|
2000
|
|
|
Zeren, erran behar ote dizut tenore honetan ez
|
dagoela
mundu osoan, enetzat bederen, zure letrak eta zure gutunak baino kontsolamendu kontsolagarriagorik: ez Caravaggioren koadrorik, ez Pisako dorrerik, ez El Doradorik... ez ahate errerik —zeina baitut janaririk deliziosentzat eta bianden biandatzat—, eta ez Kleopatraren edertasunik ere?
|
|
2001
|
|
|
Ikastetxean interno
|
geundenok
mundu oso zarratuan bizi ginen, gainera. Kanpora irtetea ia debekaturik zegoen, baina edifizio handi eta zahar haren barrunbeak ere debekatuta zeuden guretzat.
|
|
2002
|
|
|
Horregatik guztiagatik, elikadura egokia dela uste da, baldin eta organismoaren beharrak asetzeko gai bada; ezaugarri pertsonalen arabera, nutrizio eta osasun egoera ona lortzeko edo horri eusteko. Adineko pertsonen elikagai beharrak Ez
|
dago
mundu osorako balio duen modalitate dietetikorik; dieta behar berezietara egokitu behar da, askotariko faktoreen arabera. Hala ere, badira zenbait gomendio orokor, adineko pertsona guztien organismoak (mantenugaiak) aprobetxa ditzakeen energia eta substantzia beharrak bete ahal izateko, bizi kalitate hobea sustatzeko.
|
|
|
Oraingoz, Ramos doktorearen arabera, “gaur egun, usaimen erraboiletik lortutako zelula glikoak ezartzen ari dira”. Ikerketa ildo horri jarraiki, hainbat talde
|
daude
mundu osoan, baina oraindik esperimentazio fasean daude animalietan. Duela bi urte inguru, Valentziako Biomedikuntza Institutuko Almudena Ramón Cueto ikertzaileak aurkeztutako emaitzak itxaropentsuak izan ziren.
|
|
2003
|
|
|
Eta, jakina, bildur dira, arerioak hondatzean, euren buruak be ez ete dabezan batera hondatuko... betiko! Zoro baten edo gaizto baten eskuetan ei
|
dago
mundu osoaren eta gizon guztien etorkizuna. Gure jakituria eta aurrerapide guztiak hara zetara ekarri gaituen!
|
|
|
Nik belarriak erne izaten nituen beti, tente tente, han kontatzen eta esaten ziren guztiak entzun nahirik. Niretzat, bazar Lolan
|
egotea
mundu osoan zehar bidaiatzea bezain aberatsa zen. Amonak oparitu zidan Atlasari begira amesten nituen bizipenak baino askozaz haluzinagarriagoak ziren amonari kontatzen zizkiotenak.
|
|
2004
|
|
|
asiarra, Txinan kontzentratua, eta europarra, Albaniako iparraldea eta Jugoslaviako hegoaldea. Oso hedatua
|
dago
mundu osoan, eta forsitia oso ohikoa da edertasunagatik eta laborantza errazagatik. Udazkena lan handiko estazioa da forsitia duten pertsonentzat.
|
|
|
hotza. Mila sagar barietate baino gehiago
|
daude
mundu osoan. baina merkatuak eskaintzen digun gama mugatua da, besterik ezin baitugu egin dozena erdi barietate baino gehiagoren artean aukeratu.
|
|
2005
|
|
|
FAOren arabera, artoak eta kafeak prezioak igotzea aurreikusten den bitartean, arrozak, gariak eta esneak oraingo prezioak mantendu edo merkeago izan litezke. Azken horietarako nahikoa erreserba
|
dago
mundu osoan. Arroza da merkatuetan osasunik handiena duen zerealetako bat.
|
|
|
Blogak hori dira, norbanako eta kolektibo ezberdinek sortutako informazio jario berria. Kazetaritza tradizionala dardara batean
|
dago
mundu osoan, eta Euskal Herria ere ez da salbuespena.
|
|
2006
|
|
|
Gantz azidoen artean, gantz aseen kontsumo handia LDL odoleko lipoproteinen igoerarekin lotu da, kolesterol txarra deritzonarekin, eta gantz asegabeen kontsumoa, bereziki monoasegabeena (oleikoa), murriztu egin da. Haragiaren ekoizpena eta kontsumoa Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) datuen arabera, Espainia, behi ekoizpenean, 17 postuan
|
dago
mundu osoan, 19 postuan zaldi ekoizpenean, 8 postuan ardi aziendan eta 20 postuan ahuntz aziendan. Intentsiboan hazten diren animalien haragi ekoizpenari dagokionez, Espainia munduko lehenengoetakoa da; txerri haragiaren laugarren ekoizlea da (hiru mila milioi kilo baino gehiago), eta seigarrena oilasko haragiaren ekoizpenean (mila milioi kilo baino gehiago).
