|
2002
|
|
|
Ez dago literaturarenganako pasiorik. Euskal literatura ez
|
dago
euskal gizartean errotuta. Zenbat jende entzuten duzu eleberri edo poema bati buruz hitz egiten autobus batean?
|
|
|
Manuel Montero EHUko errektoreakbere kargu jabetze ekitaldian EAEko lehendakariaren aurrean esandakohitzek hutsaren hurrengo balioa dute gaur egun. Unibertsitateetakoagintariek erakutsitako arduragabekeria handia bada ere, ez dezagun ahantzunibertsitatea unibertsitario orok egiten dugula egunez egun. Beraz, autokritika sakona egin behar da, baina guztiontzat. Denok publikokiaitortu behar dugu ez garela
|
egon
euskal gizarteak, gai honen inguruan, exijitzen digun mailaren parean. Gure gabezia barkaezina da.
|
|
|
Euskara normaltasunez erabiliko duen unibertsitatea eraikitzeko izango dugun gaitasuna erabat loturik
|
dago
euskal gizarte osoaren eremu orokorrean gertatzen denarekin. Gizartea bera izan behar da presionatuko duena, unibertsitate euskaldun bat eskatuko duena.
|
|
2003
|
|
|
Indarkeriaren, bazterkeriaren eta agintekeriaren tunel beltzetik irteteko, iraganera garamatzan bidea alde batera utzi eta aurrera begira burututako egitasmo bezala aurkeztu zuen lehendakariak bere proposamena. Gainera, eta hala zioen lehendakariak proposamenaren sarreran, konponbide eta irtenbideen egarriz
|
dago
euskal gizartea, proposamen eta alternatiba zain dago, indarkeriaren zama eta alderdi politiko batzuen ezetz sistematikoa gainditu nahian. Konponbideak nahi ditu euskal gizarteak, aurrera begiratu nahi du herriak, lehenari uko egin gabe, noski, baina aurrera egin nahi du eta zurrunbilo noragabe honetatik atera.
|
|
2004
|
|
|
Oraingo kate-begian Karlos Linazasoro ageri zaigunez, zabal dezagun begia sokatira honetan geziak nondik datozkigun jakiteko: . Hausnarketa falta izugarria
|
dago
euskal gizartean, eta norbaitek geure totem ukiezinen aurka ahotsa goratzen badu, kritikak eta irainak eta mespretxua besterik ez ditu jasoko. (...) Nik ez dakit euskara desagertzeko zorian den, baina ez dago gaizki sartua akuilua.
|
|
|
–Ez dago literaturarenganako pasiorik. Euskal literatura ez
|
dago
euskal gizartean errotuta. Zenbat jende entzuten duzu eleberri edo poema bati buruz hitz egiten autobus batean??.
|
|
2008
|
|
|
Asko ez izan arren, munduan badira beste erakunde batzuen buru diren emakumeak, baita estatuburu direnak ere. Emakumea sindikatuaren gorengo mailan egotea albiste ona da matxismoak bizirik segitzen duen eta berdintasuna lortzear
|
dagoen
euskal gizartean. Ez luke albiste izan behar, baina bada.
|
|
|
Bukatua eta argitaratua du, dagoeneko, Hiztegi Batu horren lehen itzulia; bigarrena hasi berria du, eta hirugarren itzuli baterako itxaropenean ere, badabil Euskal Akademia. Euskaltzaindiak badaki, jakin, hiztegigintzarako osagarrien premia
|
dagoela
euskal gizartean. Badaki, halaber, lehendabiziko eginkizun duela hizkera erkideari dagokiona.
|
|
|
Konstituzionalak ez duela galdeketa egitea ahalbidetuko ziurtzat eman du, eta erabaki horren aurkako protestek ez dutela ezertarako balio izango. «Hirukoak egin dezala nahi duena, baina seguru
|
nago
euskal gizarteak ez duela bat egingo gatazka eta konfrontazioaren bide horretan».
|
|
|
Eta bertan, besteak beste, egun batzuk aurretik, Donostian, Honduras eta Euskal selekzioaren partida zela-eta, Ibarretxek egindako adierazpenak kritikatzen nituen, hark hedabideen aurrean esandakoa, «euskal gizarteak nahi duenean, euskal selekzioek nazioartean ofizialki jokatuko dute», egia izatetik oso urrun zegoelako. Denok dakigulako zoritxarrez ez
|
dagoela
euskal gizartearen esku nazioartean geure selekzio ofizialak izatea ala ez, bestela, inongo zalantzarik gabe, aspaldian horrela arituko ginelako. Baina errealitatea zeharo alderantzizkoa da.
