|
2000
|
|
|
Zer da euskara batua? Euskara batua morfologia baldin bada, morfologian forma baterako
|
dago
lekua, baina lexikoan gauza askotarako dago lekua. Batua esan denean jende askok pentsatu du
|
|
|
Zer da euskara batua? Euskara batua morfologia baldin bada, morfologian forma baterako dago lekua, baina lexikoan gauza askotarako
|
dago
lekua. Batua esan denean jende askok pentsatu du
|
|
|
Hori ere traba bat da. Baina hor
|
badago
leku bat betetzen ez dena. Esate baterako paleta goma oso jokamolde polita da neskek jokatzeko.
|
|
|
Bizkaierak aurrera egin ahala, zalantzak eta galderak ere sortu ohi dira. Zein da euskalkiari
|
dagokion
lekua. Zelan uztartzen da batuarekin, elkarren aurkari baino osagarri izateko?
|
|
|
Gasteizen guztira 971 aparkaleku daude lur gainean, lur azpian berriz, 3.079 ibilgailuentzat
|
dago
lekua. Iaz 105.366 ibilgailu zeuden hirian, orain bi urte berriz, 97.886 Pertsonako 0,48 ibilgailu dago bertan eta 1,37 familia bakoitzeko.
|
|
|
Udaletxeko Trafiko Ataletik diotenez, norbanakoaren kotxearen erabilera zentzugabeak eragiten ditu honelakoak. Guztira 4.011 ibilgailuentzat
|
dago
lekua lur azpiko aparkalekuetan. Horrelako aparkalekuak burutzea da egun Donostiako Udalaren joera.
|
|
|
Lehen tendentzia, Estatu Nazioaren kontrako herrien matxinada da. Bera mundu osora zabaldu da eta Estatua Hizkuntza Nazioaren eredua finkatuta
|
zegoen
lekuetan askapen mugimendu zahar berriak sortu dira. Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausi aldiaren oinarrian dugu; Jugoslabiako herrietan gauzatutako gerrak, Txetxeniako lehen eta bigarren guda, Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia eta Sahararen azpian iraultzen dituen egungo 30 gerra inguru Afrikan; dozena herrien matxinada Asia osoan zehar eta Amerikako indigenen esnatze prozesuak argi erakusten digu munduko protesta sozial eta politikoan fenomeno honek duen garran tzia.
|
|
|
Durangarra hasieratik nabarmendu zen, txapelak
|
zegoen
lekuan jarrai zezan. Astiro astiro hobetuz joan zen, akatsik gabe, bertsoaren amaieretan ez eze ordura arteko puntuak ere bikain betez, eta kartzelako lanean ordura artekoa biribildu egin zuen.
|
|
|
Autobidetik at jada, Ozaeta norabidea hartu, ezkerrera, eta laster (Maturanara iritsi baino pixka bat lehenago) Garaioko Parkean barneratzen den bidea ikusiko dugu, kartel marroi batek seinalatua. Izena eman dion antzinako herria
|
zegoen
lekuan kokatua, 120 hektareako penintsulatxo batean, edonolako zerbitzuz hornitutako parke hau dago, egunpasa burutzeko eremu bikaina. Fauna eta flora interesgarria biltzen duen aisialdi eremu honetan, jende gehien erakartzen dutenak hondartza artifizialak (lakua bezain beste) eta zelai zabalak dira, eguzkia hartzeko aproposak.
|
|
|
Estatu Nazioaren kontrako borroka mundu osora zabaldu da, eta Estatua Hizkuntza Nazioaren eredua finkatuta
|
zegoen
lekuetan, askapen mugimendu zahar berriaksortu dira. Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausialdiarenoinarrian dugu; Jugoslaviako herrietan gauzatutako gerrak; Txetxeniako lehen etabigarren gerra; Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika, eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia; Saharatik hegoaldera kontinente osoa iraultzenduten 30 gerra inguru daude Afrikan; dozenaka herriren matxinada Asia osoanzehar; Amerikako indigenen esnatze prozesua.
|
|
|
pertsonarennazionalitateari lotutakoak. Ordukoak bidaiaria
|
zegoen
lekuari lotutakoak ziren.Estatu batetik bestera joatean, pasaporte berria eskuratu beharra zegoen, tokian tokiko autoritateak jaulkitako eta bermatutako dokumentua, beraz5 Gaur egun ezagutzen dugun pasaportea, ordea, norbanakoari lotua eta bidaitzeko eskumena ematenduen dokumentua izateaz gain, nazionalitatea bermatzen duen dokumentua da.
