|
2000
|
|
|
Izaera pazifista dauka, kontzientzi eragozleen mugimenduari lotua; intsumisioari. Ez du esan nahi Batzarren dauden gainontzekoak joera hauen aurkakoa direla, baina sozietatean txertatuta
|
dauden
sektore kristauek bere pisua dute. Batzarrek beste sentsibilitate bat du.
|
|
2001
|
|
|
Arazoa da gogoa ez dela nahikoa eta jendea lanean jartzeko eta lan hori produktiboa izateko, gauza asko aurrera eraman ahal izatea behar dela. Baina gaur egun, langabetuak ez ezik,
|
badago
sektore bat lan eginaz pobretzen ari dena, orain dela 50 urte bezala. Gaur egun badago sektore bat bederatzi eta hamar ordu lan egiten duena eta horrekin ez zaio nahiko egungo estatusari heltzeko.
|
|
|
Baina gaur egun, langabetuak ez ezik, badago sektore bat lan eginaz pobretzen ari dena, orain dela 50 urte bezala. Gaur egun
|
badago
sektore bat bederatzi eta hamar ordu lan egiten duena eta horrekin ez zaio nahiko egungo estatusari heltzeko. Sektore horietan badago aldatzeko gogoa eta gainera ikusten da egin diren adierazpen xumeetan:
|
|
|
Bitartean laguntza batzuk ematen dira eta orduan jendea lasaitu egiten da hein batean. Eskerrak oraindik haserre
|
dauden
sektore batzuk geratzen diren.
|
|
|
Euskal Herriko arrantzaren sektorea egunetik egunera ari da modernizatzen, eta aitortu beharra dago Gasteizko Administrazioa beti oso sentibera agertu dela sektore honekin, eta oso ahalegin handia egin duela arlo horretan. Orain, 2006 urtera bitartean, itsasontziak berritzeko plan batean murgildurik
|
dago
sektorea. Itsasontzien %40an izango du eragina, eta 60.000 milioi (2.400 milioi libera) pezetako kostua izango du.
|
|
|
Gaur egun iada ez
|
dago
sektore espezializaturik; komunikazio idatziarekin, irudiarekin eat hitzezkoarekin zerikusirik duen guztia enpresa handietan kontzentratu da eta enpresa horiek industria tradizionalarekin lotura handiagoa duten jarduerak batzen dizkiote irudiari, testuari eta soinuari, adibidez telefonia, elektrizitatea edo informatika eta, beraz, dena integratu egiten da azkenean.
|
|
2002
|
|
|
Industria horiek, lehentasunezko sektoreetan egonik eta, beraz, inputen horniduretan dirulaguntzak jasotzeko aukera edukita ere? zailtasunak aurkitu bazituzten, argi
|
dago
sektore estrategikoetan ez zeuden industriek zailtasun handiagoakizan zituztela.
|
|
|
Berregituraketa politika krisiak jota
|
zeuden
sektoreak onbideratzen saiatuzen. Politika hori, batez ere Madrilek burututako berregituraketa, oso desegokiaizan da.
|
|
|
Oinarrizko txekeoan sartzen dira pediatrarekin, neurologoarekin, oftalmologoarekin, zirujauarekin, endokrinologoarekin eta odontologoarekin egindako kontsultak, baita elektrokardiograma bat, odol analisia eta birikena ere, eta hamar urtetik gorako neskentzat, ginekologoarenera bisita bat egiten da. Aste honetan programaren hasieraz hitz egitean, Moskuko eta herrialdeko beste hiri batzuetako klinika eta ospitaleetako funtzionarioek ohartarazi zuten proiektua, aspalditik egiteke dagoena, porrot egiteko arriskua
|
dagoela
sektoreko arazo larriak konpontzen ez badira. Osasun sektoreko soldata txikiez gain, herrialde askotan pediatrak eta espezialistak falta dira, batez ere landa eremuetan, azken urteetan ez baitu funtzionatzen laguntza medikoko zentro espezializaturik.
|
|
|
Iazko urtea, ostera, 1990eko hamarkadan loratu eta txistu bizian goratu ziren puntocomenpresen gainbeherakadau rtea izango da Ekonomia Berria ren prehistorian zehar. Oraindik ere erdiminetan
|
dagoen
sektore honen ekile eta eragileak irrikaz daude zain noiz egoera berriro koskortuko eta 2004 aurrera (sasi?) adituek iragarritako aukera berria ren lur promestua agindu bezala helduko ote den. Baina zuhaitzek basoa ikusterik eragotzi ohi duten bezala, Informazio Gizartearen aitzakiaz komunikabideek eskaintzen duten durundiak ere gizarte berorren baitan gertatzen ari den musika isilarazten du.
|
|
2003
|
|
|
Hori horrela da izan, eta, horregatik, egoera hain larria delako, argi gorri guztiak piztuta
|
daude
sektore horri dagokionez. Alde horretatik, Andoaingo istripua gertatu eta gero, Eusko Jaurlaritzak, esaterako, adierazi zuen eraikuntzaren sektoreko Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako enpresa guztiak txertatuko dituela Osalan erakundearen Arrisku Laboralak Prebenitzeko Planaren barruan.
