratatuko baitzuen Natividadek Natalia, zoaz eta zatoz, zatoz eta zoaz, ahizpa trapuzko panpina bat balitz bezala, inongo damurik erakutsi gabe. Batzuetan, nolanahi ere, bazirudien ezen, sukarraren zorabioan, kordea galdu eta eldarnio batean sartzen zela, baina, egoerak hala eskatzen zionean, berehala erreakzionatzen zuen, eldarnioaren mundua eta errealitatearena burmuinetako hari ikusezin batek lotuak balira bezala:
|
|
|
Nataliak, gainera, ez zion besterik erakutsi, baita Regina agurtzeko mementoan ere, besteek, markes jaunak, markesa andereak eta Natividadek? laudoriozko
|
hitzak
zituzten bitartean, hain zeuden Villalbakoak hunkituta, antza, non bazkari bat egin baitzuten Reginaren ohorez, astebete lehenago; ez hori bakarrik, erabaki ere, erabaki baitzuen markesa andereak ia pentsaezina zitekeena, halako moldez, non, paperak bat batean aldatu balira bezala, halaxe mintzatu baitzitzaion etxekoandrea neskameari: –Hain esker oneko sentitzen naiz, gaur nik zerbitzatuko dizut??, berak. Nataliak?
|
|
|
Ez baitzaigu inon zehazten, gelen kopurua gorabehera, aitaren etxeko kideak gauzak egiterakoan nola mintzatuko diren. Baina, jakina, hori ez dago esan beharrik, jakinaren gainean baikaude, batzuen errealismoak eta besteen utopiak erdal
|
hitza
dutela lantegi eta euskarri. Ondo asko dakigu balizko aitaren etxean arrotz izango ginatekeela berriz ere.
|
|
|
Pentsamendu politikoaren aleak, ale idatzi eta hausnartuak, ez datoz euskararen harrobitik, espainieraren labetik baizik. Nazio zapaltzailearen
|
hitza
du elikagai usteko hitz askatzaileak. Hara kontraesanaren handia!
|
|
|
Zure gerriari helduta hartzen ninduen loak, azken orduko pentsamenduren bat kontatzen nizun bitartean. Orain, ateko sarrailan giltza entzuten dudanean badakit ez zatozela bakarrik, ate irekitik hirugarren bat sartuko dela etxean eta haren
|
hitzak
dituzula gogoan, harentzat bakarrik dituzula belarriak, eta ohean burukoaren kontra liburu bana eskuetan dugula eseriko bagara ere, tarte bat utziko diozula nik ez dakidan horri. Esan dizut lehen ere, ez dizut ezer aurpegiratzen.
|
|
|
EEBS, berriz, XX. mendeko euskara jasotzen duen corpus estatistiko irekia da, oraingoz behintzat: 1998 arteko 6.047 obra zatitatik jasotako 4.237.000 testu
|
hitz
ditu (euskal argitalpenen inbentarioan oinarrituz, unibertso osoa proportzionalki ordezkatzen du zozketa bidez aukeratutako laginak), SGML8 formatu estandarrean kodetuak, lematizatuak (98.800 lema desberdin), sailkapenaren arabera erakusgarria da (epea, euskalkia, testu mota eta obraren tamaina) eta urtero eguneratzen da oraingoz, irizpideen oreka mantenduz.
|
|
|
CTILC katalanak, 3299 obra osotako 52.3 milioi testu
|
hitz
ditu: % 44 literarioa (narratiba, poesia, antzerkia eta saioa) eta% 56 ez literarioa, hamar taldetan banatua (filosofia, erlijioa/ teologia, prentsa, giza zientziak,...).
|
|
|
Euskalkietako ondarean elkarren itxuraldatze besterik ez diren
|
hitzak
ditugunean, oinarri har daitezkeen zenbait iritzi aipatzen zituen Mitxelenak,, bide garbirik maizegi ikusten ez bada ere, aitortuaz:
|
|
|
Elkarren arteko hurbiltasunak berak aunitz eragozten du testu idatzietan esanahia ongi bereizteko, testuinguruak ezpaitu beti aski laguntzen. Dena den, adibideak asko diren arren, gorde>
|
hitzarekin
duen txan daketa ugaria da eta ez da ikusten inolako araurik jarraitzen denik bata ala bestea era biltzean esanahi horrekin. Gorde> hitzak badu beste esanahirik,, zaindu?,, bete?, esa terako, eta hauekin ez da altxatu> hitza nahasten.
|
|
|
Dena den, adibideak asko diren arren, gorde> hitzarekin duen txan daketa ugaria da eta ez da ikusten inolako araurik jarraitzen denik bata ala bestea era biltzean esanahi horrekin. Gorde>
|
hitzak
badu beste esanahirik,, zaindu?,, bete?, esa terako, eta hauekin ez da altxatu> hitza nahasten. Horiek kontutan izanik, azken hau,
|
|
|
3) Salbuespenak salbuespen, Nafarroako hizkeretan aztertu diren hitzak Iparraldeko euskalkietan ere erabiltzen dira. Egon daitezkeen bereizketak hitz horiek dituzten aldakietan edo beste
|
hitzekin
dituzten txandaketetan oinar daitezke.
|
|
|
Hortaz, birsemantizatu edo adiera berezia hartu duten
|
hitzak
ditugu osasun testuetan arazo nagusietako bat. Euskal itzultzaileen elkartearen (EIZIE) Interneten bidezko eztabaida taldeko galdera erantzunak aztertzea aski dugu horretaz konturat zeko3 aldian talde horretan eztabaidatu diren termino eta gaien artean 54 izan dira osasun arlokoak (accidentado, adimena, afterloader, alteración, burnout, busca, coxofemoral, implante, malnutrición, manipulador de alimentos, nutricionista, prión, tanatorio, terminal?)
|
|
|
kontua dugu lan horri nola heldu. Beste era batera esanda,
|
hitzek
dituzten edo izan ditzaketen lerratze semantikoez gain edo jatortasun etimologikoaz aparte, nazioartekotasuna edo paradigmak osatzeko oinarri izatea irizpide sendoak izango dira maileguak erabakitzeko orduan.
|
|
|
+ tasun> eginez eraturiko
|
hitza
dugu euskaraz erabilera> esatea aski genuen lekuan.
|
|
|
– Saltsa.> Ematen duenez, izengoiti gisa aplikatutako
|
hitza
dugu: Saltsakoa
|
|
|
– Zabar.> Ematen duenez, zabar>
|
hitza
du oinarritzat oikonimo honek:
|
|
|
LEONORek ez du erreakzionatzen, KOLDOren
|
hitzak
ditu buruan. Batari eta besteari begiratuko die.
|
|
|
Emango dizudala, kontxo! Nire
|
hitza
duzu.
|
|
|
Bene benetan. Nire
|
hitza
duzu.
|
|
|
NAROA: Nire
|
hitza
duzu.
|