|
2000
|
|
|
Ez naiz euskara batuaren kontrakoa, baina gaurko euskara batu askoren kontrakoa bai. Gaurko euskara batua erdaraz jantzita ikusten dut askotan eta euskarak nahiko aberastasun badu berekin,
|
hitz
bera esan liteke lau edo bost modutara eta askotan gure herriko hitzak baztertu eta erdarazkoak sartzen dituzte. Nik herri hizkuntza dut gogoko eta badakit, ez da harrokeria, irakurle batzuk baditudala.
|
|
|
" Ez dut uste konplexurik gabeko gizarte bat nahiko nukeenik. ' Konplexu'
|
hitza
bera negatiboa da, baina askotan gure ezinak eta desorekak garbi ikusten ditugu horrela. Autokritika beharrezkoa da""
|
|
|
Euskal Herria, Euskadi, Pars Vasco, Pays Basque. Euskaldun
|
hitza
bera ere.Esanahi bikoitzekoak zaizkigu askotan, eta jendea animatzeko zilegi bedi erabilpen osotaxutua ez izatea, baina utz dezagun argi kultura eta kulturgintzaren onerako, erabilpenzuzena zein den: euskalduna= euskara duena; Euskadirik oraindik ez dagoela; PaisVasco, Pays Basque, Basque Country eta abar, gauza bera direla hizkuntzaezberdinetan adierazita.
|
|
|
Testuinguru honetan. Kultura? (. Musika?)
|
hitzak
bere zentzu sakonena bereganatzen du eta. Gizarte, hitzaren sinonimo bilakatzen da. Eta hala bada,. Kultura Gizarte?
|
|
|
Hortaz, iturriaren gaiak erlazio zuzena dauka irratilarien langintzarekin, eta informazioa baldintzatzen du era batera edo bestera. David Randall ek (1999, 77) Associated Press agentziako Mort Rosenblum kazetariaren
|
hitzak
bere egiten ditu, langintza horren garrantzia eta, beraz, informazio iturriena, azaltzeko: –suhiltzaileak gauerdian sute abisua jasotzen duenean, prakak janzteko eta sua amatatzeko baino ez du denborarik.
|
|
|
TSF. Eta laburkina lexikalizatuz joan zen, harik eta herri xeheak tezef
|
hitza
bere egin zuen arte. Ipar Euskal Herriko lagunek ongisko dakite oraindik zer izkutatzen duen hitz laburtzapen horrek.
|
|
|
Baina, itzulirik jaun Marcelenganat, derradan ezen, oroz gain, hitzaren mi resle zela... eta hain dira gauzak erraiten ari natzaizun moduan, non frankotan pentsatu izan baitut ezen jaun Marcelek inportantzia handiagoa emaiten ziola ongi hitz egiteari
|
hitzari
berari baino, formari eta iduriari edukiari baino. Iduri dezakeenaren kontra, ordea, jaun Marcel ez zen hitzontzia eta kalakaria, eta hala erraiten zigun:
|
|
|
—Badakit zer ari den pentsatzen berori, jaun Nikolas, baina ez dut neure erabakia gibelat uzteko asmorik. Zeren berori ene jaun eta nagusi izan daiteke, baina berorrek ere badaki ezen, erran komunak dioen bezala, apezak duela azken
|
hitza
bere... eta zeren Jainkoak bakoitza bere lekuan nahi baikaitu: ni artzain egin ninduen eta, halatan, ardien zaintzea eta begiratzea da ene obligazinoa.
|
|
|
—Mundu honetan, ordea,
|
hitza
bera ere hitzik gabe gelditzen duk, ezpataren aitzinean... —erran zidan aitak, irri axolagabe bat ezpainetan.
|
|
|
Baita lehenbizikoz esplikatu ere munduan bi klase direla, zanpatuak eta zanpatzaileak, eta gu alderik eramangarrienean suertatuak ginela. Geografia nahiz filosofia, literatura edo ekonomia, denetarik jakin behar, eta denetan azken
|
hitza
bere. Erran gabe doa Ttipik bere ingurukoak errabiatzeko moduko ikasketa orri distiratsua aurkezten ahal zuela fraideenekoa bukatzean.
|
|
|
Nire
|
hitzek
beren baitan gordetzen zuten mendeku tikiak ezusteko erantzuna bildu zuen.
|
|
|
" ez hintzen", esan zuen," behar zen garaian, behar zen tokian". " Niri", saiatu zen Xan," inork ez dit esan... nik... toki jakinik ez nuen..."; argudio haiek ordea, hain ziren ahulak, hain ziren lekuz kanpokoak, Xanen boza motelduz joan baitzen, azken
|
hitzak
berak ere apenas entzun ahal izateraino. Ez zuen behinik behin Bonifazio komentzitu.
