|
2000
|
|
|
Euskara hutsean aritzen dira Hikakoak, horrek dakartzan ondorio guztiekin. Urtebete inguru daramate «Arraultza delikatuak» kafe antzerkirako ikuskizuna taularatzen UEMAren barne
|
dauden
herrietan. Nahiz eta eredutzat euskara erabili, lanaren mamia hizkuntza gutxitua duen beste herrialde batera egokitu liteke.
|
|
|
airez heltzen da etxeetara, euskara hutsean. Hain errotuta
|
dago
herrian, non jendeak kazetariak kalean geldiarazi eta berriketan hasten diren kexu nahiz gomendioak egiteko. Seinale ona.
|
|
|
Galdera bat egin nahi nizuke, Josune.
|
Badaude
herri euskaldunak, Berriatua, Ondarroa edo dena delakoa. Irakaskuntza alor inportantea iruditzen zait eta irakaskuntzan ikusten dituzu aldenik alde dabiltzan irakasleak, eta ez dela kontuan hartzen horien euskara zelakoa den.
|
|
|
Eurek ez zituzten ipuinak sortzen. Bilketa lan zientifikoa egin zuten, herri ipuingintza jasoz, bertan
|
zegoelako
herriaren arima islaturik. Ipuinak non, noiz eta nola kontatzen ziren agertzen zuten gero oharretan.
|
|
|
1999ko inbertsioak 15.000 milioi pezetara iritsi ziren, baina kopuru hori motz geratzen da urte horretan 2.150 etxebizitza berri egin zirela kontuan hartuz gero. Ur depuradora bat baino ez
|
dago
herrian eta ur deposito bakarra dute. Abuztuan, ohiko 40.000 biztanleak 60.000tik gora direnean, ur arazoak izan ohi dituzte.
|
|
|
Eta baita toki bakoitzean non jan, lo egin edota suertatzen den edozein beharri erantzuteko hainbat helbide eta telefono praktiko ere. Eta ez pentsa mapan ia galduta
|
dauden
herri txikiak ahaztu ditugunik, horietara ere gonbidatuko zaituztegu-eta.
|
|
|
Denbora gutxiren buruan, bailarako gainontzeko herriak beren aldizkariak plazaratzen hasi ziren, loraldia Euskal Herri osora zabalduz. Hona hemen Debagoiena bailara aldean
|
dauden
herri aldizkariak: Aretxabaletako" Aretxagazeta", Bergarako" Berrigara", Elgetako" Goikobekokale", Oñatiko" Kontzejupetik" eta Eskoriatza eta Gatzagako" Nun barri?".
|
|
|
Etxe ederrak soberan dituen erdigunean berriz, 2,5 km. aurrerago sartzen gara. Plazan ezkerrera Iruñerantz, eta 2 km. geroago Berarantz, laster Nafarroa Garaiko ipar muturrean
|
dagoen
herri honen elizalde atseginera iritsiko gara, etxe ederrak Bera osoan zehar barreiatzen badira ere.
|
|
|
Ondorioz, istorioa idazteko garaian, errealismoa aukeratu duen arren, ez du istorioa herri jakin batean kokatzen, kronotopo indeterminatua baitarabil. Egiten dituen aipamenen arabera, Donostiatik gertu
|
dagoen
herri bat izan daitekeela iradoki egiten zaigu.
|
|
|
Ez dira, baina, eztabaida mamitsuakbakarrik. Nazionalitate kontuak, jarraian ikusi ahal izango dugunez, estatuaren etabere menpe
|
dauden
herri eta nazioen arteko liskar iturri dira oraindik ere. Arestianaipatu dugun bezala, estatuaren bilakaeran, nazio estatu izateko bidean berebizikogarrantzia dute bai gailentzen den naziotasunak eta baita honi dagokion eta unehorretatik aurrera bere adierazle agerikoa izango den nazionalitateak ere.
|
|
|
Gaur egun gutxiengo egoeran
|
dauden
herrien, arazoak?, ezagutzen ditugun moduan, jatorri berrikoak dira historikoki. Esate baterako, Durkheim ek (1925) nazio estatubatek bere barnean bizi ziren komunitate eta herrialdeen leialtasunak erakartzekobete behar ziren ezaugarriak azpimarratu zituen.
|
|
|
ideologia den aldetik, estatua eraikuntza modernoa da, zeren eta, industria aro modernoaren sorrera arte, autoritate zentralizatuak arazo handiakbaitzituen bere boterea eta autoritatea distantzia luzeetan jartzeko, eta muga politikoak zaluak baitziren. Azken garaiotan eratu diren muga politikoen definizio zurrunarekin eta gobernu zentralizatuen etorrerarekin, gutxiengo egoeran
|
dauden
herriak, arazo, politiko bihurtu dira, gaur egun ezagutzen ditugun eran behintzat.