|
|
|
Horrenbestez, beste lokomotora bat asmatu beharra dago, edo bestela dagoena ondo begiratu ea zertan huts egiten duen aztertu. Baina, oro har, argi
|
dago
sektoreko jende askorentzat lokomotora baino gehiago askotan traba bat izan dela ETB. (...) Hemen zinema ez egitearen arrazoiak asko dira:
|
|
|
denboraren ardatzarekiko pertsonak duen orientazioa, oroimena, mintzairaren jarioa eta kontrol motorea dira aztertutako parametroak, bestelako abstrakzio mekanismo batzuekin batera. Diagnostiko goiztiarrak abantaila handiak ekartzen ditu arazo honetan inplikatuak
|
dauden
sektoreentzat: horrela, gaixoa oraindik ez badago jubilatua, bere lan egoera planifika dezake; familiartekoak ere, berandu baino lehen eman dizkioten zainketak eta ardurak planifikatzen has daitezke; eta gaur egungo botikek gaitzaren aurrerapena moteldu egiten dutenez, interesatzen dena da gaixoari botika horiek ahalik eta lehenbailehen ematea.
|
|
|
Azpiegituren alorrera mugatuz2, ikus dezagun kasu honetan ere antzekoargudioak mahaigaineratzen dituztela ekimen pribatuaren alderako aldaketa horiazaltzeko: azpiegituren ustiapenean eragile pribatuek publikoek baino emaitza hobeak lor ditzaketela, lan eta industri harremanei dagokienez, malguagoak izandaitezkeenez baliabideak (eskulana, kasu) modu produktiboagoan erabil ditzaketelako; edota batzuetan enpresa pribatuak ez
|
daudelako
sektore publikoa bezainlotuta proiektu jakin bateko faseen sekuentziari (planifikazioa, diseinua, eraikuntzaeta kudeaketa) eta malgutasun horrek epeak denbora laburragoan lortzea ahalbidetzen die.
|
|
|
Kontsumitzaileek gero eta informazio hobea eskatzen dutenez kontsumitzen dituzten elikagaiei buruz, zentzuzkoa dirudi bilgarriek dituzten mantenugaien propietate sendagarriak edo osasunarekin zerikusia dutenak aurkitzea. Hala ere, gaur egun ez
|
dago
sektore hori arautzen duen Europako legerik. Ameriketako Estatu Batuetan, 1990ean elikagaien etiketei eta nutrizio hezkuntzari buruzko legeak sartu zirenean, osasunari lotutako berariazko propietateen aipamena baimendu zen, eta oso araudi zorrotza aplikatzen da.
|
|
|
Lehen azterketa orokor hori egin ondoren, Hernandezen taldeak aztertuko du zer eragin izango duen etorkizuneko emisio merkatuak inplikatutako sektore nagusietan; besteak beste, eraikuntzan, petrolioan eta paperean. “Kuotak betetzera behartuta
|
dauden
sektore horiek ez dute berdin jokatzen, eta zementuarena da ondoen eboluzionatzen ari dena”, esan zuen ikertzaileak.
|
|
2004
|
|
|
EAJ zentralitate politikoan kokatua dagoenez, bere ezkerrera
|
dauden
sektore abertzale batzuek ez dute sinesten bere eraikuntza nazionalean. Konstituzionalistek, berriz, nazio kontzeptua errefusatzen dute.
|
|
|
Ez dakigu PSNko Chivitek zein jarrera hartuko duen. Lizarberen ildoa segitzen badu »UPNz at
|
dauden
sektoreekin batera; gehiengoa» PSN bake prozesuan laguntzeko prest azaldu zaigu.
|
|
|
Horrekin aurre egin nahi zion kaleetan euskaltasunaren eta nazionalismoaren aldeko giro horri. Uste dut eraso horrek eragina izan zuela PSOEren baitan
|
zeuden
sektore beldurtiengan. Horiek hasi ziren kontuan hartzen errentagarriagoa izan zitekeela diskurtso navarrista, euskal nazionalismoaren aurkakoa hain zuzen ere.
|
|
2005
|
|
|
\ Euskal biztanleek uste dute inmigrazioak kaltetu ditzakeela dagoeneko prekarizatuak
|
dauden
sektoreak, baina, aldi berean, baieztatzen dute ezen inmigranteak funtzionalak direla ekonomikoki nahiz laboralki, Euskal Herriko arlo ekonomiko horietan detektatzen diren beharrei buruz.
|
|
|
Geografikoki Nafarroaren erdiak baino gehiagok ezin du eredua aukeratu. Kanpo geratzen dira ekonomikoki okerren dauden eta kulturalki mugatuen
|
dauden
sektore sozialak. Baldintza hauek emaitzak baldintzatzen dituzte.
|
|
|
Txostenen arabera, ezkertiar eta abertzaleen batasuna Batasunaren inguruan egituratu behar da. Ez dirudi halako planteamenduekin Batasunan ez
|
dauden
sektore ezkertiar eta abertzaleak erakartzea samurra izango denik: AB, Aralar, Zutik, Batzarre, ELAko jendea...
