|
2002
|
|
|
" Pluralak badu berez azentuduntasun bat, azentuzko marka bat ezartzen dio hitzari. Pluralezko atzizki guztiek hitza azentudun bihurtzen dute, nahiz eta zenbait
|
hitz
erroan azentu gabeak izan Bizkaiko iparraldean", adierazi digu Elordietak.
|
|
|
Geroztik 1970 arte edo, ekonomiak bere kabuz egin zuen bere ibilbidea, naturaz eta ingurumenaz arduratu gabe; produkzio eta kontsumo maila hazkorrakbermatzea izan zen bere egiteko nagusia, eta, horretarako, gizakiarengan eta gizalanean jarri zuen arreta osoa; jarrera arras antropozentrikoa erakutsiz, ingurumenari eta ekologiari ez zien kasik jaramonik ere egin. Izan ere, nahiz ekonomia etaekologia
|
hitzek
erro berbera izan, eta bien etimologia oso hurbilekoa den, ekonomia gizarteko ondasunen produkzioaren, banaketaren eta erabileraren ingurukogizarte erlazioak aztertzen dituen zientzia da, Elhuyar Hiztegi Entziklopedikoarendefinizioaren arabera. Ekologiak, aldiz, organismoek eratzen dituzten populazioaketa komunitateak eta horiek ekosistemako beste elementuekin dituzten harremanakaztertzen ditu.
|
|
2004
|
|
|
Zerrenda horien edukiaz, ordea, ohar batzuk egin beharrean gaude: lehe nik, zerrenda horietan agertzen diren zenbait hitz berri errepikaturik datozela; bigarrenik, zerrenda horietako hainbat
|
hitz
erro beretik eratorrita osaturikoak dituela egileak; hirugarrenik, berak euskara zaharretik hartutakotzat dauzkanak ere tartekatzen dituela, hala nola arrotz (extranjero), uin (ola), itz (palabra), ler (pino), lats (arroyo), baita euskara zaharretik hartutakaoak ere, hauen ar tean andera (señora), gogo (espíritu), euzko (cada pueblo vasko), eskar (mer ced, gracia), eta besterik....
|
|
2005
|
|
|
(Zamanillo, 1988: 31); 2) euskarak eta iberierak indoeuropar jatorriko
|
hitz
erro komunak: RAK, ARA eta BAR eta ko atzizkia lukete.
|
|
2006
|
|
|
Horrela, talde horiek hidalgoen pribilegioak eskuratu zituzten une horretan, esate baterako, bilau zalditerian parte hartuta (Carlé, 1961). J. M. Lacarra k, Fernando Lazaro Carreter en tesiak berreskuratuz, hidalgo
|
hitzaren
erroa ez dela fijo dalgo dio; eta, terminoa Leondik Gaztelara hedatu zela XIII. mendean, infantzoi terminoa ordezkatuz (Lacarra, 1975). Seguru asko, zergapekoak izan arren. Lakarraren aburuz?
|
|
2007
|
|
|
René Lafon hizkuntzalaria izan zen teoria horren aldeko agerienetarikoa, eta gerora ere izan ditu jarraitzaileak, bai Euskal Herrian, baina baita Georgia eta Errusia aldean ere; besteak beste, Vladimir Zytsar.
|
Hitz
erro zaharrak, zenbaki izenak, kasu ergatiboaren presentzia, euskal aditz zaharraren egitura pasiboa eta horretariko beste argudio batzuk erabili izan dira hipotesi horren alde.
|
|
|
Pirinio Goieneko toponimiari begiratu bat ematea nahikoa da, hango izen askoren euskal jatorria bistaratzeko. Hitz edo
|
hitz
erro zabalduenak hauek dira: (h) aran, (h) arri/ (h) ar, (h) arro, ate, bizkar, larra izenak, edo berri, zabal adjektiboak, edo aga, ain, be/ pe atzizkiak.