|
|
|
Gainera, gutxiengo egoeran
|
dauden
herriak nazio estatuen barnean arazotsubihurtzeaz gain, erabakigaitzak diruditen arazo bihurtu dira. Honen ondorioz, gutxiengoek beren nazio estatuen aldeko borrokari ekin diote, XX. mendearen hasierako estatuekin erkatuz gero eta txikiagoak izanik, era horretan, bizi diren nazio estatu zabalagoen aurrean beren giza eskubideak defendatzeko.
|
|
|
Esate baterako, HansburgotarrenInperioaren desagerpenarekin, Europako erdiguneko mapa osoa aldatu zen, nazio estatu berrien agerpena ekarriz. Hala ere, gutxiengo egoeran
|
zeuden
herrien arazoaskok bere hartan jarraitu zuten, horietariko batzuk Bigarren Mundu Gerrarensorrera aitzakia eta beste batzuk gerra horren biktima izan zirelarik.
|
|
|
Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek: estatu gabeko herrien autodeterminazio eskubidea eta estatuetan
|
dauden
herrien autodeterminazio eskubidea.
|
|
|
Hegoaldeko haizea izendatzeko hego haize. Beste hitz batzuk gura izanezgero hor
|
daude
herriko haize eta goiko haize (batez ere Bizkaian ezagutzendirenak).
|
|
|
Honek adierazten digu, Espainiako erresumaren mende
|
dauden
herri guztiakuniformizatu eta desagerrarazteko egitasmoa oso zaharra dela. Gaurdaino Espainiabakarra izan da eta besterik ez dago:
|
|
|
Bukatzeko, aipa dezagun entzunaldiek garrantzi berezia har dezaketela aski isolaturik
|
dauden
herri eta nazioetan.
|
|
|
Ezberdintasun handia
|
dago
herri gizarteko eta hiri gizarteko kulturen artean. Zenbait pentsalarik, hiri zibilizazioa?
|
|
|
Aurrera eginez, arduren lurralde banaketaren ildotik, eskola publiko eta eskola pribatuen arteko bereizketa azpimarratu litzateke. Lehenengoak diru publikoaz finantziatutakoak izango ziren; zehatzagoak izateko, oraintsu azaldu dugun bezala, eskola horiek udalek ordaindu behar zituzten (udal aurrekontuetan nahitaezko gastuen barnean egonik), nahiz eta Estatuak gastuei aurre egiteko moduan ez
|
zeuden
herriei laguntza emateko ardura hartu (97 art.). Bestalde, Estatuak bostehun baino biztanle gehiago zituzten herrientzat oinarrizko eskolak izateko agindua ezarri zuen (102 art) 211; eta probintzietako hiriburuetan, baldin hamar mila baino biztanle gehiago bazituzten, gutxienez goi mailako eskola bat egon behar zen (104 art.).
|
|
|
Han dena zen itzela, polita eta nahi den guztia. Derryk, berriz, borrokarako prest
|
dagoen
herriaren giroa dauka. Hori du polita.
|
|
|
—Giroa ez duk apartekoa, eta edariari ere adi egon behar, pozoi makur zerbitzatua emanen ez badiate —neure kankarroa dantzatu nuen, hitzen lagun— Gainerakoan, berrogei txabiske
|
zaudek
herri puta honetan, hau baino makurragoak.
|
|
|
Biblioteka nazionalaren fundatzea 2000 urteko helburu bihurtu, Herri Biblioteka nagusi bati dagozkion eta ohiko diren funtzio nagusi eta gidari izateko. Horra helburu garbia eta subiranoa, estatutuaren babespean, azken batean Euskal Herri mendebalean
|
dago
herri borondatea horrelako proiektuan abiatzeko. Beharbada ez du izango ondare baliotsu nagusiena baina bai aginte nagusia, biblioteken Herri sare nagusia artikulatzeko eta arautzeko.
|
|
|
Gogoratzen dudana da, gaua zela Ordiziara iritsi ginenean. Paperezko farolatxoz josia
|
zegoen
herria, Madrilen erorketa ospatzeko. Gero jakin genuen, bezperan hil zela gure amona.
|
|
|
– Kontxo, Sanchonuño –esan du, erremolatxaren plastikozko zorroari beha– Segovia eta Cuellar artean
|
dago
herri hau. Alkateak Jose Luis izena du, eta emazteak Sara, Sarita.
|
|
|
– Bai, hala uste dut –erantzun nion– Autobidearen bestaldean
|
dagoen
herria Gorriti da.
|
|
|
– Zein da gertuen
|
dagoan
herria? –galdetu zidan Lauaxetak.