|
|
|
Baina, Aresen ustez, «beste gehiengo sozial bat»
|
dago
euskal gizartean, eta «euskal gizartearen gehiengo berri horrek ez du esparru aldaketa nahi, Eusko Jaurlaritzaren gobernu aldaketa baizik». «Horregatik da beharrezkoa sozialistek irabaztea, alternatiba bakarra direlako».
|
|
|
Bi dis simetria mota
|
daude
euskal gizartean. Lehendabizikoa oso konplexua da eta zerikusia du jatorri eta identitate espainiarreko eta frantziarreko kolektiboek duten harremanarekin, batetik, euskal jatorri eta identitatea dutenekin, eta, bestetik, bi jatorriak eta identitateak konbinatzen dituztenekin.
|
|
2009
|
|
|
Lehendakariak esan du ez dakiela noiz egin zuten inkesta, baina ziur
|
dago
euskal gizarteak Gobernu berriarekiko duen iritzia asko hobetzen ari dela.
|
|
|
Ez da abertzale edo ez abertzale botatuko. Eta, Zapatero, seguru
|
dago
euskal gizarteak etorkizunari begiratu nahi dionez Patxi Lopezek irabaziko dituela hauteskundeak. Ibarretxerekin lau urte galdu direlako; bere planei begira besterik ez delako aritu eta ez duelako ezer lortu.
|
|
|
Egibarrek gogorarazi dio Eusko Legebiltzarrean ez dela ordezkatuta
|
egongo
euskal gizarte osoa. ETAren aginduetara ez dauden milaka herritarri bozkatzeko eskubidea ukatu zaie.
|
|
2010
|
|
|
Konbentzituta
|
nago
euskal gizartea dela konponbidea ekarriko duena. Ziur egon zaitezte Herri honetako gizon eta emakume guzti guztiok zaretela konponbidearen giltza.
|
|
|
Behartua
|
nago
euskal gizartearekin esker onekoa izatera, bai botoa eman zidatenekin, eta bai eman ez zidatenekin ere. Esker ona diet, gehienek EAJ PNVrengan jarri zutelako konfiantza, eta, hautagai nintzenez, niregan.
|
|
|
Urtemuga dela eta, ezohiko lekuan bildu zen Gobernu Kontseilua, eta taldeko hainbat argazki egin ondoren, hedabideen aurrean mintzatu zen lehendakaria bera, sailburu guztiak atzean zituela. Krisialdi ekonomikoari aurre egiteko baldintza hobeetan
|
dago
euskal gizartea; terrorismoaren amaieratik gertuago gaude, eta, beraz, askatasun handiagoa dugu; etengabeko enfrentamendu eta gatazkak atzean utzi ditugu eta politika eta autogobernua arazoak konpontzera bideratzen ditugu, ez arazoak sortzera. Hau da, hobeto gaude.
|
|
2011
|
|
|
Bitartean, hemen, aro berriaren oinarriak ipintzen hasiak direla ikusten dugu. Orain etxea eraikitzea
|
dagokio
euskal gizarteari. Hori bai desafioa.
|
|
|
Sindikatu hauek adostutako dokumentuaren arabera, Sortu legeztatzea herri honetako gehiengo politiko, sindikal eta sozialaren exijentzia da. Besterik gabe, eskubide eta betebehar demokratiko bat da, adierazpide politikorik gabe
|
dagoen
euskal gizartearen sektore horrekin, hain zuzen, gaineratu dute.
|
|
|
EAJk erabakitzeko eskubidea behin eta berriro mahaigaineratzea kritikatu du, alderdi baten proiektua da hori, ez herri batena, eta ez
|
dago
euskal gizartearen lehentasunen artean.
|
|
|
Pentsioak behera, prezioak gora; gora langabezia; gora Euriborra, gora argindarraren prezioa; elkarteetan erretzea, Bai ala Ez?; Nafarroakoetan Ez; Nafarroa (Maritimokoetan) Bai... edo Ez; NaBai ala NaEz? Tabako orria erretzeko gero eta zailtasun gehiago dugun arren, inoiz baino ke gehiago dariola
|
dago
euskal gizartea. NafarroaOsoaBai ez al da benetako kontua?; estatu kontu bezala tratatu beharrekoa, gainera.
