|
2000
|
|
|
Euskaldunak garen aldetik, hizkuntza eskubide besterenezinak ditugu, eta haiekiko begirunea eta babesa eskatzen da, gizalegean eta nazioarteko legedian oinarritua. Exigentzia hau euskaldun garen neurrian eta
|
dagokigun
lurraldean egiten dugu. Ez doa gazteleradunen hizkuntz eskubideen aurka.
|
|
|
Beraz, leku zehatz batean giroturiko eleberria da: Laos, Birmania eta Thailandia artean
|
dagoen
lurralde batean. Eleberriaren izenburuak berak kokaleku jakin honi egiten dio erreferentzia:
|
|
|
Ondoren eta jarraipenez, Javier de Burgos-ek 1833an lurralde sailkapena egin zuenean (Euskal Herriarekin pentsatuaz, noski),. Probintzia Libreetan? (Provincias Exentas) barrendegi gisa
|
zeuden
lurraldeei ez zien eman jatorriz tokatzen zitzaien lekua. Horregatik, Treviño Burgosera eta Villaverde de Truzios Santanderrera lotu zituen.
|
|
|
Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak bere sarrerako hitzaurrearen azken hitzetan argi dio: Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik eskubide eta askatasun hauen begirunea bultzatu behar dela irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arian arian neurriak hartuz, era eraginkorrean eta orokorrean ezartzea ziurtatuko dela, bai Nazio Batuen barnean diren herrien artean, bai eta Estatu baten menpean
|
dauden
lurraldeetan ere.
|
|
|
herri eta nazio guztiek izan beharreko jomuga legez, bai norbanakoek eta bai erakundeek. Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik, eskubide eta askatasun hauen begirunea bultza dezaten irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arianarian neurriak hartuz, era eraginkorrean eta orokorrean ezar daitezen ziurtatzeko, bai elkarkide diren estatuetako herrien artean eta baita horien eskumenpean
|
dauden
lurraldeetan ere.
|
|
|
Erakusten den mapa geografiko administratiboak ez du onartzen Euskal Herriaren profilik. Ipar Euskal Herria bera ere ez daexistitzen eta honi
|
legokiokeen
lurraldearen errepresentazioak bat egiten du Biarnorekin, lehen aipatutako bost zati nagusietako bat osatzeko.
|
|
|
Lehenik eta behin, eta orain arte egin dugun eran Estatu nazioa abiapuntutzat harturik, guztiz oinarrizkoa deritzogu arazoa ulertzeko bidean jarriko gaituen galdera bati erantzuteari: nola sor daiteke Estatuaren eta bere kontrolpean
|
dagoen
lurraldeko populazioaren arteko lokarria. Edo beste era batera esanda, nola sortzen da bi instantzia horien arteko identifikazio elementua?
|
|
|
Smith-ek dioen bezala, eta hau fenomeno orokorra litzateke mendebaldeko Europan, Estatuak hezkuntza sistema ezartzen du, bere gobernupean
|
dagoen
lurraldea benetako nazioa izan dadin, hots, nazioa erreal bihur dadin15 Hobsbawn ek ingeniaritza ideologikoaz hitz egiten duen moduan, Smith Estatu zientifikoaz arituko da16, eta Chatelet Pisier Kouchner ek. Estatu Gestore, aren kontzeptua erabiliko dute; azken finean, gaiaren ardatza Estatuaren legitimazio teknologia dela esan genezake, non hezkuntzak Estatu nazioa sortzeko ezinbesteko garrantzi... Napoleon-ek erabat argi ikusi zuen fenomenoa dugu hau:
|
|
|
Urwin en288 hitzak kasu honetara egokituz, hauxe esango genuke: Estatu espainiarraren helburuen artean bere menpean
|
dagoen
lurraldearen osotasuna ziurtatzearena garrantzitsuenetariko bat da, eta horretarako bere barnean mugen zilegitasunaren inguruko diskurtso ideologikoa zabaldu behar du, lurralde horren eta herritarren arteko identitatea sortuz eta indartuz.
|
|
|
Antzeman daitekeenez, urteen poderioz ehotzen ari zen sarea asko ari zen fintzen, eta aipatutako adibide hauek Estatuaren enborretik adarrak nola sortzen ari ziren ikusteko aukera eskaintzen digute. Izan ere, Estatuaren kontrolpean
|
dagoen
lurraldearen antolaketak (probintziak) administrazioaren errazten du; eta Burgos ek154 aipatzen zuen, el dogma político de la unidad, ziurtatzeko, probintzia bakoitzeko buruak izendatuak ziren, beste arrazoi batzuen artean, Estatuak oinarrizko irakaskuntza garatu eta zabaltzeko hartutako erabakiak burutu zitezen ardura hartuko zutenak alegia, kontrol eta zaintze funtzioak nabarmenduz.
|
|
|
Baina hori ez da, ez, neutralki modernizatze prozesuari erantzuteko eraginkortasuna bilatzen zuen neurri hutsa272; Hobsbawn ek273 egiten duen analisi orokorraren arabera, hauxe esatera iritsiko ginateke: Estatua eta honen kontrolpean
|
dagoen
lurraldeko populazioa finkatzea dugu helburua; Estatu espainiarrak espainiarrak omen ziren herritarrekin harreman erregularra sortzen zuen bere ordezkarien bidez (postaria, soldaduak, polizia, irakaslea,...), eta harreman hori eta harremanean sortzen zen komunikazioa, hizkuntzaren bidez gaztelaniaren bidezizango zen nahitatez. Eman dezagun hemen arrazoi operatiboak jokatzen duela, baina operatiboa izanik ere, ezin da ukatu Estatuaren eta populazioaren arteko lokarria dagoela; eta, esango genuke, bi instantzien arteko identifikazioa ere sortzen dela, espainiarrak omen diren herritarren artean batasun ezaugarria sortzen baita, kolektibitate sentimendu bat.