|
|
2001
|
|
|
" Liburu hau ezer bada libertateari eginiko kantua da, edo horixe nahi nuke bederen. Gero irakurle bakoitzak bere mundutik juzkatzen du lana, azken
|
hitza
bere dela".
|
|
|
Bidaia liburuaren bigarren ezaugarrira igaroz gero, testuaren eraketan pausatuko gara. Bidaztiak arazo bat du, komunikazio arazoa hain zuzen ere; nola adierazi
|
hitzetan
bere begietara etengabe abailtzen diren bizikunen errekastoak, nola zuzendu nahaspilean eta denak batera agertzen zaizkion sentsazio, usain, kolore multzoak. Bidaztiak forma asko ditu bere luman ezkutuak hitzez deskribatzeko bere bizikizun berria (puntilismoa, espresionismoa), baina gehien erabiltzen duena pilaketa dugu:
|
|
|
egoera ez normaldutik abiatu eta arlo eta esparruguztietako euskararen normalkuntza osora iristea. Hitz batean esateko, eta BaiEuskarari Akordioaren Plan Estrategikoaren Misioa definitzeko
|
hitz
berak erabiliz: «Euskarak garapen osoa lor dezan, bere normalizazioa behin betiko bideratu».
|
|
|
Honarte, ikuspuntu tradizionala azaldu dugu, sintesia lan arruntetan agertzendena16
|
Hitza
bera aipatzen ez bada ere, gizarte feudaltzat jo dezakegu azaldutakoantolamendua. Hala ere, hemen sortzen dira zalantzak eta galderak:
|
|
|
Hala ere, nobela honetan elementu sinboliko horienberezkotasuna (Danielen zapatak, erloju suitzarra...) ez datza dastamen, usaimenedo ukimen sentsazioetan, ezta objektuen ezaugarrietan ere (100 metro nobelanbezala). Kasu honetan,
|
hitzak
berak ditugu iraganeranzko jauzi narratiboakbaimentzen dituztenak. Azken batean, fusilatua izatera doanaren bakardade etaizua da nobelaren gune tematikoa bilbatzen duena, eta horretarako, heriotzarengaia azpimarratzeko, hainbat idazle, soziologo, filosofo edo musikarik heriotzazidatzitako obrak aipatzen dira, hizkuntza desberdinetan.
|
|
|
Emakumearentzat, antzinako grekoentzat teatro tragikoa zen bezala, gizon gehienentzat futbol estadioa den bezala, katarsia egiteko lekua da. Hemen, erneguek, nahikariek, milikeriek, oihartzuna aurkituko dute, emakume bakoitzak besteen
|
hitzetan
bere hitzen oihartzuna topatuko baitu, genial, genial. Begi parean orraziak eta artaziak ikusi ditudanean, begiak zarratu eta ile mozkinak klik klik erortzen zaizkit lepo eta bular gainera.
|
|
|
" Auteman" edo" ateman" en adiera, berriz, Azkuek dioenez," ohartu, konturatu, nabaritu, sumatu" edo antzeko zerbait da. Ez da
|
hitzak
bere onetatik atera beharrik, zuzen ugari esku artean dauzkagunean batez ere. Sagarra" ukañi" beharrik ere ez, euskaldun guztiek eskaini egiten baitute.
|
|
|
Horrela herriaren besoetako bihurtzea, honen altzoan murgiltzea nortasuna eta izena galdu arte, batek sortu zituen
|
hitzak
berak ere bestek aldatuak entzutea..., ba ote daiteke goragoko gailurrik poetaren irispidean. Ez da erraz aurkituko, behintzat.
|
|
|
Honen arabera Erroma ren handitasunak gainerako zibilizazioen gainbehera ekarri zuen.
|
Hitzok
bere inguru historikoan interpretaturik, euskaldunak kanpoko jantzietan aleman gelditu edo frantses ez zen axolazkoa, axola zuenaba rnetik euskaldun gelditzea zen, benetako kristau euskaldun. Gainera, nork jakin, aberri handien ttipitzeak, Frantzia renak esaterako, ez ote zuen ttikien altxatzea ekarriko!
|
|
|
Dilige et quod vis fac. Eta diligo
|
hitzak
beragan duela bere etimologiaz ‘aukeratzea’, berariaz azpimarratzen du Tomas Akinotar Santuak: " ’Dilectio’ ak ‘amor’ en gainetik aurreaukeraketa suposatzen du, hitzak berak erakusten duenez." 20 Erich Frommek, berriz, askatasunez/ askatasunean bakarrik maita daitekeela esaten du21 Baina ez batak, ez besteak, ez du ipintzen askatasuna eta ezagumena erro den gogo maitarian bertan, gizakiaren potentzietan baizik.