|
|
|
Neure baitako oinaze zahar batekin lotutako bihotz borroka bat iradoki zidaten hitz haiek. Hitz haiei kasu egitera, Tolosatik gertu
|
zegoen
herri batera joan behar nuen. Neure buruari kontzienteki aitortu gabe, Lizartzara joateko ideia buruan bueltaka aspaldidanik nuela jabetu nintzen bat batean.
|
|
|
" Harantza zer dago?", galdetu zuen. " Hor
|
badago
herri bat", esan zuen enplegatuak, korrok egin zuen. Pausaldi baten ondoren:
|
|
2001
|
|
|
Jakina, nik ez dut esango gu ezkerrekoak garela eta beste guztiak ez direnik. Bi ezker baino gehiago
|
daude
herri honetan. Nik uste dut gure botoa ezkerreko botoa dela, eta arazo sozialetan guk hozka egin nahi dugu baina zoritxarrez ezin dugu egin komunikabideek eta horiek guztiek uzten ez dutelako, hori ezin da memento honetan aipatu ere egin.
|
|
|
euskalduna, mistoa eta ez euskalduna. Legean (goiko argazkian ikus daitekeen bezala) eremu euskaldunean eta mistoan
|
dauden
herriak zehazten dira eta gainerakoak ez euskalduntzat jotzen ditu. Ez da banaketa horretarako irizpiderik ematen.
|
|
|
Zer nolatan ote daude ere euskeraren alde egin behar eta lezaketen bertako apaizak? Itxura danez, ez bide
|
dago
herrian kontzientzia askorik. Baina bai kontzientzia hori esnatu behar luketen zenbait.
|
|
|
Ekainaren 17an izango da, mendea zabaldu eta sei hilabetera, beraz. Berez, Gaztela eta Leongo administraziopean
|
dagoen
herri bat aukeratu dute aurten Arabako ikastolek. Marta Martinez Araba Euskarazeko koordinatzailearen esanetan," Trebiño Araba dela erakusteko modu bat izango da Araba Euskaraz Argantzunen egitea.
|
|
|
Izan ere, Trebiño euskalduntzeko bidean hazia izango da Arabako ikastolen jaialdi hau. Oraingoz, euskararen aldeko mugimendurik gehien
|
dagoen
herrira jo dute arabarrek, baina inguruan ere sortuz doa euskararen aldeko sentimendua eta konderri osoan suspertu nahi dute euskal giroa.
|
|
|
Kontua da indar politiko faktiko militar bat
|
dagoela
herri honetan: ETA.
|
|
|
gure «uda» apirilean hasi eta udazkena arte ez zen bukatzen. Festetan
|
zeuden
herriak aukeratu, haiei buruzko informazioa eman eta, bide batez, publizitate pixka bat lortzen genuen. Korrespontsalekin egiten nuen lan hori.
|
|
|
Gainera, Irati deitzen den mirari horretan sartzeko nafar ate eta zerbitzugune nagusia da, berau bisitatzea derrigorrezkoa bihurtuz. Horrela, naturzaleak bazarete, ondo
|
legoke
herriko Naturaren Interpretazio Zentrotik bira bat egitea. Zabalik:
|
|
|
Interneten (www.consumer revista. com/ caminodesantiago) bakarrik aurki daitekeen edizio berri horretan berrikusita eta eguneratuta aurkituko ditu datuak irakurleak, aterpetxe bakoitzaren eta Bidean zehar
|
dauden
herrietako argazkiekin batera.
|
|
|
Bildutako informazioaren ondorioz esan daiteke kutsadura hori oso ahula dela edo ez dagoela kutsadurarik, gune horietako nekazaritza giroari dagokion bezala, foku kutsatzaileetatik urruti
|
baitaude
herriok.
|
|
|
b) Kokatuta
|
dagoen
herriko instituzio publikoekin harreman ona du Euskaltegiak, eta horiekin elkarlanean normalizazio plangintza itxurosoa diseina dezake.
|
|
|
Bistan da, ez naiz iragartzen ari gaia arruntik desagertuko denik gure liburuetatik. Xabier Mendiguren Elizegiren Berriro igo nauzu, konparazioz, ez da, segur aski, urte mordoska kartzelan
|
egonda
herrira itzultzenden gerrari ohiaren gainean irakurriko dugun liburu bakarra. Ez uste, bertzalde, libratuko zaretenik bi aldeetakoen trintxeretan hildakoen seme alaben arteko amodio istorioren bat euskaraz irakurtzetik.
|
|
|
Honela, inflazioa gai izanen litzateke, ez soilik zor errealen balioa gutxitzeko, baizik eta, zor nominalak kreditu errealetan aldatzeko ere. Inflaziorik egon ezean, zailtasunetan
|
dauden
herriak gainerako munduari 82 miliardo dolarreko kopurua maileguz hartzeko obligazioan egon ziren; inflazio positibo batekin, herrialde horiek beti 82 miliardo dolarreko kopurua maileguz hartu dute beren defizit korrontearen kopurua, alegia, baina inflazioak defizit nominal hori miliardo dolarrekoa soberakin erreal+ 18 miliardo dolarrekoa bilakatu du.