|
|
|
Gainera ez da ahaztu behar, alemanez < herri> berbak oso erraz < aleman> iradokitzen duela besterik gabe, < deutsch> ek jatorrian herriaren hizkuntzan edo bulgarean mintzo den jendea esan gura baitu239 Idazle alemanek, beren hizkuntza, barbaroa? eskola kulturako espresabide bihurtzen hasi direnean (XVIII), kontzeptu gutxi asko teknikoak adierazteko tenorean, hizkuntza landuagoen gisara jokatzen ahalegindu beste erremediorik ez dute izan, alemanezko
|
hitz
erroak bai, baliatuz, baina frantsesetik kalkatuz gehien gehienbat moduak eta esanahi zedarriketak. Orduan hasi da < Volk> gaur duen esanahia zabaltzen, eta ordurako hizkuntza landuagoetan zeuzkan ekiboko guztiak heredatu ditu.
|
|
2008
|
|
|
esangura zuen/ dots/ edo/ (h) ots/ formako erro bat onartu zitekeela. Alde batetik emakumezkoen Andere> izenaren ordaina izango litzateke, eta bestetik euskarazko bildots, > orhots, > ordots> eta antzeko animalia
|
hitzetako
erro berbera erakutsiko luke. Espira inguroko xaflek eti mologia hori bi aldetatik baieztatu dutela uste dut:
|
|
|
Bizkaiera literario klasikoak neurri apalean baino ez zuen onetsi mugatzaile hurbil sing.eko atzizkion erabilera idazia; esan nahi da, a> mugatzaile orokorraren atzizki izaera bera ematea,
|
hitz
erroari erantsita idatzirik. Gehienetan, ia beti ez esatearren?, sing. mugatzaile hurbiloi erakusleen trataera formala eman zien idazleek, izenetik bereiz idatzirik.
|
|
|
uhalde> (ugalde,..), > la (t) salde, > errekalde, > iturralde, > osi > > urbialde> (cf. urbieta). Ikusten denez, eratorpen horien
|
hitz
erro nagusiak ur> (uh, > ug, > > itur, > lats, > erreka> eta osin> dira.
|
|
|
Kasu honetan etxe, > ola, > borda, > eihera, > errota, > labe> eta zubi> ditugu eratorpen horien
|
hitz
erro posibleak124 Hona zenbait adibide: etxalde> (etxalte), > olalde, > bordalde> (bordalte), > eiheralde> (eiheralte), > errotalde> eta> labalde125.
|
|
|
Taldeari Mzetamze izena jarri genion, eguzkien eguzkia. Georgiako mitologian eguzkia emakumezkoa da, eta gizaki
|
hitzaren
erroan emakume hitza dago. Antzinako musika aztertzeko emakumez soilik osaturiko lehen taldea izan zen.
|
|
|
Sorginen fenomenoa konplexua dela esan zigun Xamarrek. Sorgina erromatar mitologiatik euskal mitologiara pasatako pertsonaia da,
|
hitzaren
erroak erakusten duen moduan: sor egin (sors:
|
|
2009
|
|
|
Harrobi ezproi luze baten gainean eraikia izan da herri hau, Mehaine, Behauze eta Lukuzeko herri auzoen segidan. Garruze izena ere hortik dator," gain harri luze"
|
hitz
erroez osatua liteke haren izena, eta Euskal Herrian ohi den bezala, hitzak korapilatuz eta bilduz" Garruze" bilakatu da denborarekin.
|
|
|
Hemeretzigarren mende erditsuan, 1846an, Ambrosio Merton, William J. Toms izengoitiaz ezagutua denak sortu zuen folklore hitza, Londreseko Ateneum aldizkarian atera zuen idazlanean. Alemanen Volksgeist eta folk lore hitz eihoberriak
|
hitz
erro bera dute: herria.
|
|
2010
|
|
|
Badakiela ongi Iurritako olean. Don Manuel de Yurrita y Zuaznabar jaunaren kontuak berak eramaten zituelako?, nola tratua egin zuen Mª Klarak Elamatik burdina ekartzeko Iurritara al peso de Navarra y a 41 reales de plata moneta corriente, siendo la conducion por quenta de dicho Don Manuel, eta berak jaso zuela 900 kintalen kontua nagusiaren dirukontuen liburuan, eta era berean Elamako mandazainei les entragaba en unos charteles cada jornada que traian. Horra gure txartel eta jorrada
|
hitzen
erroak. Eta bai, poliki eskolatua zen Sorondo.