|
|
|
Eta diligo hitzak beragan duela bere etimologiaz ‘aukeratzea’, berariaz azpimarratzen du Tomas Akinotar Santuak: " ’Dilectio’ ak ‘amor’ en gainetik aurreaukeraketa suposatzen du,
|
hitzak
berak erakusten duenez." 20 Erich Frommek, berriz, askatasunez/ askatasunean bakarrik maita daitekeela esaten du21 Baina ez batak, ez besteak, ez du ipintzen askatasuna eta ezagumena erro den gogo maitarian bertan, gizakiaren potentzietan baizik.
|
|
|
Baina benetako kristau ona zen, besterik ez. Haren
|
hitzak
bere giza gogo sakon eta zuzenaren adierazle ziren, nire iritziz. Bere gogo muinean Jaungoikoa badela zekien, hantxe bertan.
|
|
|
Maitearen bilo horiak noizbait zuritu zirenean, geroaren segurtatzeko bederen, Joanesek erabaki zuen kantu berriak ematea hobe zuela. Piarres Gatzonek idatzi zion musika eta
|
hitzak
bere izpiritutik isuri ziren. Emaitzarekin nahikoa fier zen Joanes, hitzezko eta soinuzko jostailuak plazaz plaza jendeak loriatzen zituela.
|
|
|
" Alemanez, boterea eta indarkeria
|
hitz
bera dira".
|
|
2002
|
|
|
Kontzertuak ere deskontzertu bihurtu zaizkigun honetan, euskaldunon aberria eraikitzeko jaio bide zen alderdiak bi probintzietara murrizten ditu bere domeinuak, eta era defentsiboan kokatzen du bere jokabidea Estatu ahaldunen aurrean, menpean ez esatearren. Ez dago gure lurraldea elkarlotzen duen garraio eta komunikabide egokirik; unibertsitatea lotsa da
|
euskaldun
hitza bera ere hartzeko; bost arautegi bereizturen menpe jarri digute euskara, eta beste hainbeste erdal telebistaren azpian. Azken hogeita bost urteotako bide politiko eta instituzionalak ez dio gure Euskal Herriari oinarrizko artikulaziorik eskaini, ez du mundura jaiotzeko bidean jarri, eta posibilista eta pragmatiko bezala aurkezten zen aukeraren porrota nabarmentzen zaigu begien aurrean, gatazkak bere horretan dirauen artean eta Estatuen Europa finkatzera doan une historikoan, bestelako erdibideak alboratuz.
|
|
|
Euskal Herriaren kasuan, desobedientzia zibila subiranozalea deituz, esate baterako. Edo subirano
|
hitza
bera beste adjektibo bat da.
|
|
|
Eguneroko gertaerak dira aipatutako guztiak. Nonahi ari dira
|
hitzak
bere lan zikina egiten. Era erlijiosoan edo laikoan.
|
|
|
Historian atzera eginez, Kanariar uharteetako jatorrizko biztanleak ere amazigh kulturakoak ziren. Argi dezagun hitzen saltsa errazteko, amazigh dela
|
hitza
bere singularrean, imazighen pluralean, eta tamazight bai emakumea eta bai hizkuntza izendatzeko erabiltzen dena.
|
|
|
2 Orotariko Euskal Hiztegian esaten zaigunez," Literatura"
|
hitza
bera Orixeren Mireion (1930) azaltzen da lehenengoz. Sintomatikoa, guztiz, berankortasun hau eta euskal sorkuntza literarioaren helburu nahiz parametroez argibide ugari ematen diguna. ditugu, halaber, 1970eko hamarkadaz geroztik Hegoaldean hedatu den" nobela" hitza, edo XX. mende hasierako zenbait idazle sabindarrek erabili ohi zuten" edeskixuna" neologismoa.
|
|
|
Sarritan, keinuen bidez hitzari laguntzen zaio, entzundakoari begien aurreko sinesgarritasunaren bermea eskainiz. Inoiz,
|
hitza
bera ordezkatzen du keinuak, esate baterako, inguruak erabateko isiltasuna eskatzen duenean, edo hizkuntza ezagutzen ez denean. Sakon dezagun komunikazio ez berbatuaren paradigma.
|
|
|
Beraz, kasu askotan eta askotan, giza komunikazioan hitza ez dator bakarrik, berbarik gabeko komunikazioaren zeinuekin lagunduta baino; inoiz, gainera, osagai ez berbalizatuak
|
hitza
bera ordezkatzen du. Giza komunikazioan, berbatuak ez diren horiek informazio ugaria eskaintzen dute.