|
|
|
Artadi hau berezia da gure lurraldean, angio itxura duen bakarrenetakoa baita. Arte zaharrak nahiko sakabanatuta
|
dauden
lekuetan, ohianpea ganaduak ustiatzen dituen larreez estalita dago. Artadiaren gainetik
|
|
|
Gauza horietaz hizketan geundela, zaratak entzun genituen gure atzean, eta nire aterpetxeko jendea (nirekin parrandan irten zena) oihuka eta arramaka. Gu
|
geunden
lekutik besoak, hankak eta buruak ikusten ziren mugimenduan, zirimola itzela sortuz. Segundo batzuk behar izan nituen erreakzionatzeko, ez bainuen ulertzen zer gertatzen zen (beharbada, eta ez da broma, edan nuen guztiagatik), eta zurrunbilo hartara hurbildu nintzenerako denboratxoa zeraman bertan Duncanek, borrokan zebiltzanak banatzeko ahaleginetan.
|
|
|
Ez nekien zer erran, hain
|
nengoen
leku hartan deslekuan.
|
|
|
" Jauna: nik ez dakit non dagoen egia, jaun Marcelek ote zuen edo osaba Joanikotek ote duen, edo aita Bartolomek, baina badakizu
|
dagoen
lekurat eginen nukeela, baldin non dagoen baneki, eta, bitartean, egin bedi..."
|
|
|
Maiz adituko zenuen zuk ere, jaun André, ezen etorkizunaren beldurra dela gure anitz gaitzen iturri, eta gero eta sinetsiago nago ezen hala dela, batik bat etorkizun hori beltz azaltzen zaigunean. ...tiogu su imajinazinoari, eta, handik harat, imajinatzen dugularik ezen gaitz dena bi aldiz gaitzago izan daitekeela, hiru aldiz gaitzago eta ehun aldiz gaitzago, egiten dugularik hondar ale batetik mendi handi bat, eta ikusten dugularik, finean, geure burua urkabean, korapilo haietarik batetik dilindan, orduan, bada, larritzen, izutzen eta asaldatzen gara, zuri zena ere beltz dakusagu, bildots bat
|
zegoen
lekuan otso bat, egiten dugu geure baitan mila pentsu eta gogoeta, mila dorre eta gaztelu, eta halatan gaixotzen eta eritzen zaigu arima; eta, nola gorputza eta arima bat diren, gaixotzen eta eritzen zaigu, orobat, gorputza. Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza, behar baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago.
|
|
|
Aitzinetik ere debozione osoz adituak nituen Kyrie a eta Gloria, Credo a hasi zenean. Jarlekuetan ez
|
zegoen
lekurik, eta zutik nengoen harroin baten ondoan. Besoak uztarturik nituen, eta begiak hertsirik.
|
|
|
Eta, jardina
|
zegoen
lekuan, baratze bat lantzen hasi nintzen; eta, baratzeaz gain, sagasti zahar bat nuen; lizardi itzaltsu bat nuen, non udako egun beroetan atseden har bainezakeen; errota bat nuen, asto bat nuen, oilo batzuk nituen, eta errenta tipi bat nuen, aitzina egiteko, zeren amak eta biok hala erabaki baikenuen, gainerako ondasunak miserikordiazko obretarat uzten genituela.
|
|
|
Eta egin zuen urrats bat tigrea
|
zegoen
lekurat, egin zituen bi urrats, hiru urrats... paratu zen tigrearen baitarik hamar bat urratsetarat, eta erran zion:
|
|
|
Eta, akabatzeko, erran zioan: " Tratu honen sinadura harrian ere nahi nuke, eta, beraz, jauregia berreraikitzen duzunean, austriarren arrano inperiala nahi dut zure etxeko armarriaren parean... edo gainean, hobeki", eta aitona Nikolasek hatzaz goiti seinalatu zuen, non baitzegoen,
|
geunden
lekutik ikusten ez genuen arren, zorioneko arranoa, goiko terrazaren ertzean, jauregiko aitzin paretako erlaitzaren gainean.
|
|
|
Eta non dituk frogak, erraiteko ezen inguruko jende guz tiaren sinestea superstizionea dela...? —galdetu zion aitak— Zeren hik deabruzko herensugea
|
zegoen
lekurat eraman dituk, frogatzeko ezen Pagabason ez herensugerik ez deabrurik zegoela; aitzitik, haiek mila ikusi ditiztek...
|
|
|
Eta orduan gauzak ez dira diren bezala, baina beldurrak manatzen eta agintzen duen bezala. Eta, nola beldurrak kontzientzian ahalkea eragiten baitigu, zeren bertzeen aitzinean gizon agertu nahi baikenuke, eta beldurrak, ordea, gixon egiten gaitu, hala, ez ote ditugu inurriak
|
dauden
lekuan hartzak eta otsoak asmatzen, edo deabruak eta spiritu gaizkileak txakurrak dauden lekuan, ahalkearen estaltzeko. Zeren, beldurraren eta ahalkearen aitzinean eta bertze jendeen aitzinean, etsai handiak justifika baikaitzake; eta hala eta halatan, benetako etsaia baino etsaiagoa den bertze etsai bat sortzen eta asmatzen dugula —gezurrezkoa, beti ere—, ez ote gaitu fikzioak meneratzen, finean?