|
|
|
Egoera honek, hau da, batetik, hiritarrek oro har emakumeek planteatutakoberdintasun eskubidearen aldeko aldarriarekiko zuten funts ezaren ideiak; bestetik, bi udaletako agintarien jarrera interesatuak, eta azkenik, oro har sentitutako babesgabeziak, bide judizialaren aterpea bilatu nahi izatea eragin zuten. Gainera, emakumeen parte hartzearen aurka
|
zegoen
sektorearen zati handi batek epaileen erabakiaberen aldekoa izango zelako uste osoa zuen eta epaileek erabakitakoa errespetatzeko asmoa adierazi zuen.
|
|
|
Lidergo aldaketak gertatzen dira, eta erakundean
|
dauden
sektoreen etataldeen indarrak orekatzen dira.
|
|
|
EAEn, KZgune izenekoak (kz Konekta Zaitez enpresatik dator, konekta zaitez euskaraz eta gune esan nahi du zentroa) 2001 urteaz geroztik existitzen dira, Euskadi Informazioaren Gizartean Planaren barruan. Sustatzaileek ziurtatzen dute teknologia berrietatik urrunen
|
dauden
sektoreetan jarriko dutela arreta, hala nola etxekoandreetan, etorkinetan, langabetuetan edo erretiratuetan. Erakundeak darabiltzan datuen arabera, une honetan 190.000 pertsona daude erregistratuta KZgunen eta 274 zentro daude zabalik 249 euskal udalerritan.
|
|
|
Nor bere kasara ari da, nor bere kabuz, lotura asko barik, link gabe alegia. Interaktibitateaz hau eta beste esaten dugun arren, euskarazko Internetgintza subentzio politikaren mende
|
dagoen
sektorea da, eta ez estrategikoa. Gutxi sortzen duen eta ipar argirik ez daukan sektore bezala defini dezakegu.
|
|
2006
|
|
|
Gure ustez, gatazka konpontze bidean eta oinarri demokratikoak lortu aldera, eragile politikoek eta sindikalek eduki eta dinamika komunak sustatu behar dituzte. Independentistok eta aldaketa sozial baten alde
|
gaudenok
sektore horien indar metaketa eta aktibazio soziala lortu behar ditugu plan estrategiko berri baten barruan. Guk kontzeptu hauek bateragarritzat jotzen ditugu, uztarturik egon behar dutela diogu.
|
|
|
A. Valdes. Sektore handi batean, industria kultura edo frankofonoan, esaterako, argi
|
dago
sektore profesionala non kokatzen den eta zein den amateurra. Hemen denak nahasita bizi dira:
|
|
|
Halaber, giza talde antolatuak ere aipatu behar ditugu (adibidez, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteak edo izaera profesionala dutenak), zeren eta, arau juridikoak konfiguratzeko, gero eta eragin handiagoa izaten baitute eta ez da ahaztu behar aipaturiko elkarte horiek beren jarduerari
|
dagozkion
sektore garrantzitsuen autorregulazioa bultzatzen dutela.
|
|
|
Egia esan, produktu horien ekoizpenak eta merkaturatzeak ez dute oso argi legezko erreferente bat, beste herrialde batzuek ez bezala (AEB, Japonia, Australia edo Kanada). Elikagaien nutrizio alegazioei eta propietate osasungarriei buruzko araudi proposamena onartzeko zain
|
dago
sektorea, seguruenik, aurten. Bien bitartean, eta AINIAko Lege Saileko José María Ferrerren arabera, «etiketen arloko legedi orokorra, produktu dietetikoei edo erregimenekoei aplikatu beharreko araudiarekin osatua» aplikatu behar da, nahiz eta lege oreka nahiko ezegonkorra den.
|
|
|
Azken urteotan operadore kopuruak gora egin du, eta lehiari esker prezioak zertxobait jaitsi dira. Oraindik asko
|
dago
sektorea liberalizatzeko, baina egunero sortzen dira abiadura handiko ADSL konexioen eskaintzak. Baina ez da esaten duten bezain handia.