|
|
|
—Utopia, hitzak dioen bezala, nehon ez
|
dagoen
lurraldea duk, Joanes... baina mapa honek bertzela erakusten dik, eta hortxe zagok, Mundu Berrian!, eta guk ez diagu etsiko, harat heldu eta geure oinak lur haren gainean ipini arte!
|
|
|
Arazoaren dimentsioa hobeto ikusteko datu bat aipatuko dugu: 1936 eta 1937 urteetan Frantziako Gobernupean
|
zeuden
lurraldeetara 120.000 euskal errefuxiatu heldu zirela kalkulatu da. Jakina denez, horien artean militarrek begi onez ikusten ez zituzten intelektual eta artista asko zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak.
|
|
2001
|
|
|
Eta, anekdotak alde batera utzirik, gaur da eguna zeinean ez baitago jakiterik Kandahar eta Kunduz noren eskuetan dauden, eta kazetariak hiltzen baitituzte, teorian bederen Alianzaren kontrolpean
|
dauden
lurraldeetan. Hau da, anabasa, kaosa.
|
|
|
a) Barrutiko Aholkularitza Batzordeak: diagnosian oinarrituta,
|
dagokion
lurralde barrutirakohizkuntz proiektua definitzea; dagokion lurralde barrutiko gogoeta prozesuaren emaitzak balioztatzea; herritarrei berri ematea; dinamizatzea etajarraipena egitea; sektore bakoitzean euskarak duen egoeraren azterketa etadiagnosia egitea; b) Barrutiko/ Udaleko/ Eskualdeko Sektore Batzordeek: sektore bakoitzerako helburu estrategikoak definitzea; jardunbideak definitzea eta ekime... Hauek guztiak, egutegibatekin eta baliabide batzuekin lotzen dira.
|
|
|
a) Barrutiko Aholkularitza Batzordeak: diagnosian oinarrituta, dagokion lurralde barrutirakohizkuntz proiektua definitzea;
|
dagokion
lurralde barrutiko gogoeta prozesuaren emaitzak balioztatzea; herritarrei berri ematea; dinamizatzea etajarraipena egitea; sektore bakoitzean euskarak duen egoeraren azterketa etadiagnosia egitea; b) Barrutiko/ Udaleko/ Eskualdeko Sektore Batzordeek: sektore bakoitzerako helburu estrategikoak definitzea; jardunbideak definitzea eta ekimen proposamen zehatzak egitea. Hauek guztiak, egutegibatekin eta baliabide batzuekin lotzen dira.
|
|
|
Ondoko dantzalekuko musikaren erritmoan gerturatu zaio dagoeneko gogortuta duen gizonari eta ahoa gerturatu du. Gaurkoa beste gau bat izanen da, beste gizon ezezagun batekin, bere etxetik hain urrun
|
dagoen
lurralde horretan.
|
|
2002
|
|
|
Lurralde honentzat berarentzat egitura bat nahi nuke, baina edozein izanik ere, ez dadila jendea banatzeko eta beste lurraldekiko haustura izateko; ez nuke Euskal Herria aurkarien arteko gatazka sorgune izatea. Ordea, berari
|
dagokion
lurralde baten egitura erreala ontsa ikusiko nuke, bere biztanleen desioa satisfatzeko, euskaldunak ezagutuak izan daitezen eta Ipar Euskal Herria ekonomikoki indartu dadin. Baina, finean eta funtsean, galdatu ditudan pertsona gehienak bezala, Errepublikako barnean gelditzeko
|
|
|
" Afrikako Paul Zoungrana kardenal beltzaren ateraldiak ematen dit izpide", azaltzen zuen ezer baino lehen. Eta zer gauza bitxi esan ote zuen, bada, arazoz gainezka zegoen/
|
dagoen
lurralde afrikarreko kardenal beltz horrek. Dirudienez, honako hauxe:
|
|
|
Munichen dauzka munduak begiak. An
|
daude
lurralde bakoitzeko kirolaririk onenak. (...) Baina Municheko Olinpiada odolez gorritua izan da.
|
|
|
Horietarikoaipagarrienak, datu iturriekin eta metodologiarekin zerikusirik dutenak dira. Euskal Herriko eremu instituzionala zatikatuta
|
egoteak
lurralde desberdinen arteko homogeneotasun estatistikoaren arazoa mahaigaineratzen du. Ipar Euskal Herria daiturrietara jotzeko eta datu oinarri zabala aurkitzeko zailtasun gehien erakustenduena.
|
|
|
Adierarik zabalenean, lurraldearen antolaketa honela defini dezakegu: zenbaitlehentasun eta irizpideren arabera, herrialde bati
|
dagokion
lurraldeari erabilpenzehatz batzuk ezartzea, hainbat helburu jakin lortzekotan. Nolabait, espazioarenplangintza fisikoa dela esan liteke, betiere helburu batzuk erdietsi nahian egina.
|
|
|
Espainia eta Frantziako koroen menpe
|
zeuden
lurralde desberdinen artekoakziren hitzarmen haiek, eta ez ziren euskal lurraldeetara murrizten. Besteak beste, Lapurdi, Baiona, Gipuzkoa, Bizkaia, Capbreton go baroiherria, Bordele, Bretainiaedo Kostaldeko Lau Hiriak (Santander, San Vicente de la Barquera, Santoña etaCastro Urdiales) hitzarmen horietako partaide izan ziren edo izan nahi izan zutennoiz edo noiz.
|
|
|
Azken urteetako lanik mardulenak Maria del Mar Larraza rena (1997) eta Cesar Layana rena (1998) dira.Lehenak Iruñeko gizarte eta hauteskunde politika aztertu du 1890 eta 1923 urteenbitartean. Bigarrenak sufragio zentsitarioaren garaia jorratu du Nafarroa osoan.Bizkaiko kasuan, hutsuneak askoz ere handiagoak dira, ez
|
baitago
lurralde horriburuzko azterketa berezirik, Javier Real ek bere garaian egindakotik kanpo. Argitaratu diren lanen arteko emankorrena, Ander Delgado-k egindakoa dugu (1998). Bermeoko egoeratik abiatuz, Bilbo eta Ezkerraldeko eraginetik kanpo dagoenBizkaiko eremuaren azterketa da Delgado-rena, politikaren sozializazioa nolagertatu zen arakatuz.