|
|
|
Eta orduan gauzak ez dira diren bezala, baina beldurrak manatzen eta agintzen duen bezala. Eta, nola beldurrak kontzientzian ahalkea eragiten baitigu, zeren bertzeen aitzinean gizon agertu nahi baikenuke, eta beldurrak, ordea, gixon egiten gaitu, hala, ez ote ditugu inurriak dauden lekuan hartzak eta otsoak asmatzen, edo deabruak eta spiritu gaizkileak txakurrak
|
dauden
lekuan, ahalkearen estaltzeko. Zeren, beldurraren eta ahalkearen aitzinean eta bertze jendeen aitzinean, etsai handiak justifika baikaitzake; eta hala eta halatan, benetako etsaia baino etsaiagoa den bertze etsai bat sortzen eta asmatzen dugula —gezurrezkoa, beti ere—, ez ote gaitu fikzioak meneratzen, finean?
|
|
|
Oraingo aldian bai, ahoa ireki nuen, oker aditua zuritzeko asmoz, baina emaztekiak bertzela ulertu zuen nire keinua, haserrea ikusiz argitu nahia baizik ez
|
zegoen
lekuan.
|
|
|
Zu beti
|
zaude
leku guztietan, madarikatua!
|
|
|
Exageratzeko beldurrik gabe, esan daiteke egun orain dela hogei edo hogeita hamar urte ezagutzen genuena baino askoz ere gehiago dakigula Zirkuluaren ikusmoldearen inguruan. Dagoeneko ez
|
dago
lekurik aitzakientzat, lehen onartuak izan ziren positibismo logikoaren estereotipo primitiboak ezin dira onartu. Gaur egun gaiari buruzko artikulu eta liburuen kopurua ia zenbatezina baita.
|
|
|
Carabanchelgo hirugarren galerian sartu ninduten, presorik konfliktiboenak
|
zeuden
lekuan. Hantxe geunden gu, euskal preso politikoak.
|
|
|
hanketan, sabelean, saihetsean sartzen... Ping ponga eta horrelakoak
|
zeuden
lekura ihes egitea lortu zuen mutilak nola edo hala, baina berehala agertu zen atzera patiora, galdu ordean, norabait ihesi beharrean. Hantxe, patio erdian errematatu zuten labankadez!
|
|
|
|
Zauden
lekuan zaudela, egoerarik izorranteenean ere, lagunartean baldin bazaude beti aurkitzen duzu espazio kutunen bat, etsaiak zapartatu ezin dizun gunetxo bat. Horietako bat, txikitandiko nire musika zaletasunaren asegarri, kantu gregorianoa izaten zen.
|
|
|
Munduan ibilia da Antxon, baina, dioenez, ez dauka urrunera joateko gogo berezirik. Aralar aldera edo horrelako lekuren batera joan nahiko luke kartzelatik irtendakoan, bakardade apur baten bila, zaratarik ez
|
dagoen
lekuren batera. Zarataren erasoa amorragarri egiten zaio.
|
|
|
Abioien zarata entzun genuen, eta bonbaren leherketa segidan, ezertaz ohartzerako.
|
Geunden
lekuetatik jaurti egin gintuen bonbaren eztandak, gertu gertuan erori baitzitzaigun. Lurretik zorabiatuta jaiki nintzen, belarrian eztandak eragindako txistuarekin, iiinnn, luzaroan iraun zidan txistu harekin.
|
|
|
Kartzela aldaketek amorrua, deserosotasuna eta tristura eragiten dizkigute presooi.
|
Zauden
lekura ohituta zaude nola edo hala, kartzelara egundo ohitzen ez zaren arren; espetxean egindako lagunekin sortua duzu halako harreman berezia, lotura estua, anaia edo neba bilakatzen zaituena. Beraz, bat batean eten eta zapuztu egingo dizute espazioa.
|
|
|
Hala ere, Menier sindromeak tarteka ematen dizkion larrialdiei die beldur handiagoa hotzari, hernia lunbarrari eta antzeko min guztiei baino; hutsaren hurrengoak omen dira Menier larrialdien aldean.
|
Dagoen
lekuan dagoela, aulkian eserita edo ohean etzanda, oreka galarazten dio sindromearen larrialdiak. Oka hasten omen da, izerditan, inon ezin egonik.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon behar nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean egon, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez
|
dagokion
lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes. Ibiltzea bilatzea duk, eta bila dabilenari ezin zaiok aurkitu ez duena ez edukitzeagatik errietarik egin.
