|
2000
|
|
|
Ideia horri segituz, RCAk 1926an NBC irrati katea sortu zuen. Hala ere, ordurako argi
|
zegoen
publizitateak irrati estazioen koste handia ordainduko zuela (I. de Sola Pool, 1992, 95). Bestalde eta garai bertsuan, 1922an hain zuzen ere, ATT telefono elkarte iparramerikarra bitarteko berria negozio modura hasi zen kontsideratzen, argi edukiz ezen beraiek programazioen kontua albo batera utzi behar zutela, transmititzeari baino ez emanez, carrier soilak, alegia?.
|
|
2002
|
|
|
Ikus dezagun telebista betaurreko konformagaitzekin. Begira dezagun zer
|
dagoen
publizitate gero eta omnipresenteagoaren azpian.
|
|
|
Ekin diezaiogun atal honetako hirugarren azterbideari. Begira dezagun zer
|
dagoen
publizitate omnipresentearen azpian. Izan gaitezen kritiko iragarkien diskurtsoarekin.
|
|
|
CECUren azterketak erakusten duenez, ohiko hedabideetan emakumearen irudi proiektatua gizartean gertatu diren errealen aldaketetatik kanpo geratzen bada, sarean aurkitzen da gizonari gehien hurbiltzen dion emakume irudia birkokatzea, genero desberdintasunak lausotzen dituen prozesu batean. CECUk Interneten
|
dauden
publizitate formatuetan emakume aktiboagoa (aztertutako iragarkien %50) eta bere buruaz seguruagoa (%35, 7) aurkitzen du. Ikusten den aldaketa nagusietako bat da emakumeak daudela negozio eta finantzei buruzko iragarkietan.
|
|
|
Jakin ezazu zer desberdintasun
|
dauden
publizitate engainagarri, desleial, subliminal eta konparatiboaren artean, horiek guztiak gehiago saltzeko erabiltzen baitira.
|
|
|
Lehenik eta behin, Gobernuak hedabideen eskaerei erantzun die, eta alkoholdun edarien iragarkietarako murrizketak neurtu ditu, bai prentsan, bai irratian eta telebistan, eta argi eta garbi bereizten ditu 20 gradu baino gutxiagoko graduazioko alkoholdun edariak eta graduazio handiagoa. Publizitatea igortzeko ordutegi murrizketen barruan, ordubete gehiago ematen du (21:00etatik 8:00etara), eta irratietako publizitate espazioen %15en
|
zegoen
publizitate muga kentzen du. Hori bai, «ezin izango da alkoholdun edarien iragarkirik txertatu interes publikoko gaiei buruzko eduki pedagogikoko programetan edo informazio izaerako programetan».
|
|
2004
|
|
|
Ekologia terminoa euskarri daraman guztian zenbat
|
dago
publizitatetik eta zenbat egiatik?
|
|
|
Alonsoren esanetan, eskaintzaz baliatu nahi izan zuten erabiltzaileek murrizketa eta muga handiak izan zituzten txartelak erostean, hala nola larunbateko gaua destinoko igandera igaro beharra, gehienez ere 10 eguneko egonaldia, kontratazioa 4 egun lehenago egin beharra eta tasak eta zergak ez zeudela sartuta. UCE Asturiasko bozeramaileak zehaztu zuenez, muga horietako bat ere ez
|
zegoen
publizitatean, nahiz eta promozioa erabiltzeko baldintza erabakigarriak izan.
|
|
2005
|
|
|
Hau da, agentzia edo handizkaria haiei atxikita egotea. Kontsumitzaileak eta Erabiltzaileak Babesteko Lege Orokorrak publizitatean eskainitakoa exijitzeko aukera ematen du; beraz, publizitatea engainagarria dela uste badu, kontsumitzaile elkarte batean ere salatu dezake, eta, indarrean
|
dagoen
Publizitateari buruzko Legearen arabera, auzitegiei zuzentzeko edo kargutik kentzeko eskatzeko legitimazioa du. Merezi du gogoratzea Bidaia Konbinatuen Legean aitortutako eskubideetatik eratorritako ekintzen preskripzio epea bi urtekoa dela.
|
|
2006
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 8 artikuluaren 1 atalean, badirudi ondasun jakin batzuei
|
dagozkien
publizitate arau bereziak bakarrik jasotzen direla, hau da, ondareari, segurtasunari eta osasunari buruzkoak; baina ez da hala, arauari ezin baitzaio interpretazio estu hori eman, baizik eta Konstituzioak jasotako eskubide eta balioen kontrako jokaera guztiak berdin sartuko lirateke arauak babesten dituen balioen artean. Beraz, publizitate mezuan azalduriko ondasun edo zerbitzu motak kontuan hartzeaz gain, mezu horrek erabiltzen dituen formak eta hedabideak ere kontuan hartu dira (esate baterako, balio kulturalak, balio historiko artistikoak eta paisaia egoera larrian jar ditzakeen publizitatea).
|
|
|
Kasu horietan guztietan, komunikazio prozesu osoari dagokio lege haustea, hau da, edukiari zein komunikazio formari. Nahiz eta publizitatearen jokaera hori ez
|
dagoen
publizitate mezuarekin zuzenean erlazionaturik, publizitate kontratuetan eta gainerako negozio juridikoetan eragina izango du (De la Cuesta, 1995: 131; Santaella, 2003:
|
|
|
Baietz dirudi, eta babestuak material egokia eska dezake, eta material ez egokia babesleari bueltatu. Erreklamazio horrek aurrera egingo ez balu, ikusi litzateke betetze akastunen kasuei
|
dagokien
publizitate zerbitzua egokitzea posible ote den.
|
|
|
Jatorriarengatik bereizten dira horiek lege arruntetatik (botere betearazlean dute jatorria), eta baita legearekiko duten izaera subordinatuarengatik ere, zeren eta, idatzizko arauen erlazio hierarkikoan, azken tokian baitaude. Zentzu horretan, Estatuko Administrazioaren araudi ahalmenari dagokionez, azpimarratu beharra
|
dago
publizitate eremuan PLOk ahalmen horren erabilera baimentzen duela balizko zenbait kasu jakinetan (8.1 artikulua). Ondasun, produktu, jarduera edo zerbitzu jakin batzuen publizitate mezuak hedatzeko modua zein baldintzak zehaztu ditzakete aipatutako erregelamendu horiek (hala adierazita dator PLOren 8.2.b. artikuluan).
