2000
|
|
Labur aritzekotan, euskal errealitatean presentzia handiena dutenetara mugatuko gara, beste kasu batzuetan naziotasunaren gorabeheretan bestelako eragile eta prozesuak agertzen direla argiutziz. Euskal Herriari
|
gagozkiolarik
, beraz, prozesu bi aipatu nahi ditugu: nortasunetnikoaren birsortze/ deuseztatze prozesua bata, eta nazio politikoan oinarritutakonortasunen eraikuntza/ deseraikuntza prozesua, bestea.
|
|
nortasunetnikoaren birsortze/ deuseztatze prozesua bata, eta nazio politikoan oinarritutakonortasunen eraikuntza/ deseraikuntza prozesua, bestea. Prozesu biak elkarrekin loturikagertzen dira, eta bata ulertzerik ez
|
dago
bestea gabe. Maila analitikoan bana daitezkeela uste dugu ordea.
|
|
Berdin gertatzen da talde nortasunekin: taldearenezaugarri ezberdin enpirikoak nortasunaren oinarriak dira; baina oinarri horien gaineannortasuna eraiki beharra
|
dago
. Berdin gertatzen da talde etnikoekin.
|
|
gisa osatzen duteneko eremua. Hedabideek eta beste instantziabatzuek (estatuak edo merkatuak, hala
|
dagokienean
) bitartekotzen duten harremanhonen bidez, nortasuna berregin egiten da. Helburu horretarako, komunitate osoarenedo zati baten kulturatik edo oroimen historikotik hartutako materialak erabiltzen dira, besteak beste.6
|
|
Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten: izan ere, Bizkaia eta Araban populazioaren erdia daetorkina, baina euskal herritartasuna etorkin gutxi duten Iparraldeko herrialdeetanbezain hedatuta
|
dago
, hedatuago kasu batzuetan. Azken herrialde hauetan pareanagertzen dira nortasuna eta jatorria:
|
|
Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua. Euskal Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi edo PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa
|
dagoelarik
, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide du politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere: egitura politiko administratibopropioa, kasu honetan euskaltasunetik at edo are euskaltasunaren aurka eraikitzendena, horrek, itxura denez?
|
|
Liburu honetako atalak, bakoitzean arlo bat landuz, helburu horri begira eginda daude.Gehienbat azterketa deskriptiboa burutu dugu, Euskal Herriak bere eremu publikopropiotik eta bere komunikazio esparru propiotik zein urrun
|
gauden
azpimarratzekoasmoz, eta horren zergati eta ondorioen inguruko gogoeta piztu nahian.
|
|
Bigarren atalean Ipar Euskal Herriko hedabideen egoera aztertu du PascalRicaud ek: telebistan, irratian zein prentsan
|
dauden
komunikabide nagusiak, berenenpresa egitura eta bilakaera, Euskal Herriarekin zerikusia duten edukien presentzia, eta beste zenbait ezaugarri. Hori guztia komunikabide lokalei arreta kendu gabe.
|
|
Argitu beharra
|
dago
, ezen laugarren eta seigarren ataletako azterketan burutu direnegunkarien eta telebistaren hustuketak, UPV EHUk finantzatutako ikerketa bati eskergauzatu egin ahal izan direla10 Ikerketa horren atal baten barruan, lagin bat aukeratuzen prentsaren11 eta ETBren12 hustuketa egiteko. Lagin hori astebete konposatu batekoegunkari guztien aleek eta ETBko emanaldiek osatu zuten.
|
|
batetik albistegiena eta bestetikprogramazio osoarena. Albistegiei
|
dagokienez
, funtsean prentsa idatziarekin bezalajokatu genuen (guztira 427 albiste aztertuta). Programazio osoari dagokionez (294ordu, guztira), programen (781 emanaldi) eta edukien izaera eta jatorria aztertugenituen.
|
|
Albistegiei dagokienez, funtsean prentsa idatziarekin bezalajokatu genuen (guztira 427 albiste aztertuta). Programazio osoari
|
dagokionez
(294ordu, guztira), programen (781 emanaldi) eta edukien izaera eta jatorria aztertugenituen.
|
|
Honelakoetan gertatu ohi den legez, honaino ekarri gaituen lanean artikuluak sinatzendituztenek baino jende gehiagok hartu dute parte. Horiei gure esker beroenak emanbeharrean
|
gaude
. Ordena kronologikoan emanda, Han Fraeters eta Jon Torre datozlehenik.