|
|
|
Erredakzioko lagunez oroitu nintzen. Han izango ziren, ez oso urruti gu
|
geunden
lekutik, 32 bat kilometrora, aterpean, mundu osoko albisteak eta argazkiak jasotzen, gai interesgarriei buruzko informazioa eta iritziak biltzen, jakitun eta adituen ahotik eta eskutik. Ez zekiten, ordea, Lauaxeta auto stop egiten ari zela, euripean, Goizuetatik Hernanira joateko.
|
|
|
Kontxako badia inguratzen zuen errepidetik polizia auto batzuen uluak heldu ziren gu
|
geunden
lekuraino. Haien argi urdin birakariak ere ikusi ahal izan zituen Lauaxetak, Kontxako badia ondoko errepidean San Martin kalerantz ziztu bizian.
|
|
|
Borroka galduetatik gatoz dik izenburu Urtzi Urrutikoetxea poeta gaztearen lehen liburuak. 60 urte, beraz, gutxi gorabehera lehen zeundeten, lehen
|
geunden
lekura heltzeko.
|
|
2001
|
|
|
Gaur egungo findegia
|
dagoen
leku berean kokatuko den proiektu honen eraikuntzan 2.500 langile arituko dira, 2004 urtera bitartean. Eraikitze lanak bukatu ondoren, 120 pertsona ingururi emango dio lana zuzenean, eta zeharka eragingo duen lanak beste 500 lanpostu inguru sor ditzake.
|
|
|
Nolanahi ere aurten hasiko dira 2010 urtera begira egingo diren plan eolikoak taxutzen. 2001 urtearen lehen egunetan entzun zenez, Bizkaian parke eolikoak zabaltzea baimentzeko dekretu bati azken ukituak ematen ari da Eusko Jaurlaritza eta lehendik aurreikusita ez
|
zeuden
lekuetan baimentzekotan dabiltza. Ekologistek legearen aurkakotzat jo zuten prozedura, Sektorekako Lurralde Planaren aurkakoa zelako.
|
|
|
TORTURAREN Aurkako Taldeak (TAT) 2000.eko torturaren txostena aurkeztu berri du eta praktika hau Euskal Herritik desagertarazteko zortzi neurri hartzea proposatu du: ...hiru, atxiloketa luzatzeko aukera ezabatzea; lau, konfiantzazko mediku batek atxilotua miatu dezala; bost, torturatzaileak benetan ikertuak eta zigortuak izan daitezela; sei, torturapean lortutako adierazpenak biogabetzea; zazpi, polizi egoitzetan atxilotua bideoz kontrolatua izan dadila; zortzi, epaile bat, epaitegiko idazkari bat eta mediku batez osatutako batzorde batek atxilotua inkomunikatua
|
dagoen
lekuan bisitatzea. TATek aurkeztutako liburuan 2000 urtean tortura eta tratu txarrak jaso dituzten 77 atxilotuen testigantza jasotzen da.
|
|
|
KULTURA Garaikidearen Nazioarteko Zentroa eraikiko da Donostian lau edo bost urteren buruan. Zentro hori Tabacalera
|
zegoen
lekuan ezarriko da seguruaski. Honen ondorioz San Telmo museoko proiektua berrikusi egingo dute.
|
|
|
Baina 99ko abenduan 180 graduko bira eman zen, eta
|
gauden
lekuan gaude. Entzun izan denez, honelako analisi batetik abiatu zen ENAM orduan:
|
|
|
Joan den urtea geroztik, planktonaren kontzentrazioari buruzko mapak ere igortzen dira, eta horrek erraztu egiten du harrapaketa lortzeko aukera dagoen ingurunearen mugak ezagutzea. Azken bi urte hauetan horrelako metodoak erabiltzen saiatu dira baxurako arrantza ontziak arraina
|
dagoen
lekura hurbiltzen ahalegintzeko.
|
|
|
ARGIA LORTZEKO PLAKA FOTOVOLTAIKOAK. Eguzki instalazio fotovoltaikoak oso egokiak dira sare elektrikoa urrun
|
dagoen
lekuetarako. Pasaiako portuan badira hainbat adibide.
|
|
|
Lehia
|
dagoen
lekuan postura egiten da eskuarki. Jose Ramon eta Antonioren esanera, 5.000 pezeta jokatuagatik ez da ezer aldatzen.
|
|
|
Hori hauteskunde garaiko kontua da eta guk ez diogu muzin egiten inongo jokabideri, gutxienez helburua zein den oso argi badugu. Eta Nafarroan, UPNren gobernuari alternatiba serio bat egin eta
|
dagoen
lekutik kentzea da helburua. Horretarako baldintzak sortzen saiatuko gara, eta dagoeneko baldintza batzuk egon badaude.