|
|
|
Orduan, populazio guztiak daude arrantza tokien eskura, bai azaletik gertu, bai ur sakonen muturretan”, azaldu du Monty Priedek, Aberdeeneko Unibertsitateko ozeano laborategiko zuzendariak. “Marrazoak kontinua arriskuan
|
zeuden
mundu osoan, arrantza jardueraren intentsitatearen ondorioz. Baina gure aurkikuntzak iradokitzen du ahulagoak izan daitezkeela orain arte uste zena gehiegi ustiatzeko.
|
|
|
Era berean, kontsumo arduratsua eta arroparen merkataritza bidezkoagoa bultzatu nahi ditu, alternatiba ekologiko, sozial eta solidarioak eskainiz. Reintjesek kotoia arduraz kontsumitzeko hainbat arrazoi aipatu zituen, eta mundu osoan eragin handia izan zuela nabarmendu zuen, sektore horretan 100 milioi nekazari baino gehiago
|
baitaude
mundu osoan. Genetikoki manipulatutako kotoiaren hazkunde izugarria eta pestiziden eta uraren neurriz kanpoko erabilera ere salatu zituen, baita egoitzak hegoaldeko herrialdeetan dituzten korporazio transnazionalen abusua ere, herrialde horietako legeen permisibitateaz, soldata apalez eta zerga salbuespenez baliatuta.
|
|
|
Ohiko jaki gisa duen balorazioak garrantzi handia izan du Estatu Batuetan, bananoaren ondoren gehien kontsumitu den bigarren fruta freskoa izatera pasatu baita. Meloiaren ekoizpena eta landutako azalera asko hazi dira azken urteotan, eta dagoeneko zazpigarren tokian
|
dago
mundu osoan. Produktu honen berezitasuna dela eta, lege esparru egokia behar da kategorien identifikazioa eta kalitatea errazteko.
|
|
|
Nazioarteko topaketa honen helburua da munduko egoera aztertzea eta planetaren desertizazio prozesuak arintzeko irtenbideak bilatzea. Batez ere nekazaritzatik eta abeltzaintzatik bizi diren 1.200 milioi pertsona inguru lurzoruaren degradazioaren eraginpean
|
daude
mundu osoan, NBEren datuen arabera. Horietatik, 200 milioi inguruk jasaten dituzte ondorioak, eta, iturri beraren arabera, beren lurrak utzi eta emigratzera behartuta daude.
|
|
|
Kojevek Estatu unibertsal homogeneoa aldezteko zein arrazoibide erabili zuen aztertuko dugu. Halako arrazoibiderik badela egiaztatze hutsa harrigarri gerta liteke, honezkero zalantzagarria baita ea Estatu indartsu zenbaiten interesik miserableenez gainera ba ote
|
dagoen
mundu osoan Estatu bakar bat ezartzeko zio edozein gizakirentzat onargarririk.
|
|
2007
|
|
|
Portuei eta arrantza tokiei buruzko azterketa txiki batzuen ostean, gero eta proiektu handinahiagoei heldu zieten. Gaur egun, Aztiko ikerlariak eta behatzaileak mundu osoko itsasoetan daude eta Aztiren antzeko beste hainbat zentrorekin harremanetan ere
|
badaude
mundu osoan, informazioa trukatzeko.
|
|
|
Bi zientzialarien arabera, «kapsaizinak saihestu egiten du ondorio fisiopatologiko hilgarriak dituen pasabide biologiko hori». Koipe gutxiago OMEren arabera, 300 milioi pertsona lodi baino gehiago
|
daude
mundu osoan. Estatu Batuetan, biztanleriaren laurdena bat dator obesitatearen eredu unibertsalarekin, eta Europa joera horretara hurbiltzen da.
|
|
|
Dialisi aparatu baten ondoan ez dirudi oso pozgarria denik. Larriena da epidemiologoek ohartaraztea agian ez
|
dagoela
mundu osorako dialisi aparaturik. Nolanahi ere, fitxa garrantzitsuak mugitu dira transplantearen arloan, eta gauza bera gertatu da hemodialisiarekin.
|
|
|
Azterketa baten arabera, 3.300 milioi telefono mugikor
|
daude
mundu osoan.