|
|
2007
|
|
|
horri esker esan dezakegu neurri horren gurasoak ez direla Europako erakundeak bakarrik, estatu kide eta bertako herritar guztiak baizik.Zer egin dezakete erakundeek kontsumitzailearen mesedetan. Argi dago, legeria egokia behar dugu eta, noski, arau horien aplikazioa ikuskatzea ezinbestekoa da: lan ildo horretatik goaz.Europako legeriak geroz eta presentzia handiagoa du kontsumoari
|
dagozkion
sektore denetan: roaminga, garraioa, telekomunikazioak, energia sektorea... Kontsumitzailearen eskubideak geroz eta garrantzi handiagoa hartzen ari direnez, alor guztietan duten presentzia egunetik egunera areagotuz doa.Area askotan, Batzordea aitzindari da kontsumitzaileen eskubideen gaineko arauak egitean.Lehendabizi, Europar Batasunaren mailan; ondoren, eskubide horiek estatu kideetan indartzeko sustapenean.Nola handitu edo hobetu daitezke kontsumitzailearen informazioa eta konfiantza. Ondo hausnartu eta taxuturiko legeria baten bitartez.Esate baterako, ene ustez, Espainian jabetza anitzaren sektorea arautuko duen legerik ez dago eta alor horretan, aspaldion, arazoak izan dira.Egun, Europa osoan jabetza anitzeko zerbitzuak eskaintzen dituzten enpresa guztien %35 Espainian daude.Espainiak daukan turismoa aberatsa da eta ez du horrelako zailtasunen eraginik nozitu behar.Adieraz dezagun, nolanahi ere, jabetza anitzeko zerbitzuak eskaintzen dituzten enpresa problematiko asko Espainian finkaturiko erakunde atzerritarrak direla.Larrialdi biziko afera horri aurre egin diogu eta, halakotzat, gure agendan datza.Maiatzaren amaiera baino lehenago, izan ere, jabetza anitzari buruzko arteztarau bat onestea aurreikusia dugu.Dena dela, arazoak sortzen direnean badago ordaintze kolektiboko sistemetara jotzea, jarduera bateratuak sustatzea, etab.Eta hori aurreikusia du Espainiako legeriak.Ene ustez, dena den, egokia litzateke Europa osoan neurri berdinak edukitzea.Esan bezala, kontsumitzailearen konfiantza maila altxatzen saiatuko gara eta jabetza anitza dugu horren adibide baliagarria.Halaz ere, beste hainbat gaik ere kezkatzen gaituzte, hala nola Interneten erabilerarekin loturiko zerbitzuak musika deskargatzea, adibidez, finantza zerbitzuak eta, bereziki, kontsumorako kreditua.Azken hau biziki garrantzitsua da, egun kreditua hitzarturik ez duten herritarrak gutxi gutxi direlako.Adiera horretan, Kontsumo Kredituaren Arteztaraua taxutzen ari zarete, ezta. Hala da.Maiatzaren hasieran lantalde batek gai horri buruzko negoziazioari ekingo dio, kontsumorako kredituen sistema harmonizatzeko jomugaz.Afera horren gaineko Arteztaraua sortze horrek zazpi urte bete ditu eta hori, egiari zor, ez da eraginkortasunaren eredu egokia.Hala eta guztiz, akordio batera iritsi eta gai hau arautu behar dugula uste dut:
|
|
|
Txandakako aprobetxamenduaren araubidea gerta daiteke eraikin baten gain, ondasun higiezinen multzo baten gain, edo, arkitekturari dagokionez, bereizita
|
dagoen
sektore baten gain. Horiek osatzen dituzten bizitegi independente guztiak, lokalak nahitaez alde batera utzita, araubide horren menpe egongo dira.
|
|
|
María, ikertzaile gisa, zuen lanaren aurka
|
dauden
sektore horietatik nahikoa babestuta sentitzen zara?
|
|
|
korronte elektrikoak berotu egiten du eta argi horixkako halo bat igortzen du. Gainera, bero iturri horrek ezin hobea egiten du sofatik, korridoreetatik, egongeletatik edo txokoetatik hurbil
|
dauden
sektoreak argiztatzeko. Beste xehetasun aipagarri bat da tonalitate desberdinetan saltzen direla, eta horri esker giro bakoitzari “ukitu” pertsonal bat ematen zaio.
|
|
|
Ebaluatutako eragozpenetako bat erregai gehiago kontsumitzea eta guneetako gastua areagotzea izan zen. Hala ere, faktore hori ezetsi egiten dute mozioaren alde
|
dauden
sektoreek, garrantzi ekonomiko txikia duelako. Herritarren ekimenak, hala nola www.luces24horas.com aspalditik ari dira neurri horren alde borrokatzen, eta gaiari buruzko hainbat azterlanetan oinarritzen dira.
|
|
|
higiezinen agentzia koloniala (%11, 96), Banco Sabadell (%11, 10), Bankinter (%10, 65), Tele (%6, 65), Antena (%5, 78), Endesa (%4, 14), Indra (%3, 09), Banco Santander (%3, 36). Horrelako ordainsarietara ohituta
|
dagoen
sektorea petrolioa eta energia dira. Ez Endesa, Unión Fenosa, Gas Natural eta Repsol ez dira 400 milioi eurotik jaisten.
|
|
2008
|
|
|
Hala ere, esan beharra
|
dago
sektore bat kontsentsu aukeratik kanpo geratu zela: Iparraldeko euskal idazleak (eta euren tch).
|
|
|
alkate izendatu zutela. Udal hau, foru erregimenaren berrezartzearen alde
|
zeuden
sektoreen ekimenaren ondoriotzat jo dezakegu. Manuel Antonio Murua udal honetatik kanpo gelditu bazen ere, BBNNetarako ordezkari hautatua izatea lortu zuen uztailaren 28an, eta alferrikakoa izan zen Pedro Antonio Arrazainek bere aurka bideratu zuen protesta464.