|
|
|
EUSKAL Herriak
|
dagokion
lekua har dezan, burujabetza prozesu bat bultzatu behar dela azpimarratu zuen ELAk bere 90 urteurrena ospatzeko Bilboko Euskalduna jauregian iragan larunbatean egindako ekitaldian. Gernikako Estatutua hilda dagoela eta gainditu behar dela berretsi zuen ELAk, 97an Gernikan barreiatu zuen bezala.
|
|
|
Objektuez inguraturiko mundu honetan, objektuekiko gure erlazioaren bidez definituko gara. Ortegak nobelari buruz zituen ideiak errepikatuz, esan dezagun objektuak
|
dauden
lekuan, beraiei buruz hitz egitea alferrikakoa dela.
|
|
|
alojamendua bidaian sartzen baldin bada, kokapena, kategoria, ezaugarriak, homologazio eta sailkapen turistikoak (horrelakorik
|
dagoen
lekuan) eta emango den jatordu kopurua.
|
|
|
Parkerik gehienetan ez da segurtasun akats asko batera aurkitu, baina egia da, bestalde, akatsik gehienak oso erraz saihets daitezkeela, azpiegituren mantentze lana egoki egiten ez delako edo langileek arriskua
|
dagoen
lekuan arriskurik ikusten ez delako; eta horretarako ez dago aitzakiarik.
|
|
|
Hitz xumeetan, aberastasunean (ongizatean) eta aberastasunik ezean laburtzen da bizitza: gure herrialdeetara aberastasuna iristen ez bada (oso luze joko luke egoera horren zergatiak aztertzeak),
|
dagoen
lekura joan dugu aberastasun bila.
|
|
|
Animalia kobazulo batera ailegatu arte ez zen gelditu. Lurperaturik
|
zegoen
lekuan, Clavijo ko monasterioa eraiki zen.
|
|
|
izeneko teknika moduko prozedura azaldu zuen jadanik. Espartako kulturan ez
|
zegoen
leku handirik perfumeekin ibiltzeko, baina aipatzekoa da gimnasioetan gizonek olioa erabiltzearen kontra Socrates ek (K. a. 469) izan zuen jarrera.
|
|
|
Izozki postreen kasuan, Espainiako erabilerak emandako izena erabiltzen da, edo elikagaiaren deskribapen zehatza egiten da, erosleak haren izaera ezagutu eta beste produktu batzuetatik bereizteko. Solteko izozkiak saltzen dituzten establezimenduek, bai eta izozkiak egiten eta saltzen dituzten makinek ere, merkaturatzen dituzten izozkien salmenta izenak adierazi dituzte, edo informazio hori produktutik hurbil
|
dagoen
leku ikusgarri batean jarri. Izozkien formula kualitatiboa kontsumitzailearen eskura egon da.
|
|
|
Hesteetan egon ohi diren bakterio batzuk gai dira sintetizatzeko. Hala ere, bitaminei ahalik eta probetxu gutxien ateratzen zaie, sintesia xurgapen fisiologikoko lekutik oso urrun
|
dauden
lekuetan gertatzen baita, eta horrek kimasi guztia gorozkiek kanporatzen baitute. Hori dela eta, B12 bitamina nahitaez elikagaiek eman behar dute.
|
|
|
Beú edukitzen nuen norbait nire magalean jezarrita, beren bizitzako momentuetan parte hartzeko baimena ematen zidatelarik. Ni
|
nagoen
leku honetatik, inguratzen nauen gizarteaz asko ikasi dut, inguratu nauen pertsona mota guztiei esker. Orain, ordea, bakardadearen hotza arnasten dut, eta ez da udan bezala, erabat ezberdina da, orain baliogabe sentitzen naiz, eta udaberriaren zain nago berriro, biziak jarraitzen duela frogatu nahi dut.
|
|
|
Denborak emaniko ikuspegitik, batez ere sormenari loturik, gogo auto antolatzaile etaauto eraikitzaile batetik abiatutako talde baten modura ulertzendugu Matadeixe. Proiektu burujabe eta sostengarri gisaber eraikitzen, ber osatzen, ber asmatzen ari den esperientziaamaigabe gisa ikusten dugu Matadero Ekintzak taldea. Nahiz eta etorkizunerako gure herrian dugun Proiektu Urbanistiko ilun horretan ez
|
egon
lekurik Matadeixeren modukoespazioentzat (Matadeixeren gainetik pasako den zubia), gukegunerokoan jarraituko dugu; gurea dena defendatzen etaMatadero Ekintzaken izaera lantzen. 2 Nola banatzen dituzue eginkizunak. Zein da Matadeixeren egituraketa? Matadeixen erabiltzaile garenok, talde nahiz banakoak, eraikinaren kudeaketa zein hobekuntzan, nahiz ekintzak burutzeanpartaide zuzen gara, astean behin (hala komeni ezkero, edotabeste maiztasun batez, hobeto iritziz gero) egiten dugunasanblada edo bilera horretarako bide hartuta.