|
|
2008
|
|
|
Can Ruti ospitaleko Tuberkulosi Esperimentaleko Unitatean aritzen da Cardona eta berak asmatutako botika da munduan gaur egun tuberkulosiaren kontra txerto moduan erabiltzeko dagoen tresna bakarra. Aurreneko pausoak behar bezala gainditu ondoren, iazko maiatzean gizakiekin hasi zituen probak, 24 boluntarioz osatutako taldearekin egindako ikerketan.XXI. mendean gauden honetan, 2.000 milioi pertsona baino gehiago
|
daude
mundu osoan tuberkulosiak jota. Baina bestetik, medikuntzak azken 50 urteotan egindako aurrerakuntzei esker, Koch en baziloak kutsatutako pertsonen %10ak besterik ez du tuberkulosia garatzen.
|
|
|
Giza jarduerak munduko ozeanoetan izan duen eraginaren mapa bat osatu du nazioarteko ikertzaile talde batek. Mapak erakusten du ez
|
dagoela
mundu osoan gizakiaren eragina jasan ez duen kilometro karratu bakar bat ere.
|
|
|
Azkenaldian egin dituzten masa konparazioek, ordea, ez dute gauza bera esaten. Izan ere, kilogramo ofizialaren hainbat kopia
|
daude
mundu osoan banatuta, eta, tarteka, konparatu egiten dituzte kilogramo ofiziala eta haren kopiak. Azkenekoz neurtu zutenean, ikusi zuten Le Gran K k 50 mikrogramo galdu zituela kopien masen batezbestekoarekiko.
|
|
|
Hegaztien aniztasuna planetako espezie handienetako bat da. Horien artean, desagertzeko arriskuan dauden 13 espezie
|
daude
mundu osoan. UNESCOren ondare naturalak Espainian Imagen:
|
|
|
Bestalde, txostenak aztarna ekologikoa neurtzen du, pertsona bakoitzak bere beharrak asetzeko behar duena. Atal honetan, Espainia 12 postuan
|
dago
mundu osoan, eta pertsona bakoitzak 5,7 hektareako aztarna ekologikoa du. Horrek esan nahi du, WWFren arabera, 3,5 herrialde gehiago genituzkeela gu hornitzeko.
|
|
2009
|
|
|
A gripea gero eta gehiago zabaltzen ari da, eta dagoeneko milaka eta milaka kutsatu
|
daude
mundu osoan.
|
|
|
Non aurkitzen dute babesa? ACNURen “Joera globalak” urteko txostenak dioenez, 42 milioi pertsona
|
daude
mundu osoan errotuta. Horietatik, 26 milioi barne desplazatuak dira, eta gainerakoak, 16 milioi, errefuxiatuak eta asilo eskatzaileak dira.
|
|
2010
|
|
|
Beti esaten dut hiru mugimendu baizik ez
|
daudela
mundu osoan artikulatuak: kapitalismoa, eliza eta Via Campesina.
|
|
|
Aerosmith taldea kantari berri baten bila dabil. Azken hilabeteteetan gorabehera ugari izan ditu talde estatubatuarrak eta Steven Tyler kantaria eta Joe Perry gitarrista, taldearen arima izan den bikotea, haserretuta
|
daudela
mundu osoak daki.
|
|
|
Egia esan, ez dirudi Vasconia aldizkaria ere azken urte hauetan bere momenturik gozoenean bizi denik4, ezta, bide batez esanda, Eusko Ikaskuntzaren Historia saila ere. Historia akademikoa bera ere apalaldi luze eta iraunkor batean sartuta
|
dago
mundu osoan, tarteka tarteka baina errepikakortasun nabarmen batez handik eta hemendik behin eta berriro entzuten dugun bezala. Ez, benetan ez gaude eztizko aro batean, Historia akademikoa krisialdi luze batean sartuta baitago aspalditik, hemen eta kanpoan.
|
|
|
Etxeetan izurriteen aurkako garbiketa egin izan balute bezala, kalean
|
zegoen
mundu osoa, denak apain festarako. Zarpailago zebilen baserritarrez jantzitako taldea Santxoenea kalean.
|
|
2011
|
|
|
Zuhaitzak eta soroa integratzen dituzten laborantza teknikak gero eta zabalduagoak
|
daude
mundu osoan. Basoetan milaka urtez ondu den lurrean hazten baitira gizakion elikadura bermatzen duten landareak.
|
|
|
Dedikatoria eta guzti;. Zuretzat, ama? ez
|
dagoelako
mundu osoan zu baino ama hoberik! Maite zaitut.
|
|
|
Ikerlanaren emaitzek berretsi egiten dute gaixotasunak Europako iparraldeko herrialdeetan eragin handiagoa izango duela hegoaldeko herrialdeekin alderatuta, herrialde horietan dieta mediterraneoaren ereduak gailentzen baitira. Hala ere, ikertzaileek adierazi dute gaixotasunaren eragina handitu egin dela azken urteetan, eta gaur egun 150 milioi pertsona
|
daudela
mundu osoan. Analisiak iradokitzen du depresioak eta gaixotasun kardiobaskularrak antzeko eragina dutela dietan, eta antzeko mekanismoak parteka ditzaketela jatorrian.