|
|
|
Diskurtsoaren zati garrantzitsuena gaztelaniaz egiteaz gain, euskararen inguruko aipamen zehatzagoak bota nituen faltan nik. Herri honek nortasun propioa duela behin eta berriro errepikatu zuen; normalizaziorako bidean abiatu nahi bada, argi izan behar dela Euskal Herria ez dela Estatu baten mende
|
dagoen
lurralde zati bat... Bai, ondo leudeke horiek guztiak, baina herri hau zerbait baldin bada, nortasun propioa baldin badu, zerbaitegatik du.
|
|
|
Hori horrela izatearen arrazoietarikobatzuk bistakoak dira: hiru administrazio esparrutan eta bi estatutan banaturik
|
dagoen
lurraldean egonik, unibertsitateen lege arauen eta unibertsitate politika lerroen arteko alde nabariak daude.
|
|
|
Eta zentzu honetan uste dugu badagoela gizartearen aldetik konpromiso ren bat, epe laburrera gero eta nabariagoa izango dena, azken urteetako unibertsitate aurreko irakaskuntzaren matrikula datuen eboluzioaren ondorioz, non garbi ikusten den gaztelania hutsezko ereduen atzerapena euskara duten ereduen aurrean. Honela adibidez, nabarmena da EAEren eremuanAereduaren ia 20 puntuko atzerapenaBetaDereduen aurrean, nahiz eta onartu egin behar den oraindik ere desberdintasun handiak
|
daudela
lurralde, sare eta hezkuntzaren aldien arabera.
|
|
2003
|
|
|
Horiek guztiakEuskadiko Autonomia Erkidegoko Lurralde Antolaketarako Legearen seme alabakdira: Lurralde Antolamendurako Artezpideak (LAA/ DOT), eta horren garapenerakoaurreikusita
|
dauden
Lurralde Zatikako Planak (LZP/ PTP) eta Lurralde AlorrekoPlanak (LAP/ PTS). Ikus II eraskina.
|
|
|
Bestalde, beste zortzi pertsona pneumonia atipikoz hil dira Hong Kongen azken orduan, eta gaixotasunaren hamaika kasu berri erregistratu dira. Orain, 1.611 SRAS kasu
|
daude
lurraldean, eta horietatik 170 heriotza eragin dute. Taiwanen, azken orduetan, beste lau biktima ere kobratu dira, eta, hala, SRAS konfirmatutako ehun kasutatik zazpi hildakori igo zaie balantzea.
|
|
|
Zehaztu gabe dago zein patologia sartuko diren hiru lehentasunetan, hau da, zer gaixotasunek izan dezaketen 30, 90 egun edo hiru hilabete baino gehiagoko itxaronaldia. Eginkizun horretaz komunitate guztiak ordezkatuta
|
dauden
Lurralde arteko Kontseilua arduratuko da. Jakina, arau berri honek ez du eraginik izanen presako ebakuntza kirurgikoetan edo organoak birlandatzen direnean, haien eskuragarritasunaren edo hondamendi baten ondoriozkoetan.
|
|
|
Bizitza espres honen antzekoa izan daiteke: batzuetan gaurkoa bezalako paisaia liluragarriak zeharkatzen ditu, eta bestetzuetan ingurune basatiak, edo gerran
|
dauden
lurraldeak... –utzi du airean, eta une horretantxe alimaleko tren ziztua entzun da, eta berehala kontrako norabidean zihoan tren bat igaro da, merkantzia bat, gure espresari balantza eraginez.
|
|
|
Hiru urte geroago, Arias Teijeirok, Karlisten Estatu Idaz  karitzaren arduradunak polizia sortzea eskatu zuen Don Karlosen agindupean
|
zegoen
lurralde guztiarentzat, horrela" iraultzaileen azpijokoari" aurre egin ahal izateko. Eskaera horretan garbi adierazten da hiritarra edo arrotza den orori bizkarra ematen dieten baserrien isolamenduan aurkitzen dela" el verdadero pueblo vascongado":
|
|
|
Bestalde, Eusko Ikaskuntzari diru laguntza (72.121 euro) izoztea hitzartu zuen gobernuak, Auñamendi entziklopedian ageri ziren hainbat iritzi zirela eta. Esaterako Nafarroa sarrerako pasartea —" aldentze prozesu garaienean
|
dagoen
lurraldea" dela irakur zitekeen Interneten jarritakotestuan—, edota Jose Antonio Urrutikoetxeari zegokiona —" pertsonaia politikoa" — Testuak" eztabaidagarriak" zirela oso esan zuen gobernuak, eta, hainbat," iraingarri eta bidegabeak". Juan Jose Goiriena EIko lehendakariak zuzenean Miguel Sanzi deitu zion, barkamen eske.
|
|
2004
|
|
|
Espainiatik kanpoko etorkinak eta euskararen normalizazioa Hego Euskal Herrian hartu dute aztergai nagusitzat Bat soziolinguistika aldizkarikoek beren azken zenbakian. Besteak beste, Eusko Jaurlaritzaren zein Nafarroako Gobernuaren ardurapean
|
dauden
lurraldeetan etorkin horiek euskaldun bihurtzeko orain arte egin diren ahaleginak, nolakoa den beren integrazioa eskoletan, eta hizkuntza eskoletan parte har dezaten abian jarri nahi den egitasmoa hizpide dituzten lanak daude bertan.