|
|
|
Hor dagoela pentsatze hutsak lasaitu egiten nau. Uste dut nukeela bizi alde guztietatik lurrez inguratuta, puntu batean ez mendi, ez etxebizitza, ez ezer ez
|
dagoen
leku bat dagoela jakin gabe. Ihesbiderik gabe.
|
|
|
Beste metro mordoska bat egin du Tasiok, Arantxa beragandik ari dela ihesi konturatu den arte.
|
Dagoen
lekuan geratu da orduan. Kieto.
|
|
|
Aurki, azken urte hauetan herriak izan duen hazkunde ikaragarriaz hitz egiten hasi dira. Nola lehen soroak baino ez
|
zeuden
lekuan hamar urte eskasetan etxeak eta etxeak eraiki dituzten. Niri pena handia ematen dit, aitortu du Armendarizen amak, guk bestela ezagutu genuelako, trenbidetik aurrera dena baserriak zirenean.
|
|
|
|
Dagoen
lekuraino eraman diot kopa dotorean zerbitzaturiko edaria. Mahaian oso tente eserita dago.
|
|
|
Ez dugu ikuskizunean gehiago pentsatzeko betarik izan ordea. Jaitsi eta ertzain batek zauritua
|
zegoen
lekura zuzendu gaitu. Gidariaren eserlekuan harrapaturik zegoen berau.
|
|
|
Txikitan eskolan egon nintzen eta gaztetan gerran. Baina gerra ez zen
|
egoteko
leku ona, jendea bat batean hiltzen zelako. Horregatik itzuli nintzen, aroztegian hasteko.
|
|
|
Eta orduan Jainkoa erabiltzen zuen une batez buruan, kristaua, eta bestelako Jainko batzuk ere bai, ezezagunagoak, kolorido handikoak beti ere. Gero Jainkoak mundutik erretiratzeko aproba egiten zuen; baina berehala jartzen zituen berriro
|
zeuden
lekuan eta berriro kendu eta berriro jarri. Marcos demiurgo.
|
|
|
Gogoaren aldea, ostera, bizimodu ezkutu, oroitzapenez eta barru zurrumurruz betea da, izan daitezkeen, edo izan litezkeen, edo izan zitezkeen, nahi eta minez gainezka. Eta errealitatearen eta gogoaren artean zalantzan bizi gara beti, nahinora alde eginarazten digun geratzeko beharrarekin, eta
|
gauden
lekuan geldirik egonarazten digun alde egiteko premia larriarekin.
|
|
|
‘Nahiago dut bera
|
dagoen
lekuan geratu.’
|
|
|
Izotz zintzilikarioak moldatuko dira lehen itoginak
|
zeuden
lekuetan. Eta ura egiteko apurtuko dituzue batzuetan.
|
|
|
Autoa
|
dagoen
lekuan utzi eta plazako kafetegira hurbiltzen dira. Itzaletan eseri, sonbrilla txuri urdin baten pean, eta bi patxaran eskatzen dituzte, izotzarekin.
|
|
|
Oharra jarrita dago. Ez da bereziki ikusgarria, ez da bereziki deigarria, baina
|
dagokion
lekuan ipinita dago. Behar direnak adierazten ditu, txukun, zuhur, hoztasun apur batez.
|
|
|
Txomin txiki korrika abiatu zen aitarengana, baino aitak ez zion jaramonik egin. Maritxu aleak
|
egondako
lekura begira gelditu zen, zerbaitek tira egingo balio bezala. Bi pauso, eta eskuan hartu zuen:
|
|
|
Batasunera bidean, gutxietsi dituzte Bizkaian Euskal Herri osoko ditu (z) eta bere kideak," giputzak direlako". Euskaldun guztion aho lumetan aspaldidanik dabilen osasunaren gaineanen ordez, ezin barkatuzko erdalkeria zelakoan (hamar egunen buruan, hilabete barru eta horien gisako beste zenbait esaera ere ez bagenerabiltza bezala), barregarrizko edo negargarrizko tzaz agertu da, atzizki jator bat
|
dagokion
lekutik atereaz. Eta horrelaxe ordu luzeetan etengabe aipa daitezkeen beste hamaika eta hamaika.
|
|
|
Hizkuntzara bihurtzen garelarik, orduko dolu eta kexakizunak ukitu nahi nituzke gaingiroki, nik ere neure ahoan, esan dudanez, izan ditudanak. Hitzen kontuari,
|
nagoen
lekuan ari naizelarik, lotu na  tzaio zor dudan legez.
|
|
|
Maiz asko aipatzen digute euskarak aurrekoen ahoan eta lumetan hartu zuen igurtzia, gantzua, arnasa eta lurrina. Ba, igurtzi eta gainerako horiek nahiago ditugu bilatu
|
dauden
lekuan, gerok geure burutik sortu baino. Berez behar lurrinontzitarako jaioa.