|
|
|
Bideojokoen sailkapena Imagen: lonnydub Bideojokoen adinaren eta edukien araberako sailkapena PEGI kodeari atxikita
|
dauden
sektoreko enpresen ardura da. Sailkapen horrek hiru urtetik gorako, 7 urtetik gorako, 12 urtetik gorako, 16 urtetik gorako eta 18 urtetik gorako bideojokoen arteko aldea adierazten du.
|
|
|
mahaiko ardoei aplikatzen zaien Erkidegoko erregimenari buruzko informazio ekintzak; nazioarteko garrantzia duten areto, feria eta erakusketetan parte hartzea, batez ere Europako Erkidegoko produktuen irudia balorizatzeko postuen bidez; merkatu berrien azterketak, merkataritza irteera berriak bilatzeko beharrezkoak; eta goi mailako merkataritza misioak. Informazio eta sustapen ekintzak egiteko, antolakundeak edo sektorearen edo
|
dagozkion
sektoreen ordezkari diren lanbide erakundeek edo lanbide arteko erakundeek, estatu kide batean edo gehiagotan edo Europar Batasunean, gehienez ere hiru urteko iraupena izango duten informazio eta sustapen programen proposamenak egingo dituzte. Oliba olioaren eta mahaiko oliben sektorean beste herrialde batzuetan sustapen ekintzak onartzen badira, Erkidegoak Nazioarteko Olio Kontseiluaren bidez egin ahal izango ditu.
|
|
|
Kostuei dagokienez, nabarmentzekoa da Argentinako eta Hego Amerikako beste herrialde batzuetako" free lance" enpresak eta profesionalak sartu direla, urrutiko lanak prezio oso lehiakorretan egiten baitituzte. Aldaketa etengabeak Ez da ahaztu behar Internet aldaketa azkar eta etengabeen mende
|
dagoen
sektorea dela, eta web diseinatzailea, ondo prestatuta egoteaz gain, eguneratu eta eguneratu egin behar dela. Internet, Tabuenca apostilla gisa, mundu osoarekin lehian egotea da:
|
|
|
Hala ere, adituek gogoratzen dute oraindik zehaztu eta diseinatu gabe daudela horretarako material egokienak. Adibidez, eraldaketa handia jasateko zorian
|
dagoen
sektore bat analitika da, eta gaur egungoak baino askoz atzemate eta monitorizazio teknika sentikorragoak izan ditzake. Adibidez, gas edo substantzia kimikoak detektatzeko nanosentsoreak eta in situ analisia eta aplikazio eramangarriak.
|
|
|
Zer eskaintzen duten Dohainik har daiteke parte jardueretan, edo oso tarifa merkeak ordainduta. Pertsona helduak, 16 urtetik gorako gazteak, emakumeak, etorkinak edo gizarte desabantailan
|
dauden
sektoreak (drogazaleak, esaterako) dira herri unibertsitateek urtero programatzen duten prestakuntza eskaintza zuzentzen zaien taldeetako batzuk. Talde horietan, askatasunez parte har dezakete doan edo oso tarifa merkeak ordainduta.
|
|
|
Abuztuan, datuek bi hamarreko jaitsiera izan zuten uztailarekiko, eta urtetik urterako tasa lau hamarren jaitsi zen, %4, 9raino, lau hilabetez jarraian goraldiak izan ondoren izandako lehen jaitsiera. Gatazka soziala Bestalde, Petrolioaren Gas Likidotuen Operadoreen Elkartearen ustez, butano bonbonbonaren prezioaren izozteak gatazka soziala eragin lezake atzeraldian
|
dagoen
sektore horretan, eta sektore horren salmentak% 6 jaisten dira urtean. AOGLk onartzen du petrolioaren prezioa, butanoaren lehengaia, jaisten ari dela, baina aldi berean dolarra euroaren aurrean berreskuratzen ari da, eta horrek, neurri handi batean, petrolio gordina merkatzearen eragina xurgatzen du.
|
|
|
«Oraingoan asko harritu gaitu langile kopuruak, baina sarrera eta irteerak etengabe egiten dira». Haren iritziz, beherakada
|
dago
sektorean, eta legedia aldaketarena gehituz gero, bezeroek zer egingo zain dago enpresa. «Beharbada, bi hilabete barru berriro deituko diete langile horiei».
|
|
|
Horrek erakusten du urduri
|
zaudetela
sektorean?
|
|
|
Estrategiko ari da bihurtzen trenaren merkatua, besteak beste, nabarmentzen hasiak diren herrialdeak garraiobide horren aldeko apustua egiten ari direlako. Oraingoz, gainera, lehia txikia
|
dago
sektoreko enpresen artean. Barrenetxeak azaldu duenez, mundu osoan beste enpresa bakar batek eskain dezake haiek ematen duten zerbitzua.