|
|
|
Teoriak balio du, baina ekintzak behar dira, jendeak elkar ezagutu behar du, lagunak egin behar ditu, bata bestearen seme alabek bidaiak egin behar dituzte, hemendik hara, euskaldunak han nola bizi diren ikusteko, eta hemendik kanpo euskaldun izatea zer den ikasteko. Euskaldun izatea ez
|
dago
lurraldeari lotuta. Zenbait lagunek euskaldun hierarkia asmatu dute:
|
|
|
Emigrazioa bizi izan duten euskaldunek, beste herrialde batean bizi izan direnek, moldatu egin behar izan dute identitatea, bai leku batean eta bai bestean nor bere buruarekin konforme bizi ahal izateko. Lehen ere esan dut; identitatea ez
|
dago
lurraldeari loturik. Emigranteek, bederen, batera eta bestera daramate identitatea, maletaren barruan.
|
|
|
Demandatu batzuk daudenean, eta, artikulu honetan eta aurrekoetan xedatutako erregelekin bat, toki bateko baino gehiagoko epaileei
|
badagokie
lurralde eskumena, orduan demanda jarri ahal izango da horietatik edozeinetan, demandatzaileak hala aukeratuta.
|
|
|
Xedapen iragankorren helburua da arazo horiek konpontzea. Xedapenon bidez amaitu nahi da, berebat, askatze gerraren ondorioz sortutako arazo korapilatsuarekin; arazo hori gertatu zen, agintari legitimoen menpe ez
|
zeuden
lurraldeetan idazkunak egiteagatik, eta lehenagoko xedapenetan ere hori konpontzeko ahaleginak egin ziren. Hori dela eta, ahal den neurrian, idazkunen eragingarritasunari eusteko, aipatu lurraldeetan egindako idazkunetara hedatu da akatsei eta akatsok zuzentzeko prozedurei buruzko araubide arrunta.
|
|
|
Gauzak horrela ikusteko, halere, espazio fisiko horren gaineko kontzeptua eraldatu egin dugu, irudi fisikoaren azalkeria gaindituz, bizi dimentsioaren barneko osagarri gisa antzemanez. Gainerakoan, arrisku bizia
|
dago
lurralde irudiaren gaineko iritzi gutxiesgarriak gailentzeko.
|
|
|
Burubide argigarri eta adierazgarri hori ikusirik, euskaldungoaren bihotza hiru zatitan banaturik
|
dagoen
lurraldera abiatuko gara. Ofizialtasunaren miresmen zuhurtziak nola dabiltzan jakiteko asmotan, Mikel Bujandaren ahotsa adituko dugu.
|
|
|
Artikulazio eta marko politiko guztien gainetik, euskaldunak gutxienez Europako herritarrak baitira.? Hola bada, Goihenetxek, egun euskal jendartean
|
dauden
lurralde identitate ugarien artean (espainiar, frantses, EAEtar, nafar...), amankomunak eta elkarrekin ia osotara uztargarriak diren diren biak hautatu ditu bere subjektu historikoa finkatzeko: euskalduna eta europarra.
|
|
|
IU EBren ustez," oso ondo diseinatuta"
|
dago
Lurralde Plan Partziala, etxebizitzak egiteko, inguruetako lurzoruaren" zentzuzko" erabilera planteatzen duelako. Berangoko EAJk, aldiz, planteamendu" klasista" bat defendatzen ari dela diote.
|
|
|
bizitzea beste derrigorrik ez
|
dagoen
lurraldean.
|
|
2005
|
|
|
Aurreko bi kasuez landara, egun Erregistro bakoitzari
|
dagokion
lurralde aldatzeko, herri beharrizanen bat edo komenigarritasun arrazoiren bat izan behar da; beharrizan hori espedientean agerrarazi ostean, Estatu kontseiluari entzungo zaio.
|
|
|
Erregistro eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiari
|
dagokio
Lurralde zein Autonomia Batzei erreserbatu ez zaizkien zehapenak jartzea, zerbitzutik banantzea dakarrena izan ezik.
|
|
|
Beraz, Estatuak edo bere burua, jainkotu? duen botereak momenturen batean bere estruktura kolokan ikusiko balu bere barne
|
dagoen
lurralde edo herri batek independentzia osoa lortu nahi duelako edo kolektibo batek horretarako eskubidea duela aldarrikatzen duelako, orduan esandako estatuak bere baliabide juridikoak erabiliko lituzke, eta hauek amaitzerakoan, biolentzia.
|
|
|
Beste alde batetik, errefrakzio sismikak erakusten du lurrazal kontinentalaren lodiera 35 km bitartekoa izan ohi dela rift egituratik at
|
dauden
lurraldeetan. Rift eremuan, aldiz, lurrazal kontinentalaren lodiera 25 km-koa baino ez da izaten.
|
|
|
India eta Asiaren arteko kolisio prozesuarekin batera sortutako egitura geologikoak eta beraien garapena ulertzeko, beharrezkoa da kolisioaren aurreko lurralde kontinental eta ozeanikoen arteko distribuzioa eta bilakaera nolakoak izan diren jakitea. Beraz, orogenoaren ezaugarri nagusiak ulertu ahal izateko, lehendabizi prozesuan inplikatuta
|
dauden
lurraldeetako Zenozoikoaren aurreko bilakaera geologikoa aztertuko da, eta ondoren Zenozoikoan zehar garatutako egitura nagusiak eta gertatutako prozesu igneo, metamorfiko eta sedimentario orokorrak deskribatuko dira.
|
|
|
Aurreko datuak era egokian azaltzeko beharrezkoa da riftaren eraketa eragiten duten indarren sortzaile gisa mantuko luma handi bat proposatzea. Beste zenbait eredu lurrazaleko eta goi mantuko ezaugarri estrukturalak azaltzeko gai dira, baina ez dituzte kontuan izaten, oro har, konpresioaren eraginpean
|
dagoen
lurralde honetan sortutako estentsio indarren jatorria, ez eta rift prozesuaren eta bolkanismoaren arteko denbora erlazioak. Riftaren bi adarren artean kokatutako gutxi gorabeherako 1.000 x 1.000 km2 ko Afrikako ekialdeko plataformaren azpitik (Tanzaniako kratoia) luma baten agerpena baieztatzen duten argigarriak ugariak dira.