|
|
|
" Gero lotan geratu nintzen herri horretako banku batean. Eta etxean baino gusturago
|
nengoen
herri horretan eta banku horretan, uda zelako eta etxeko ohean izerditan nengoelako.
|
|
|
Gaua erortzear
|
zegoen
herriko teilatu zahartuen gainera, laster hasiko ziren saguzarrak. Orroa egiten zuen isiltasunak eta dena ikaratzen zen.
|
|
|
Horiek guztiak plazaratzeko ekin genion Mitxelenaren euskal lanak gaztelaniaz jartzeari, baina euskal hiztunok ezin diogu bizkarra erakutsi geure erantzukizunari, ezin ditugu geure erruak besteenekin zuritu. Egia da, halaber, ulergarria dela halako atakan
|
dagoen
herri batek, bere baitara bildurik, bere bertuteak ederretsiz aurkitzea historiaren bazterño batera zokoratu izanaren ukendua. Koldo Mitxelenak ez zuen horrelakorik atsegin, aukeran nahiago zuen beharrari etekinak ateratzen saiatzea, beharra eragile handia baitute gizakiak eta gizarteak ahuleziazko egoeretatik irteteko.
|
|
|
Gizaldien arteko borrokari legezkoa deritzat, bizitzak berekin dakarren legearen semea. Bizirik
|
dagoen
herri batean ez ditu gizaldi gazteak aurrekoen sinesteak, esanak eta eginak itsu itsuan ontzat hartuko eta zenbat ere biziago herria, orduan eta biziago gizaldien arteko etsai  tasuna. Beraz, lehenaren adorazio harrituan ez badaude ahuspezturik gure gazteak, bizi garelako seinale da hori, besterik baino gehiago.
|
|
|
Nondik dator desestabilizazioa? Euskal Herrian dagoen nazio sentimendutik,
|
dagoen
herri berezituaren kontzientzia gotorretik. Euskal Herrian autodeterminazio prozesua abiatzeak ematen die potentzialitate desestabilizatzailea Galizia, Katalunia, Aragoiri.
|
|
|
Erreforma garaian espainol proiektuak euskararen azaleratze indartsu bat espero zezakeen, instituzio berrien agintaritzatik etorriko zena, frankismoaren azken urteetan argi
|
zegoelako
herriarengan nahiko kontzientzia bazela horretarako. Euskal Herriko PSOEk berak ere hori nolabait onartu beharrean ikusten zuen bere burua euskararen aldeko sentimenduaren aurrean eta, beraz, berton eurenproiektu espainola kudeatzeari begira (Jauregi kasu, Kintanak duela gutxi kontatu digun legez) espainol kultura ez zabaltzeko euskara era guztietara indartzea onartu beharrean zeuden, hori euren proiektua manten zedin derrigorrezkoa ikusten zutelako, autodeterminazioa aldarrikatzea (PSE 78) bezala.
|
|
|
Horren ondorioz, Nafarroako Gobernuak, epe laburrera zein luzera, onartu du euskara ez dela euskaldunen hizkuntza bakarrik, Nafarroako hizkuntzetako bat ere badela. Europako Batasun osoan ez
|
dago
herririk bere hizkuntzapropioa ren aurka legislatzen duenik edo herritarren hizkuntz eskubideak murrizteko neurriak hartzen dituenik: Na fa rroa da kasu bakarra Europako Batasun osoan. Normalean Estatu guztiek neurriak hartzen dituzte elebitasun edo eleaniztasuna indartzeko, baina ez kontrakoa egiteko.
|
|
2002
|
|
|
Bi tailerrez osatua
|
dago
herri musikaren dokumentazio zentroa. Bata, lanerako tailerra da, soinu tresna eta hots jostailuak egiteko eta konpontzeko behar den material eta tresneriaz hornituta.
|
|
|
Eta zer irakurtzen da? Zein motatako prentsa
|
dago
herri honetan. Nork egiten du zerbait irauteko asmoarekin?
|
|
|
Lau jota, eta zentsuratuak gainera. Pedro Arellanok «RIEV» aldizkarian azaldu zuen lan batean," El folklore en la merindad de Tudela" eta hor deskribitzen zuen hemen
|
zegoen
herri kultura aberatsa. Eta guzti hori galdu egin da, ez bakarrik tradizio liberala.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar hori prozesu bat dela. Gehiengo abertzaleak sor dezakeen dinamikak prozesu hori sendotuko luke; printzipio demokratikoetatik abiatuz, argi
|
dago
herri honek berak nahi duena egingo duela.