|
|
|
Sorgina: erromatar mitologiatik euskal mitologiara iraganiko pertsonaia,
|
hitzaren
erroak erakusten duen bezala:
|
|
2013
|
|
|
Horren lekuan batez ere marro erabiltzen da marrao eta marrau aldaerak ere bai. Beste
|
hitz
erroren batekin lotuta ere ageri da batzuetan: kokomarro, karamarro, kukumarro.
|
|
|
Bizkaiera eremuan, gaur nahinon hedatuen dabilen mozorro ez da tradizinoko izen ezaguna izan; euskerearen erdi ekialdeko hizkeretatik oraintsuan sartu da sartaldera.
|
Hitz
erro eta berba diferenteak erabilten dira, dana dala, sartaldc euskeraren zabalean. Marro da, beharbada, berbarik hedatuena, marrao eta marrau aldaera bidez ahoskatua leku batzuetan.
|
|
|
Erraz susmau lei, marrao marrau horren azpian gaztelaniazko" marrano" daukagula; eta kontu jakina da berba horregaz izentetan zirala antxina judegu konbersoak (juduak), eta hedaduraz pertsona zikin narrasak. Beste
|
hitz
erroren bategaz alkarketa eginik be agiri da berba hau: kokomarro (Durangaldea), karamarro, kukumarro.
|
|
2014
|
|
|
Nire
|
hitzen
erroak metatuak dira
|
|
|
Zama sexista neurtzeko, honako faktoreak hartzen ditu kontuan: genero gramatikalaren eta sexuen arteko lotura, maskulinoa genero komunaren pare erabiltzea, aditzaren eta izenordeen sexualizazioa eta orokortasuna adierazten duten
|
hitzak
erro maskulinotik abiatuta egitea.
|
|
2015
|
|
|
Ni ere horretan nengoen, baina nire dezepziorako ez omen da horrela. Inuktitut hizkuntzak elurrerako bi
|
hitz
erro besterik ez du: qanik," erortzen ari diren malutak", eta aput," elurra zoruan".
|
|
2016
|
|
|
Softwareak burututako analisiaren lehenengo urratsa corpusa Testuinguruko Oinarrizko Unitateetan (Elementary Contextual Units, ECU) banatzea izan da, zeintzuk esaldi batez edo biz osatuta dauden (30 hitz inguru) (Kronberger eta Wagner, 2000). ECUak eta
|
hitz
erroak gurutzatu egin dira kontingentzia taula bat sortzeko, zeinek hiztegiaren banaketa azalduko duen ECUekiko. Kontingentzia taula horretatik abiatuta, distantzia karratuen matrize bat sortzen da, non, bi ECU hurbilekoak izango diren aztertutako hitzen bat partekatzen badute (Reinert 1996; Klein eta Licata, 2003).
|
|
|
Aitaginarreba eta amaginarreba osatu diren modura, galdutako* anaginarrebak izena ikus daiteke gaurko anai arrebak izenaren aitzindari. * Ana hori, ahaide
|
hitzaren
erro bera litzateke eta senide eta haurride izenekiko paralelismoari begiratuta," haur"," ume" edo" gazte" moduko esanahi neutroa izango luke. * Anaginarrebak, amaren (eta emaztearen) aldeko senideen (senide umeen, senide gazteen?) multzoa litzateke (lehengusuetako batzuk eta koinatu koinatetako batzuk).
|
|
2017
|
|
|
Gaztelaniako" sabio"
|
hitzaren
erroa baliatuz, herriak asko erabiltzen duen hitza eta asmatutako adiera da" sapo" hau: jakituna izan ez eta bere" jakitateak" iruzurrerako edota besteen bizkar bizitzeko nahiz gainetik jartzeko erabiltzen dituen pertsona maltzur eta iruzurgilea adierazteko erabiltzen da; latino amerikarrek" viveza criolla" esamoldeaz adierazten dutena, alegia.
|
|
|
Asteon atzizkiei erreparatu diet behin baino gehiagotan,
|
hitz
erro beraren bihurguneetan barna nindoalarik. Tresna egokiak dira atzizkiak hitz berriak sortzeko, hots, behar berriak asetzeko.