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo dioen legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat
|
badago
, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non elebidunek soilik har dezaketen parte, bestetik. Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz ditzakegu gutxienez:
|
|
Lehen multzoan aipatu ditugun egunkariekin alderatuta eta audientziaren jatorrigeografikoari
|
dagokionez
, GARAren eta EUSKALDUNON EGUNKARIAren eta, maila apala goan, DEIAren kasua ezberdina da. Hauek banatuagoa dute beren irakurleria lau herrialdeetan.
|
|
Egunkarien audientziari
|
dagokionez
, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan.
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari
|
dagokionez
, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan.
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5)
|
dago
. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan.
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik
|
dagoen
argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan. AS, ABC eta gainontzeko espainiar egunkarien presentzia osomugatua denez, ez dugu beraien audientziari buruzko zehaztasun gehiagorik eskainiko.
|
|
Adinari
|
dagokionez
, hogei urte bitartekoen pisua ez da oso markatua (%10baino baxuagoa) eta bai, aldiz, 20 bitartekoena (%30 eskas) eta, bereziki, 36 urtetik gorakoena: %60 pasatxo.
|
|
Populazioaren banaketa kontuan hartuta ere, desberdintasunak
|
daude
Nafarroaeta Baskongaden artean. Bietan handia da hiriburuan bizi diren irakurleenpisua, baina Nafarroaren kasuan kopuru hori %42, 1era heltzen da; gainera, Nafarroan herri txikien ehunekoa ez da makala:
|
|
Arabari
|
dagokionez
, lehenik eta behin, EL CORREOren nagusitasuna ikusten daguztiaren gainetik. EL PERIODICO DE ALAVA, probintzibakarra, askozaz atzeragodator irakurle kopuruari dagokionez.
|
|
Arabari dagokionez, lehenik eta behin, EL CORREOren nagusitasuna ikusten daguztiaren gainetik. EL PERIODICO DE ALAVA, probintzibakarra, askozaz atzeragodator irakurle kopuruari
|
dagokionez
. Araba da, bestalde, audientziarik baxuena duenherrialdea:
|
|
Nafarroan, besteetan bezala, egunkari nagusi bat
|
dago
(%60, 9 bereganatzenduena) eta hortik aurrera audientzia zati txikiak gelditzen dira gainontzekoentzat. Halaere, aipatzekoa da DIARIO DE NOTICIASek bereganatzen duen audientzia:
|
|
Telebista seinalea transmititzeko sistema desberdinak
|
dauden arren
(lurrazalekouhinak, kablea eta satelitea, nagusiki), orain oraingoz erabiliena, eta guk aztertukoditugun kanalen kasuei dagokiena, lurrazaleko uhin analogikoa da, hain zuzen ere, arruntena eta orokorrena dena.
|
|
Telebista seinalea transmititzeko sistema desberdinak dauden arren (lurrazalekouhinak, kablea eta satelitea, nagusiki), orain oraingoz erabiliena, eta guk aztertukoditugun kanalen kasuei
|
dagokiena
, lurrazaleko uhin analogikoa da, hain zuzen ere, arruntena eta orokorrena dena.
|
|
– Ikus entzuleen erantzun oparoena jasotzen duen eguna, igandea du telebistak, minutu kopuruari
|
dagokionez
, 220?; eta larunbatetan telebista gutxixeago ikusten bada ere, gainontzekoetan, lanegunetan alegia, 200 minutu pasatxo ematenditugu telebistaren aurrean.
|
|
EuskalTelebistaren bi kanalek lortzen duten audientzia kopurua %24, 5ekoa da. Gainontzekokopuruak telebista lokalei edo beste motatakoei
|
dagozkie
.
|
|
Taula berean ikus daitekeenez, hiru kanal multzo antola daitezke audientziarenarabera: lehenean, nagusitasuna dutenak
|
daude
, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta dagoen Canal Plus eta, berez emisio esparrua mugatua dutelako, jende gutxiagorengan heltzen direnak: Canal 4, TeleVitoria, Tele Bilbao edota Tele 7 bezalakoak.
|
|
Taula berean ikus daitekeenez, hiru kanal multzo antola daitezke audientziarenarabera: lehenean, nagusitasuna dutenak daude, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta
|
dagoen
Canal Plus eta, berez emisio esparrua mugatua dutelako, jende gutxiagorengan heltzen direnak: Canal 4, TeleVitoria, Tele Bilbao edota Tele 7 bezalakoak.
