|
2002
|
|
|
Horrela zioen euskalgintzako aditu horrek Unescoren" Desage rtzeko Arriskuan
|
dauden
Munduko Hizkuntzen Atlasa" izeneko txostenaren inguruan antolatutako (Euskaldunon Egunkaria,).
|
|
2004
|
|
|
Baina dirudienez, gaiaren larritasunak gutxi batzuk baino ez zituen aztoratu, hamabi urteotan ez baitira NBEren, UNESCOren edo mundu mailako halako beste erakunderen baitan, ez biltzar nagusirik antolatu, ez erabaki sendorik hartu, ez eta premiazko esku hartze programa eraginkorrik abian jarri ere. Are gutxiago azken arnasetan »hitzetan esango genuke»
|
dauden
munduko hizkuntza komunitate txikietako kideei euren inguru eta kulturetan etorkizuna izan dezaten ahalbidetzeko.
|
|
2007
|
|
|
Euskara desagertzeko arriskuan dago bere lurraldearen hedadura osoan, Unescokegindako. Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasaren, arabera.
|
|
2009
|
|
|
Euskara arriskuan dauden 2.500 hizkuntzen artean jarri du aurten ere Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundeak (Unesco) Arriskuan
|
Dauden
Munduko Hizkuntzen Atlaseko hirugarren edizioan.
|
|
|
[18]" Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasa" ren bertsio elektroniko interaktiboa 2009ko otsailaren 19an aurkeztu zuen Unescok Parisen. Hogeita hamarren bat hizkuntzalariren artean egindako lana da.
|
|
|
2009ko otsailean ezagutu genuen Unescok moldaturiko" Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasa" [18]. Lehenago ere eginak ditu Unescok helburu berarekin hizkuntza atlasak, 1995 eta 2001ean hain zuzen ere.
|
|
2010
|
|
|
2009ko otsailean ezagutu genuen unescok moldaturiko" arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasa". 1995 eta 2001ean ere eginak ditu unescok helburu berarekin hizkuntza atlasak.
|
|
|
Gerhard Bahr. zalantzan jarririk, Gerhard Bahrek euskararen eta iberieraren arteko ahaidetasunaren aldeko frogarik ez dagoela esan zuen eta, beraz, ahaidetasun aldetik, euskara isolaturik
|
dagoela
munduko hizkuntzen artean.
|
|
2011
|
|
|
Ikus dezagun hizkuntza minorizatuen egoera zertan den hedabideen arloan. Ez
|
daude
munduko hizkuntza minorizatu guztiak, baina lagin esanguratsua da honakoa: 800 hizkuntz komunitatetan egindako inkesta baten emaitza da.
|
|
|
Gaur egun, berriz, portzentaje hori% 80ra iritsi da sare publikoan, eta% 63 ingurura sare pribatuan (Cenoz, 2009). Erraza da konturatzen irakasleen hizkuntza prestakuntzan halako jauzi handi bat emateko baliabideak (ekonomikoak zein antolakuntzazkoak) ez
|
daudela
munduko hizkuntza gutxitudun komunitate gehienen eskura. Horrexegatik guztiagatik, murgilketa bezalako eredu bat ezartzea izugarrizko erronka da hizkuntza gutxitudun komunitateentzat, irakasleen hizkuntza prestakuntza, hezkuntza elebidunerako prestakuntza edota hizkuntza gutxituan irakasteko material didaktikoen sorkuntza ez direlako inolaz ere egun batetik bestera lortzen diren erronkak.
|
|
2013
|
|
|
Bizi lehian
|
dauden
munduko hizkuntza minorizatuen ferian, euskararen txosnan jende pilaketa sortu da. Ez dago lekurik guztientzat, eta atzeko ilaretakoak lepoa luzatuta daude.
|
|
2015
|
|
|
Erakunde honek berak abian jarritako" Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen Atlasa" hornitzeko sortu zen eskala hau, 2003an ad hoc sortutako aditu talde baten lana dela medio.
|
|
|
187 VI Egunkariatik jaso ditugu adierazpen horiek; dena dela, Kike Amonarriz soziolinguistak egun batzuk geroago (VI) Egunkarian bertan zioenez,?(...) Unescok argitaratutako Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasa, Asiako eta Itsaso Bareko komunitateetan espezializaturiko Stephen A. Wurm ikerlari hil berriari eginiko enkarguaren emaitza da. Bertan azaltzen diren iritziak egilearenak dira, eta ez dira Unescoren iritzi ofizialak.
|
|
2016
|
|
|
" Biziberritzearen" hitzez hitzezko interpretazioak hizkuntza baten bizitasuna zaharberritzeko/ handitzeko ahalegina adierazten du. Hizkuntza bizitasunaren ereduetan, besteak beste, Fishman-en (1991) Belaunaldiz Belaunaldiko Dislokazio Eskala (GIDS), Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen UNESCO Atlasa (Moseley 2010) eta Lewis eta Simons-ek (2010) garatutako GIDS Hedatua (EGIDS), familiartekoen hizkuntza transmisioa faktore funtsezko gisa ikusten da: " ez bazaie
|
|
|
Grimesek, (2000) bere Ethnologue hizkuntzen zerrendan, 6.800 hizkuntza aipatzen ditu. Bright ek (1992), International Encyclopedia of Linguistics liburuan, 6.300 hizkuntza agertzen dizkigu; eta Unescoren Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasaren arabera (Moseley, 2010), munduan 6.700 hizkuntza hitz egiten dira.