|
|
2012
|
|
|
Azken urteotan zonbiak modan
|
daude
mundu osoan, eta oraingo honetan Habanaraino ailegatu dira. Kubako hiriburuan, berrogeita hamar urte geroago, beste iraultza bat ari da gertatzen:
|
|
|
Agurra komunikatzeko modu bat da, pertsona bat beste baten ingurunean sartzea, noizean behin eta une jakin baterako, edo modu iraunkorragoan, harekin lotura estuagoa ezarri duelako (adiskidetasuna, maitasuna, etab.). Bostekoa ematea da munduan gehien erabiltzen den agurra. Agurtzea eta bostekoa ematea onartuta
|
dago
mundu osoan. Dena den, zenbait herrialdetan ohitura propioak dituzte eta agur hori atzerritarrekin soilik erabiltze dute.
|
|
|
Aitzitik, HDLk kolesterola kentzen du ehunetatik, eta, horregatik, kolesterola “ona” deitzen zaio. Analisian agertzen diren emaitzak interpretatzeak nahasmena eragin dezake; izan ere, gluzemiarekin ez bezala, ez
|
dago
mundu osorako onartzen den “normaltasun balio” jakin bat, pertsona bakoitzaren araberakoa da eta pertsona horren arrisku kardiobaskularraren mende dago. Horrek esan nahi du ez zaiola kolesterol maila bera gomendatzen bihotzekoa izan duen pertsona bati eta beste bati (osasuntsua eta ez erretzailea).
|
|
|
Hasieran, sendagai antirretrobiralak gutxienak izan ziren, eta soilik herrialde aberatsetako kaltetuentzat, herrialde pobreenetako populazioentzat. “Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) azken txostenak dioenez, gaur egun, GIBak kutsatutako 8,30 milioi pertsona
|
daude
mundu osoan dauden 20 milioi pertsonetatik erretrobirusaren aurkako tratamendua jasotzen dutenak, duela bi edo hiru urte gutxiengo bat zenean”, dio Gatellek. Infekzioaren tratamenduan azken urteotan egin den aurrerapen bat pazienteentzat erosoagoak diren botikak garatzea izan da.
|
|
|
irabazten denean, ondo egoten da entrenatzailea, baina galtzen denean, kalera. Lege hori garbi
|
dago
mundu osoan, eta hemen ere bai.Munduko Kopara sailkatzeko fasean, zurekin hiru partida jokatu ditu Boliviak. Zer balorazio egiten duzu orain artekoaz. Denetik izan dugu:
|
|
2013
|
|
|
Telebista geroz eta gehiago
|
dago
mundu osoan testatutako formulen menpe eta Galesko telebista ez da salbuespena. Hala ere, haurrentzako animazioaz aparte, Galesko telebistako fikzio saioek gutxitan kopiatu dute beste hizkuntzetatik, besterik gabe ingelesezko programak kopiatzea (Erresuma Batutik edo AEBetatik) ez zelako inoiz aukera sinesgarria galeseraz eta ingelesez dakiten ikus entzule elebidunentzat.
|
|
|
Datuek aditzera ematen digutenez, munduan gobernuek erregai fosiletarako emandako diru-laguntzak energia berriztagarrietarako emandakoak baino sei halako izan ziren 2011n. Are gehiago, beste 1.500 bat ikatz instalazio eraikitzeko asmoa
|
dago
mundu osoan barrena. Ez dirudi, beraz, buruzagi politikoek klima aldaketa leuntzeari buruz ahotan darabilten
|
|
|
Datuek aditzera ematen digutenez, munduan gobernuek erregai fosiletarako emandako diru-laguntzak energia berriztagarrietarako emandakoak baino sei halako izan ziren 2011n. Are gehiago, beste 1.500 bat ikatz instalazio eraikitzeko asmoa
|
dago
mundu osoan barrena. Ez dirudi, beraz, buruzagi politikoek klima aldaketa leuntzeari buruz ahotan darabilten diskurtsoa bat datorrenik munduan han eta hemen erabiltzen den energia ereduarekin, erregai fosiletan oinarritzen jarraitzen baitu eredu horrek.
|
|
|
9 Zenbat katamotz iberiar
|
dago
mundu osoan?