|
|
Nolanahi dela, ia etxe guztietan
|
dagoen
telebista hargailuan sintonizatzen direnkanalak ez dira beti berberak izaten herrialde guztietan. Alegia, probintziakakoazterketa egitea komenigarria da, nolako kontsumo pautak erakusten dituzten jakiteko.
|
|
Bizkaiari
|
dagokionez
, taulan ikusten den modura, audientzia handiena eskuratzenduten hiru kanalak (TVE1, Tele eta ETB2) kopuru bertsuetan mugitzen dira. Pittinbat gutxiago du Antena kateak eta geroago datoz TVE2, ETB1 eta telebista lokalak (guztira% 6,2 aipagarriaz).
|
|
Euskarazko telebista kanalaren ikus entzulerian berdintsu aurki daitezke gizoneta emakumeak; baina, adinari
|
dagokionez
, 14tik gorako populazioa aztertuz, 56tikgorakoen presentzia nagusitzen da (%43, 3), eta baita 26 eta 55 urte bitartekoena ere: %39, 6.
|
|
Bizilekuari
|
dagokionez
, markatuagoa da ETB1en kasuan herri txiki eta ertainetanikus entzule direnen parte hartzea, hiriburuetan txikiagoa dena. Ikasketa mailarenarabera, ETB1ek markatuagoa du lehen mailako ikasketak dituztenen presentzia, unibertsitatekoak dauzkatenekin batera.
|
|
Seinalearen hedadura oso desberdina dute batzuek eta besteek (Hego EuskalHerri osoa hartzen dutenak edo auzune batera mugatzen direnak
|
daude
).
|
|
Irrati emandegi soilak direnak
|
daude
batetik, eta katean antolatutakoak bestetik (Xorroxin, edo Eusko Irratia, SER...).
|
|
Lehenik eta behin, aipatu beharra
|
dago
Hego Euskal Herrian irratia entzuten duenpopulazioaren %77, 1 bost irratiren eskuetan dagoela. Irrati emandegi hauen indarrakbigarren planoan uzten ditu gainerakoak, neurri handi batean emisio eremu lokalekoak direnak, hain zuzen ere.
|
|
Lehenik eta behin, aipatu beharra dago Hego Euskal Herrian irratia entzuten duenpopulazioaren %77, 1 bost irratiren eskuetan
|
dagoela
. Irrati emandegi hauen indarrakbigarren planoan uzten ditu gainerakoak, neurri handi batean emisio eremu lokalekoak direnak, hain zuzen ere.
|
|
Demografikoki handiena den lurralde honetan, irratigintzaren panorama Arabakoaren antzekoa da. Alegia, irrati emandegi nagusiek eskuratzen dute audientzia gehiena eta hauen artean lehen postuetan
|
daude
Madrildik emisioak igortzen dituztenak.Ikus, bestela, honako taula hau.
|
|
Datuetan ikus daitekeenez, garrantzi handiena dutenen rankinga ez da gainontzeko herrialdeen berdina, eta behera egiten dute proportzionalki Eusko Irratiarenbarruan
|
dauden
programazioek.
|
|
EITBren barruan
|
dauden
emandegien nagusitasuna agerian uzten duen herrialdebakarra da Gipuzkoa. Gainera, bertan gehiago dira euskaraz aritzen direnen presentziaeta, oro har, baxuagoa, bere nagusitasunean, Madrildik emisioek lortzen duten jendearen arreta.
|
|
Irrati emandegi handi eta txikien arteko muga argiago marraztuta
|
dago
Nafarroan, bertan hiru irratiren artean eskuratzen baitute entzuleriaren ehuneko 65,1 Aipaturikohirurek emititzen duten programazioaren zatirik handiena Madrilen buruturikoa da.Irratigintza lokala egon badagoen arren, ez du entzule kopuru handirik eskuratzen.
|
|
Irrati emandegi handi eta txikien arteko muga argiago marraztuta dago Nafarroan, bertan hiru irratiren artean eskuratzen baitute entzuleriaren ehuneko 65,1 Aipaturikohirurek emititzen duten programazioaren zatirik handiena Madrilen buruturikoa da.Irratigintza lokala
|
egon
badagoen arren, ez du entzule kopuru handirik eskuratzen.