|
|
|
Adorerik gabe dagoenak,
|
hitzekin
bere ospeaz harrotzen denean, ezezagunak engainatzen ditu baina ezagunentzat farregarria da.
|
|
|
" ez dago beste erremediorik, gaixo hori". Nik esandako guztia esaten ari zi  tzaion aitari, xehetasun guztiak gogoratuz eta ia nire
|
hitz
berak erabiliz, baina amaren kontakizuna arrotza zitzaidan. Hotza.
|
|
|
Jendeak beti jakiten du protesta egiten diot nik, eta hor ohartzen naiz amak ordu pare bat lehenago esandako
|
hitz
berak errepikatzen ari naizela.
|
|
|
Ipuin
|
hitzak
berak, euskaraz zein erdaraz," haurrentzako edo inozoentzako istoriotxu fantasiatsu" adiera gaitzezle edo gutxiesle makurraz kutsaturik dago(...) askoren buruan. Zer egingo zaio:
|
|
|
Izena eta izana lapurtu diete: " navajo"
|
hitza
bera ere ez da indioek darabilten elea, gizon zuriek ezarria baizik, eta askok iraintzat ere hartzen dute.
|
|
|
Hamabost urtetik beherako neska mutilen txorta jotzeak adar jartzeak sexu perbertsioak dituzte hizpide, seguru. Zuk fucking bakarrik endelegatzen duzu, baina ez
|
hitza
bera endelegatzen duzulako, turuta batek fucking guztiak itotzen dituelako baizik. Fucking, turuta.
|
|
2003
|
|
|
Baina dudarik ez daukat Sarasuak eskatzen duen kultura politiko berri bat premiazkoa dugula, bai euskalgintzari, bai etxegintzari dagokionez. Kultura politiko berri baten premia, adibidez, euskaltza letasuna abertzaletasunetik bereizten jakiteko, Sarasuak berak aipatzen duen bezala; baina kultura politiko berri baten premia ere bai, adibidez, abertzaletasuna,
|
hitzak
berak aipatzen duen «zaletasun» hutsaren mailan kokatzen jakiteko, nahasi gabe maila estrategiko edo taktikoekin, alderdi bakoitzak planteatzen dituen helburu edo bide zehatzekin. Nahasmen hau dela medio bakarrik uler daiteke, errate bateko, Aberri Egunetako abertzaleen ezabapena:
|
|
|
|
Hitz
beraren aldaera edo barianteak direnak sinonimo legez erabiltzen ditu maiz: erran/ esan, eta idazlearen hizkuntza filosofian oso erroturik dagoen malgutasun erizpidea aplikatu.
|
|
|
Badakit, bai, zuek une honetan Hitza ta Aditza baino gurago dozuela txanpanaren bitsa (eta tuntunaren" saltsa" zaratatsua)... baina badakizue, esaera zaharra da," Apezak azken
|
hitza
bere". Nire berba hau zuhurra ta laburra izango al da, guztion onerako.
|
|
|
4 Lege hau zein gizabanakori aplikatzen zaion zehazteko, honen artikuluetan adingabe
|
hitzak
bere barruan hartzen ditu oraindik hemezortzi urte bete ez dituzten gizabanakoak; gazte hitzak, berriz, adin hori baino nagusiagoak direnak.
|
|
|
Bizkitartean, latin apur bat ikasten hasi nintzelarik, ohartu nintzen latinezko Res Publica edo. Errepublika? hitz elkartea ez zela, berez, hain argia eta,
|
hitz
berak ahoskatzean, ez genuela, menturaz, denek otoitz bera egiten.
|
|
|
Alta bada, haste hastetik, Mendekosteko mirakuluak adierazi zigun Babeleko misterioaren berrirakurketa egin behar genuela, san Joanen arabera. Jainkoaren
|
Hitza
bera, gizon egin, den unetik (1, 14).
|
|
|
Nazio Handia eraiki zuten apostoluen artean, ordea, bi mendeen buruan fama txarra du oraino, zorigaitzez, Federalismo hitz gaixo horrek: Batzuentzat Elkartasuna adierazten duen
|
hitz
berak, ez ote du besteentzat Zatiketa erran nahi?
|
|
|
Ama gaixoa, entzutean holako
|
hitzak
bere alabaren ahotik ateratzen, bere aldi nigarrez hasi zen eta Oya bere besoetan hartuz segitu zuen:
|
|
|
Mirenek ez du hitzik egiten, baina ama semeen
|
hitzak
bere egin, eta bihotzaren ingurura bildu ditu.