|
|
|
Azkeneko zuzentarau horrek hainbat puntu arautzen ditu; adibidez, publizitate forma berri batzuk aurreikusten ditu: telebistaren bitartez egiten den salmenta edo telebista kateen autopromozioa; publizitatea emateko gehieneko denbora finkatzen du, eta, orobat, ezkutuan
|
dagoen
publizitatearen definizio argiago bat sartzen du. Halaber, Europako Kontseiluaren 98/ 92ko Gizakiaren Erabilerarako Sendagaien Publizitateari buruzko Zuzentaraua dugu; horren arabera, azpimarratzen da, besteak beste, sendagaien iragarkiek gutxienez aipatu behar dutena:
|
|
|
Unibertsitateak gaur egun duen sailkako antolamendu nire ustez antzuan, Ikus entzunezko Komunikazioa eta Publizitate Sailari
|
dagokio
publizitate ikasketen ardura. Hala ere, esku artean duzun liburu hau beste sail batetik sortua da:
|
|
|
Beraz, komeni da bereiztea «publizitate kontratazioa» eta «publizitate agatik egiten den kontratazioa», publizitate trafikoarengatik sortzen den negozio harreman oro ez
|
baitago
publizitatearen araudiaren menpe. Lehen terminoaren irismena mugatuagoa da, izen horren azpian, soilik publizitate komunikazioarekin erlazionaturiko kontratuak hitzartzen dituzten publizitate subjektuak biltzen dira.
|
|
|
PLOn, 1984ko irailaren 10eko zuzentarauan
|
dagoen
publizitatearen definizioa berragertzen da ia hitzez hitz9 Hala, legeak hauxe dio bere 2 artikuluan: «Lege honen eraginpean, publizitatetzat joko da pertsona fisiko zein juridiko, publiko zein pribatu batek gauzatzen duen komunikazio forma oro, modu zuzenean ala zeharkakoan; zerbitzuen edo ondasun higigarri edo higiezinen kontratazioa sustatzeko helburuarekin, industria, merkataritza, lanbide edo artisau jarduera batean ari dela».
|
|
|
PLOn ezartzen den diziplinaren menpe
|
dagoen
publizitatea profesional liberalek, artisauek edo enpresaburuek egiten dutena da, enpresa, lanbide edo artisau jarduera baten zerbitzura dagoen tresnatzat jotzen baita mezua. Modu horretan bestelako pertsona fisikoak edo juridikoak iragarletzat hartzeko aukerari, eta, beraz, legeak berak arautzen duen publizitate jardueraren subjektu izateko aukerari?
|
|
|
Horrenbestez, erakunde publikoek ematen duten publizitatea kanpoan gelditzen da. Planteamendu horren arabera, aipatutako erakundeek jarduera ekonomiko bat egiten badute (adibidez, zenbait ministerio sail edo zor publikoa emateko legezko gaitasuna duten autonomia erkidegoak), beren alde ateratzen dituzten publizitate mezuei ez zaie aplikatuko profesionalen, artisauen edo enpresaburuen publizitatea arautzen duen diziplina juridiko bera, enpresa funtzioari lotuta
|
dagoen
publizitate mezuaren emailea baita iragarlea. Gainera, erakunde publikoek bete dezaketen enpresa funtzioa eztabaidagarria da, komunikazio publiko hori ez baita «enpresaren azken etekinera zuzendua» sektore pribatuan legitimoki gertatzen den bezala.
|
|
|
betetzen ez dituen edozein publizitate komunikazio ezin dela publizitatetzat hartu. Beraz, kontratazioa era zuzenean edo zeharkakoan sustatzera zuzenduta
|
dauden
publizitate komunikazioei soilik izango zaizkie aplikagarri publizitate ez zilegiari buruzko PLOren xedapenak.
|
|
|
Bestalde, beharrezkoa da banaketa garbia egotea hiru elementuren artean: batetik, hauteskunde prozesuei lotuta
|
dagoen
publizitate politikoa, bestetik, gizartearen balioak (osasuna edo segurtasuna, adibidez) babesteko eta sustatzeko helburuarekin erakunde publikoek egiten duten publizitatea, eta, azkenik, izaera administratibo hutsa duen publizitatea.
|
|
|
Nahiz eta PLOren 9 artikuluak esplizituki ezarri legean aurreikusita ez
|
dauden
publizitate jarduerak badirela, publizitate kontratazioari buruzko arauak publizitate jarduera guztiei aplikatzen zaizkie, baita 2 artikulutik kanpo daudenei ere (horien helburua kontratazioa sustatzea ez bada ere). Horregatik, esan beharra dago kontratazioaren ikuspuntutik PLO soilik «orokorra» dela, hedabide eta agentzien ohiko zerbitzuak behar dituen edozein hedapeni aplikatzen baitzaio, nahiz eta mezua publizitatezkoa ez izan.
|
|
|
Eta, publizitate politikoari dagokionez, gauza bera esan genezake, publizitate formekin aurkezten delako eta kasu gehienetan publizistek egiten dutelako; baina, kontzeptu ideologikoei
|
dagokien
publizitatea da eta ez ondasun edo zerbitzu bati dagokiona, alegia, xedetzat duten publikoarengandik alderdiaren zein bere hautagaien onespena lortzeko helburuekin egindakoa. Beraz, egintza politikoari aplikatzen zaizkion harreman publikoen eremuan izaten den komunikazio konbentzigarriaren prototipoa izango litzateke publizitate politikoa.
|
|
|
Egia da osatu gabeko adierazpenak egiten direnean aukera gehiago
|
dagoela
publizitateak engainuzko izaera izan dezan; hau da, mezuak duen izaera osatu gabea baldin bada, eta hainbat oinarrizko ezaugarri esaten ez badira, mezuak sortzen dituen itxaropenak errazago suerta daitezke beteezinak. Hori kontuan izanik, eta publizitatearen informazioaren izaera konbentzigarria denez, iragarleak berak erabaki dezake zer komunikatu eta zer ez, baina horrek ez du esan nahi datu batzuk isilpean gordetzen direnean iragarkia engainuzkoa denik.