|
|
|
Lehorrean itsasoari begira
|
dagoan
herri honen zerak barriro gomuntaratutea, berezkoa ohi da. Ura goitik beherantz jostea lez.
|
|
|
Txapelak eskubetan doguzalarik, Euzko Abendaren Ereserkija abestuten dogu. Izkintokijan
|
eguan
erri txiñela txapela jantzita eta jezarrita dago. Soria" ko Sevilla" ren ordezkarija nunbait.
|
|
|
Banekien gogorra izango zena: atzerrira nindoan, Boloniatik hurbil
|
zegoen
herri batera, entrenatzeko oso baldintza onetan, baina banekien bizi izatea ia ia entrenatzea, lehiaketak eta karrerak bakarrik izango zirela.
|
|
|
Proiektua 2000an jarri zuten abian «Paristik Entzulearen Kalitatea Hobetzeko izeneko laguntza»10 jaso eta gero, Txingudi Badian bizi diren euskaldunei zuzenduta dago. Horregatik, mugaren bi aldean
|
dauden
herrietara heltzeko asmoa gauzatzeko, bi elkarte arduratuko dira emisoraren kudeaketaz: Pausu izenekoa Irunen, eta Entzun Ikus. Gure Irratia kudeatzen duen bera?
|
|
|
tarte handia hartzen zuten. 1950eko hamarkadan, berriz, irrati nobelek eta futbolak entretenimendua eskaintzen zion oraindik autarkian eta gerra ondorengo probrezian eta desolamenduan murgilduta
|
zegoen
herriari. Horrez gain, emakumeei zuzendutako irratsaioak ugaritu ziren estatu espainiarreko emandegietan; esaterako, Radio Bilbao delako irratitik. Saludos amigas!?
|
|
|
Informazioaren munduratzean enpresa kapitalistak, enpresa mendebaldarrak, zurien enpresak daude inplikaturik. Garabidean
|
dauden
herriak, herri atzeratuak, Hegoko herriak, koloniak, herri gutxituak, horiek guztiak komunikazioaren eztanda aberasletik at bizi dira.
|
|
|
mundu garatuan aurkitu behar dituzte bai teknologia baita produkzio irizpidea ere. Masa komunikazioaren esparruan garabidean
|
dauden
herriek Mendebaldean aurkitu ohi dituzte tresneria komunikatiboa eta eduki mediatikoa. Paradoxikoa bada ere, Hirugarren Munduak oso gutxi erosten dio Hirugarren Munduari; nahiago du Lehen Munduaren faszinazioa, nahiago du haren inperialismoa liluragarria.
|
|
|
Kultura industriak diru asko eta asko mugitzen du munduaren lau bazterretan. Kultura nazionalek batasun politikoa sortzen laguntzen dute, baita ha lakorik ez
|
dagoen
herrietan ere (hots, ez batasun politikorik, ez batasun kulturalik edo linguistikorik ez dagoen herrietan).
|
|
|
Kultura industriak diru asko eta asko mugitzen du munduaren lau bazterretan. Kultura nazionalek batasun politikoa sortzen laguntzen dute, baita ha lakorik ez dagoen herrietan ere (hots, ez batasun politikorik, ez batasun kulturalik edo linguistikorik ez
|
dagoen
herrietan).
|
|
|
Norberaren herriko matxinadetan eta iraultza kasuetan errazago ulertzen dugu hori. Norberaren herritik urrun
|
dauden
herrietako gerretan esku hartzea ulergaitzago egiten zaigu.
|
|
|
Garapen bidean
|
dauden
herrietako hedabideak daude gure buruan eredu hau aipatzean. Garapen bideak desberdinak dira leku batean eta bestean, eta, hartara, teoria desarrollistaz berba egin beharrean, egokiago litzateke eredu desarrollistez berba egitea.
|
|
|
UNESCOren ereduaren arabera, garapen bidean
|
dauden
herrietan, gehienetan, masa komunikazioa oso egoera eskasean dago; komunikazio sistemak mundu gutxi garatuan ez du azpiegitura egokirik, ezta profesional kualifikaturik, ezta publiko gertaturik ere. Eredu desarrollistak gai horri erantzun gura lioke; hori bai, garapena Mendebalde garatuan ulertzen den modu berean ulertuta eta praktikatuta.
|
|
|
Teoria horren arabera, garapen bidean
|
dauden
herrietan, helburu kolektiboak norbanakoaren helburuen gainetik ei daude, eta hedabideek lehentasun lerroak jakin, ezagutu eta errespetatu behar dituzte.