|
|
|
Oraindik ere letra gorriak irakur zitezkeen. Erakusleihoa hutsik zegoen baina
|
hitzak
bere horretan mantentzen ziren, tente. Bazirudien amona Sara herrira itzultzen zela tarteka eta, bere eskuekin, tinta gorriz errepasatzen zituela erakusleihoko letrak.
|
|
|
|
Hitzak
berak adierazten duenez, eskuz idatzitakoak dira niretzat eskutitzak. Gutunak, berriz, idazmakinaz edo ordenagailuz idatzitakoak.
|
|
|
Inorena ez den leku batean. Azkarregi dela esango dio bestelako
|
hitzik
bere ahotik oraingoz entzuteko. Bera ez dela horrelakoa.
|
|
2004
|
|
|
Bertan, hamaika abesti bildu ditu. Kantu gehienen
|
hitzak
berak eginak dira Itxaro Bordak eta Jean Louis Davantek idatzitako bienak ezik. Bi urte diskorik kaleratu gabe egon ondoren plazaratu du honakoa.
|
|
|
Halaz ere, gizonezko batzuei zail gertatzen omen zaie bereiztea. Ez omen dakite emakumeok zergatik
|
hitz
berarekin batzuetan haserretu egiten garen eta beste batzuetan maitemintzen.
|
|
|
Eta oroz gain hitzeko gizona. Hizkuntza eta pentsakeraz hausnartu zuelako, batetik, eta bestetik,
|
hitza
bera ekintza bilakatzeko egindako ahaleginengatik. Hitza izan du ekinbide, euskara ekintza.
|
|
|
Baina, orduan, George W. Bushek Irak ongiaren eta Jaungoikoaren izenean txikitzen ari dela dioenean,
|
hitz
bera erabili dugu. Bush integrista dela esan dugu.
|
|
|
Bai: minoria
|
hitzak
bere baitan daraman karga ideologikoaren arantzaz ari gara. Hitzik garbiena eta aseptikoena bailitzan darabil zenbaitek, eta zenbait horien artean, Gurutz Jauregik:
|
|
|
Hiztunari gerta dakiokeen tragediarik latzena omen da hori. Eta euskaldun asko omen dabil erabateko euskal
|
hitzik gabe
bere bizipenen eta pentsakizunen berri ezin emanda, hitz totelka. Asko ala gehienak?
|
|
|
Erramun Baxok dugu lehendabiziko ezpataria azkengabeko sokatira honetan. Ohar bat, halere,
|
hitza
berari eman aurretik: berak, etnikoa?
|
|
|
Hedadura hori, jakina,, zazpi probintzia edo herrialdeen osotasuna? da, Euskal Herria
|
hitzari
bere zentzu konbentzionala errespetatuz (eta, bide batez, hizkuntza kontuan autoritate ofiziala den euskal akademiaren arauak seriotan hartuz).
|
|
|
Hemen ez dago egiaren desideratum zuzentzailerik. Konturatu baitirasofistak,
|
hitza
bera, egiaren gordetegi sokratikoa baino gehiago, boterea dela giza auzietan.Den denari buruz egon badaitezke bi justifikazio kontrajarriak, eta horrela dela frogatzendute aldeko eta aurkako hitzaldi bikoitzak asmatzen dituztenean, unean uneko erabilgarriak izango diren hitzaldiak egiten trebetasuna izateak arrakasta segurtatzen du politikan.Horixe salatzen zien Sokratesek sofistei;...
|
|
|
Argitalpen honek grekozko testua eskaintzen du, eta hori oso garrantzitsua da, Homeroulertzeko Homeroren jatorrizko
|
hitzak
bere testuinguruan ezagutu behar baitira.
|
|
|
h, VhV, (l, n, r) h eta (p, t, k) h. Sekula ez h.
|
Hitzak
berak ere ezagu daitezke: olha, haitz, harri, elhorri, haran, huri, goihen, eta abar.
|
|
|
" atomo" hitzak, etimologiz," zatitu eziña" esan nahi du; hitza sortu zanean, hori baitzan gizonaren ustea. Guziok dakigu gaur, halere, atomoa zati ditekeala; baiña
|
hitzak
bere hartan, aldakuntzarik gabe, iraundu du. Gauza bera esan diteke" balea" hitzari buruz:
|
|
|
–Mende honetako semea zarela ezin uka –irakasleak burua astindu zuen,
|
hitzok
bere baitarako erranen balitu bezala.
|
|
|
Batek daki zergatik. Pentsakor gelditu da diskoteka aurreko espaloian tente, neonezko Latino
|
hitzak
bere begi beltzetan islatzen direla, orain bai, orain ez. Lepoan duen kateari atzamarrarekin bueltak eman ondoren, urre koloreko erlojuari begiratu dio eta bere kotxerantz joateko gonbita egin dizu, zure gerriari helduz.