|
|
|
Debekatutako erabilera da, jasotako informazioa partikularra baita.
|
Dagokion
publizitaterako soilik erabil behar da agentziari emandako informazioa.
|
|
|
Aldi berean bete behar diren obligazioak honako hauek dira: agentziari
|
dagokion
publizitatea gauzatzea, prestatzea edo programatzea eta, hala dagokionean, sortzea ere; eta iragarleari, berriz, adostutako prezioa ordaintzea dagokio (cf. 1999ko apirilaren 28ko Auzitegi Gorenaren Epaia, Jurisprudentzia Bilduma 3.422).
|
|
|
Objektuaren zehaztasunari dagokionez, alderdiek kontratu bidez erabaki dituzte agentziak eman beharreko zerbitzuak. Legezkotasunari dagokionez, objektuak legezkoa izan du, jakina; agentzia bat legezkoa ez den edo debekatuta
|
dagoen
publizitatea egitera behartzen duen klausula oro deuseztzat joko da, eta, orobat, edukiagatik edo formagatik bortizkeria, arrazakeria, edo giza duintasunaren aurkako jarrerak erakusten, sustatzen edo bultzatzen dituena baztertzekoa izango da. Azkenik, objektuak posible izan behar du (esaterako, ezin da eskatu une horretan ezagutzen ez diren baliabide teknikoak behar dituen publizitatea sartzen).
|
|
|
Erosketen banaguneak agertzean, mezua egiteko eta antolatzeko unea eta hedapen unea bereizi dira publizitate informazioaren prozesutik, eta une bakoitzari dagozkion lanak subjektu ezberdinek egin ditzakete. Beraz, espazioen planifikazioa eta erosketa egiteko betekizuna agentzia ez den beste subjektu juridiko bati eman dakioke, esaterako erosketen banagune bati, eta, horregatik, agentziari
|
dagokion
publizitate sorkuntzak egiteko jarduera horrek ez du kalterik izan behar.
|
|
|
Konponbide klasiko gisa, zuzentzekoak oso hurbil du etetekoa, publizitatea egiteko debekua baitakar, legez kontrako elementua kontserbatzen duen bitartean. Dena dela, irismen txikiagoa du eta, debekua ez
|
dagokio
publizitate osoari, elementu bati edo batzuei baizik. Era berean, badago etetekoarekiko beste diferentzia bat eraginkortasun urria dakarrena:
|
|
|
Prozesuaren ikuspuntutik begiratuta, asmo jakin batzuk bideratzeko konponbideak ez dira amaitzen Publizitatearen Lege Orokorrarekin; adibidez, kalte galerak ordaintzeko eta bidegabeki aberasteko asmoak Lehia Bidegabeari buruzko Legera jotzera behartzen baikaituzte. Beraz, batetik, publizitate ez zilegien kontrako ekintzak eta, bestetik, lehia bidegabeen kontrako ekintzak daude lehian, eta, hori dela eta, auzi jartzaileari
|
dagokio
publizitate ez zilegien kontrako ekintzak edo lehia bidegabeen kontrako ekintzak, edo guztiak batera, abiarazteko ahalmena.
|
|
|
Atal honetan ere, publizitate sorkuntzen eta obren imitazioak ere aipatu behar ditugu; izan ere, PLOren 6.b. artikuluak jasotzen dituen nahasketa jokaerekin eta besteren izen onaz baliatzeko jokaerekin erlazionaturik daude. Azpimarratu beharra
|
dago
publizitatearen sorkuntza obrak ez duela zeinu bereizleen funtzio bera betetzen; halere, arlo horretan, bere produktuekiko identifikazio eskubidea ere aitortu behar zaio iragarleari, publizitate mezuaren hartzaileari produktu edo zerbitzuaren ezaugarriak ezagutarazteaz gain, eskaintzailea nor den jakiteko ere balio baitu. Beraz, publizitatearen sorkuntza obra iragarlearen izen ona sortzeko eta zabaltzeko eragilerik garrantzitsuenetakoa izango da.
|
|
|
1996tik aurrera indarrean
|
dagoen
Publizitateko Jokabideari buruzko Kodeak Nazioarteko Merkataritza Ganberak duen Publizitateko Jokabideari buruzko Nazioarteko Kodea du abiapuntutzat, eta, halaber, kode horren egiazkotasuna, legezkotasuna, zintzotasuna eta leialtasuna, oinarrizko printzipiotzat. Publizitatean erabili eta zaindu behar diren oinarrizko jokabide arauak biltzen ditu kode horrek.
|
|
|
Prozesuaren arau erregulatzaileak 2002ko urtarrilaren 7ko Prozedura Zibileko Legean daude; hori dela eta, indargabetu egin dira prozedura gaiei
|
zegozkien
Publizitatearen Lege Orokorraren artikuluak (29, 30 eta 33 artikuluak hain zuzen).
|
|
|
Frogatua den bezala, jabego intelektualaren alorrean, sorkuntza ekintzagatik beragatik dagokio babesa sortzaileari. Horrenbestez, 23 artikuluak bere lehen paragrafoan dioenez, jabego intelektuala kontuan hartzeak zentzua izan dezake, sorkuntza ekintzatik sorturiko obraren gaineko eskubideak eskualdatzera zuzenduta
|
baitago
publizitate sorkuntzako kontratua.
|
|
|
Hedabideak, dagokion prestazioa betetzeko, hau da, iragarlearen eta publiko kontsumitzailearen artean komunikazioa sortzeko?, beharrezko diren antolakuntza eta baliabide teknikoen jabe izan du. Zentzu horretan, komurriaren titularrari, bere publizitate tarteak erabiltzeagatik, aurretik finkaturiko tarifa batzuen arabera egiten zaion ordainketak aditzera ematen du ustiatze plan arrazionikazio konbentzigarri interesatuak (hau da publizitatezkoak) igortzeko, euskanal bat
|
dagoela
publizitatea modu antolatuan hedatzeko.