|
|
|
Ildo horretatik, garapen bidean
|
dauden
herrietan, garapena bera da helburu nagusia, eta komunikazioak oso leku txikia hartzen du estatu lehentasunen artean. Komunikazioa garapenaren definizioaren morroi da, hartara:
|
|
|
Lehena, prentsa liberal kapitalista, merkatuaren sistemakoa dugu; bigarrena, prentsa sobietar eta sozialista, nekez aurki daiteke Europan gaur; eta hirugarrena, garapen bidean
|
dauden
herrietakoa da.
|
|
|
Beraz, ez litzateke baztertuko, ehuneko ehunean ez bada ere, inguruko edozein landetxetatik nahita edo halabeharrez egindako isurketa. Erantzukizunak, halakorik bada, ibaiaren goiko ibilguan
|
dauden
herriek isuritako ur beltzetan bilatu lirateke. Kasu honetan, kanpatzeko zenbait eremu eta Montseny herria.
|
|
|
Talde alemaniar horrek egin zuen azterketa baino lehen, Ecologistas en Acción enpresak beste azterketa bat egin zuen, non Ebroko floraren eta faunaren kopurua eta tamaina asko handitu zirela ikusi baitzuen, eta hango urak Garoñako erreaktorea hozteko erabiltzen zirela. Sotok esan zuen, halaber, zentral nuklear horretatik hurbil
|
dauden
herrietan lantzen diren barazkiak ohikoak baino handiagoak direla, isotopo erradioaktiboak dituen urarekin ureztatzen direlako. Gertaera horiek agerian uzten dute “energia nuklearra ez dela esaten duten bezain kaltegarria eta eragin nabarmena duela ingurunean”, adierazi zuen ekologistak.
|
|
|
Dioni eta Sonia bizi ziren herriko lagun batzuk eta Sara ez bezala, Emmanuel ez baitzegoen gonbidatuen zerrendan. Egia esan, asto baten gainean pasaeran zihoan Emmanuel, Lanjarondik –non bisitatu baitzuen lagun zahar bat– mendiaren bestaldean
|
zegoen
herrira, herri hartan baitzuen Emmanuelen komunitateak bizilekua, Dioni eta Soniarena ere izan zena, aldi batez, harik eta handik bereiztea erabaki zuten arte. Etxerako bidean zihoan, bada, Emmanuel, Dioni eta Soniarenean ere geldialditxo bat egitea ebatzi zuenean.
|
|
|
Lehenengo urteak, izan ere, bere ametsen neurrikoak izan ziren, Sergiorekin etxe zuriz osatutako Alpujarretako herrixka batean, mendi baten magalean. Sarak zituen aurrezkiei esker, prezio onean
|
zegoen
herri inguruko etxetxo bat erosi zuen bikoteak, zeramika lantzen hasteko. Zeren Sergiok hartarako zaletasun handia baitzuen, hain handia, non, Sararekin bizitzen jarri baino lehenago, ikastaro trinko bat egin baitzuen, han Malagan, hiriburuan.
|
|
|
Herri garbia eta lasaia zela onartu behar dut, baina, era berean, nahikoa aspergarria ere bazela gaineratzen badut, ez dut gezurrik esaten. Jatetxe pare bat eta MacDonalds kenduta, ezer gutxi
|
zegoen
herri hartan ostiral gaua pasatu ahal izateko. Zinema bazegoen, bai, baina Independence day edo El jorobado de Notre Dame ikusteari uko egin nion, ikusi gabe ere, bai bainekien gabonetan pelikula horiekin matraka ederra emango zigutela.
|
|
|
Zuzenbideko ikasle gutxi
|
zegoen
herrian, hori garbi zegoen, eta oso posible zen gezur hori gurata asmatua izana, identifikaziorako aztarnak galaraztearren.
|
|
|
Harri metak lo zeuden mendi baten begiradapean. Isilik
|
zegoen
herria. Oso argazki isila zen.
|
|
2003
|
|
|
Bilborekin halako bat bateko maitemina izan nuen. Gauza arraroa donostiar batentzat esan dezake inork(
|
nago
herrien arteko liskarrak, gaizki esanak edo ezinikusiak komunitate identitateak modu neurotikoan, akonplexatuan edo/ eta itxian bizi dutenek sustatzen dituztela).
|
|
|
Baina une honetako zatiketa instituzional eta administratiboa areagotuko luke. Bide egokia izan daiteke lurralde zehatz batzuentzako, baina hor ez
|
dago
herri ikuspegirik. Juan Marik marraztu duen bidea akatsik gabea da, baina ez erreala.
|
|
|
J. M. JUARISTI. Nik ez dut" hitzartzeko" esan. Nik diot Ibarretxe lehendakaria prest
|
dagoela
herri honetako alderdi politiko eta eragile guztien ekarpenak jaso eta horiekin testu artikulatu bat osatzeko.
|
|
|
Gaitasun eta eskuzabaltasun itzela dago, gaitasun politiko ukaezina dago. Hor
|
dago
herri honen energia zatirik ederrenetako bat.