|
|
|
3 Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen biziberritze arrisku mailak
|
|
|
Autore gehienen arabera, 6.000 hizkuntza hauetariko asko hil egingo dira hurrengo urteetan (Junyent 1993, Hale 1992 eta Krauss 1992). Unescoren Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasaren arabera (Moseley, 2010), momentu honetan hitz egiten diren 6.700 hizkuntzetatik erdia inguru desagertu daiteke XXI. mendea bukatu baino lehen. Hain zuzen ere, atlas honetan, arriskuan dauden 2.498 hizkuntzen berri ematen da, bost biziberritze/ arrisku mailatan sailkatuta:
|
|
|
Bederatzi faktore aipatzen dira txostenean, baina baita esaten da hauetatik lehen seiak direla garrantzitsuenak. Alegia, Unescoren Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasaren arabera (Moseley, 2010), munduko hizkuntzen erdia inguru desagertzeko arriskuan dago batez ere hizkuntza ez delako transmititzen belaunaldi batetik bestera, hiztunen kopurua (hiztunen masa kritikoa) murrizten ari delako, biztanleria osoaren baitan hizkuntza baten hiztunen proportzioa txikitzen delako, erabilerarekin arazoak daudelako, teknologia berrietan eta komunika...
|
|
|
Moseley, C. (ed.) (2010): Arriskuan
|
dauden
munduko hizkuntzen atlasa, 3 argitalpena. Paris, Unesco Argi
|
|
2018
|
|
|
Errealitatea, ordea, hau da: euskara 9,5ean
|
dago
munduko hizkuntzen artean, hiztun kopuruari dagokionez».Amaitzeko, Amonarrizek aholku bat eman die euskaldunei: «Bartzelonako lehengusuren bat etortzen bazaizue, aurreztu ezazue lan asko:
|
|
2021
|
|
|
26.4b Mota askotako perifrasiak
|
daude
munduko hizkuntzetan, denbora, modu, aspektu perifrasiak, baina baita balentziari dagozkionak ere. Euskararen perifrasi gehienek aspektu eta modu ñabardurak dakartzate.
|
|
|
Komeni da sarri irakurtzea Axularren liburuaren sarrera hau. Gogora dezagun euskaldun guztiok, ez dezagun idazleok burutik kendu, izan dezagun presente gure literaturaren atari honetan –oraindik ataria baino ez baita– ez
|
dagoela
munduan hizkuntza bakar bat, ez dena mundua adierazteko gai. Euskararen edozein oztopo eta bere muga guztiak geureak dira.
|
|
2022
|
|
|
Mr. Nobodyk ondo aukeratzen ditu bere bidaideak)," Under The Rain" power popero eta zuzena (baina esanahi bikoitzekoa, aldi berean, eta hori ez da paradoxikoa), eta" Hamaiketakoa etxolan", kostunbrismo garaikideko estanpa itxaropentsua, ingelesez kantatua
|
dagoen arren
munduko hizkuntzarik zaharrenaz idatzita dakarrena izenburua, euskaraz (Ubera familiaren jatorrizko sorterri urrunari eginiko omenaldi bat, zalantzarik gabe). Bizitzaz apalki ari den diskoa da, adin batetik aurrerako bizitzaz baina baita edonorenaz ere.
|
|
2023
|
|
|
Maila globalean, Unescoren Arriskuan
|
dauden
Munduko Hizkuntzen atlasak aniztasunaren arriskuaz ohartarazi zien herriei, erakundeei eta, oro har, gizarteari. [...] Baina diskurtsoei dagokienez, Unescoren Atlaseko datuen inguruan diskurtso ezkorra eraiki zen funtsean, galera prozesuetan tematu zena biziberritze prozesuetan baino gehiago, eta hizkuntzen iraungipena zuen epizentrotzat.
|
|
|
Lerro batzuk lehenago iradoki dugun bezala, datu soziolinguistikoek diskurtsoak sortzen dituzte hizkuntza aniztasunaren inguruan, eta haien gainean zehazten dira estrategiak eta ekintzak. Maila globalean, adibidez, Unescoren Arriskuan
|
dauden
Munduko Hizkuntzen atlasak aniztasunaren arriskuaz ohartarazi zien herriei, erakundeei eta, oro har, gizarteari. Hala ere, kritikak izan ditu metodologiagatik, zalantzan jarri baita datuen baliozkotasuna, nahiz eta datuek egoeraren ideia ematen duten.
|
|
|
Giza hizkuntza guztiak dira gaitasun beraren erakusgarri. Antzekotasun ikaragarriak
|
daude
munduko hizkuntzen artean. Espezie bereko gizakiak garen aldetik, daukagun gaitasuna bera delako.
|