|
|
|
Asteartean, egunkari honekin batera Gerokoentzat lelodun posterra banatu zela ikustean ez nintzen dagoeneko batere harritu. Bi egun oso izanak nituen teofania ontzat hartzeko.Berez, pentsatu dut (honen guztiaren inplikazioez hausnartzeari oraindik utzi ez badiot ere), tradizioa eta transmisioa gauza bera dira,
|
hitzen
erroei erreparatuta behintzat. Lehena jolas izan dut, inoiz traizioa eginez ere bai.
|
|
|
Analisiaren lehenengo urratsa corpusa Testuinguruko Oinarrizko Unitateetan (Elementary Contextual Units ECU) banatzea izan da, zeintzuek esaldi batez edo bitaz osatuak dauden (30 hitz inguru). ECU ak eta
|
hitz
erroak gurutzatu egin dira kontingentzia taula bat sortzeko, zeinek hiztegiaren banaketa azalduko duen ECU ekiko. Kontingentzia taula horretatik abiatuta distantzia karratuen matrize bat sortzen da, non, bi ECU hurbilekoak izango diren aztertutako hitzen bat partekatzen badute (Reinert 1996; Klein eta Licata, 2003).
|
|
|
96. Horra gure garesti
|
hitzaren
erroa izan litekeena.
|
|
2019
|
|
|
Hainbat hitz barneko alternantzia kasutan aurkitu dugu/ 0/ fonema gaztelaniazko
|
hitz
erroaren etaeuskal flexioaren konbinaketaren ondorioz. Hauen artean izenak (1), adjektiboak (4) eta aditzak (7) aurkitu ditugu, besteak beste:
|
|
|
Softwareak burututako analisiaren lehenengo urratsa corpusa testuinguruko oinarrizko unitatetan (Elementary Contextual Units, ECU) banatzea da, zeinak esaldi batez edo biz osatuta dauden (30 hitz inguru) (Kronberger eta Wagner, 2000). ECUak eta
|
hitz
erroak gurutzatu egin dira kontingentzia taula bat sortzeko, zeinak hiztegiaren banaketa azalduko duen ECUekiko. Kontingentzia taula horretatik abiatuta, distantzia karratuen matrize bat sortzen da, non, bi ECU hurbilekoak izango diren, aztertutako hitzen bat partekatzen badute (Klein eta Licata, 2003; Reinert, 1996).
|
|
|
" Verba volant" dio latinezko esaera zaharrak, esan nahi baita, ahoskatzen ditugun hitzek hegoak dauzkate, eta usoen antzera hegaldatzen zaizkigu, denbora erlojuko orratz artean bezalaxe; baina esaerak zehazten du: " scripta manent", hau da, idazten ditugun
|
hitzek
erroak dauzkate, hitzak atxikiak geratzen dira papereratzearekin batera eta, finean, sendoagoak dira, iraun egiten dute. Horixe izan zen Julien Vinsonen kontakizunaren xedea, nahiz eta inor baino kontzienteago izan bere egitekoaren alferrikotasunaz, zeren une inauguratzaileen zirrara nekez adieraz baitaiteke hitzez, are gutxiago lehendabiziko globo hegadan senti daitekeena.
|
|
|
Atzizki baten bidez, pe atzizkiaren bidez, eta ur
|
hitza
errotzat harturik, bertze izen bat eskuratu zuten: urpe; gero, adlatiboa lortzeko, ra atzizkia asmatu zuten eta hitz berria aise erabili zuten; eta, azkenik, horri bertze atzizki bat erantziz, tu atzizkia, hain zuzen, bertze aditz bat eskuratu zuten:
|
|
|
" Euskararen historian, lehenik, hitzak; eta, gero,
|
hitzen
erroak eta hizkiak (aurrizkiak, artizkiak eta atzizkiak) kronologikoki agertu ziren".
|
|
|
Uste dut igerriko zeniola fector hori erdarazko hedor edo feo
|
hitzen
erro zaharra baino ez dela. Zena zela, orduantxe deseginen zen Arrupenea izeneko etxe zaharra, aspaldi haunditik Olatxea azpiko zaharraren aldamenean erakia, eta ola zaharreko langileen aterpe izandua.
|
|
|
Hitzen eraketak ere askotarikoak dira; zentzuak malguak. Hau hala izanik, ez da harritzekoa ikertzaile trebe batek,
|
hitzaren
errora mugatzen bada eta hiztegi kopuru dezentea eskuragarri badu, arazorik ez izatea [IE] familiako hizkuntzetako batean bilatzen duen alderaketarako bidea eman dezaketen bi kontsonante eta esanahi lauso bat aurkitzeko.