|
|
Irrati emandegi handi eta txikien arteko muga argiago marraztuta dago Nafarroan, bertan hiru irratiren artean eskuratzen baitute entzuleriaren ehuneko 65,1 Aipaturikohirurek emititzen duten programazioaren zatirik handiena Madrilen buruturikoa da.Irratigintza lokala egon
|
badagoen arren
, ez du entzule kopuru handirik eskuratzen.
|
|
Egunkariei
|
dagokionez
, Hego Euskal Herriko egoerak honako mugarriak erakusten ditu:
|
|
Batez beste, populazioaren erdiak (%54, 1ek) egunkariak irakurtzen ditu; gainera, Hego Euskal Herrian duplikazio maila altua
|
dagoenez
, egunkari bat baino gehiagoerosteko joera dauka jende askok.
|
|
Ale bakoitzeko irakurle kopuruari
|
dagokionez
, altuagoa da parametro horrenmaila egunkari indartsuenetan eta baxuagoa besteetan eta euskarazkoa den EUSKALDUNON EGUNKARIAn.
|
|
Telebistei
|
dagokionez
honako ideia hauek azpimarratu nahi ditugu:
|
|
Telebista kontsumoa oso zabalduta
|
dago
gure artean, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista ikusteko ohitura baitu. Gainera, batez beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|
|
Telebista ikusienen rankinga eginez, maila bertsuan
|
dauden
TVE1, Tele, ETB2eta Antena aipatu behar ditugu. Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta, askoz ereaudientzia kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak.
|
|
GARA, kalea ikusi zuela urtebete egin duenean, 52.311 ale saltzera heldu da dagoeneko, eta Hego Euskal Herri osoko kioskoetan
|
dago
salgai. Izan ere, EL CORREO, EL DIARIO VASCO edota EL DIARIO DE NAVARRAn ez bezala, GARAk lauherrialdeak hartzen ditu edukiz eta salmenta aldetik erreferente nagusi gisa.
|
|
Edizio bereziak dituztenegunkari horien artean EL MUNDO DEL PAIS VASCO da arrakasta handiena duena (21.697, OJD); gainera, lau herrialdeetan saltzen da. EL PAIS DEL PAISVASCOri
|
dagokionez
, Baskongadeei begira dago eginda eta bertan 13.193 bat alesaltzen ditu egunero (OJD).
|
|
Edizio bereziak dituztenegunkari horien artean EL MUNDO DEL PAIS VASCO da arrakasta handiena duena (21.697, OJD); gainera, lau herrialdeetan saltzen da. EL PAIS DEL PAISVASCOri dagokionez, Baskongadeei begira
|
dago
eginda eta bertan 13.193 bat alesaltzen ditu egunero (OJD).
|
|
Hala ere, datu honek bi desbideraketa dakartza berez: egunkari nagusienekbeti dute ale bakoitzeko irakurle gehiago eta, EUSKALDUNON EGUNKARIArenkasuan, euskara hutsez dela eta, jakina denez hizkuntza horren ezagutza ez
|
dago
tokizein maila guztietara zabalduta, oraindik.
|
|
Audientziari
|
dagokionez
, hauexek dira Hego Euskal Herrian pisu handienadaukaten egunkariak7 8:
|
|
Zenbaki horietan ikus daitekeenez, enpresa berekoak (hedabideen egituraenpresarialari buruzko informazio gehiago 3 kapituluan dator) diren EL CORREO etaEL DIARIO VASCO dira egunkaririk irakurrienak eta, kopuruz, atzerago dator ELDIARIO DE NAVARRA iruñearra. Lehen hiru horiek, gehi, irakurle kopuru aldetikaskoz apalagoak diren EL DIARIO DE NOTICIASek eta EL PERIODICO DEALAVAk badute beren arteko erlaziorik, audientziaren banaketari
|
dagokionez
, hainzuzen ere. Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez.
|
|
Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez. Ikustea besterik ez
|
dago
nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8). Aldiz, Gipuzkoan eta Nafarroan dituen irakurleak oso gutxi dira.Modu berean, EL DIARIO VASCOk gipuzkoar irakurleen %68, 2ko zatia bereganatzendu, gainontzeko herrialdeetan bakar batzuk besterik ez dituelarik.
|
|
Irratiaren entzuleriaren zatirik handiena bost enpresaren eskuetan
|
dago
; hauenartean SER eta Eusko Irratiaren kasuak dira azpimarragarrienak, bien artean entzuleen%47, 3ra heltzen baitira.
|
|
telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari
|
dagokienez
, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina?