|
|
|
Ikuspegi horrek hutsune handia salatzen du legedian, bai esklusiba kontratuei dagokienez bai erosketen banaguneek hitzartzen dituzten kontratuei dagokienez. Bulego horiei
|
dagokie
publizitate euskarriak kontratatzea. Kontratu hori iragarleen mandatuz egin dezakete zuzenean edo artekari baten mandatuz.
|
|
|
Betiere, harekin adosturiko aldaketak soilik egingo dira. Erosketen banagune batek erosketa bat egiten badu publizitate agentzia baten artekari moduan, hedabideari
|
dagozkio
publizitate agentziarekiko betebeharrak eta publizitate agentziari iragarlearekiko lehenago aipaturiko betebeharrak.
|
|
|
hedapen kontratuaren eta Konpetentzia Zuzenbidearen alorrean gertatzen dena, kontratua hedabidearen ikuspegitik begiratuta. Argi
|
dago
publizitatea dela hedabideen finantziazio iturria. Hedabideei publizitate hedapena ukatuko balitzaie, aurrera egiteko arazo handiak izango lituzkete.
|
|
|
Ildo horretatik jarraituz, aipatu beharra
|
dago
Publizitate Konparatiboaren Zuzentaraua barne ordenamendura egokitu zuen 39/ 2002ko Legeak estatu partaideetako kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektiboak eta difusoak babesten dituzten entitateei eta elkarteei ahalbidetu ziela etete akzioa aurkeztea, baldin eta Europar Batasuneko Aldizkari Ofizialak elkarte horiek legitimatzeko argitaratzen duen zerrendan agertzen badira (De la Cuesta... 225).
|
|
|
galaraziko du kasu gehienetan publizitate sorkuntzek bide horretatik babesa lortzea, zeren sorkuntza mota horietan ez baita naturako legerik erabiltzen helburu «industriala» lortzearren. Arazo tekniko bati konponbidea ematea litzateke hori, eta argi
|
dago
publizitate sorkuntzak ez direla xede horretarako sortu, iragarlearen produktu edo zerbitzuen kontratazioa sustatzeko baizik.
|
|
|
Egile eskubidearen informazio printzipioen arabera (jabego intelektuala zentzu hertsian), jabego intelektualaren mendekoa da «egun dagoen edo etorkizunean izango den edozein sorkuntza original, literatur arlokoa, artistikoa edo zientifikoa?, edonolako baliabide edo euskarritan adierazten delarik ere» (Jabego Intelektualaren Legearen testu birmoldatuaren 10.1 artikulua, aurrerantzean JILTB). Kasu horretan, argi
|
dago
publizitate sorkuntzek, erabiltzen den bitartekoa edo euskarria dena delarik ere, egile eskubidearen babesa jaso dezaketela hasiera batean.
|
|
2007
|
|
|
Estimulu batzuk daude, keinubatzuk. Hor
|
dago
publizitatea ere; markaren erabilera gero eta gehiago zaintzen da, zerbitzu enpresetan, batez ere.
|
|
|
Begirale horrek —propinetan eskuzabalak izateagatik— ingelesak eta alemanak goresten ditu, eta eskuzabaltasun ezagatik frantsesez, japonieraz eta sevillano horietaz kexatzen da. Kontzesioko komunak Udalen hiri altzarien emakidak arautzen dituzten kontratuek ezartzen dute enpresa emakidadunak arduratu direla hiri ekipamendua instalatzeaz, kudeatzeaz eta mantentzeaz, eskura
|
dauden
publizitate espazioak ustiatzeko eskubidearen truke. Udalak, trukean, urteko kanon bat jasotzen du eta publizitate espazio jakin bat erreserbatzen du Udalaren informazio kanpainetarako.
|
|
2008
|
|
|
Badirudi LTDak ez diela mesede handirik egin ez kateei ez ikusleei. Lehenbizikoak pozik
|
zeuden
publizitatean oinarritutako negozio sistemarekin. Ikusleek, berriz, abantaila nabarmenak eskuratuko dituzte, baina abantaila horiek nahi zituztenek bazeuzkaten, sistema digitalaren edo kablearen bitartez.
|
|
|
Aisialdiko beste informazio hornitzaile batzuen informazioa ere jaso daiteke, hala nola zinema kartelak, jatetxeetako gidak, etab. Google Mapsekiko integrazioa Google lanean ari da Google Maps webguneko kokapen geografikoko zerbitzua gailu berezi batzuetan integratzeko, mugikortasun handia duelako, besteak beste, GPS nabigatzaileetan. Ibilgailuetarako Google Maps GPSarekin integratuta, negozioak, jatetxeak, dendak eta era guztietako zerbitzuak erakutsiko lirateke nabigatzailearen pantailan, eta, aldi berean, erraza izango litzateke “geotestuinguruan”
|
dagoen
publizitatea erakustea, hau da, erabiltzaileen kokapenarekin zerikusia duena. Google Maps en zeregin erabilgarrienetako bat da Estatu Batuetako hiri garrantzitsuenetan denbora errealean trafikoari buruzko informazioa ematea.
|
|
|
Azkenik, gurasoei, jostailuen inguruan
|
dagoen
publizitate zaparrada tentuz aztertzeko eta haurrentzako jostailuen aukeraketa arduratsua egiteko eskatzen diegu.
|
|
|
Finantzaketa pribatuaren beharrak, unibertsitateak ikasleak erakartzera behartzen ditu, eta ahalegin horren erakusgarri dira unibertsitate ezberdinek martxan dituzten marketin kanpainak. Alde guztietatik
|
dago
publizitatea, dendak zabaltzen dira irudi korporatiboa zabaltzeko, dirutzak xahutzen dira campusen kanpo itxura berritu nahian... Unibertsitateen ardura nagusia kanpo irudia zaintzea bilakatu da, dirua unibertsitatea euskalduntzen, eredu pedagogikoaren eraldaketan edo edozein hezkuntza xedetan inbertitu ordez.