|
|
|
Euskal Herriaren kasuan, Nafarroa da indizerik altuena duen probintzia (%26, 7), eta behereneko muturrean Bizkaia dago, %16, 1ekin. Oro har, Euskal Herriko etxebizitza hutsen portzentajerik handiena garrantzi turistiko handiko herrietan kokatzen da, edo nukleo ekonomikoetatik urrun
|
dauden
herrietan. Alde horretatik, hiriburu guztiek, Donibane Garazik izan ezik, Euskal Herriko batez bestekoa baino indize txikiagoa dute.
|
|
|
Itsasaldeko herri bezala, izaera propioa badauka ere, Bakioren aberastasuna lehorraren eta itsasoaren beraren arteko orekan datza. Itsasoari begira
|
dagoen
herria dela askok uste badute ere, barnealdeak ere badu bere garrantzia Bakion, behialako arkitektura txundigarriak adierazten duen bezala.Arkitektura hori bera da bisitariarentzako espresuki prestatutako ibilbideen gaia. Kresala usainaz eta itsas haize goxoaren konpainian, antzinako baserriak, jauregiak, baselizak eta beste monumentu asko bisita daitezke erraztasun handiz.Mendien magaletan eta itsasoz bustirik, kokapen sortzen du mikroklima berezia eta berezkoa Bakion.
|
|
|
" Itsasondoan,/ mendi oinetan
|
dagoan
herri txiki/ zoragarria; ene sehaska,/ neure Lekeitio, herri guztietan/ maitiena..."
|
|
|
Olaeta Aramaiori
|
dagokio
herriz. Ez, baina, gogoz, bizikeraz, hartuemonez, hizkuntzaz.
|
|
|
Liburu artean baino kulturaz jantzi ez dan batek, nekez ulertu leike badagoala idatzi bako elerti bat: ahozkoa, aspalditik datorren eta gaur be bizi bizirik
|
dagoan
herri literatura eder joria. Nekezago hondino ulertu leikez holango batek, herri elerti honen balioa, edertasuna, jokerak, bideak...
|
|
|
euskeraz alkarregaz berba egiten hasita gengozan lagun batzuk. Beste bizkaitarrakaz baino gehiago egiten neban nik euskera gipuzkoar batzukaz, Deba ibaiaren ertzean edo inguruan
|
dagozan
herrietako abadegeiekin (Aretxabaleta, Oñati, Eskoriatza, Arrasate, Bergara, Eibar... tarrekin). Beste kiputxen hizkera gozo dotorea ulertzeko ez nintzan gai, baina esandako herrietakoekin euskeraz jarduteko ez neukan ezetariko zailtasunik.
|
|
|
Non dago Rion sinatutako promesa, garapen bidean
|
dauden
herriei 0, 7arekinlaguntzeko. H. French, World Watch Institutuko ikerlariak erakutsi duenez, Riozgeroztik nazioarteko laguntza ez zuen gorantz egin, guztiz kontrakoa 1992ko58.300 milioi dolarretik (BPGren 0, 35%a) 2000 urtean 53.100 milioira (0, 22%) jaitsi zen (H.
|
|
|
Aseguru etxeen galerei dagokienez, Estatu Batuetako erdi mendebaldea joan den apirilean eta maiatzean jo zuten tornadoek izan zuten galerarik handiena, 2.450 milioi euroko kostuarekin. Milanen bildutako aditu batzuen iritziz, giza galera eta galera material handienak arrisku naturalen eraginpean
|
dauden
herrietan eta hirietan biztanleria kontzentratzearen ondorioz ere azal daitezke. Thomas Loster Munich Re aseguru etxearen klimarekin lotutako arriskuetan aditua da, eta 90eko hamarkadaren amaieratik muturreko fenomeno meteorologikoak areagotu egin direla adierazi du.
|
|
|
Horrela, aipatu bezala, Euskal Herriko txoko guztietan ezarriko dita tramitazio guneak, tokian tokiko deialdiei jarraikiz, Euskal Herritar oro gonbidatuak daudelarik naziotasun aitormena, era praktiko batean, egitera. 3 argazki, norberari
|
dagokion
herriko enpadronamendu ziurtagiria eta 15 euroren truk," Euskal Herritartasuna lau haizetara aldarrikatuko duen" agiria egin ahal izango da.
|
|
|
Ez da mandeulia inon pausatu; ez da eserlekuetan pausatu, ez da leihoetan pausatu, ez da sabaian pausatu. Handik ordubetera, ordea, bere herritik ehun kilometrora
|
dagoen
herri batera heldu da mandeulia. Trenak ez du eraman (ez delako trenean pausatu), eta mandeuliak ez du 100 kilometro orduko abiaduran hegan egin, jakina; hegaldi zirkularrak egin ditu mandeuliak beti bezala.