|
|
telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei
|
dagokienez
ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina?
|
|
Mende erdi bat geroago, Sud Ouest lehen planoko hedabide bilakatu da. Correo taldearekin elkartu ondoren, multimedia arloko talde indartsu eta mugaz gaindikobaten ikur bilakatuta, egunkariak badu gaur egun 2.350 berriemailez osaturiko sare bateta 21 argitalpen, Akitania eta Poitou Charentes ko zortzi departamenduetan, hauetatiklau Bordeleko hiri aglomerazioan, eta Sud Ouest Pays Basque argitalpena, zeinenerredakzio agentzia Baionan
|
dagoen
(10 kazetari) 14 Sud Ouest Pays Basquek erebaditu bi bulego bi kazetari iraunkorrekin Biarritzen eta Donibane Lohizunen.
|
|
Ohar gaitezen Sud Ouestek ez duela departamentuko argitalpenik sortu, honelaPirinio Atlantikoetako departamenduko dikotomia kulturala (euskalduna, biarnesa) kontuan hartuz. Ez du bere banaketa lurraldearen banaketa politiko administratiboarenarabera egin; horrela egin ordez, gaur egun abertzaleek ez eze Euskal departamenduaren alde
|
dauden
lagun guztiek ere azaleratu duten errealitate historiko kulturalabereganatu du.
|
|
Sud Ouestek aspaldi lortu dubere ezarpena Ipar Euskal Herrian, onartua izaten eta bertako pentsamolde eta berezitasun kulturalei egokitzen jakin duelako, honela, bere ezarpena lortzearekin batera, estatu frantseseko gaurkotasuna ekarriz. Emaitza hau are interesgarriagoa da, komuntasun sentimenduak, bereziki eskualdeko errealitate kultural biziei
|
dagokienean
–, askotan, hedapen eremu zabaleko egunkari diseinatzaileei arazoak sortzen dizkiela, aintzat harturik16 Jakina, zeren zeintzuk dira egunero Sud Ouest irakurtzen duten euskaldun, bordeles eta biarnesek dituzten arlo komunak. Beren buruaren irudi bat, nahizeta zehaztugabea eta txikia izan?
|
|
Frantses eta Espainiar Estatuen mugetan jokoan
|
dagoen
apostu nagusia, berezikiCorreo eta Sud Ouest taldeen adibideen bitartez, mugaz gaindiko eta nazioartekohedabideen erdi monopolio berrien balizko sorrera da, berrerosketen bizkortzearekin, kapital komunen hartzearekin, merkataritza akordioekin eta azkenik, sektore pribatuosoa menderatzen duten hedabide talde indartsuen sorrerarekin (irrati komertzialak, PHL, PQR, aldizkari prentsa, tokian tokiko e...
|
|
izenpean eta frantsesez aurkeztua. Gainera, frantsesera itzuligabe
|
dauden
jakinarazpenak eta euskarari buruzko artikulu gutxi batzuk izan ezik, egunkari honetan euskara ez da inondik inora azaltzen. Aldiz, Sud Ouestek, edozehatzago esanda, Jean Batiste Dirassar kazetariak, duela zenbait urtetatik hona,. Bidez Bide?
|
|
Departamendukobiztanleak, elkarturik?
|
daude
estatu mailako albistegietan (France Inter, France Info), Modulation France programazioan eta eskualdeko albistegian. Radio Francerenekimenak, Pirinio Atlantikoetako departamenduaren baitan lehen baino gehiagodesberdintzen diren kazetaritza eta hedapen eremu bi sortarazi dituelarik, identitatearen praktika eta pertzepzioa, izate sentimendu bereizgarriak, egokitze ekimentzat jodaiteke.
|
|
Hura, ikusmira, zertxobait jakobinotik? lurraldearen ikusmira historiko kulturalera igaro da,, bertan eraiki eta politikoki onetsia, toleratua, kontrolatua eta sustatua? 23 den instituzio aniztasunaren irudira, gaur egun Ipar Euskal Herrian
|
dagoen
irudira hain zuzen. Estatuaren edo Kontseilu Orokorraren administrazio zerbitzuek deszentralizazio aski sistematikoa burutzen dute, Pauetik Baionara; era berean, elkartesozio ekonomiko ia guztiek dute antena bat gutxienez Baionan; azkenean, elkarteekberek bi ataletan banatzen dituzte beren departamendu egiturak, bata biarnesa, besteaeuskalduna.