|
|
2009
|
|
|
Lehenago ere berdina egiten zuen YouTube atariarekin, baina kasu honetan ez da doako zerbitzua, izan ere, BBCk atari horretan
|
dagoen
publizitatearen diru sarreren zati bat eskuratzen du.
|
|
|
Ziur gaude hori modu batean edo bestean ezarri dela. Informazio onak kostu bat du, eta kostu hori ezin da
|
egon
publizitatearen menpe. Informazioa, Interneten, kobratu egin da.
|
|
2010
|
|
|
paraje ederrak, mendiak berde itsasoa urdin, jende adeitsu eta jatorra, janari goxo goxoa, artea eta kultura nonahi, zoriona esku eskura. Ondo
|
dago
publizitate orrietarako. Pays Basque marka bat da, izan zena saltzen du:
|
|
|
Bilbotik Dani Garrido iritsi da, kiroletako arduraduna zena Bizkaian. Juanma Ortega
|
dago
publizitate esatari gisa, eta nahiz eta berak kirolaz asko ez jakin, berehala sartu da saioaren erritmoan. Iritzi emaileen artean pozik nago Michael Robinson eta Carlos Martinez fitxatu izanaz.
|
|
|
Bi kasuetan, publizitate negozioa da haren onura handiena. Baina non
|
dago
publizitate eraginkortasunaren eta intimitatearen bortxaketaren arteko muga. Bi plataformak, beste asko bezala, alegatu dute informazio hori guztia gabe zerbitzua ez litzatekeela izango ahal dela, eta beste asmorik ez dutela erabiltzeko kontsumitzaileena.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, Itziar Barrio eta Juanjo Otero artistak arduratu dira aurtengo jaialdiko kartelaz. «Arte garaikidetik gertuago
|
dago
publizitatetik baino», Otxandategik azaldu duenez.Gogoetarako hitzorduak«BAD abangoardiako arte eszenikoen alorreko artisten, ekoizleen, sustatzaileen eta programatzaileen elkarren arteko gogoetarako eta eztabaidarako hitzordua ere bada», Otxandategiren ustez. Hori dela eta, topaketak, hitzaldiak, tailerrak eta liburuen aurkezpenak egingo dituzte, eta horietan, antzezleek, egileek eta ikerlariek hartuko dute parte.
|
|
2012
|
|
|
Euskararen kasua EAEn – Iñigo Fernández Ostolaza aparte, adierazi du publizitate agentziek beren bezeroei aholkularitza profesionala eskaintzerakoan, katalanak maila komertzialean ekar ditzakeen onurak azaldu behar lizkieketela. Bera konbentzituta
|
dago
publizitatea katalanez egiteak mesede egiten diola negozioari eta, gainera, kontsumitzailearekiko harremanak hobetu egiten dituela, baina ez du bere intuizioa edo baieztapena erakusteko frogarik eskaintzen.
|
|
|
2.Xedapenak onesteko, jendeak salerosketaren arriskuaz jakitun
|
egoteko
publizitate egokia antola dadin;
|
|
|
Kasu horietan guztietan, komunikazio prozesu osoari dagokio lege haustea, hau da, edukiari zein komunikazio formari. Nahiz eta publizitatearen jokaera hori ez
|
dagoen
publizitate mezuarekin zuzenean erlazionaturik, publizitate kontratuetan eta gainerako negozio juridikoetan eragina izango du (De la Cuesta, 1995: 131; Santaella, 2003:
|
|
|
Aurreratu den bezala, bigarren aldaketa garrantzitsua hau da: Publizitatearen Lege Orokorrean
|
zeuden
publizitate ez zilegiaren aurkako akzioak ezabatzea. Horiek, egun, Lehiaketa Desleialaren Legearen 32.1 artikuluan jasotzen dira soilik.
|
|
|
Beraz, komeni da bereiztea «publizitate kontratazioa» eta «publizitateagatik egiten den kontratazioa», publizitate trafikoarengatik sortzen den negozio harreman oro ez
|
baitago
publizitatearen araudiaren menpe. Lehen terminoaren irismena mugatuagoa da, izen horren azpian, soilik publizitate komunikazioarekin erlazionaturiko kontratuak hitzartzen dituzten publizitate subjektuak biltzen dira.
|
|
|
Objektuaren zehaztasunari dagokionez, alderdiek kontratu bidez erabaki dituzte agentziak eman beharreko zerbitzuak. Legezkotasunari dagokionez, objektuak legezkoa izan du, jakina; agentzia bat legezkoa ez den edo debekatuta
|
dagoen
publizitatea egitera behartzen duen klausula oro deuseztzat joko da, eta, orobat, edukiagatik edo formagatik bortizkeria, arrazakeria, edo giza duintasunaren aurkako jarrerak erakusten, sustatzen edo bultzatzen dituena baztertzekoa izango da. Azkenik, objektuak posible izan behar du (esaterako, ezin da eskatu une horretan ezagutzen ez diren baliabide teknikoak behar dituen publizitatea sartzen).
|
|
|
Erosketen banaguneak agertzean, mezua egiteko eta antolatzeko unea eta hedapen unea bereizi dira publizitate informazioaren prozesutik, eta une bakoitzari dagozkion lanak subjektu ezberdinek egin ditzakete. Beraz, espazioen planifikazioa eta erosketa egiteko betekizuna agentzia ez den beste subjektu juridiko bati eman dakioke, esaterako erosketen banagune bati, eta, horregatik, agentziari
|
dagokion
publizitate sorkuntzak egiteko jarduera horrek ez du kalterik izan behar.
|
|
|
Debekatutako erabilera da, jasotako informazioa partikularra baita.
|
Dagokion
publizitaterako soilik erabil behar da agentziari emandako informazioa.
|
|
|
Aldi berean bete behar diren obligazioak honako hauek dira: agentziari
|
dagokion
publizitatea gauzatzea, prestatzea edo programatzea eta, hala dagokionean, sortzea ere; eta iragarleari, berriz, adostutako prezioa ordaintzea dagokio (cf. 1999ko apirilaren 28ko Auzitegi Gorenaren Epaia, Jurisprudentzia Bilduma 3.422).