|
|
|
Hortaz, Euskal Herriko lurralde guztietan bi eskubide horiek aitortzea beharrezkoa dela sinistarazteko lanean eta parte hartzen jarraitzea nahitaezkoa da; izan ere, guzti guztioi eragiten digute, batzeko eskubideak dira eta ez zatitzeko, errespetatu behar diren eskubideak dira, herri honen bizikidetza eta egoera hobetzea nahi badugu, eta zatitzea ez badugu nahi. Sinistarazte lana eta parte hartzea, azken finean, oso baldintzatuta
|
dauden
sektore horietara bideratu behar dira, ez beren jatorri, identitate edo hizkuntzagatik, baizik eta Espainiako eta Frantziako Estatuek erabiltzen dituzten elementu subjektibo horiek erabiltzen dituztelako; eta, hain zuzen ere, estatuek beren jarduera politikoan erabiltzen dituzte elementu horiek, euskal gizartearen nahi demokratikoak eta normalizatzaileak oztopatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Jakingo bagenu, beharbada ez ginateke hemen izango! Kluster bat sortuta
|
dago
sektorean, baina bere bidea egiten ari da, denbora behar du. Haren lanaren eragina urtebete, bi urte arte ez da ikusiko.
|
|
|
Eta horixe da, hain juxtu, egiten dioten kritiketako bat; hau da, karbono dioxidoa bakarrik hartzen duela aintzat. Hala ere, 2013tik aurrera, Europako Batzordeak beste gas batzuk ere merkatuan sartzeko asmoa du, hala nola oxido nitrosoa eta perfluorokarbonoa, eta baita orain merkatu horretatik kanpo
|
dauden
sektore batzuk ere.
|
|
|
Eta orain, esaterako, automobilgintzaren industriari laguntzen ari dira, berriz ere abiadura handian ibil dadin. Egia da lanpostu asko
|
daudela
sektore horren mende, baina ez al litzateke logikoa, laguntza publikoen truke, esfortzu ekologiko benetako bat exijitzea?
|
|
|
Duela lau urte gutxi gorabehera, eskualdeko eragile guztien ahaleginak eta baliabideak batu behar zirela ohartu ginen. Ardoaren ibilbideak eskualdeko lehen sektorea hartu zuen oinarritzat; hau da, ardogintzari eta mahastizaintzari estu loturik
|
dagoen
sektoretik abiatuta, Arabako Errioxaren ekonomia hirugarren sektorerantz bultzatu nahi izan genuen, turismoa lagun. Horrela, turismoaz baliatuta, Arabako Errioxaren diru iturriak eta diru baliabideak ugaritu eta zabalduko genituzke.
|
|
|
Newco, S.L. enpresaren erronka hori da: Araban hain erroturik
|
dagoen
sektore horren etorkizuna bermatzea.
|
|
|
Arreta berezia merezi du telebista lokalen kasuak. Izan ere, seinale analogikoaren itzalaldia baliatu du Administrazioak artean arautu barik
|
zegoen
sektore bat arautzeko. EAEri dagokionez, 15 barrutitan banatu zen mapa, barruti bakoitzarentzako multiplex bana (lau katerentzako lekua, beraz) gordeta.
|
|
|
Zerbitzu publikoen horniketatik aparte, gaur egun ere, interes handikoa izaten jarraitzen dute enpresa publikoek oligopolio edo monopolio egoeran
|
dauden
sektore batzuetan, beste kapituluetan aipatzen ditugun arrazoiengatik.
|
|
|
– Oligopolio egoeretan
|
dauden
sektoreak bitariko oligopolioak bihurtu lirateke (enpresa publiko batzuk eta pribatuak beste batzuk).
|
|
|
– Monopolioan
|
dauden
sektoreak enpresa publikoen esku utzi lirateke.
|
|
|
(monopolio egoeran
|
dauden
sektoreetan behin baino gehiagotan gertatzen den moduan).
|
|
|
Oro har, hauxe izan daiteke ziur asko oligopolio egoeran edo oso arautuak
|
dauden
sektoreetan jabetza publikoak mantentzen duen indarraren jatorria (adib. banku sektorean, energian, etab.)
|
|
|
Sektore publikoaren eginbehar eta neurria guztiz loturik daude momentu bakoitzean eta gizarte bakoitzean interes publikotzat jotzen denarekin. Gehienetan, dakigunez, herrialde guztien ekonomiaren portzentaje handia
|
dago
sektore publikoaren esku eta, beraz, eragin handia du sektore honek ekonomia osoan.
|
|
|
– Zabaltze prozesuan edo atzeraldi prozesuan
|
dauden
sektoreetan esku hartu.
|
|
|
Salneurri politika bereziak ezartzea. Batez ere, estrategikoak diren sektoreetan edo monopolio edo oligopolio egoeretan
|
dauden
sektoreetan.
|
|
|
Danimarka, Alemania eta Espainia dira haize energiak lanpostu gehien sortzen dituen hiru herrialdeak, nahiz eta Frantzia, Erresuma Batua eta Italia gerturatzen hasi diren, atzeraldi motelago baten ondoren. Espainian, 2007 urtearen amaieran, zuzeneko 20.781 lanpostu
|
zeuden
sektorean; zeharkako lanpostuak kontuan hartuta, 37.730 Azterlan horrek berak adierazten du itsas zabaleko errotetatik lortutako energia eolikoaren garrantzia hazi egingo dela pixkanaka, 2025ean inbertsioak eta enplegua menderatu arte. Urte horretan, itsasoko haize energian langile gehiago egongo dira lurreko energian baino, eta 2030erako 375.000 lanpostu egongo dira, horietatik 215.000 itsasoko haize energian eta 160.000 lehorreko haize energian.