|
|
antolatu edobultzatu zituen bertako berriemaile boluntarioen sarea. Ipar Euskal Herrian, irrati taldean ondo integratuta
|
zeuden
–tokiko hamar berriemailek25 erregulartasunez zuten albisteen emankizunetan.
|
|
Frantziako eskualdeetako bigarren hauteskundeek, 1992ko martxoan, garrantzi berria hartu zuten, Europak eta eredu federalistek gero eta gehiago markatzenduten paisaia politikoan, subiranotasunaren printzipioan oinarrituta. Hain zuzen, estatufrantsesak, Errepublikaren eskualdeko administrazioari
|
dagokion
orientazioari buruzko1992ko otsailaren 6ko legearen bitartez, tokiko eta eskualdeko taldeei eta beraienelkarteei askatasun handiagoa onartu berri zien, kanpoko elkarteekiko akordioakegiteko.
|
|
porrot egitekotan
|
dauden
beste estazio ugari bezala, estatuko irrati komertzial batekinakordioa izenpetzera behartua izan da, Europe 2 taldearekin preseski, Europe 1enmusika estazioen sarearen baitan. Hasiera batean, Baionako irratiari zenbait irratsaioemateko hitzarmena sinatu zuten, osoki desagertu zen arte.
|
|
Lapurdi Irratia. Elizaren irrati hau Euskal Herrian Elkarteak sortu zuen.Bere izaera erlijiosoa dela eta, bi federaziori lotuta
|
dago
: FARL izenekora (Federationdes Radios Locales d. Aquitaine/ Akitaniako tokian tokiko irratien federazioa), zeinetanAkitaniako eskualdeko irrati soziatibo gehienek parte hartzen duten, eta FFRC izenekora (Federation Francaise des Radios Chretiennes/ Irrati kristauen frantses federazioa). Irrati honek, nahiz eta Ipar Euskal Herri guztiarentzat egina izan, euskal zein erdal hiztunentzat, justu justuan lortzen du Lapurdi herrialde osoa estaltzea.
|
|
Euskarazko lehen programazioa sartu zuen irratia, Radio Adour Navarre izan zen.Baionatik gertu
|
zegoen
estudio batetik, 1978ko uztailaren 3an emankizunekin hasitakoirrati honi,, irrati periferikoa, deitzen zitzaion orduan.
|
|
deitzen zitzaion orduan. Frantses lurraldetik kanpozegoen gune batetik emititzera behartuta
|
zegoen
. Zeren eta garai hartan, Estatuarenirrati telebistaren monopolioa kolokan jartzen hasi ziren irrati libre eta piratak,, frantses ikus entzunezko sistemaren lehen elementu aztoratzaileak? 33 Zehaztearren, Radio Adour Navarrek, Radio Popular de Loyolaren (Donostia) igorlearen antena orduak alokatzen zituen, COPEren (Espainiar eliza) sare indartsuaren kate begiadenarenak hain zuzen.
|
|
Ipar Euskal Herriko irrati euskaldun soziatiboen hedapen azalerak herrialdebanari
|
dagozkio
(Zuberoa, Behe Nafarroa eta Lapurdi) beren euskalki edo euskararenaldaera linguistikoa dutenak, beren ibilbide historikoa, beren literatura eta tradizioa, eta ekonomia berezia34.. Irrati hauek ondo egokitu dira, gehienez ere 30 kilometrokoerradiora mugatu behar izatera, 1981eko azaroaren 29ko. Loi Fillioud ezarri zenetik, eta gainditu ere egiten dituzte, petit pays askoren zabalera35. Pays terminoa, benetako osotasun geografiko, kultural, ekonomiko edo soziala duen lurralde zentzuan (22 Art.)?
|
|
departamentuaren gaian ere konpromisoahartu du eta proiektua sustatu, eta maila politikoan erreakzionarazi eta mugiarazi zuen galdeketa antolatuzuen. Ikerketa honek (1997ko maiatza) erakusten zuen ikerturiko pertsonen artean %64 honelakodepartamendu baten alde
|
zegoela
, hauen arteko ia %72 18 urte bitartekoak izanik.141944an, berriemaile batek bere artikuluak Bordelera bidaltzen zituen. 60ko hamarkadatik aurrera, Christian Bomboudiac ek, orduko euskal itsasertzeko Sud Ouesten berriemaile bakarrak, kazetari etairagarkilari funtzioak bete zituen, gaur egungo Baionako argitalpenaren hastapena eginez, bertakobizitzari buruzko orrialde batzuen bitartez.