|
|
2012
|
|
|
Irabaztea. Irabazteko aurkeztu naiz, ziur
|
bainago
euskal gizarteak ulertu egin duela gure gobernuak izan duen balioa eta esanahia. Garai berri bat irekitzeko gai izan gara, bake eta askatasun garai bati ekin diogu, zatitzen gintuzten eztabaidak alboratu egin ditugu, lasaitasuna eman diogu eztabaida politikoari eta krisiari aurre egiteko kapaz izan gara.
|
|
|
Aitzitik, Euskal Herrian, demokratizazioaren ibilbidea sakonagoa izan da.Laclau k eta Mouffe k aipatzen duten erradikalizatze demokratikotik gertuago
|
egonda
euskal gizartea. Berezitasun hori neurriz kanpo balioztatu gabe, diagnostikoanadostasun zabala dago adituen artean:
|
|
2013
|
|
|
EH Bildurentzat lehentasuna dute aldarrikapen horiek," bidezkoak izateaz gain, gizartearentzat ere garrantsitsuak" direlako. " Presoen eskubideen inguruan ados
|
dago
euskal gizartea. Euskaldunok bai baitakigu presoen eskubideak betetzen ez diren bitartean prozesuak aurrera egiteko zama jasanezina izango duela", gaineratu zuen.
|
|
|
EH Bilduk aldarrikapen horiek" lehentasunezkoak" direla azaldu du," bidezkoak izateaz gain, gizartearentzat ere garrantzitsuak direlako": " Presoen eskubideen inguruko adostasuna
|
dago
euskal gizartean. Euskaldunok jakin baitakigu presoen eskubideak betetzen ez diren bitartean prozesuak aurrera egiteko zama jasanezina izango duela".
|
|
2014
|
|
|
Bada Sareko kideak harrituta dituen beste zerbait ere: «Ez dugu ulertzen zergatik jarraitu nahi duten orain arte bezala, elkarbizitzarako bidean harriak jartzen eta gauzak zuri beltzean ikusi nahian, Nodoa balitz bezala, argi
|
dagoenean
euskal gizarte osoak aurrera egin nahi duela». Elkarbizitzarako deia egin dute.
|
|
|
Komunitate hori mundu osoan dago hedatua: New Yorken edo Argentinan ere zabaldua
|
dago
euskal gizartea. Azken finean,. eus ek irudikatu nahi du euskal gizartearen forma Interneten, hau da, gure egitura soziala:
|
|
|
Presoen eskubideen inguruko adostasuna
|
dago
euskal gizartean. Euskaldunok jakin baitakigu presoen eskubideak betetzen ez diren bitartean prozesuak aurrera egiteko zama jasanezina izango duela.
|
|
2015
|
|
|
Arrozpideren giza eskubideen erabilera politikoa erabat gardena da Mariano Rajoyren gobernua eta Espainiako Justiziaren aldetik, ezin esan ezkutuan ari direnik. Ezkutuago
|
dago
euskal gizartea eta instituzioen aldetik halakoen aurrean egin litzatekeen salaketa.
|
|
2018
|
|
|
Bukatu zen ETA, eta garai berri batean
|
dago
euskal gizartea, baina bada aurrerapausoak ematea galarazten duen zerbait: indarrean den espetxe politika.
|
|
|
Bertan, Europako azken gatazka armatuaren inguruko bake justu eta iraunkorra erdiestea posible zela sinetsita genuela adierazi genuen. Sinetsita
|
geunden
euskal gizartearen, bere ordezkari politikoen zein nazioarteko komunitatearen laguntzarekin posible zela hau egitea.
|
|
|
Garai bateko mobilizazioen logika alde batera utzi eta gai sozialak lehen mailan jarrita, gizarte honek erreibindikaziorako tresna zaharberrituak definitu ditu, berriro. Denborak soilik esango du geratzeko etorri diren, baina, sinadura bilketa birtualen gainetik, argi
|
dago
euskal gizarteak nahiago duela plaza publikoaren eraginkortasuna eta topagunea. Horretarako ere maite baitugu kalea.