|
|
|
Kopuru horiek, Rodríguezek dioenez, MSC estandarrarekin ziurtatutako arrantza tokiei buruzkoak dira soilik, «horrek ez du esan nahi gure datuak jasoko ez dituen arrantza jarduera iraunkor gehiago ez dagoenik». MSC arrantza iraunkorreko ekoetiketa 18.000 produktutan baino gehiagotan
|
dago
mundu osoan. Espainian, MSCk 2011ko martxoan ireki zituenetik, bederatzi arrantza toki daude programan, eta guztira 63.150 tona inguru dira (Espainiako arrantza ekoizpenaren %1 baino gutxiago).
|
|
|
Horrek esan nahi du ez dutela pertsona bakoitzaren elikadura beharrak asetzen dituen elikadura egokirik, adinaren, baldintzen edo osasun egoeraren arabera, besteak beste. Gizonezkoen Lurrak 200 milioi haur baino gehiago ditu malnutrizioaren eraginpean
|
dauden
mundu osoan, «bereziki herrialde pobreenetan bizi direnak». Egoera horri aurre egiteko, Elikaduraren Eguna sustatzen du, herrialde pobreenetan gosea eta desnutrizioa desagerrarazteko kanpaina baten barruan.
|
|
|
Estatu Batuetan jaio zen (AEB) 1972an, interes nazionaleko gune izendatutako hezeguneen mantentze lanak bermatzeko. Gaur egun, El País egunkariko datuen arabera, 540 kontserbazio banku
|
daude
mundu osoan barreiatuta, hezeguneetan, erreketan, basoetan eta erriberetan kalteak murrizteko. AEB kontserbazio banku gehien dituen herrialdea da, 400 baino gehiago, baina Australiak ere badu zati handi bat.
|
|
|
Berehala bere kasako aldarri eta protesta harrigarrien leloarekin hasi zitzaien elbarri gupidagarria. Zera alegia, bere buruaz beste egiteko asmoa zeukala, ez
|
zegoelako
mundu osoan bera baino zoritxarragokorik, ez zuelako inork sekula maitatu eta ez delako ez zuzentasunik, ez zerurik, ez jainkorik ez gupidarik... " Nireak egin du negar samina zerion, baina ez nuke hil nahi emakumearen larrua, kalparra eta bularrak inoiz ukitu, igurtzi eta ferekatu gabe!"
|
|
2014
|
|
|
Barnean dago. Erabat ziur
|
nago
mundu osoa ere natura dela». Eta hori da erakusketa osoan oinarrian dagoen ideia nagusietariko bat.
|
|
|
Bob doktoreak eta Bill W ek. Gaur egun oso hedatua
|
dago
mundu osoan zehar. Programako partaideek drogekin dituzten arazoak tratatzen dira bileretan, eta edateari utzi dioten partaideen lekukotzak entzuten dira.
|
|
2015
|
|
|
Galium arenarium du izena, eta Akitaniako kostalde atlantikoan eta Euskal Herrian baino ez
|
dago
mundu osoan. Endemismo bat da, beraz; hegoaldeko muga Zarautzen duen endemismoa, hain zuzen.
|
|
|
Honen arabera: Osasunaren Mundu Erakundea (MOE), gaur egun, eraikinak isolatzeko erabiltzen da, hala nola teilak, ur hodiak, suaren aurkako mantak eta ontzi medikoak, plastikoen eta automobilgintzaren gehigarri gisa, enbrageak, balaztak, junturak eta motelgailuak. Erakunde horrek 125 milioi pertsona inguru biltzen ditu material horren eraginpean
|
dauden
mundu osoan. Mundu osoko 125 milioi pertsona inguru daude material horren eraginpean bere lantokian Asbesto barietate nagusiak krisotilo (asbesto zuria) eta krozidolita (asbesto urdina) dira, baita amosita, antofilita, trebatzita eta aktinolita ere.
|
|
|
Aukera bat da zerbitzua ematen duen konpainiaren bulegoetara hurbiltzea eta norbera erreklamatzea. Baina hori ez
|
dago
mundu osoan, denboraren eta distantziaren arabera. Ahozko posturen bidez erreklama daiteke, 902 zenbakira dei egiten ari den bitartean bere zenbaki arruntaren baliokidea ematen duen bitartean.
|
|
|
Bien bitartean, herrialdeen %32 azken helburutik urrun dago. Oraindik 781 milioi heldu analfabeto
|
daude
mundu osoan, UNESCOren datuen arabera. Alfabetatzea eskubide bat da Hezkuntzarako eskubideak barne hartzen ditu alfabetatua izateko eskubidea, bizitza osoko ikaskuntzarako funtsezko baldintza bat eta giza garapenerako eta Milurtekoko Garapen Helburuak. Alfabetatze tasak hobetuz joan diren arren eta arazoari ekiteko sentsibilitate handiagoa dagoen arren, alfabetismo maila nahikoa ez duten pertsonen kopuruak gora egiten jarraitzen du biztanle askoko eskualde batzuetan. Gainera, badakigu alfabetatzea munduko erronka nagusiei aurre egiteko estrategia:
|
|
|
SuperBobek zer egingo duen zain
|
dago
mundu osoa.