|
|
|
Orduan, ia ahaleginik egin gabe eta ia oharkabean, hitz batzuk atera zaizkio ahotik. Labain egin dute
|
hitzek
bere burutik ahora, eta bere ahotik autoaren atmosfera kondentsatura.
|
|
|
nire gorputzaz izan dezakedan hautemateari begiratuz, alde batetik, eta niregandik kanpoko munduaz izan dezakedan hautemateari, bestetik. Begira dezagun, bada, nola agertzen duen bere
|
hitzetan
bere lehen urratsa.
|
|
|
Edo beste era batean esanda, izenek ez dituzte objektuak irudikatzen perpausek gertakariak irudikatzen dituzten modu berean. Eta ‘irudikatu’
|
hitza
bere zentzurik orokorrenean hartu dugu orain," irudiztatu"," ordezkatu"," antzeztu"," (ber) aurkeztu"," adierazi" adierak biltzen dituela. Perpausen irudikatzearen eta izenen ordezkatzearen arteko bereizketaz jabetzen hasteko gogoan izan behar dugu, hizkuntza ez dela hitzen multzoa, ez dela hitzen osotasuna (ez dela daitezkeen hitz guztien bilduma, alegia), perpaus guztien multzoa baizik.
|
|
|
Jesus ez zen isildu, hainbatetan isilik geratu bazen ere. Haren
|
hitzek
bere isiltasunaren argitan egiten dute argi. Halaber, Haren isiluneak bere hitzen itzalean ematen dute itzala.
|
|
|
Norbaiti egokia ez zen zerbait esaten zion aldiro beste lelorik ez zuen entzuten. Bazirudien
|
hitza
bera ere kendua ziotela, horren zuen entzute gutxi. Donostian, ordea, aintzat hartzen zuten, eta ez zen Lekunberrin bezala koadrilako ergela," Izateko, direna direla, ergel bat behar duten jendearen artean" Aliziak esanen zion bezala.
|
|
|
|
Hitzak
bere artean ahoskatu ahala errabia olde bat igo zitzaion zintzurrera. Alizia irudikatu zuen maltzurki barrezka:
|
|
|
Koadrila
|
hitza
bera ere nazkagarria iruditu zitzaion, euskaldunen banakakotasun gabeziak sortutako talde ama zorrotz bezain irentzailea. Eta bere buruari aitortu beharra zion, azken bolada hartan, jada gazte ez zela, egunerokotasunaren pisutasunak gero eta makurtzenagotzen zuela; aitortu beharra zion, batzuetan ments zuela komuntasunaren epeltasunari esker bizia erraz bihurtzen zuen jende talde hura, ama ments izaten den moduan.
|
|
|
Hori esaten du nagusiak. Azken
|
hitza
berak nola baitaukan."
|
|
2005
|
|
|
Azken
|
hitza
bere
|
|
|
Fededunentzat aberasgarri litekeen aberastasuna. 1926ko kantika liburuan, Leizarraga, Duvoisin edo Haranederrek beren ebanjelioetan bezala, Ama Birjinaren erditzea erraten baita, hitz hori desagertu da, hain segur behientzat ere
|
hitz
bera delakotz. Pariseko teorietaz hantuak, gure teologoek bereizi dituzte enfanter eta vêler:
|
|
|
Erabakiak haien gain, klerikalismoa gorenean zen garaietako moduan. Apezak azken
|
hitza
bere! Ez ote da gaur egun oraino Elizako dogma nagusietarik?
|
|
|
honek aharrausi luzea egin baitzion, amona Kontxik artikulu hura errezitatzen hasten zen bakoitzean nahi gabe ateratzen zitzaiona, erremediorik gabe. Baina azken
|
hitza
berea behar zuen, amona Kontxirena, eta ongi bai ongi jakinarazi zion su hiari bere ohiko erretolikaren ondorioa, haren aharrausia bukatuta gero:
|
|
|
Adibidez, Bertzalde anitzek eman zioten Kanboarrek boza, Diharasarriz esana (E, 775,). Hiperbaton batzuk aski irakurterraz eta gozoak dira, baina beste batzuk harrigarriak lantzen ditu zenbaitetan, atzekoz aurre ra zatika irakurrita hobeki ulertzekoak, edo hain bihurdikatuak, non irakurlea
|
hitzak
bere tokian kokatzera eta hitz andanaka irakurtzera behartzen baitu:
|
|
|
|
Hitzak
berak dio: gazta bikaina da.