|
|
–Intelektualegia zela esan izan da. Uste dut, beste alde batetik, ez
|
dagoela
gaizki entzuleriagorantz eramaten saiatzea?. BIDART J. Irulegiko Irratia, 96/ 10/ 24.
|
|
Estado y tendencias de losmedios en España delakotik atereak izan dira. Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez
|
dago
OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako.
|
|
Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo
|
daudelako
eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako. Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere.
|
|
Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri
|
dagokionez
, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako. Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere.
|
|
Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere. ELPERIODICO DE ALAVAri
|
dagokionez
, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak. Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko.
|
|
ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak. Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez
|
dagoenez
, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara.
|
|
Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez
|
dauden
kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara. Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados.
|
|
Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez
|
dagoenez
, CIESen datuetan oinarritzen gara. Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados.
|
|
Beraz, aurreko bi taulek erakutsi digutenez, albisteen kopuruaren aldetik, EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARAren artean ez
|
dago
ezberdintasun handirik, Euskal Herria irudikatzeko unean. Baina errepara diezaiogun orain albisteen edukiari: zeri buruz mintzatzen dira bi egunkari horiek herrialde edo eskualde bateko zeinbesteko albisteak aipagai dituztenean?
|
|
Aldea nabarmena dela uste dugu, biek zuzendaritza bera dutela kontuan hartuta. Ezberdintasun hori, neurri handi batean, programen jatorri ezberdinarekin lotuta
|
dago
, 29 taulak erakusten digunez.
|
|
Bestalde, neurketa programa bakoitzaren iraupenean (segundotan) oinarrituta
|
dago
. Alde batera utziditugu, azkenik, iragarkiak, promoak, karetak eta ajuste taula.
|
|
Mamen Peiro ren sailkapenean, eta emisio esparruari
|
dagokionez
, Estatu osora zabaltzen direntelebista kanalak eta kanal autonomikoak hartu dira kontuan. Tipologia bera Baskongadetara aplikatuz, nagusitasuna helburu (Tele, ETB2, TVE eta Antena) dutenez gain, ETB1 eta TVE koka ditzakegu, bigarren kanal?
|
|
2 taulan are nabarmenago bihurtzen dira egunkari abertzale eta ez abertzaleenarteko aldeak. Lehenengoek Euskal Herri osoari
|
dagozkion
gai eta gertaera ugaritratatzen dituzte (esaterako, EUSKALDUNON EGUNKARIAren albisteen %37 mailahorretakoak dira); bigarrenek, ordea, ia ez dute Euskal Herriaren osotasuna islatzenduten albisterik eskaintzen (gehiena, DIARIO VASCOk: % 7).
|
|
Gainerakoetan ezberdintasunak
|
daude
egunkarien artean, bai beren hedapen eremuagatik, eta bai beren ideologiagatik ere. Horrela, aurretik ikusi dugunez, egunkarinafarrentzat Nafarroa da erreferentzia eremu nagusia, hortik Espainiara jauzi eginez; kanpoan geratzen dira, beraz, Hegoaldeko zein Iparraldeko lurraldeak.
|
|
Era berean, SUD OUESTentzat esangura gutxi dute Hegoaldeko lurraldeek (agertzen direnean. Euskal Herriarekin zerikusia duten albisteen %7?, hala ere, Euskal Herri osoarierreferentzia eginez eta euskara zein politika gaien inguruan agertzen dira). Ezberdintasun ideologikoei
|
gagozkielarik
, gogora dezagun EUSKALDUNON EGUNKARIAketa GARAk bakarrik eskaintzen diotela nolabaiteko arreta Iparraldeari, Hegoaldekoprentsaren aldetik. Oraingo datuetan ikus dezakegunez, gainera, arreta horren zatigarrantzitsu bat euskararekin lotura duten gaietan fokatzen da.
|
|
bigarrenentzat euskara eta, batzuetan? geografiari lotutako egitatea den bitartean, lehenengoentzat Euskal Herria egitate politikoa ere bada.Egunkari abertzale eta erregionalisten artean auzi honen inguruan
|
dagoen
aldea, gainera, oso nabarmena da: lehenentzat politikazko albisteen erdiek baino gehiagokEuskal Herri osoarekin zerikusia duten gaiak aipatzen dituzte; bigarrenentzat, ordea, mota horretako albisteak politika gaietako %10etik behera dabiltzala kasu gehienetan.