|
|
|
Zeruetaraino goretsi behar ez badugu ere, ez da, bada, Etxepare,
|
dagokion
lekuan daukagula, euskaldun garen aldetik diogun zorra nahiz gogotik aldendu, gutxiets genezakeen olerkaria. Poeta gazte baten, maiz zaharragoak gogor hartzen dituen baten, hitzak aldatuko ditut hona, Ibon Sarasolarenak, Jakinen (24, 1967, 13 or.):
|
|
|
Diruz eta kemenez Bizkaia bada ere bihotz horren bihotz, ez zaio beste hainbeste gertatzen hizkuntza aldetik. Osorik euskaldun ez delako (Bilbo euskaldun baino erdaldunago delako duela berrehunen bat urte), bazter euskalkia delako bertakoa eta Bilbok kultura gaietan, euskaldun guztion ezerezaren neurrian ere, ez duelako berez
|
zegokion
lekurik hartu. Zergatik, beste batean aztertu, Pelay Orozkok inoiz egin duen galdera hutsaletan ez baitut gelditu nahi.
|
|
|
Ez
|
dagokio
lekuari, eta ez dihoakit niri, zein den zein baino goiztiarrago erabakitzea. Aurrean erakusten dituzten urteak fidagarri badira," Doña MarÃa Vicenta" rena" euscaldun emacume bat" ena baino zaharragoa da bi urtez.
|
|
|
Zeruko Jauna
|
dago
leku guztian
|
|
|
Indartsuen alde jaiki zitekeen, noski, indartsuen eskaintzak tentagarriago baitira beti; inoiz baino areago egungo egunean, eta inorentzat baino gehiago plazagizonarentzat.
|
Dagoen
lekuan dago, ordea, hor aldamenean sumatzen dituelako lerro lerro lehen eta orain herri hau, dena den, gatzatu dutenen andana luze mutuak. Eta, horiez gainera, List der Vernunft delakoak engainaturik kondairan barrena gailendu diren ikasiago, landuago eta ausartago bakanak.
|
|
|
Euskarari buruzko historia sozialaren tesi nagusia ezagutzen dugu: historiak justizia egin dio euskarari, eta egun
|
dagokion
lekuan dago egon. Gaztelaniaz esan ohi den bezala, hizkuntzen arteko paperak banatuta daude.
|
|
|
ura eri artean bailitzan eskapatzen zait. Eraman nazazu
|
zauden
leku horretara!
|
|
|
Louis korrika atera zen gure gordelekutik. Zalapartaka eta espantuka beraiek
|
zeuden
lekura jo zuen zuzen zuzenean. Hasiera batean, ikarak eta tentsioak eragindako erreakziotzat jo nuen.
|
|
|
Bere bisaje desitxuratuak halaxe erakusten baitzuen. Lasterkari eman genion, kotxea
|
zegoen
lekutik bestaldera hain justu ere. Kotxekoak, ordea, berehala ohartu ziren gure jokaeraz eta, maniobra zalapartatsua eginez, bira egin eta gure atzetik abiatu ziren habaila handiz.
|
|
2002
|
|
|
Lanetik ere Maiordomoari agindu diezaiokegu halako ordu bitartean berogailua jartzeko, labea pizteko, leihoak ixteko... edozer. Oporretara doazenek,
|
dauden
lekuan daudela lorategia ureztatzeko agindu dezakete, eta gauero ordu jakinean telebista eta argiak pizteko programatu ere bai, lapurrek etxean norbait badela pentsa dezaten.
|
|
|
Belaze atseginetan barna, bide garbitik, ordekan segitu dugu Elorrietako leporantz (830 metro), hainbat harrespila eta trikuharri bat
|
dauden
lekua. Baigorri aldetik datorren pista baten bihurgunea dago hemen, eta mugarri bat, Erratzu eta Bankaren muga baita.
|
|
|
Horixe salatu du Francisco Corretjek, hots, Setemek koordinatzen duen" Ropa Limpia" kanpainaren arduradunak: " Nike eta Adidas enpresek produzitzen duten herrialdeetako sindikatuek esaten digute kode etikoak itzuli ere egin gabe eta fabrikan jendaurrean jarri gabe
|
daudela
leku askotan, eta, horrenbestez, langileek ez dutela beren eskubideen berri".
|
|
|
Eta inor topatu ezin duenak goizeko seietan zabalik geratzen den azken diskotekan egingo ditu ahaleginak... Gustu guztietarako bikoteak
|
daude
leku guztietan. Normala da.