|
|
2016
|
|
|
Bushen bigarren agintaldiaren amaieran, 2001eko irailaren 11ko erasoek eragindako paranoia nazionalaren erdian eta krisi ekonomikoaren lehenbiziko pitzaduren atarian zeuden orduan Estatu Batuak. Bushen atzerri politika erasokorra ez zen ari esperotako emaitzak izaten, eta Etxe Zuria sinesgarritasun krisian zegoen; Afganistango gerrak galera pertsonal eta ekonomiko handiak zekartzala sentitzen zuten herritar ugarik, eta beste asko nekatuta
|
zeuden
mundu osoan etsaiak baino ikusten ez zituen gobernu harekin. «Errepublikanoak oso ahul zeuden orduan, eta hori izan zen gehiegi espero izateko arrazoietako bat», ekarri du gogora Shapirok:
|
|
|
Zatteretik irten eta, Giudecca uharteko zenbait geralekutatik pasatu ondoren, San Giorgo irlatxoa jo eta San Marco alderantz abiatu zen vaporettoa. Topiko guztiek arrazoi zuten, plaza hartara egun eguzkitsu batean itsasoz poliki poliki iristea baino gauza ederragorik ez
|
zegoen
mundu osoan, dena kolore biziz beteta eta gondola mordoa alde batetik bestera zebiltzala. Aurreneko aldian batez ere.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) haurren obesitatea aztertzen du gaur egun, XXI. mendeko osasun publikoko arazo larrienetako bat dela. Bere datuen arabera, 2010ean 42 milioi adingabe pisuz beteta
|
zeuden
mundu osoan, eta horietatik 35 milioi inguru garatzen ari ziren herrialdeetan bizi ziren. Haurren obesitatearen epe luzeko arrisku handienetako bat da, probabilitate handiz, haur obesoa heldu obesoa izaten jarraituko duela.
|
|
|
Haurrek dieta sinesgarria eta begetarianoa egin dezakete modu osasungarrian. Izan ere, milioika milioi
|
daude
mundu osoan. Praktika arriskutsua balitz, osasun alerta bat egongo litzateke, kasu isolatu batzuen ordez, prentsa txarra bizkor eta titularrez kolpatuz baino.
|
|
|
OLED telebista bat. Arazoa da oraindik nahiko garestiak direla eta ez
|
daudela
mundu osoaren eskura. Plasma telebistek arazo bat dute, LED baino askoz energia gehiago gastatzen baitute.
|
|
|
Harrituta
|
zegoen
mundu osoa: biktimarik sortu ez duen lehergailu txiki bat lortzearren heriotza zigorra eskatzen bazioten, zer gertatuko zen erori berri zen buruzagitza osoarekin?
|
|
|
Bien bitartean, merkatu finantzarioak krisian
|
daude
mundu osoan, eta Dow Jones 2.000 puntu erori da bataz beste Egun on.
|
|
2017
|
|
|
Komunikabideei dagokienez desoreka handi bat sortzen ari da gainera: euskarazkoetan gizarte osoa erretratatzen da, nola edo hala; baina
|
badago
mundu oso bat, emakumeei dagokiena eta ez dagokiena, gaztelerazko komunikabide boteretsuetan apenas sartzen dena. Ainhoa Etxaideren esaldi bat parafraseatuz{ 37} esan daiteke feministok apurtu ditugula euskarazko komunikabideen eta argitaletxeetako josturak.
|
|
|
Europan, Ameriketan eta Xinan ere adarrak irekiak ditu. Familiako enpresa
|
egonez
mundu osora hedatzen ditu hegalak. Pentsa, Montélimar en ireki enpresak 300 langile baldin baditu, bestalde zabaldu entitate guziak konda 4.000 langiletara heltzen gara.
|
|
2018
|
|
|
GAZTEA. Aspaldi desagertutakoa, oso zabaldua
|
zegoan
mundu osoan zehar, horrek ezartzen zian neurria.
|
|
|
Hura, ordea, ez zen hara joaten, beldur baitzen neskato zuriarekin ikus zezaten, hain gaztea bera, maitaleak ez zuen esaten, baina neskatoak bazekien hori. Garai hartan, nahiz eta denbora askorik ere pasa ez den, duela berrogeita hamar une eskas, barkuak besterik ez
|
zegoen
mundu osoan barna ibiltzeko. Eremu handiak zeuden artean kontinenteetan ez errepiderik ez trenik gabe.