|
|
Gaur egun indarrean
|
dauden
egitura juridiko politikoek maila eta modu ezberdinetan zatikatzen dute Euskal Herria. Batetik, estatuen existentzia dugu, horien mugezIpar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria egitateak sorrarazten dituena.
|
|
2 grafikoko datuek hauxe erakusten digute: egunkarietan agertzen diren artikuluakzein eremuri loturik
|
dauden
, beti ere Euskal Herriarekin zerikusia duten artikuluenartean. Horrela, ikus dezakegunez, SUD OUEST egunkariak euskal errealitateaz argitaratzen dituen albiste ia guztiak (%93, 3) Ipar Euskal Herriarekin soilik dute zerikusia, eta ez Hegoaldearekin.
|
|
Nafarroak Ipar Euskal Herriaren kasuaren antzeko joera erakusten du, nahiz etaegunkari abertzaleetan lurralde kontinentalak baino agerpen handiagoa duen. Hala ere, oraindik urrun geratzen da populazioaren pisuagatik
|
legokiokeen
agerpenetik (EuskalHerri osoko %18). Azpimarragarria da, bestalde, DEIA egunkari abertzalean Nafarroak duen agerpen urria.
|
|
hemen agertzen da nabarmenen egunkari abertzaleen eta erregionalista edomadrildarren arteko aldea. Bigarren multzoarentzat (hemendik SUD OUEST kanpoanutzirik) Euskal Herria Hegoaldeko lau lurraldeek osatzen dute, kasurik onenean ere.Lurralde penintsularrei emandako espazioa Euskal Herriari emandakoaren %93tikgora
|
baitago
guztietan, leku gutxi eginez bai Iparraldeari (ikusi dugun legez) baiEuskal Herria bere osotasunean hartzen duen ikuspegiari ere. Egunkari abertzaleetan, ordea, Hegoaldeak ez du agortzen Euskal Herriko errealitatea, baina bistan da aldenabarmenak daudela beren artean.
|
|
Bigarren multzoarentzat (hemendik SUD OUEST kanpoanutzirik) Euskal Herria Hegoaldeko lau lurraldeek osatzen dute, kasurik onenean ere.Lurralde penintsularrei emandako espazioa Euskal Herriari emandakoaren %93tikgora baitago guztietan, leku gutxi eginez bai Iparraldeari (ikusi dugun legez) baiEuskal Herria bere osotasunean hartzen duen ikuspegiari ere. Egunkari abertzaleetan, ordea, Hegoaldeak ez du agortzen Euskal Herriko errealitatea, baina bistan da aldenabarmenak
|
daudela
beren artean. Bereziki nabarmena dirudi EUSKALDUNONEGUNKARIAren kasuak:
|
|
Egunkari abertzaleen multzoan nabarmen geratu da, erreferentzia eremuak osatzeko garaian DEIAk beste biekin duen aldea. Izanere, zenbait gauzatan hurbilago agertzen baita egunkari hau berripaper erregionalistetatik EUSKALDUNON EGUNKARIAtik edo GARAtik baino (adibidez EuskalAutonomia Erkidegoak hartzen duen pisuari
|
dagokionez
).
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko, ezin dugu ahaztu bakoitzarenatzean edo aldean
|
dagoen
proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
Baina bere atzetik hizkuntza egitasmoa agertzeak, zalantzarik gabe Euskal Herria beste modu batean ikustera eraman du, ez hainbeste sistema politikoek egituratzen duten parametroetan oinarrituta, hizkuntzarenerrealitatean oinarrituta baizik. Berea, neurri batean, hizkuntza komunitatean oinarritutako erreferentzia eremua da, nahiz eta ez den horretara mugatzen, eta nahiz etahizkuntza egitasmoak eta egitasmo politikoak zirt zart bereizterik ez
|
dagoen
.
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARA egunkarien arteko alderaketak horriburuzko argibideren bat eman diezagukeelakoan
|
gaude
. Ikusi dugunez, antzeko joeradute Euskal Herria islatzean, beste egunkari abertzaletik (DEIA) bereiziz.
|
|
3 taulan azpimarragarria da, lehen lehenik, herrialde bakoitzean gertatutakoakislatzeko garaian bi egunkari horien artean
|
dagoen
antzekotasuna. Izan ere, osoberdinak baitira portzentajeak batean eta bestean.
|