|
|
|
Argi
|
dago
euskal gizarteak eta bereziki euskal kulturako jendeak benetan sentitzen zuela euskaldun guztiontzako euskararen forma estandarra eratzearen beharra: batetik, Euskal Herriaren herrigintzarako (eskola, komunikabideak, administrazioa...), eta, bestetik, gaurko mundu modernoaren mailako euskal kulturgintzarako.
|
|
2019
|
|
|
Eta hau idazten nagoela, galdetzen diot neure buruari ea ez ote
|
gauden
euskal gizartean ere ‘akats berean jausten’, ustez aurrerakoia den taktika bat baliatzen, behin eta berriro jartzen ari baikara (ama) maitasuna giza, gizarte eta herri eskubideen ‘aurretik’, edo, hobe esanda, (ama) maitasuna gehiegi baliatzen. Esate baterako, preso politikoen eta euren senideen egoera tamalgarriaren gainean arreta publikoa deitzeko, ama maitasuna edo amen beharra nabarmentzen dugu behin eta berriro.
|
|
2020
|
|
|
1 Zahartzaroari bideratutako gizarte babesa ahula da eta kulturalki belaunaldi anitzeko famili eredua ez
|
dago
euskal gizartean bezain presente. Hau da Lituania, Estonia edo Letoniako kasua.
|
|
|
Sortuk ohar baten bidez plazaratu du bere iritzia, eta, azaldu duenez, ez da kasualitatea egungo egoera. Haren arabera, «inoiz baino adostasun zabalena»
|
dago
euskal gizartean espetxe politika aldatzearen alde, eta, beraz, atxiloketek eta deklarazioek, logika judizial bati erantzun ordez, «Euskal Herriko eta Kataluniako independentismoak ahalbidetu duten egoera berriari» erantzuten diote. Jon Iñarritu EH Bilduko diputatuak ere adierazpenak egin ditu, eta adierazi du Espainiako Auzitegi Nazionala «euskaldunak eta katalanak epaitzen aritzen den errepresioaren laborategia» dela.
|
|
|
EHU prest al
|
dago
euskal gizartearentzat erabilgarri izateko?
|
|
|
Munduan oso gizarte gutxi10
|
daude
euskal gizarteak une historiko horretan bizi izan zuen krisiaren aurrean giza garapen iraunkorraren arloan hain aurreratuta dauden adierazleak aurkez ditzaketenak (per capita errenta, bizi itxaropena eta hezkuntza mailak) 11 2013az geroztik12, ALCk13 sistema konplexuaren ikuspegitik eraldaketa hori ahalbidetu zuten elementuak ikertzen ditu, haien arteko loturak hobeto ulertzeko eta etorkizunerako... Esperientzia hori aztertzen ari dira eraldaketa sistemikoak bultzatu nahi dituzten erakundeak, hala nola Europako Batzordea, EIT Climate KIC15, Lanaren Nazioarteko Erakundea LANE (kasu honetan Latinoamerikan) eta Nazio Batuen Garapen Programa (NBGP).
|
|
|
Puntu honetan, ikergai
|
dago
euskal gizartearen egoera historiko eta kulturalak belaunaldi honen norbanakoetan nola eragin zuen. Izan ere, Lete, Artze, Laboa, Iriondo... eta beste hainbaten ibilbideek elementu komunak erakusten dituzte.
|
|
2021
|
|
|
Txarretik okerrera goazela ematen du. Inoiz ez bezalako enfrentamendua
|
dago
euskal gizartean. Haustura gero eta handiagoa da.
|
|
2022
|
|
|
Axularrek esan zigunez aspalditxo, «tresnak erabiltzeaz fintzen dira eta orobat hizkuntzak». Axular gaur egun bizitu balitz pentsatuko zukeen etengabeko aldaketetan murgilduta
|
dagoen
euskal gizarte konplexu honetan herritarrok ditugun komunikazio premiak betetzeko tresna egoki bilakatu zuela euskarak, horixe litzateke eta XXI. mendeko Euskara jalgi hadi kalera gaurkotua.