|
|
|
66 milioi haur inguru gosez joaten dira eskolara garapen bidean dauden herrialdeetan, GKEen arabera Zoritxarrez, oraindik haur asko
|
daude
mundu osoan, baita Espainian ere, beren oinarrizko beharrei aurre egin ezin dietenak; esaterako, elikadura bermatua izatea, eskolara joatea edo baldintza duinetan bizitzea. Beste batzuetan, gaixotasun kroniko batekin bizi diren txikiak dira, eta laguntza behar dute gaixotasun horri aurre egiteko edo, gutxienez, poza berreskuratzeko.
|
|
2019
|
|
|
Hasteko, zerbait oso nabarmena eta larria gertatu litzateke gizaki guztiak akabatzeko. 6.500 miloi pertsona
|
daude
mundu osoan sakabanatuta, eta eragile bakar baten ondorioz den denak hiltzea izugarri zaila da. Nire ustez, guztiak hiltzeko muturreko aldaketa bat gertatu litzateke atmosferan; bestelako hondamendiekin, iruditzen zait beti geratuko litzatekeela horri aurre egiteko gai den norbait.
|
|
|
Azken hamarkada hauetan, haur eta nerabeen gehiegizko pisua eta obesitatea, Osasun Publikokoarazo larriak bilakatu dira gure ingurunean. Urteak pasa ahala, obesitatea pairatzeko arriskuahanditzen da eta horregatik, gero eta pertsona obeso gehiago
|
dago
mundu osoan zehar. Obesitateakhaurtzaroan zein helduaroan gaixotasunak eragiten ditu (gaixotasun kardiobaskularrak, diabetesa edoarazo psikosozialak) eta honen ondorioz, haur eta helduen bizi kalitatea asko murrizten da.
|
|
|
Poetak Maiatzean nazioartean erreferente bilakatzen ari den jaialdia dela azpimarratu du Ruedak programaren aurkezpenean: " Ez
|
dago
mundu osoan honen modukoa den jaialdirik. Bakana eta berritzailea den proiektu hau bertsoen inguruan biltzen ditu pertsonak espazio konkretu batean, baita proiektu komun baten parte izatearen kontzientzia lantzen du ere".
|
|
2020
|
|
|
Jakina! Bennyk apenas dituen Braceren urteen erdiak ere, eta hura bezain gozorik eta gustukorik ez
|
dago
mundu osoan. Bueno, zuk ezagutzen duzu.
|
|
|
Katalogo horrek, iparramerikarra bezain zabala ez bada ere, telesailen zaleen eskariak pelikulak barne ase ditzake. Une honetan, 183 milioi harpidedun
|
daude
mundu osoan. Netflix en edukia Smart TV batean ikus daiteke (edo bestela, Chromecast bat erabil daiteke), baina beste gailu batzuetan ere kontsumi daiteke, hala nola mugikorretan, tabletetan edo ordenagailuetan, web nabigatzailea erabiliz.
|
|
|
Aurrekaririk gabeko eragina du ekonomia globalean, eta ondorio handiak ditu, espezialista batzuek gerra batekoekin alderatuta. Munduko Bidaia eta Turismo Kontseiluak kalkulatzen du ehun milioi lanpostu desagertzeko arriskuan
|
daudela
mundu osoan, pandemiaren ondorio horien ondorioz. Espainiak bakarrik jartzen ditu arriskuan milioi bat lanpostu baino gehiago.
|
|
|
XIX. mendeko Europan landatzen hasi baino mende batzuk lehenago, arrosak oso hautatuak eta nahasiak ziren, barietate berriak lortzeko. Gaur egun, 30.000 espezie baino gehiago
|
daude
mundu osoan, hiru talde handitan banatuta: antzinako arrosak, arrosal modernoak eta basa arrosak.
|
|
|
Gailu elektronikoak jarri ditu horren adibide gisa Zearretak, eta, zehazki, iPhoneak. 2,5 mila milioi iPhone
|
daude
mundu osoan. Applek eredu berri bat merkaturatzen duen bakoitzean, egun berean saltzen dira ehunka mila gailu mundu osoan.
|
|
|
Karonterekin barre algaraka entzuten badut ere, edo orain urrezko txanpona poltsikoan daukalako lasaiago banago ere, ez du ezer hautatzeko aukerarik izan. Eta ez
|
dago
mundu osoan, Ochlockonee ibaia jaio eta itsasoratzen den eremu zabal horretan –eta haraindian ere ez, ziurki–, tristeago jartzen nauen pentsamendurik.