|
|
|
Frogatua den bezala, jabego intelektualaren alorrean, sorkuntza ekintzagatik beragatik dagokio babesa sortzaileari. Horrenbestez, 21 artikuluak bere lehen paragrafoan dioenez, jabego intelektuala kontuan hartzeak zentzua izan dezake, sorkuntza ekintzatik sorturiko obraren gaineko eskubideak eskualdatzera zuzenduta
|
baitago
publizitate sorkuntzako kontratua.
|
|
|
Hedabideak, dagokion prestazioa betetzeko, hau da, iragarlearen eta publiko kontsumitzailearen artean komunikazioa sortzeko?, beharrezko diren antolakuntza eta baliabide teknikoen jabe izan du. Zentzu horretan, komunikazio konbentzigarri interesatuak (hau da publizitatezkoak) igortzeko, euskarriaren titularrari, bere publizitate tarteak erabiltzeagatik, aurretik finkaturiko tarifa batzuen arabera egiten zaion ordainketak aditzera ematen du ustiatze plan arrazional bat
|
dagoela
publizitatea modu antolatuan hedatzeko.
|
|
|
Ikuspegi horrek hutsune handia salatzen du legedian, bai esklusiba kontratuei dagokienez bai erosketen banaguneek hitzartzen dituzten kontratuei dagokienez. Bulego horiei
|
dagokie
publizitate euskarriak kontratatzea. Kontratu hori iragarleen mandatuz egin dezakete zuzenean edo artekari baten mandatuz.
|
|
|
Betiere, harekin adosturiko aldaketak soilik egingo dira. Erosketen banagune batek erosketa bat egiten badu publizitate agentzia baten artekari moduan, hedabideari
|
dagozkio
publizitate agentziarekiko betebeharrak eta publizitate agentziari iragarlearekiko lehenago aipaturiko betebeharrak.
|
|
|
hedapen kontratuaren eta Konpetentzia Zuzenbidearen alorrean gertatzen dena, kontratua hedabidearen ikuspegitik begiratuta. Argi
|
dago
publizitatea dela hedabideen finantziazio iturria. Hedabideei publizitate hedapena ukatuko balitzaie, aurrera egiteko arazo handiak izango lituzkete.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 5 artikuluaren 1 atalean, badirudi ondasun jakin batzuei
|
dagozkien
publizitate arau bereziak bakarrik jasotzen direla, hau da, ondareari, segurtasunari eta osasunari buruzkoak; baina ez da hala, arauari ezin baitzaio interpretazio estu hori eman, baizik eta Konstituzioak jasotako eskubide eta balioen kontrako jokaera guztiak berdin sartuko lirateke arauak babesten dituen balioen artean. Beraz, publizitate mezuan azalduriko ondasun edo zerbitzu motak kontuan hartzeaz gain, mezu horrek erabiltzen dituen formak eta hedabideak ere kontuan hartu dira (esate baterako, balio kulturalak, balio historiko artistikoak eta paisaia egoera larrian jar ditzakeen publizitatea).
|
|
|
Atal honetan ere, publizitate sorkuntzen eta obren imitazioak ere aipatu behar ditugu; izan ere nahasketa jokaerekin eta besteren izen onaz baliatzeko jokaerekin erlazionaturik daude. Azpimarratu beharra
|
dago
publizitatearen sorkuntza obrak ez duela zeinu bereizleen funtzio bera betetzen; halere, arlo horretan, bere produktuekiko identifikazio eskubidea ere aitortu behar zaio iragarleari, publizitate mezuaren hartzaileari produktu edo zerbitzuaren ezaugarriak ezagutarazteaz gain, eskaintzailea nor den jakiteko ere balio baitu. Beraz, publizitatearen sorkuntza obra iragarlearen izen ona sortzeko eta zabaltzeko eragilerik garrantzitsuenetakoa izango da.
|
|
|
kalean egiten den zuzeneko publizitatea, postontzietan eskatu ez den eta jasotzen den publizitatea, hegazkinetan eta beste garraioetan egiten den publizitatea. Horiek guztiak jokaera gogaikarriak dira hartzailea derrigortuta
|
dagoelako
publizitatea jasotzera, ez baitu aukerarik publizitate mezu hori errefusatzeko edo ekiditeko (Massaguer, 2006: 134).
|
|
|
Legearen 21 artikuluak hau jasotzen du: «Debekatuta
|
dago
publizitate edo sustapen mezuak bidaltzea posta elektronikoz edo antzeko baliabidez, horien hartzaileek aldez aurretik eskatzen ez badute edo hartzaileek mezu horiek jasotzeko baimena ematen ez badute». Beraz, horrelako mezuak bidaliko dira baldin eta hartzaileak baimena espresuki ematen badu.
|
|
|
Argi
|
dago
publizitate estaliaren bidez iruzur egiten dela. Dena den, gure ustez, mezua komunikatzeko moduan datza iruzurra, eta ez mezuaren edukian.
|
|
|
Baietz dirudi, eta babestuak material egokia eska dezake, eta material ez egokia babesleari bueltatu. Erreklamazio horrek aurrera egingo ez balu, ikusi litzateke betetze akastunen kasuei
|
dagokien
publizitate zerbitzua egokitzea posible ote den.
|
|
|
Egia da osatu gabeko adierazpenak egiten direnean aukera gehiago
|
dagoela
publizitateak engainuzko izaera izan dezan; hau da, mezuak duen izaera osatu gabea baldin bada, eta hainbat oinarrizko ezaugarri esaten ez badira, mezuak sortzen dituen itxaropenak errazago suerta daitezke beteezinak. Hori kontuan izanik, eta publizitatearen informazioaren izaera konbentzigarria denez, iragarleak berak erabaki dezake zer komunikatu eta zer ez, baina horrek ez du esan nahi datu batzuk isilpean gordetzen direnean iragarkia engainuzkoa denik.
|
|
|
1996tik aurrera indarrean
|
dagoen
Publizitateko Jokabideari buruzko Kodeak Nazioarteko Merkataritza Ganberak duen Publizitateko Jokabideari buruzko Nazioarteko Kodea du abiapuntutzat, eta, halaber, kode horren egiazkotasuna, legezkotasuna, zintzotasuna eta leialtasuna, oinarrizko printzipiotzat. Publizitatean erabili eta zaindu behar diren oinarrizko jokabide arauak biltzen ditu kode horrek.