|
|
|
Praktika bera aurki daiteke 1997ko ekainaren 26ko data duen albisteailustratzeko argazkiaren oinean: «Ezein gizonek ezin duen ahalegina eskatzen zaieemakumeei», Maribel Castello Alarde mistoaren aldekoaren
|
hitzak
bere eginez; edo«Bidea luzea da, baina bukaeraren hasiera da hau» izenburupean, Jaizkibel konpainiako kide batzuen adierazpenak jasota, 2003ko irailaren 9an.
|
|
|
Beldur naiz, ordea: salatzen duzu hitz jakin baten erabilera kaskarren bat, eta hainbatek, erabilera baztertu ordez,
|
hitza
bera baztertuko dizu, etxeko eskaileren mailak edo lepoko katearen mailak desagertzeraino baztertu ere. Gizarte mailak desagerrarazteko balioko balu sikiera? 6.
|
|
|
–Egunero konektatu behar duzu ordenagailura? –atera zaio bat batean,
|
hitzok
bera ere harritu dutelarik, inorenak balira bezala.
|
|
|
Hori oso akats larria izango zatekeen. Ingurumena ez da giza ekintzetatik, desiretatik eta beharretatik bereiziriko esfera gisa existitzen; eta giza kezketatik aparte, modu isolatuan alegia, defendatzeko egin diren ahaleginek" ingurumen"
|
hitzak
berak zirkulu politiko batzuetan halako tolesgabetasun kutsu bat hartzea besterik ez dute eragin. " Garapen" hitza, halaber, oso gauza zedarritu bat adieraztera mugatu da zenbaitetan," nazio pobreek aberatsago izateko egin luketena" edo adieraziz; eta horren eraginez, gaia erabat baztertu dute pertsona askok, modu automatikoan ia ia, nazioarteko foroetan, ulertzen baitzuten aditu edo espezialisten gaia zela, hots," garapenerako laguntza" arloko kontuez arduratzen direnena.
|
|
|
Egungo merkatuen saturazioak, petrolioa, gasa, ura eta beste zenbait natur baliabide kontrolatzeko gerrak globalizatzeak, sufrimenduak eragindako etengabeko emigrazioek eta baliabiderik ezean sortu garen tokian bizi izateko modurik ez izateak hainbat trinomio osatzen dute, esate baterako pobrezia, enplegua eta kultur aniztasuna hirukoa. Horrek guztiak agerian uzten du mugen kontua ezin dela soilik ingurumenari loturiko gai bat balitz bezala hartu, zeren eta azkenean zalantzan jartzen baitu orain artean praktikatzen ari garen industri operatibaren kultur sistema osoa, are" garapen"
|
hitzaren
beraren zentzuaren inguruan ere duda eraginez.
|
|
|
Zuzenbide jainkotiar eta borondatezkoa zer den, egoki ulertzen dugu
|
hitzetik
bertatik, hau da, jatorria Jainkoaren borondatean daukana. Zuzenbide naturaletik bereizten da, hori jainkotiar izatera iritsi badaiteke ere.
|
|
|
1 Zuzenbide jainkotiar eta borondatezkoa zer den, egoki ulertzen dugu
|
hitzetik
bertatik, hau da, jatorria Jainkoaren borondatean daukana. Zuzenbide naturaletik bereizten da, hori jainkotiar izatera iritsi badaiteke ere.
|
|
|
Harrian irristatzen denean euriak sortzen duen isla imitatu". Sortzaile
|
hitzak
berak barregura ematen dio.
|
|
2006
|
|
|
aurkitu den idatzizko agiririk zaharrenetako batean garagardoa aipatzen da. Alkohol
|
hitzak
berak ere jatorri zaharra dauka, antza: antzinako arabiarrek alkuhl esaten omen zioten gehiegi edatearen ondorioz norberaren arimaz jabetzen den espirituari.
|
|
|
Batzuek saldu ere hala saltzen dute. Bakoitzak du aldaketa
|
hitzaren
bere adiera subjektiboa, baina aldaketa asko oso objektibagarriak izango dira, batez ere sufrimenduari dagozkionak. Gatazkak bizi izan dituzten beste herrialde batzuetara begiratuta, aldaketa ugari egon dira, nagusiki indar politiko sozialen harremanei dagokienez.
|
|
|
Eta ez dut uste udaberriko odolaren kolpeak eraginda ari naizenik, dena berde ikusten. Kasu honetan,
|
hitzak
bere baitan lituzke bi ezaugarri, etorkizunean beharrezko izango ditugunak: erradikal izaerari darion irmotasuna, eta erotismoari dagokion sedukzio ukitua.