|
|
|
ertz egonkorrak edo atlantiar motakoak; ertz konbergenteak edo andetar mota koak; ertz transformatzaileak edo kaliforniar motakoak; eta arkuoste ertzak edo Japoniako itsasoko ertzen motakoak. Izen geografikoa ertz mota bakoitza hoberen garatuta edo ikertuta
|
dagoen
lurraldetik hartu da.
|
|
|
Orain arte ertz egonkor dibergenteak zein transformatzaileak deskribatu dira eta nahiz eta proportzionalki lehenengoak askoz ere ugariagoak izan, bigarreneak ere arruntak dira. Beraz, ertz egonkorretan estentsioaren eraginpean
|
dauden
lurraldeak norabide mugimenduen menpe daudenekin txandakatzen dira. Bien arteko trantsizio eremuetan ertz egonkorren deskribatzen diren egitura zeihar ugari garatzen dira.
|
|
|
Wegener en orain dela 300 Mu ko kontinenteen kokapenerako proposamena. Berreraikitzea garai hartako glaziarretako sedimentuetan (poloetan
|
zeuden
lurraldeak adierazten dituzte), ikatzaren agerpenean (tropikoen inguruan), eta gatz, igeltsu eta dunen agerpenean (desertuen adierazle) oinarrituta dago.
|
|
|
Lortutako datuen proportzionalitatea mantentzeko eta lurrazal kontinentalaren heterogeneotasuna aintzat hartzeko lurrazal kontinentala lau eremu geodinamikotan bereizi da: ezkutu eta plataformak(% 69), orogenoak(% 15), estentsioaren eraginpean
|
dauden
lurraldeak(% 19) eta arku kontinentalak(% 6). Kontinenteetako ertz egonkorrak ez dira kontuan hartu, lurrazal ozeanikoaren eta kontinentalaren arteko trantsizio eremuan kokatzen direlako.
|
|
|
2.600 Mu) 40 eta 55 km bitarteko lurrazala eta oinaldean abiadura altuko geruza bat (7 km/ s) dute, eta bestetik, eremu arkearrek (2.600 Mu) 27 km bitarteko lurrazala dute baina ez dute oinaldeko abiadura handiko geruzarik erakusten. Lurralde horietan gehi orogenoetan, arku bolkanikoetan eta estentsioaren eraginpean
|
dauden
lurraldeetan lortutako lurrazal kontinentalaren lodierak 2.8 irudiko histograman islatu dira.
|
|
|
Filipinetako eta Japoniako ipar ekialdeko plaken arteko mugaren inguruan
|
dagoen
lurraldea oso konplexua da. Sagami fosak bi puntu hirukoitzak elkartzen ditu eta bertan Filipinetako plaka Japoniako ipar ekialdeko plakaren azpitik hondoratzen da, oso zeiharra den subdukzio prozesuaren bitartez (10.22 irudia).
|
|
|
Demografi hazkundearen tasak edo gehiegizko biztanle kon  tzentrazioek ingurumenari edo garapenari kalte egiteko arriskua
|
dagoen
lurraldeetan, edo biztanle dentsitate txikiak giza ingurumenaren hobekuntza galaraz eta garapena eragotzi dezakeenetan, oinarrizko giza eskubideak errespetatzen dituzten politika demografikoak aplikatu lirateke, kasuan kasuan interesa duten gobernuen onespenarekin.
|
|
|
Naturak eman diezagukeena baino gehiago erabiltzen ari ote gara? Zenbatekoa da norbanako bakoitzari
|
dagokigun
lurralde produktibo horren zatia. Wackernagel eta Rees ek egindako kalkuluen arabera, ekologikoki produktiboa den lurra, landaketak, larreak, basoa?, munduan erabilgarri dena, honela aldatu da, pertsonako hektarea kopuruari dagokionez:
|
|
|
Baina praktikan harreman haustura bat badago Iparraldearen eta Hegoaldearen artean. Dena dela, jende gehienentzat errefe rentziazko lurraldea bereudalerria da eta
|
dagoen
lurralde administratiboa.
|
|
|
Arazoak berez beragan daraman eduki politikoa gogoan edukiz eta gaur arteko azalpenak irakurriz gero, argi dago eztabaida eta borroka bizia sortuta
|
dagoela
lurralde etako talde eta alderdi politikoen artean. Fusioaren ondorioz nork eskuratuko aginte gehiago, nori egingo ote dion gehiago gorantz, hor gorabehera subjektiboa, benetan eraginkorra.
|
|
|
Gero eta gutxiago ulertzen zituzten kapitainaren istorioak. Herrialde urrun desagertuetan kokatuak edo oraindik sortzeke
|
zeuden
lurralde eta zibilizazioei buruzkoak behar zuten ez hanka ez bururik ez zuten ameskeria haiek. Hitzak asmatzen zituen, gero eta kriptikoagoak ziren bere paragrafoak.
|
|
|
Jaurerri: jaun baten menpean
|
dagoen
lurraldea.
|
|
2006
|
|
|
Aurrekoari kalterik egin gabe, Konkurtso Legearen 84 artikuluko 2 paragrafoaren 7 zenbakian ezarritakoaren arabera, konkurtsoan masaren aurkakotsoa eskatu zenean jaulkita baina amortizatzeke
|
zeuden
lurralde zedulen kapi kreditu gisa ordainduko dira konkurtal nahiz korrituak, muga batekin: zedula horiek bermatutako maileguetan konkurtsopekoak jasotako sarreren zenbatekoa.»
|
|
|
Gero porrota nabarmendu zen, eta guztiaren ustelkeria eta gezurrez ohartu ginen. Utopia, definizioz, inon ez
|
dagoen
lurraldea da, eta askotan, gehiegikerien koartada. Ez, nik ez dut amets handirik behar; ez dut gezurrean bizi nahi.