|
|
|
galaraziko du kasu gehienetan publizitate sorkuntzek bide horretatik babesa lortzea, zeren sorkuntza mota horietan ez baita naturako legerik erabiltzen helburu «industriala» lortzearren. Arazo tekniko bati konponbidea ematea litzateke hori, eta argi
|
dago
publizitate sorkuntzak ez direla xede horretarako sortu, iragarlearen produktu edo zerbitzuen kontratazioa sustatzeko baizik.
|
|
|
Egile eskubidearen informazio printzipioen arabera (jabego intelektuala zentzu hertsian), jabego intelektualaren mendekoa da «egun dagoen edo etorkizunean izango den edozein sorkuntza original, literatur arlokoa, artistikoa edo zientifikoa?, edonolako baliabide edo euskarritan adierazten delarik ere» (Jabego Intelektualaren Legearen testu birmoldatuaren 10.1 artikulua, aurrerantzean JILTB). Kasu horretan, argi
|
dago
publizitate sorkuntzek, erabiltzen den bitartekoa edo euskarria dena delarik ere, egile eskubidearen babesa jaso dezaketela hasiera batean.
|
|
|
Jatorriarengatik bereizten dira horiek lege arruntetatik (botere betearazlean dute jatorria), baita legearekiko duten izaera subordinatuarengatik ere, zeren eta, idatzizko arauen erlazio hierarkikoan, azken tokian baitaude. Zentzu horretan, Estatuko Administrazioaren araudi ahalmenari dagokionez, azpimarratu beharra
|
dago
publizitate eremuan PLOk ahalmen horren erabilera baimentzen duela balizko zenbait kasu jakinetan (5.1 artikulua). Ondasun, produktu, jarduera edo zerbitzu jakin batzuen publizitate mezuak hedatzeko modua zein baldintzak zehaztu ditzakete aipatutako erregelamendu horiek [hala adierazita dator PLOren 5.2 b) artikuluan].
|
|
|
PLOn, 1984ko irailaren 10eko zuzentarauan
|
dagoen
publizitatearen definizioa berragertzen da ia hitzez hitz9 Hala, legeak hauxe dio bere 2 artikuluan: «Lege honen eraginpean, publizitatetzat joko da pertsona fisiko zein juridiko, publiko zein pribatu batek gauzatzen duen komunikazio forma oro, modu zuzenean ala zeharkakoan; zerbitzuen edo ondasun higigarri edo higiezinen kontratazioa sustatzeko helburuarekin, industria, merkataritza, lanbide edo artisau jarduera batean ari dela».
|
|
|
PLOn ezartzen den diziplinaren menpe
|
dagoen
publizitatea profesional liberalek, artisauek edo enpresaburuek egiten dutena da, enpresa, lanbide edo artisau jarduera baten zerbitzura dagoen tresnatzat jotzen baita mezua. Modu horretan bestelako pertsona fisikoak edo juridikoak iragarletzat hartzeko aukerari, eta, beraz, legeak berak arautzen duen publizitate jardueraren subjektu izateko aukerari?
|
|
|
Horrenbestez, erakunde publikoek ematen duten publizitatea kanpoan gelditzen da. Planteamendu horren arabera, aipatutako erakundeek jarduera ekonomiko bat egiten badute (adibidez, zenbait ministerio sail edo zor publikoa emateko legezko gaitasuna duten autonomia erkidegoak), beren alde ateratzen dituzten publizitate mezuei ez zaie aplikatuko profesionalen, artisauen edo enpresaburuen publizitatea arautzen duen diziplina juridiko bera, zeren enpresa funtzioari lotuta
|
dagoen
publizitate mezuaren emailea baita iragarlea. Gainera, erakunde publikoek bete dezaketen enpresa funtzioa eztabaidagarria da, komunikazio publiko hori ez baita «enpresaren azken etekinera zuzendua» sektore pribatuan legitimoki gertatzen den bezala.
|
|
|
betetzen ez dituen edozein publizitate komunikazio ezin dela publizitatetzat hartu. Beraz, kontratazioa era zuzenean edo zeharkakoan sustatzera zuzenduta
|
dauden
publizitate komunikazioei soilik izango zaizkie aplikagarri publizitate ez zilegiari buruzko PLOren xedapenak.
|
|
|
Bestalde, beharrezkoa da banaketa garbia egotea hiru elementuren artean: batetik, hauteskunde prozesuei lotuta
|
dagoen
publizitate politikoa, bestetik, gizartearen balioak (osasuna edo segurtasuna, adibidez) babesteko eta sustatzeko helburuarekin erakunde publikoek egiten duten publizitatea, eta, azkenik, izaera administratibo hutsa duen publizitatea.
|
|
|
Nahiz eta PLOren 7 artikuluak esplizituki ezarri legean aurreikusita ez
|
dauden
publizitate jarduerak badirela, publizitate kontratazioari buruzko arauak publizitate jarduera guztiei aplikatzen zaizkie, baita 2 artikulutik kanpo daudenei ere (horien helburua kontratazioa sustatzea ez bada ere). Horregatik, esan beharra dago kontratazioaren ikuspuntutik PLO soilik «orokorra» dela, hedabide eta agentzien ohiko zerbitzuak behar dituen edozein hedapeni aplikatzen baitzaio, nahiz eta mezua publizitatezkoa ez izan.
|
|
|
Eta, publizitate politikoari dagokionez, gauza bera esan genezake, publizitate formekin aurkezten delako eta kasu gehienetan publizistek egiten dutelako; baina, kontzeptu ideologikoei
|
dagokien
publizitatea da eta ez ondasun edo zerbitzu bati dagokiona, alegia, xedetzat duten publikoarengandik alderdiaren zein bere hautagaien onespena lortzeko helburuekin egindakoa. Beraz, egintza politikoari aplikatzen zaizkion harreman publikoen eremuan izaten den komunikazio konbentzigarriaren prototipoa izango litzateke publizitate politikoa.