|
|
|
Bigarren trikuharriaren bila abiatu gara. Seinalea
|
zegoen
lekuraino etorritako bide beretik, eta hortik aurrera, beste lepo zabal bateraino (903 metro). Lepotik gertu, piska bat aurrerago, aurkitzen da Mintegitxuta trikuharria, hau ere hesiak babestuta eta azalpenetarako panel batek lagunduta.
|
|
|
Larrun oso gertu ikusten dugu gure aurrean, iparraldean.
|
Gauden
lekua eta bere artean, Lizuniaga dugu, oinen azpian. Kontrako aldera, Atxuria.
|
|
|
Asuni, ostatuz
|
nengoen
lekuaren izenik eman ez banio, txotxongilo honek! Txitean pitean telefonoz deika zorarazi behar ninduen.
|
|
|
Gizon zintzoa bera. Geroago... ba dot nik hor neure laguntzar bat," bankeru" deritxaguna, kontuginen artez dakiana,
|
dagoan
lekuan dagoalako. Haxe izango litzateke maixu egokia.
|
|
|
Ama semeak hurreratu jakozan, ohi ez lako muxin bihotz erdiragarriak egiten ebazala konturaturik. Sistorrak
|
egozan
lekutik aldendu egin zan, eta intziriak eten barik, begirakune ilun ete saminezkoak egin jabeei.
|
|
|
" Gaur, parkaziñoko sermoia. Gaur, sermotara juan barik be, bayakijuaguk zer esango dauan." Eta ori esan ezkero, nasai eta barrua artetsu ta kezka aundi barik dabela,
|
dagozan
lekuan bertan" erria manda" egingo dabe Etxe Aundira juan barik, azpijan atrapau eztayazan...
|
|
|
Izokinaren arrantza tradizio eta dirubide dute han. Nekazaritza giroan, baimenduta
|
dagoen
lekuetan, osagarri izaten dira maiz piszifaktoriak eta arrantza. Gainera, Sand etik hurbil, izokinaren safaria asmatu dute.
|
|
|
Abeltzainek esango ligukete planteamendu horrek haragiaren prezioa garestitzea eta ganadua edozein lurraldetan hazi ezina ekarriko lukeela, belar berdea
|
dagoen
lekuan baino ezin izango bailirateke hazi, hau da, euri ugari egiten duen lekuan.
|
|
|
Ni ez naiz mugitu. Lehen
|
nengoen
lekuan nago. Ez al nauzu ikusten, bada?
|
|
|
Baina orduan, pentsamendu horiek buruan biraka eta hegan ari zela,
|
zegoen
lekutik bertatik behera begiratu eta Lurra ikusi zuen. Han zeuden itsasoak eta aintzirak, ibaien zilarrezko bideak eta azukrezko mendi elurtuak, zelaien landa zabalak, oihanen eta basoen orban ilunak eta hiriko marmol zuriak, denak begi bistan; eta ilartargiaren errainupean ilargia bera baino dotoreagoa iruditu zitzaion Lurra bera, edozein izar baino distiratsuagoa eta ederragoa.
|
|
|
|
Zegoen
lekutik jaitsi gabe, Serifos uhartera abiatzea erabaki zuen Pertseok, ahalik eta azkarren eta ahalik eta zuzenen, Medusaren burua Polidektesi eskaintzeko eta bere eginkizunari amaiera emateko.
|
|
|
Ikatz begetala egiteko beharrezkoa den egurra erruz edukitzeak, burdin meategiak egoteak, behar den energia mekanikoa emateko ur laster ugariegoteak eta produkziorako bestelako alternatibak bilatzera bultzatzen zuen nekazaritzaren pobreziak, horiek guztiek burdinolak ezartzea sustatu zuten. Instalaziotxikiak ziren, langile gutxi batzuekin eta lurraldean oso banatuak, betiere mugimendurako behar ziren ur lasterrak
|
zeuden
lekuetan. Ikatza zenbateraino zen eskuragarria, horren araberako produkzioa eta tamaina zuten burdinolek.
|
|
|
Egoera horretan, edozein preziotan lorturiko etekinaren logikak eta garaihartako sentsibilitate sozialaren faltak, baliabideak xahutu ere egiten ziren, eskuragarri zeuden baliabideak izugarri suntsitzeko moduko hazkunde eredu batekarri zuten. Bestalde, horri gehitu behar zaizkio hondakin solido eta likidoak etagas hondakinak mugarik gabe isurtzeak naturan eragiten zituen ondorio negatiboak; ondorio horiek deigarriago suertatu ziren Bilboko ibaian, izugarri kontzentratu baitziren han; baina industria
|
zegoen
leku guztietan gertatu ziren.
|
|
|
Gonbaraziorako ikus, Txomin Agirren Garoa: . Sustrai txarrak edonun ta edonoiz eman dezake kimu berria, ta gizonak
|
dauden
leku danetan oidira gaiztakeriarako sustraiak. Eztet nai egiaren argitasuna estali:
|