|
|
2020
|
|
|
Etimologia aldetik, Julio Caro Barojak latinetik eratorria zela proposatzen zuen, suerte, sortilegio edo sortija
|
hitzen
erro beretik: sors sortis+ —egin.
|
|
|
Bukaera bera duten hitzak xerka itzazu. Hitz horien atzizkia eta
|
hitz
erroa aurki itzazu. Atzizki bereko beste hitzik ezagutzen ote duzu?
|
|
|
Testu zati honetan,
|
hitz
erro bera agertzen da, hiru atzizki desberdinekin.
|
|
|
Sinonimoak Antonimoak Atzizkia: arazi
|
Hitz
erroak: elkar
|
|
|
Atzizkia eta
|
hitz
erroa
|
|
|
Euskaraz,
|
hitz
erro batez beste hitz anitz osa daitezke.
|
|
|
Elkar
|
hitz
erroaz hasten diren ahal bezainbat hitz aurki itzazu hiztegia baliatuz, eta Atxikarauan idatz.
|
|
2021
|
|
|
Horren betatzea denbora buzi bat kosta zait. Adibidez leküa idaztea lojiko balin bada
|
hitzaren
erroa errespetatüz beti (lekü+ artikülü gisako a), hanitxez gaitzago da irain, lein, nai formetarik iraün, leün, naü molde berrietara igaraitea, eta oso gogor zait orano ere. Gainera üsatü i letratik ü hizkira igaraitean, batuari kasü egin behar zaio, eta ez baitezpada kantüko eüskalki nafarrari, au formaz hain jori denari.
|
|
|
Orai zübereraz egarten dügüna batukoa da, logikatik hüllanagoa, Euskaltzaindiak 1978ko üdan, Bergarako Biltzarrean erabaki züanaren arabera, batuko grafia euskalkietara hedatü beitzüan: kontsonanteen ondotik H letra kentzen dügü, beste eüskaldünek bezala, salbüespenez kanpo, eta
|
hitzaren
erroa beti bere hartan ütziz, ia eta ua basa diftongak ea, üa, oa idazten: etxe a, lekü a, zoko a (etxea, leküa, zokoa).
|
|
|
mendira, lagunarekin... mendi eta lagun ez dira aldatzen. Deklinabideak, aldiz, ez du hitza osorik hartzen, baizik
|
hitzaren
erroa: latinez, adibidez, dominus da izena, baina genitiboa domini da.
|
|
|
Non ote dago sustraia, non
|
hitzaren
erroa, Greziako titan zaharraren izenean ala Txinako haize zakarrean?
|
|
|
–Bazen garaia, esan zuen ahots zakarrak. Arrastaka zerabiltzan
|
hitzak
erroz gorako U bibotearen azpian?. Etxeko lanak egin dituzu?
|
|
|
Merkatu boteretsu bat ere izan zen papiroa Afrikan, Asian eta Europan zehar merkataritzako ibilbideetan banatzeko. Egiptoko errege erreginak manufakturaren monopolioaren eta hostoen salerosketaren jabe egin ziren; egiptoar hizkuntzan adituak direnek" papiro" hitzak" faraoi"
|
hitzaren
erro bera dutela uste dute.
|
|
|
Latinez," liburu" esan nahi zuen hitzak eta" libre" esan nahi zuen adjektiboak ia soinu bera zuten, nahiz eta bi
|
hitzen
erro indoeuroparrek jatorri desberdinak izan. Hizkuntza erromantze aunitzek espainierak, frantsesak, italierak edo portugesak, konparazio bateraantzekotasun fonetiko horren zortea jaso dute herentzian, eta horrek hitz joko batera gonbidatzen gaitu, irakurketa eta askatasuna lotzera.
|
|
2022
|
|
|
Alemanak ere ezaguna du" Vakzin" izena, baina hizkuntzak bere bere dituen
|
hitz
erroetatik garatu du, euskararen antzean, bere izendapen propioa," Impfstoff", gaur nagusi dena: ‘barrura isurtzeko gaia’.