|
|
|
Azkeneko zuzentarau horrek hainbat puntu arautzen ditu; adibidez, publizitate forma berri batzuk aurreikusten ditu: telebistaren bitartez egiten den salmenta edo telebista kateen autopromozioa; publizitatea emateko gehieneko denbora finkatzen du, eta, orobat, ezkutuan
|
dagoen
publizitatearen definizio argiago bat sartzen du. Halaber, Europako Kontseiluaren 98/ 92 Gizakiaren Erabilerarako Sendagaien Publizitateari buruzko Zuzentaraua dugu; horren arabera, azpimarratzen da, besteak beste, sendagaien iragarkiek gutxienez aipatu behar dutena:
|
|
2013
|
|
|
Ez
|
dago
publizitate txarrik, maitea.
|
|
2014
|
|
|
Badago publikoaren eta sortzaileen aldetik nahi bat, jarrera bat, aspaldian galdu zena. Jendea nazkatuta
|
dago
publizitate, marketing kanpaina eta enparauez. Ez du suziririk nahi.
|
|
|
Hori da nik dakidana, baina nik ez nuen parte hartu negoziazio horietan. Zuen kontuak ikusita jauzi handia
|
dago
publizitatean: iragan sasoiko 950.000 euroetatik 2,1 milioi euroetara.
|
|
|
Hau da, Apple k zerbitzu hori berrabiaraztea eta lehenespenez bere gailu guztietan integratzea proposatzen du, baita Itunes eta i Books musika dendak eta liburuak ere. Iraganean Apple Spotifyrekin lehiatzen saiatu zen Itunes Radio bidez, eta horrek publizitatea eskaintzen zuen musika doan entzun ahal izateko, nahiz eta Itunes Match era harpidetuta
|
bazegoen
publizitatea desagertu egiten zen. Azkenik, arrakastarik ez zegoenez, proiektua baztertu egin zen.
|
|
2015
|
|
|
Egia da esaten dena, ez
|
dago
publizitate txarra bezalakorik.
|
|
2016
|
|
|
Josebak bere aita gogoratu zuen nostalgiaz, eta nola eramaten zuen haurretan txirrindulariak ikustera Altzateko Igoerara. Lasterketa hartan ez
|
zegoen
publizitate karabanarik, karreristak ikustearren joaten ziren soilik, bost minutuko kontua bazen ere. Bera berehala zaletu zen, anai arreba zaharragoak ez bezala.
|
|
|
lortu al dira publizitate helburuak. Halaber, ebaluatu behar dira ea egokia izan den mezua xede publikoari eragiteko eta zer hedapen maila lortu duen Publizitate hedabidetako plangintzak. Bi tresna nagusi
|
daude
publizitatearen eraginkortasuna neurtzeko: a) Aurretesta: publizitate kanpaina hasi baino lehen egiten den merkataritza ikerketa.
|
|
|
Ez da ulergarria herritarren osasunari hainbeste eragiten dion errutina, ez eta profesionalki aholkatzen ez dena ere. Lan hori ez da kontu samurra, eta ez
|
dago
publizitatea edo agresibitate oldarkorrik, eta oso zaila da jendeak garbi edukitzea elikadura osasungarria nola mantendu». Berak bezala, Dime qué comes blogaren egilea den Lucía Martínez dietista nutrizionista eta dibulgatzaileak uste du «modu eraginkorrean aurre egiteko, hainbat alderditatik eraso egin behar dela».
|
|
|
Ez
|
geunden
publizitateak prefabrikatutako fenomeno baten aurrean; aitzitik, fenomenoak baieztatzen zuen publiko zabalak maite dezakeela artisautza literatura, gustu literarioa moldatzen duen eragile berri bati esker: irakurleen abangoardiari esker, alegia; gaur kritikaren abangoardia baino askoz eraginkorragoa dena, hau esatea hainbat kritikori mingarria bazaio ere; eta kritiko horiek tematzen badira ere publikoa merkatuarekin identifikatzen, epaile ona ezin delako izan frogatu nahian.
|
|
2017
|
|
|
Batetik, pintada transfoboak agertu dira Euskal Herriko zenbait herritan jarri dituzten karteletan. Gasteizen, esaterako, Zabalgana hiribidean kokatuta
|
zegoen
publizitate hesi bat erasotu dute gauean: kristala apurtu eta kartela lurrera bota dute, Gasteiz Hoy hedabideak argitaratu duen argazkian ikus daitekeen moduan.
|
|
|
Ez naiz hain zaharra, eta halere garbi samar gogoratzen dut Interneten publizitaterik apenas zegoen garaia. Webguneak zurrunak, soilak eta aspergarriak ziren, edo kolore min eta letra mota xelebreekin osatutako margolan kitsch sinestezinak bestela, baina apenas
|
zegoen
publizitaterik.
|
|
2018
|
|
|
Agian, gazteagoa izanda ere, zuk baino hobeto ulertu du jokoan zer dagoen. Gustura
|
zaude
publizitatearekin, protagonista izatearekin, baina ez zaizu burutik pasa horrek zer arrisku ekar dezakeen. Telebista norbait goratzeko bezala erabil daitekeela norbait betiko hondoratzeko?
|
|
2019
|
|
|
Zerbitzu bakoitzak ditu bere arauak, zerbitzu batzuk komunitateen inguruan eraikitzen dira... Hala, ez dago enpresa bakar bat erabakitzen duena zer argitaratu eta zer ez, edo kontua nori itxi behar dion; hornitzaile gehienetan ez
|
dago
publizitaterik; ez daude pentsatuta bertan ahalik eta denbora gehien igaro dezagun; nahi duenak ireki dezake zerbitzari berri bat, nahi duen komunitatearen inguruan, eta nahi duen helburuarekin, eta abar.
|
|
|
Lehendabiziko bi ikasturteak Donostian egin zituen, eta gero Bartzelonara joan zen. Eta zer eta Bartzelonan zela, telefonoz deitu zidan casting bat
|
zegoela
publizitatea euskaraz egiteko, eta izena eman zuela. Eta egin genuen prestatu telefonoz, eta gero ez dakit hartu zuten ala ez, baina behintzat beldurra kendu zion, eta ikasi zuen nola egin.
|