|
|
|
bakarrik lehorrera daiteke. Nabarmen
|
dago
lurralde
|
|
|
saguzar asko
|
dagoen
lurraldeetako kontua da; pentsa
|
|
|
Oso garrantzitsua da, batetik, inguruko beste emanaldi batzuekin konpara daitekeelako populazioan eta gizartean XI. XII. mendeetan gertaturiko aldaketak (feudalismorantz) ulertzeko. Bestetik ere, garrantzia dauka, Durangoko merindadea izango zen lurraldearen izaera agertzen duelako lehen aldiz Bizkaia nuklearretik aparte
|
dagoen
lurralde dokumentatu gisa.
|
|
|
Diploma honek izaera publikoa du; izan ere, Gaztelako Fernan Gonzalez kondeak emanikoa omen da, Errioxa, monasterioa kokaturik
|
dagoen
lurraldea. Gaztelaren boterean menpe egon baitzen, harik eta X. mendean Nafarroak konkistatu zuen arte.
|
|
|
(Botella, 1988: 14), baina ez hutsik
|
zegoen
lurralde batean, baizik eta beste gizaki batzuk ere ziren lekuan (Azkarate eta García Camino, 1996: 252253).
|
|
|
deitu dena) edo Donejakue Bidea bultzatzeko (sarri jatorri frankoko populazioak ekarriz Pirinioez bestaldetik). Ondoren, arrazoi geo-estrategikoek bultzatuta sortu ziren, Gaztela eta Nafarroako koroen artean
|
zeuden
lurraldeak eskuratzeko nahiengatik mugetan edo lurralde batean errege boterea indartzeko. Kostaldera zihoazen bideetan merkataritza bultzatzeko, artileak iparraldeko lurraldeetara joateko Mesetatik Kantauri itsasora egin behar zuen bidean (ardatz ekonomiko berria osatuz).
|
|
|
586 Ib., 497 Oroit Ortega-ren tesia, herri bakoitzak bere arimari
|
dagokion
lurraldea hautatzen ei duela: bisigodoen arima ja basamortu bat zen, haiek Espainiara heldu direnean.
|
|
|
Maitasun sutsu hark bazterrak erre eta kalte konponezinak sortu aurretik erremedio azkarrak jarri behar zirela pentsatu zuen Graemetarren jauregiko andere aurenak, eta Alice Allen giltzazaina Eskoziako leku ezkutu batera bidali zuen, txilarra eta haize zakarra besterik ez
|
zegoen
lurralde garaietako ehizarako cottage batera.
|
|
2007
|
|
|
Lerro hauen oinarrizko erreferenteak diren ikerlanek irakasten digutenaren arabera, euskararen bilakaerari buruz
|
dauden
lurraldeen arteko aldeak bat datoz lekuan lekuko hizkuntza politika eta hizkuntzaplangintza motekin; baita ere euskalgintzak eta, oro har, gizartearen atxikimenduak euskara elikatzeko egin duten ahaleginaren tamainarekin ere. Izan ere, Euskal Herriko hiru lurraldetatik, EAE da interbentziorik sendoena izan duena azken 30 urteotan, eta bertan erabilera beste inon baino gehiago hazi da; Nafarroan, dagoen hizkuntza eremuen banaketak oztopo handiak jartzen ditu zonalde misto eta erdaldunetan, eta, horren ondorioz, euskararen erabilera zertxobait baino ez da areagotu; Iparraldean euskarak aitorpen ofizialik ez du eta atzerapausoa egon da (ondorioen III.6 eta IV.11 puntuak), nahiz eta azken urteotako herritarren eta instituzioen ahaleginek gainbehera geldiarazi duten.
|
|
|
Baliteke lehen ere euskal izenak
|
egotea
lurralde horretan, zeren autrigoien leinu zaharraren lurrak Errioxa Goien eta Burgoseraino heltzen baitziren. Den lez dela, ziur dakiguna da Erdi Arotik aurrera euskal izenok ugari azaltzen direla hor, toponimia nagusian ere bai, baina batez ere txikian.
|
|
|
Indoeuropar hizkuntzak bata besteagandik guztiz urrun
|
dauden
lurraldeetan egiten dira, eta baldin antzekotasun garbiak badira euren artean, enbor beretik sortuak direlako da, ez geroagoko elkarreraginen ondorioz. Hala, esaterako, tokhariera, orain mila urte Txinako bazter baten egiten zena, centum multzokoa zen, eta eredu horretako beste hizkuntzetatik milaka kilometro askotara urrundurik zegoen.
|
|
|
Autonomia estatutua baimentzea, edo, hala denean, erabakitzea, probintzia antolaketararen barruan ez
|
dauden
lurraldeentzat.
|
|
|
Ardoak ekoiztera osorik emana
|
dagoen
lurralde honetan, ardo sektorea Arabako Errioxarako den dena dela ez dago dudarik.
|
|
|
Adin horretan, haurrek kargu politikozentralak (gobernuburua) eta lokalak (alkatea) bereizten dituzte, eta bakoitzaridagokion lurraldea eta botere maila egozten dizkiete. Horrekin batera, karguhoriek autoritate hierarkia baten bidez erlazionatzen dituzte, nahiz eta askotangaizki egin (adibidez, uste dute presidenteak aginduak ematen dizkiola alkateari; Connell, 1971), eta kargu bakoitzari
|
dagozkion
lurraldeak bata bestearen barneanirudikatzen dituzte.
|
|
|
Baldintza gehiago ere bete behar ditu jaulkipen honek. Izan ere, Zor Publikoa jaulkitzeko beste baldintza bat, jaulkipenaren iraunaldiari
|
dagokio
Lurralde Historikoaren Legearen arabera, jaulkipenaren iraunaldiak urtebetekoa edo urtebete baino luzeagokoa izan behar baitu. Bestetik, Zor Publikoaren kopuruak ere bere mugak izan behar ditu.