|
|
|
Trenak ez du eraman (ez delako trenean pausatu), eta mandeuliak ez du 100 kilometro orduko abiaduran hegan egin, jakina; hegaldi zirkularrak egin ditu mandeuliak beti bezala. Heldu da, hala ere, 100 kilometrora
|
dagoen
herrira.
|
|
|
Bonbak zerutik erortzen ari zirela atera omen ziren biak, gainean zutenarekin, ihesi. Argazki zahar eta filmetan ikusi ohi diren gisan, buru makur korrika, etxeen babesa bilatuz eta aldika zerura begiratuz igaro omen zituzten herriko kale bakanak eta, mendian gora muino batera iritsi zirelarik, atseden hartzera geratu eta suaren mende
|
zegoen
herriari begira negar egin omen zuen amak. Aita frontera joana zen.
|
|
|
Oskarrek ez zuen atearen beste aldean Ana aurkitzerik espero. Hain urrun sentitzen zuen, ez zen ohartzen hiria hiru ordutara
|
zegoela
herritik. Eta hiru ordu ez direla ezer bizitza honetan.
|
|
|
Baina Aranaren berrikuntza handia da, orain Euskadiren erabateko antitesi eta etsaitzat erakutsiko baitu Espainia, eta kontrajartze bortitz horretan agertuko du, ezin distiratsuago, euskal arrazaren berezitasuna. Horrela, ez du aurkezten Euskal  Herria âordura arte egin ohi zen bezalaâ" Espainia katolikoaren herri ezin katolikoagoa", baizik eta" Espainia fedegabearen kutsaduraz bere moraltasun garbia galtzeko arriskuan
|
dagoen
herri ezin katolikoagoa". Hau da, euskal eliz  koitasun handiaren ezberdintze gaia muturreraino eramaten du, baina mendeetan zehar herri zeharo katolikotzat agertu izan den Espainiaren topikoa guztiz ezabaturik.
|
|
|
Misiolarien erretorika prestakuntzak fruitu ugari ematen ziz  kien, izan ere. Ez dute, adibidez, abilezia makala erakutsiko misioa
|
dagoen bitartean
herrian ezohiko zerbait gertatuz gero, jazoera hori beti ere beren onerako interpretatzen. Zoritxarreko gertaera larria baldin bada, Jainkoak sinestunei bidalitako seinalea dela esango du misiolariak, herritarrek beren zenbatezineko bekatuen inguruan gogoeta egin dezaten.
|
|
|
Gainera, misioetan bertan saldu eta zabaltzen zituzten liburu horiek. Pulpitutik gurasoei beren seme alabak eskolara bidaltzeko erregua egiten zitzaien, eta maisurik ez
|
zegoen
herrietan, agintariei zuzentzen zitzaizkien bat kontratatzearen premia adieraziz. Bestalde, irakur  tzen zekitenek ez zekitenei erakusteko proposatzen zuten; beti ere sexu nahasketarik gabe eta une aproposean, hau da, igande arratsaldetan (horrela beste dibertsio bihurriagoak saihestuko lirateke, gainera).
|
|
|
1797ko biztanle erroldak agertzen duenez, euskal herrietan mutil eskolak neska eskolak baino sei aldiz ugariagoak ziren. Hala ere, ez
|
zeuden
herri guztietan inondik ere, eta, zeudenetan ere, gurasoen erdiek ez zituzten bidaliko hara beren haurrak. Euskal Herriko alfabetizazio mailaren datu fidagarririk ez dugu 1860ko errolda egin zen arte:
|
|
|
Nola ez zen, bada, erakargarria izango diskurtso hau euskal elizgizonentzat? Jada ez ziren soilik bekatuan zeuden arimak salbatu behar, hondatzeko arriskuan
|
zegoen
herri oso bat baizik. Apaizen eginkizuna askoz goragoa zen horrela:
|
|
|
Bestela guezurrequin sartuco dituzte engaño asco, ta eguingo dira conjuroac bear ezdirala. Conjuratzalle asco
|
dagoan
errian izango dira gaizquindu asco (J.A. Mogel, 1994: 102).
|
|
|
Esanen dut eraso guztiek izaera politikoa izan dutela. Erabili duten helburua euskararen alde bizirik
|
dagoen
herri mugimendua ahultzea izan da.
|
|
|
Bigarren aldiz, Mauletik irten eta berehala sartu baitzen nafar lurrean lasterketa. Baina oraingoan, Lizartza atzean utzi eta Araizko balletik barrena sartu da, oraingoan penintsulaz ari gara hizketan eta ez kontinenteaz, eta badirudi penintsulaz haratago ikusi nahi ez duen asko eta asko
|
dagoela
herri honetan. Ikusten ez dutenak bai behintzat.
|