|
2001
|
|
|
Errealismoa iristea ez
|
legoke
euskal idazlearen esku euskararen baliotasunsoziala segurtaturik ez dagoen bitartean, alegia, euskara bera erreala ez deno.Lasagabasterren tesi bakhtiniarrari jarraikitzen bagatzaizkio, eleberriaren ezaugarrinagusia, bere berezitasuna egiten duena, errealitatearen aniztasun sozial, linguistiko nahiz ideologikoa islatzeko gaitasun polifonikoan datza. Horrexegatik esandaiteke ohiturazko eleberria, zeinen arketipoa Txomin Agirreri zor baitiogu, errealitatean aurkitzen diren osagaiez harilkatuta egonagatik ez dela errealista.Kresalaren egileak hauxe diosku hitzaurrean:
|
|
2002
|
|
|
Euskal literaturaren plaza txikia da, denek ezagutzen dute elkar. Prest al
|
dago
euskal idazlea kritika jasotzeko, haserretu gabe?
|
|
2008
|
|
|
Eskari hau EuskalEsnaleko euskaltzaleen borondate onaren eta sektarismo ezaren erakusgarri zen. Aldi berean Akademia baten beharra islatzen zuen, zeren ordura arte, arauak, arauemaileak, eskolak eta ereduak falta ez baziren ere, ez
|
zegoen
euskal idazle guztiek onartzen zuten autoritatedun erakunde komunik.
|
|
2009
|
|
|
Euskal idazle batzuk baino gutxiago, beste batzuk baino gehiago, norberak bere neurrira diseinatzen ditu-eta paranoia linguistikoen dibanetik libratzeko estrategiak. Baina paranoietatik urrutien
|
dagoen
euskal idazlea ere neurriz kanpo kezkatzen du euskararen kolesterol tasak. Eta kazetariek beti beti galdetuko diote baita euskal idazle ustez kosmopolitenari ere (eta, beharbada, kosmopolitenari gehiago):
|
|
2011
|
|
|
1 Frankismo betean ondo kostatako Euskaltzaindiaren berpizte apala arriskuan jar zezakeen Zaitegik. Euzko Gogoa Espainian argitaratzeko baimenik ez zioten eman, nahiz agintari zibil eta espiritualekin lortzen saiatu zen; aberrian ez ezik erbestean
|
zeuden
euskal idazleekin sortu nahi zuen Euskal Idazleen Elkartasuna, eta haren agerkari ofiziala Euzko Gogoa izatea nahi zuen
|
|
2012
|
|
|
Arazoa da, ordea, Literaturaren Historia horretan euskara eta euskal literatura ahanztea, erabat ezabatzea erabaki dutela lan hori egin duten arduradunek (adituek?). Ez dago euskararik bertan, ez
|
dago
euskal idazle nafarren arrastorik batere... ez, barkatu, ba omen dator idazle baten seinalea eta. Nor izango ohore handi hori irabazi duen euskal idazle nafar hori?
|
|
2015
|
|
|
–Euskarazko liburu bat Santurtzin idatzia, nire herrian burutua. Santurtzin
|
bazegoen
euskal idazlerik, eta hura Andolin Eguzkitza zen?. (Puntu honetan, Juan Anjel Etxebarria eta Gerardo Urtiaga aipatu beharrekoak dira; baina baita Bilbon jaio eta Santurtzin maisu egon zen Luis de Iza idazle eta itzultzaile jatorra ere).
|
|
2016
|
|
|
4 Baina esango nuke hori lotuta
|
dagoela
euskal idazlearen eta euskal irakurlearen testuinguru eta jatorri soziopolitikoarekin: dela goratzeko, dela testigantza literarioa uzteko, dela gaitzesteko, ez da harritzekoa, gure motilak?
|
|
|
Aizkibelek berak erabili bide zituen Iztuetaren hiztegi apurrak berea ontzeko, eta Lardizabalek ere dantza maisuaren euskararen zantzuak erakusten ditu bere lanetan. Zabala da oso Iztuetaren adiskide sarea, eta bat baino gehiago ziren hartan
|
zeuden
euskal idazleak, hala nola, Iturriaga, Astigarraga, Erro edota Abbadia; azken horrek, bestalde, lapurteraz taxuturiko lanak baino gustagarriagoa zuen Iztuetaren euskara gipuzkoarra, jatorragoa eta euskaldunagoa. Geurera amiñi bat gerturatuz, erdibidean kokatu behar da euskalarien juzgua, baina tartean; Aita Donostiaren begikoz zaldibiarraren euskara ez da eskasa baina badu zer araztu, orobat iritzi berekoa dugu Mitxelena:
|
|
2018
|
|
|
Nafarroaren bi aldeetan eskubideak zeuzkan pertsona ospetsu bat
|
badago
euskal idazleen artean: Pedro Agerre Axular.
|
|
2019
|
|
|
559 Gipuzkoan
|
bazegoen
euskal idazleen nukleo bat (M. Lecuona, A. M. Labayen, N. Echániz, J. Echaide edota J. M. Mocoroa) Ameriketako Euzko Gogoarekin koordinatuta lan egiten saiatzen zena, eta gertutik behatu zuena izendapen berrien prozesua (Iztueta & Iztueta 2006: 436, 439).
|
|
2020
|
|
|
Baina, hala ere, ez da galdu euskararekiko konpromisoa. [...] Erantzukizuna ez dakit, baina ez
|
dago
euskal idazlerik pentsatzen duenik euskara egoera normalizatu batean dagoela eta idazten duena modu naturalean. Jarrera aktibo bat dago euskararen alde.
|
|
|
Zein da desabantaila? Ba ez
|
dagoela
euskal idazle Ferraridunik, eta, beraz, kultuzko idazle izatea edo bestsellerrekoa izatea gurean ez da hain definitiboa. Are gehiago gurean zentroa eta periferia hain malgua denean.
|
|
2021
|
|
|
" Urrezko Vespa" ipuineko protagonista bolada onean
|
dagoen
euskal idazlea da, Penguin argitaletxeak bere obra argitaratu du eta horrek" literaturaren panteoian sartzen zaitu" (132 or.). Alegia, atzerrian argitaratzea, norberaren lanak itzuliak izatea, izan da, nolabait, idazle protagonistaren legitimazio bidea.
|
|
|
Horiez gain, esan dut lehenago ere txalotzeko moduko corpus kritiko bat dutela Igor Estankonak eta Edorta Jimenezek. Bukaerarako utzi dut talentu kritikoari
|
dagokionez
euskal idazleen artean gehien inpresionatu nauena. Poesian maisutasuna ezagutzen nion baina Mikel Lasa kritikoa deskubrimendu itzela izan da niretzat.
|