|
|
|
Leire Pinedo legebiltzarkideak azaldu du Iñigo Urkullu lehendakariaren gobernuak «betiko eskemari jarraitu» diola, «anbizio eta ausardiarik gabe, etorkizuna prestatzeko inolako planteamendurik gabe». Pinedok esplikatu du «aro aldaketa» batean murgilduta
|
dagoela
euskal gizartea, eta «honaino ekarri gaituzten politiketan norabide aldaketa behar dela kontuan hartu gabe» diseinatu dituela gobernuak datorren urterako aurrekontuak. EH Bilduko legebiltzarkideak azpimarratu du «etorkizuna baldintzatzeko erabakiak orain» hartu behar direla, eta «etorkizuna prestatzeko aukera hori baliatzeari uko egitea» egotzi dio Jaurlaritzari:
|
|
|
ezer aldatu ez dela esanez tematzen direnak, ETAk bizirik dirauela esaten tematzen direnak», adierazi dute manifestazioaren deitzaileek. Nolanahi ere, Atxak uste du urruntze politikaren amaieraren «atarian»
|
dagoela
euskal gizartea. «Presoek eta haien familiek hamarkada askoan pairatutako eskubide urraketetako bat» bukatzear dela helarazi du sareak, beraz:
|
|
|
UEUk behinola aldarrikatu zuen unibertsitatearen herritar izaera hezurmamitu gura bada, publikotasuna beste modu batean birformulatu beharra dago gaur egun. Ohiko zirkulu kulturaletatik at,
|
nago
euskal gizartean ezagutza gutxi dagoela unibertsitateaz, haren funtzioez eta bizi dituen aldaketez. Eta horrek unibertsitate ereduen inguruko eztabaida publikoa eta parte hartzailea eragozten du.
|
|
|
Esan beharrik ez
|
dago
euskal gizarteak desafio handiak dituela aurrean, ez etorkizunean, oraintxe bertan baizik. Eta desafio horiek beren unibertsitateenak ere bereziki publikoenakizan behar dute, nahitaez.
|
|
2023
|
|
|
Lehen gaia da ikustea euskal kultura ez
|
dagoela
euskal gizartearen erdigunean. Gure ikasleen irudien kontsumoa aztertuta ikusiko dugu nekez iristen zaiela euskal kultura garaikidearen oihartzunik.
|
|
|
Lehen gaia da ikustea euskal kultura ez
|
dagoela
euskal gizartearen erdigunean. Gure ikasleen irudien kontsumoa aztertuta ikusiko dugu nekez iristen zaiela euskal kultura garaikidearen oihartzunik.
|
|
|
Hitz egiteko eta entzuteko espazio seguru bat izan da, eta, alde horretatik, aurrerapauso handiak eman dira. Gatazka handi bat
|
zegoen
euskal gizartean, eta horri konponbidea emateko giltzarri izan da».
|
|
|
Batera edo bestera, Fullaondo irakaslea sinetsita
|
dago
euskal gizartea «bipartidismo inperfektu» batera doala: EAJ eta EH Bildu lirateke alderdi nagusiak, eskuinean eta ezkerrean, eta estatu mailako alderdiak atzean leudeke, «baina gobernatzeko giltza dutela, gehiengo absolutuak oso zailak baitira gurean».
|
|
|
Datorren testuinguru honetan lortuko al dugu? Euskararen etorkizuna erabat lotuta
|
dago
euskal gizartearen eraldatze prozesuarekin; ezin diogu arlo bakoitzari erantzun deskonektatu bat eman. Ikertu dugu iraganean, euskara biziberritzeko prozesuan, ekimen horiek ez zeudela deskonektaturik gizarteko beste hainbat ekimenetatik.
|
|
|
Horregatik, bat egin du Euskalgintzaren Kontseiluak azaroaren 4rako deitu duen manifestazioarekin, eta euskararen aurkako «erasoak eta mespretxuak» salatu ditu. «Gure hizkuntza eskubideak ezin dira
|
egon
euskal gizartearen borondatearekin bat ez datorren sistema judizial baten menpe».
|
|
|
Euskara «hiriko auzo bat» izan dadila nahiko luke Alonsok, eta esplikatu du PSEk 1982tik hori defendatzen duela, «aniztasuna eta kohesioa» bultzatzen ei duelako, «inposiziorik gabe». PSEko kideak ziurtatu du epaileak «demokraziaren joko arauak interpretatzen» baino ez direla ari, eta
|
badagoela
euskal gizartean beste sentitzeko modu bat, larunbatean Bilbon islatuko denetik aparte. «Ez dago hiritartasunik enplegu duina ez badago.
|