|
|
|
garapenak, energiak, elikadurak, naturak..., ekonomiak oro har. Inguru hizkuntzetan sostenibilitate mailegu
|
hitzaren
errokoak darabiltzate. Egokia al da jasangarri hitza, ideia hori adierazteko?
|
|
|
Bolkanari euskaraz gaur egun ematen zaion izen arrunta sumendia dugu. Zientzialariak hala ere, nazioarteko hizkuntza gehienek darabilten" volcan"," Vulcan" edo" volcano"
|
hitzen
errokoari eustera daude, zientzia arloan, behintzat.
|
|
|
Atturri eta Garona ibaien artean, Gaskoinia eskualde historikoaren bihotzean sortua da eta Auch (eus, Auski; latinez, Elimberrum, herri berri) du hiriburua.
|
Hitzaren
erroa, baliteke (h) arr (i)+ magna (zabalak) euskal erromatar binomioak osaturik izatea. Auskiko udaletxeko beirategi nagusian" Caput VascoIrudian, botila basquaise niae" irakurtzen da.
|
|
|
Hitz familiak osa itzazu. ikasle hiltze hilarri ikasgela hilerri ikasketa ikasi hilketa ikastetxe irakasle hiltzaile a –
|
hitz
erroa da. b – hitz erroa da.
|
|
|
Hitz familiak osa itzazu. ikasle hiltze hilarri ikasgela hilerri ikasketa ikasi hilketa ikastetxe irakasle hiltzaile a – hitz erroa da. b –
|
hitz
erroa da.
|
|
|
|
Hitz
erroak: itsaso – ur – argi
|
|
|
Hitz guzietan berdin den partea ingura ezazu.
|
Hitz
erroa da. itzulika – itzulipurdi – itzulpen – itzultzaile
|
|
|
|
Hitz
erroa: egun
|
|
|
|
Hitz
erroa: binaka ezar
|
|
|
Hitz guzietan berdin ageri den partea ingura ezazu.
|
Hitz
erroa da. egunkaria – egunero – Eguberri – egutegi – egunsenti
|
|
2023
|
|
|
Auskalo zer harreman duen zura hitzak urarekin. Euskararen sorrera aztertzen ari direnek identifikatuak dituzte oso zaharrak diruditen
|
hitz
erro batzuk; horien artean, ura eta zura. Soinuz behintzat elkarrekin jolasean dabiltza:
|
|
|
...o kaiola 25 adopziozko gurasoak 27 neskatila bat basa uri 31 neskatila bat besterik ez 32 harrotasuna 34 greba bat dut gogoan 37 ariketa (kontra) performatiboa (1) 39 bere egin ninduen herria 41 guraso hizkuntza 44 hamalau edo hamabost urterekin 46 hilketak ere gertatu ziren herri hartan 47 emakume lotsa (1) 48 mintzo berria desberdina izatearen seinale 51 erantzunak soberan 53
|
hitzen
erroak 55 irudi eta hitz 56 idazteko arrazoia 57 animalia politikoa kemen falta 61 inozentzia galdu nuenekoa 63 gu 64 nork esango zigun guri 65 teoria maketoa besteren herrimina 69 kaleko rockumeak 72 euskarara mudatua 73 ezpain margoa hortzetan 74 bisitak 80 nongoa zara? 82 ahanzturaren kontra 83 teoria maketoa 87 ariketa (kontra) performatiboa (2) 89 haragizko lur hau bot...
|
|
|
...kie bertso hauek loreak bailiran hizkuntza arrotza ikastea umiltasun ariketa da ezer ez dakizula onartzea eta zerbait dakizunean ere ikasteko asko falta zaizula jabetzea bertakotzea umiltasun ariketa den gisa berean zeure buruari galdetu diozu ea beste nonbaiteko izan zintezkeen baietz, ezetz, erantzutera joan zara gainditu beharreko azterketa bailitzan hobeto pentsatu eta airean utzi duzu galdera
|
hitzen
erroak maite nauen batek Bizkai izendatu ninduen hitzek badituzte, bai, erro sendo sakonak irudi eta hitz
|
|
|
[*] Gazteleraz konparaketa are eraginkorragoa da: cultura eta cultivo
|
hitzek
erro berbera dute eta.
|