|
|
|
Proiektuetako ingeniariek eta asset manager juniorrek 30.000 euro irabaz ditzakete urtean, aurretik esperientziarik izan gabe. Bertaratua edo idazkaria Lizentziatu berrientzat aukera ona da bere lan karrera bere prestakuntzari
|
dagozkion
sektoreetako enpresetako zuzendaritza laguntzaile gisa hastea. Lanpostu horiek, askotan karrerako azken urteetako ikasleek kontuan hartzen ez dituztenak, ordainsari interesgarria dute eta, aldi berean, enpresaren ikuspegi bikaina ematen dute.
|
|
|
Langileentzat arrisku berriak eta gero eta handiagoak planteatzen dituzten eta zenbait gaixotasun eragiten dituzten substantzia talde nagusiak, hala nola alergiak, asma, ernalezintasuna eta minbizia, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziaren (OSHA, ingelesezko siglengatik) txosten batean agertzen dira. Eta substantzia arriskutsu horiek ez
|
daude
sektore kimikoan bakarrik, beste lanbide jarduera batzuetan ere badaude, hala nola nekazaritzan, osasun arretan edo eraikuntzan. “Kalkulatzen da urtero 74.000 lanheriotza izaten direla lantokian substantzia arriskutsuen eraginpean egoteari lotuta.
|
|
|
Zirkulatu ahal izateko, ibilgailuek IAT pasatu dute egokitu ondoren. Ikasteko eskaerari erantzuteko dauden formulen artean, ildo honen beste muturrean
|
daude
sektorean espezializatu diren eta ezgaitasun fisikoak dituzten pertsonei eskolak ematen soilik aritzen diren autoeskolak. Kasu horietan, bai, oso prestatuta daude, bai material grafiko eta teorikoan, bai praktikak egiteko automobil parkearen azpiegituran.
|
|
|
Frankiziak
|
daude
sektore guztientzat: zerbitzuak, merkataritza, moda, hezkuntza edo sukaldaritza, eta aukerak.
|
|
|
Hori izan liteke Espainiako basoei buruzko bi txosten berriren ondorio bateratua. Zuhaitzak funtsezkoak dira klima aldaketaren aurkako borrokan, haien mende
|
dauden
sektore ekonomikoentzat edo energia berriztagarrien iturri gisa. Horregatik, adituek hainbat aholku ematen dituzte egoera hobetzeko.
|
|
|
Aplikazio digitaletarako ere aparteko puntu bat egin zuen, batez ere smartphone dendetarako, mundu osoan 1.000 milioi dolar mugitzen baitituzte urtean (673 milioi euro). “Konpainia txikien esku”
|
dagoen
sektorea da, eta horrek “egungo joera aldatzen du”, azpimarratu zuen. Musikaren sektorea, “moteltze tonika baten barruan” bada ere, aldaketa horiez baliatzen den beste sektore bat da, banaketa digitalari esker; izan ere, banaketa digitalari esker, 30 milioi euro sortu zituen sektoreak 2008an Espainian sartu zituen 254 milioi euroetatik.
|
|
|
Albistea zaplastekoa izan da dagoeneko Araban hilzorian
|
dagoen
sektore aeronautikoarentzat.
|
|
|
Gipuzkoako zerrendaren aukeraketa berriro agerrian utzi du alderdiaren barnean
|
dauden
sektoreen arteko aldeak. 2007ko bukaeran Unai Ziarretak gainditu zituen EAko presidente kargua hartzean, eta bi sektore nagusien adostasuna lortzean.
|
|
|
Eta gizarte gastua? Zer estrategia nahi dugu espezializatuta
|
gauden
sektore bakoitzerako. Norainokoa izatea nahi dugu zorpetze publikoa?
|
|
|
Nabaria da, CCMren kasuak erakusten duen moduan, nazioarteko krisiak irauten badu, entitate txiki eta ertain batzuk berregituratu direla. Atzo bertan, aurrezki kutxak arriskuan
|
dagoen
sektorea dela ohartarazi zuen OCDEko ekonomista buruak, Klaus Schmidt Hebbelek.
|
|
|
Gogoratu beharra
|
dago
sektoreko lan hitzarmena aspaldi dagoela blokeaturik, gutxienez bilera eta eskaintza ofizialik ez dago, Adegik, Foru Aldundiaren eskutik, gehiago ez biltzeko erabakia hartu zuenetik.
|
|
|
Ezenarron arabera, Jaurlaritzak du enplegu politika osorik egin: . Beharrezkoak dira politika pasiboak langabezian
|
dauden
sektoreei laguntzeko. Alor politiko osoa zatitzeak zatikako politika dakar bakarrik?.