|
|
|
Gaur egun, kontutan izan behar da sozietate batek, normalki, faktoria bat baino gehiago dituela. Sozietate batek faktoria bakarra izango balu, garbi dago, indarrean dagoen Ekonomia Itunaren arabera, bere eragiketa guztiak faktoria hori kokatuta
|
dagoen
lurraldean egin behar dituela. Izan ere, mota honetako sozietateak 6 milioi euro baino gutxiago edo gehiagoko eragiketak egiten baditu ez du inolako eragozpenik izango jakiteko Foru Ogasunei ordaindu edo ogasun zentralari, faktoria Lurralde Historikoetan badago lehenengoei eta bigarrengoari lurralde komunean badago.
|
|
|
Bestalde, mailegu, fidantza, errenta ez higiezina eta pentsio eraketetan, mailegaria, errentaria, fidantzagarria edo pentsiogarria pertsona fisikoa denean eta bere ohiko egoitza EAEn badu, Foru Aldundietan ordainduko da eragiketa hauetan sortzen den zerga; eta pertsona juridikoa bada, eragiketa berberetan, pertsona juridikoaren helbide fiskala
|
dagoen
lurraldean egingo da zerga ordainketa.
|
|
|
Bestalde, Andaluziako Juntako Berrikuntza Sailak lan hori sustatu du bere aurrekontuaren %46 finantzatuz, 190.000 euro guztira. Gure herrialdea itsaspeko arkeologiaren munduko lehen potentzia da, azaldu zuen Roberto Muñozek, Decasateko zuzendariak, eta esan zuen Espainiako 8.000 itsasontzi eta galeoi inguru hondoratuta
|
daudela
lurraldeko uretan eta hainbat herrialdetan. Ondare arkeologikoaren %85 Espainiako uretan 50 metro baino gutxiagoko sakoneran sartuta dago, eta urpekariek lapurretak jasan dituzte, merkatu beltzean saltzeko materialak ateratzen baitituzte.
|
|
|
Gutxienez banda zabaleko sarea duten bi operadoreren (finkoa, mugikorra edo haririk gabekoa) lehiarik ez dagoen tokietan, erregulatzaileak konpainia nagusia gainerako konpainietara sartzera behartuko du, eta gehienezko prezioak ezarriko dizkio. Azkenik, ezarpenean interes komertzialik ez
|
dagoen
lurraldeetan, operadoreek, eta zehazki Telefónicak, sareetako inbertsioa funts publikoek jasan dezaten defendatu dute. CMTri ere ez zaio gustatzen printzipio hori; beraz, erregulatzaileak Bruselaren aurrean aldeztuko du eremukako bereizketa.
|
|
2008
|
|
|
Ea, autonomia eskubidea, autodeterminaziorako eskubidea, herri guztiok dugu. Horretan gabiltza gurean ere, baina Bolivian autonomia ekialdeko lau departamenduetarako eskatzen dute, hau da, errekurtso naturalak
|
dauden
lurraldeetarako. Helburua?
|
|
|
Lurreko paradisua aurkituko du Geoffreyk Mexikon, baina baita infernua ere. Popocatepetl eta Ixtaccihualt sumendien magalean
|
dagoen
lurraldean kokatzen da narrazioa. Kontsulak, bere emazte Ivonnek eta bere anaia Hughek Defuntuen Eguna elkarrekin pasako dute, iluntzean lehenengo biak hilko diren arte.
|
|
|
Banaketa faktoreak, berriz, honako alderdi hauek hartzen ditu kontuan: zer hiztun kontzentrazio
|
dagoen
lurraldeko leku desberdinetan, zein den hiztun horien proportzioa taldekoak ez diren hiztunekin alderatuz, eta ea hizkuntza komunitateak arbasoen lurraldean bizitzen jarraitzen duen edo ez. Lurralde jakin batean (hiri nahiz eskualde batean) H1 hiztunek duten banaketa oso lotuta dago hiztun taldearen barruko gizarte sarearen indarrarekin eta, beraz, esparru pribatu eta publikoetan H1 hizkuntzak duen erabilera maiztasunarekin (Landry eta Allard, 1994a, 1992a).
|
|
|
Litekeena da geografikoki isolatuta dauden hizkuntza komunitateek demografia bizindar ertaina izatea, hiztunak leku edo lurralde jakin batean kontzentratuta daudelako. Adibidez, beste hizkuntza talde baten kontrolpean
|
dagoen
lurralde jakin batean kontzentrazio demografiko handia izateak (esaterako, erreserbak) konpentsatu egin dezake komunitateak demografia ahula izatea kopuru absolutuetan. Dena den, babes instituzional formal eta informalik ez izateagatik, hizkuntza gutxiengo horiek 4a irudiko" egoera egonkorra baina gaixotasun problematikoa" koadrantean daude.
|
|
|
Aurretiazko akta erabiltzen da honako kasuotan: betebeharpekoak erregularizazio proposamenari adostasuna ematen dionean, zati batean bakarrik; jarduna eteten denean, ikuskapena bukatu gabe; zerga egitatea zatituta
|
dagoenean
lurraldean zehar; egiaztapen mugatuaren ondorengoak gauzatu behar direnean; tributu egiaztatuaren oinarria beste tributu batzuen egiaztapenaren menpe dagoenean; gardentasun fiskalpeko sozietatearen bazkideen egoera ikuskatu denean, sozietatearen egoera egiaztatu barik.
|
|
|
Ikus dezagun, bada, Ekonomi Itunaren arabera, zerga nagusien kudeaketa eta arauketa eskumenak noiz
|
dagozkien
Lurralde Historikoei eta noiz Estatuari. Arau orokor gisa esan daiteke Lurralde Historikoa eskudun izango dela, subjektu pasiboa Euskal Autonomia Erkidegoko egoiliarra denean.