|
|
2021
|
|
|
ABERRI EGUNA. Alde handiak
|
daude
mundu osoan Koronabirusaren egoerari dagokionez. Frantzian berean Euskal Etxeak bezalako elkarteak hetsiak dira, baina munduan barna egoerak eta irekitze mailak desberdinak dira, zinez hetsiak egotetik, zatika zabalik/ hetsiak edota guziz zabalik egoteraino, beti ere egoera aldakorra eta hainbat lekutan gaiztotzen, baina ber denboran txerto gero eta gehiago ematen eta ustez hobera jo dezan laguntzen.
|
|
|
Ez da kasu bakarra. Beste hainbat
|
daude
mundu osoan. Albiste faltsuen aurkako borroka erabiltzen ari da adierazpen askatasuna murrizteko.
|
|
|
Ikusi nolako masailak dituen –poltsatik mugikorra atera eta semearen argazki bat erakutsi dio Oihanak Martini. Barre egin dute biek– Ez
|
dago
mundu osoan horrelako masailak dituenik.
|
|
2022
|
|
|
2021 urtearen amaieran, 89,3 milioi pertsona errefuxiatu eta desplazatu bortxatu
|
zeuden
mundu osoan, hau da, aurreko urtean baino% 8 gehiago. Ukrainako gatazkarekin, aurten 100 milioi desplazatu, erregistrorik dagoenetik altuena.
|
|
|
Telefono mugikorren bidez, batez ere, senitartekoekin eta lagunekin konektatzen dira, gaurkotasunaren berri dute, aisialdiaz gozatzen dute eta beren interes berberak dituzten pertsonak ere ezagutzen dituzte. Kalkuluen arabera, 65 urtetik gorako 39 milioi erabiltzaile baino gehiago
|
daude
mundu osoan Twitter, Skype eta Facebook en. Sare sozialak segurtasunez erabiltzeko aholkuak Zalantzarik gabe, gizarte sareak erabiltzeak abantaila ugari ditu, baina baita zenbait arrisku ere.
|
|
|
Hamaguchik, Haruki Murakamiren 30 orrialde eskaseko Drive My Car ipuina moldatu, eta hiru orduko film bat sortu du, mamiari helduz eta han ez
|
dagoen
mundu oso bat irudikatuz. Koska bat estututa, esan liteke filma bera moldatzearen ideiari buruzko obra handi bat dela.
|
|
|
Modu digitalean lortutako diru sarrerak ere etengabe gehitu dira urteotan, eta streaming formatua da oraindik ere gailen mundu osoan, musika grabatutik eratorritako diru sarreren %65 izateraino munduan. 2021aren amaiera aldera, ordainpeko harpidetza kontuen 523 milioi erabiltzaile
|
zeuden
mundu osoan.
|
|
|
Urte beltza izan da kazetarientzat aurtengoa. Mugarik Gabeko Kazetariak elkarteak txosten bat argitaratzen du urtero, jakinarazten duena zenbat kazetari
|
dauden
mundu osoan kartzelatuta, bahituta eta desagertuta, eta zenbat hil dituzten. Aurten, 57 kazetari hil dituzte, iaz baino ia %20 gehiago.
|
|
|
Ez duzu deus ulertzen, baina konprenitu nahiko zenuke. Ulertu nahiko zenuke zergatik
|
dagoen
mundu osoa zure harreman afektibo sexualez kezkatuta, eta zu ez horrenbeste. Ulertu nahiko zenuke bikotekide bat topatzea zergatik den zure inguruarentzat hain pozgarria, eta lagun berri bat izatea ez horrenbeste.
|
|
2023
|
|
|
Beso armatua du al Qassam brigadak, beste alderdi palestinar askok daukaten bezala, besteren artean, Fatahk. Gai hauek bikain aztertu ohi dituen Manu Levinek La Base podcastean azaldu bezala, Hamas ez
|
dago
mundu osoaren terroristen zerrendetan. Ondorengoek badaukate:
|
|
|
Inoiz, emazteari amets horren berri eman zionean, Estherrek argi utzi zion ez kontatzeko berarekin; haren aburuz ez
|
zegoen
mundu osoan Donostia baino leku eder eta egokiagorik.
|
|
|
Berez, Txina da gaur egun, azkeneko urteetan, Lurreko herrialderik indartsuena, baina Txina Amerikako Estatu Batuei eta Europari gailentzen hasi zitzaionerako ingelesa guztiz zabalduta
|
zegoen
mundu osoan; esperantoaren sortzaileek, hainbat hamarkada lehenago, beren sorkariari eman nahi zioten indarraren eta espazioaren jabe egina zen. Horregatik, AGK k hasieratik lehenetsi du ingelesa Lurreko eta Marteko hizkuntza nagusi eta unibertsal gisa.
|