|
|
|
Atari horretan espainolezko era guztietako hitzak eta beren sinonimoak bila daitezke,
|
hitza
bera edo, erabiltzaileak hitza zehatz mehatz gogoan ez badu, antzeko formak abiagune hartuta.
|
|
|
Atari horrek gaztelaniazko era guztietako hitzen itzulpena eta sinonimoak bilatzeko aukera ematen du,
|
hitzetik
bertatik edo hainbat hurrenkeratatik abiatuta, erabiltzailea hitzaz zehazki gogoratzen ez bada.
|
|
|
batenlemapean.
|
Hitzok
bereak dira:
|
|
|
Orain utzi egingo ditugu, hala ere, nazioari buruzko haren ideiak. ...ri gisa orain jatorriaren batasuna, hizkuntza, ohiturak, usadioak, uste eta pentsamoldeen berdintasuna, aipatzen dira; ez du ahazten noski" proiektua" (garaiko eskuinetan topikoa izana) 716; baina hizkuntzaren inportantzia erliebatzen da; Goethe aipatzen da, Herder goraipatzen da, Fichte eta Humboldt are gorago aipatzen dira;" arima gotikoa" aipatzen da717, eta behin Volksgeist
|
hitza
bera ahotan hartzen bada, zehazkiago" el" alma –arima– del pueblo"", kakotx artean berak (eta arima grekoaz jardunez) 718, ez da gehiago jorratzen; arraza berba ez da behin ere ageri719; odola, Herodoto-ren aipu bezala bakarrik, eta oin oharrean720.
|
|
|
Gero, botila bat kirch atera zuen arasatik eta, aitari kopatxo bat zerbitzatzen ari zitzaion une berean, gaueko albistegiak tokia hartu zion musika klasikoari. Sintoniaren ondoren, Goetheplatzen entzundako Hitlerren
|
hitz
berak errepikatu zituen irratiak:
|
|
|
Pasa hitza. Eta ez dago hitz sekreturik,
|
hitza
bera delako sekretua, eta ahoz aho ari da. Ibili da, ibili dugu.
|
|
|
Goiko taulan, harrera hizkuntza eta jatorrizko hizkuntzari ematen zaien jokoa kontuan hartuz eta bi hizkuntzetan eskaintzen zaizkien laguntzak begiratuz, ikasle etorkinak eskolatzeko era ezberdinak erakusten dira. Hala eta guztiz ere, ohikoa da integrazio
|
hitza
bera egoera ezberdinen aurrean erabiltzea:
|
|
|
Baina, gaude, hitz egiten ikasten bainoago, hitzak esaten irakasten zitzaiola gazteari, alegia,
|
hitzak
bere kabuz lotzen eta tolesten bainoago, esan behar ziren hitzak esaten irakasten zitzaiola106 Aedoen izenean ere (aeidoj) biltzen da bereizketa semantiko hau: aei aurrizkiak betiko edo amaitzen ez diren —aldatzen ez diren— gauzak adierazten du eta, beraz, aedoak izan, ziren gertakariak kantatzen zituen, aedoa hitzen esalea (muon rhthr) besterik ez zen, mitoen (Uoj) narratzailea, inondik ez arrazoien (logoj) emailea.
|
|
|
[5] Etikan egiazko arau orokorrak ematea merezimendu txikia da benetan. Bertute moralak gomendatzen dituen edonor ez doa
|
hitzetan
bertan dagoenetik harantzago. ‘Karitate' hitza asmatu eta zentzu onean erabiltzen duen jendeak modu argiagoan eta eraginkorragoan irakatsi du ‘izan zaitez karitatetsua' araua edozein legegilek edo profetak baino, zeinak bere idazkietan horrelako maxima sartu behar baitu.
|
|
|
Gizon Handiaren ustez, benetan handi ziren liburuen ezaugarri nagusia zen bertatik edozein tesi, baita guztiz kontrajarrita zeudenak ere –edo ia ia–, atera ahal izaten dela. Horretarako, baina, liburu handi batek irakurle handi bat eskatzen zuen; eta ‘irakurle handi bat’ horrek irakurle sortzailea esan nahi zuen; alegia, bere burua liburuaren jatorrizko hitz, ideia, datu eta pertzepzio estetikoko eskema ugariekin kontrastatuko zuen irakurlea,
|
hitzok
bere gisa, eta uneko bere interes eta obsesioaren argitara, berrinterpretatuko zituen arte, zentzu bat, zentzu berri bat, edo nahiago bada berriz funtzionala eta operatiboa den zentzua emateraino. Holako irakurketa egiteko gauza den irakurle sortzailea da liburu bati gaurkotasuna, betierekotasuna, eternitatea ematen ahal dion bakarra, holako irakurle bat da edozein liburu handi bihur dezakeena.
|