|
|
|
a) Ekonomia administraziozko Auzitegi Zentrala; b) Ekonomia administraziozko Errejio Auzitegiak, autonomia erkidegoen parte hartzearekin; c) Ceuta eta Melillako Ekonomia administraziozko Toki Auzitegiak; eta d) Doktrina bateratzeko Sala Berezia. Lurralde Historikoen kasuan, ostera, Ekonomia administraziozko Foru Auzitegia
|
dago
lurralde osorako eta gai guztietarako. Araban, Organismo Juridiko administratiboa du izena.
|
|
|
Maximo Ventura probintziako hiritarren defentsako zuzendariak esan du guztira 140.000 dituela probintziak eta gehienek euren kabuz utzi dituztela euren etxeak, asko Iparraldeko Yaque errekaren ertzean bizi baitira.Saffir Simpson eskalan 4 kategoriako urakana da Ike, eta 215 kilometro orduko haize boladak egongo direla aurreikusi dute eta hurrengo 48 orduetan zikloia areagotzea aurreikusi dute.Tifoiak ingurua jo aurretik, Dominikar Errepublikako Meteorologia Bulego Nazionalak herrialdeko iparraldean ekaitz tropikala egongo dela iragarri du eta abisua bere horretan mantentzen du. Hala, ekaitz arriskua Lurmutur Frantsesetik Manzanilloko badiara dago, Haitirekin mugan
|
dagoen
lurraldean, alegia. Mugaren parean haize bolada bortitzak, enbata eta ekaitz eta uholdeak sortzeko besteko euri zaparradak egongo dira.
|
|
|
LHCa
|
dagoen
lurraldea airetik ikusita. Geneva hiritik gertu dago, Suitzaren eta Frantziaren arteko mugan.
|
|
|
beste modu batera esanda, nazio lurraldea gertakari eta izaki historikoa den heinean, eraiki egiten dela identitate funtzio horretarako. Edo naziotasunaren konstelazioan txertatu ezean, berez ez
|
dagoela
lurralde nazionalaren leialtasun lokarririk.
|
|
|
Prozesu horiek azaltzeko, hainbat teoria daude. Horietariko batek kontuan hartzen ditu duela hamazazpi bat milioi urte Lurrean (egun Afrika
|
dagoen
lurraldearen inguruan) batera gertatu ziren aldaketa ekologiko eta klimatikoak. Ikuspegi horren aburuz, Lurra baso handi bat zen aro hartan eta ingurunea erabat aldatu zuen gertakari bat suertatu zen:
|
|
|
Gizateriaren Ondare Naturala UNESCOren Gizateriaren Ondarea zerrenda bat da, eta, bertan, arduradunek balio unibertsaleko kultura eta natura ondaretzat jotzen dutena jasotzen dute, ez bakarrik kokatuta
|
dauden
lurraldekoak, baita gizateria osoarenak ere. Imagen:
|
|
|
Bost urtean hazi egin da euskaraz dakien jende kopurua Araba, Bizkai eta Gipuzkoan. Zehazki, 118.000 euskaldun gehiago
|
dago
lurralde horietan, Eustat Euskal Autonomia Erkidegoko Estatistika Institutuaren 2006ko Biztanleriaren eta etxebizitzen estatistikak jakitera eman duenez. Orotara, bi urtez gorako 775.000 pertsona dira Euskal Autonomia Erkidegoan euskaraz dakitenak, biztanleen %37, 4 Ia euskaldunak «ulermen ona edo hala moduzkoa dutenak eta zailtasunez hitz egiten dutenak», Eustaten esanean, biztanleen %22, 1 dira, 459.000 lagun guztira.
|
|
|
Kolokan dauden estatuetan egon dira batez ere demokratak azken egunetan, baina ez hala errepublikanoak. McCainek zalantzan
|
dauden
lurraldeak ez ezik, berez demokraten aldeko joera dutenak ere behar ditu, presidentetza lortuko badu. Ondorioz, dozenaka mitin eman ditu azken egunetan, nagusiki demokratak diren herri eta hirietan ere bai.
|
|
|
Bestalde, Zisjordaniako kolono juduen kopurua Israelen baino hiru aldiz gehiago igo da batez beste 1995 eta 2007 urteen artean. Egun, 270.000 judu
|
daude
lurralde horretan.
|
|
|
Eta hala ere halako lausotasun bat du, plastikozko errezela gainean ezarri baliote bezala. Harantzago, aita
|
dagoen
lurralde lorgabe horretan, ez dela itzalik ageri pentsatu dut.
|
|
2009
|
|
|
Eta betebehar hori Estatututik ezezik, Konstituzio beratik ere dator (3 art.)". Horretaz gainera, Konstituzioaren interpretari gorenak eransten duenez" erregulatutako gutxieneko ordutegiak ez balira nahikoak bi hizkuntza ofizialak eraginkortasunez irakasteko, betebehar konstituzional hori ez litzateke beteko" (KAE 88/ 1983). Beraz, ez da aski hizkuntza ofizialak irakastea, baizik eta beharrezkoa da irakaskuntza hori modu eraginkorrean antolatzea, horrela, derrigorrezko hezkuntza amaitzerakoan, ikastetxea edo hautatutako eredua edozein dela ere, ikasleek
|
dagokien
lurralde eremuko hizkuntza ofiziala edo ofizialak jakin ditzaten.
|
|
|
...r dugu, Konstituzio Auzitegiak 84/ 1986 Epaian konstituzio kontrakotzat jo zuela galizieraren hizkuntzanormalizazioari buruzko 3/ 1983 Legearen 1.2 art.. Izan ere, aipatu LegeEz da aski hizkuntza ofizialak irakastea, baizik eta beharrezkoa da irakaskuntza hori modu eraginkorrean antolatzea, horrela, derrigorrezko hezkuntza amaitzerakoan, ikastetxea edo hautatutako eredua edozein dela ere, ikasleek
|
dagokien
lurralde eremuko hizkuntza ofiziala edo ofizialak jakin ditzaten.
|