|
|
|
Agintarien arreta, baina, turismoak erakarri du Jimenezen esanetan. Ez
|
dago
sektore horretan lan egitearen aurka, baina ereduz okertu direla irizten dio. Aitortzen du bizkaitarrek hondartzara joateko eskubidea dutela, baina uste du ahaztu egin dela eskualdeak hori baino gehiago duela.
|
|
|
Esango nuke sektoretik kanpoko aktoreak indarrean sartu izana dela lehen faktorea. Liburu analogikoan ere, egia esan, aspalditxo sarturik
|
daude
sektoreaz kanpokoak, industrialak, nazioarteko enpresak, eta munduan zeharko paperezko edizioa kontzentrazio maila jakin batera eraman dute. Baina, hala eta guztiz ere, sektoreak bazuen kontrola hein handi batean.
|
|
2010
|
|
|
Batetik, herri honetatik sortu den eta sortzen ari den giro eta ziklo politikoa. Ziklo horren bultzadan kokatuta dauden eragile politiko, sindikal eta sozialak jarriko nituzke alde batetik, hau da, bake jokaleku eta normalizazio politikoa ekarri behar duen jokaleku demokratiko horren aldeko bultzadan eta ahaleginean sartuta
|
dauden
sektoreak. Eta, beste alde batetik, prozesu horren aurka edo, nolabait, kontraprozesuan dauden indarrak.
|
|
|
Katalunian botere handia duten eta independentziaren guztiz kontra
|
dauden
sektore jakin batzuek zer egingo duten ere hor dago...
|
|
|
Maiatzaren 31tik ekainaren 5era, Barakaldoko BECen Espainiako Makina Erremintaren Biurtekoa burutuko da. Krisialdi ekonomiko orokorraren eraginaren ondoren, nagusiki esportatzailea den eta ia erabat Hego Euskal Herrian bilduta
|
dagoen
sektorearen egoera 2011 inguruan hobetu daitekeela aurreikusten da.Duela zenbait hamarkadatik BIEMH Espainiako Makina Erremintaren Biurtekoa Bilbon burutzen da. Eta 2010 honetan biurteko horren 26 edizioa egingo da.
|
|
|
Prentsa arloan egon dira saiakerak gaztelerazko egunkariek euskarazko astekariak argitaratzeko, haien baliabideei etekin handiagoa eman nahian edo, baina emaitzen arabera ez dirudi errentagarri izan direnik. Edozein modutan, gaur egun idatzizko prentsa gainbehera
|
dagoen
sektorea izanik, agian ez genuke adibide hau erreferentzia bezala hartu behar. Baina badaude lan enpirikoa eskatzen duten beste sektoreak:
|
|
|
galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako hizkuntza normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda: ...eta esnatu egin behar dira, lagundu egin behar zaie; eta nola egin, bada, besteak beste, lan egin ahal izateko, haien gizarteratzea bultzatzeko, haien arteko harremanetarako, ikasteko eta legearen babesa edukitzeko baliabide eta baldintza egokiak haiei eskainiz, horrela egun duten eta ona den beren ezaguera maila sustatzeko. eta kulturan zein politikan sektore jabea ere bada galiziera; gutxiengoan
|
dauden
sektoreak dira, baina bizitasuna eta gogoa kutsatzeko gaitasun handikoak ere bai, eta elebakartasunean erreferentzia gisa jarduten dute. asko dago oraindik borrokatzeko, eta handia da gainditu beharreko inertzia. galiziatik kanpo hitz egiten den galizieraren egoera, berriz, askoz ere petralagoa da; eta hala izaten jarraituko du espainiak euskara, galiziera eta katalana bospasei nazionalitateren e...
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Droga Gaietako zuzendari Celina Peredak Donostian aurkeztu du Tabakoaren aurkako Lege berriaren eraginpean
|
dauden
sektoreei zuzendutako publizitate kanpaina baten edukia. Iragan asteartean berretsi zuten Legea Madrilgo Kongresuan.
|
|
|
Halaber, gizartean
|
zegoen
sektore ezkertiarren eta abertzaleen arteko dikotomia ere eman zen ikastoletan.
|
|
|
Horrela, bada, bi zentzu izanditzake horrelako kontzeptu batek: alde batetik, lurralde ezberdinen artekoa bainabaita lurralde zehatz batean
|
dauden
sektore ezberdinen arteko integrazioa ere.Lehendabizikoari dagokienez, nola lurralde horren goialdean hala behealdean kokatzen direnek ere, maila administratibo juridiko politikoen arteko koordinazioasuposatuko lukete. Horrekin koordinazio maila egokiak bermatuko lirateke.
|
|
|
munduko merkatua osatugabekoa da. Baiki, lehen GATTek eta orain Munduko Merkataritza Erakundeak (MME) nazioarteko ondasunen eta zerbitzuen merkatuak liberalizatze bidean urratsgarrantzitsuak egin dituzten arren, oraindik oso urrun
|
dago
sektore guztietakomuga sarien eta merkataritza oztopoen erabateko ezabapena. Adibideak ugari dira, zerbitzu sektoreko adarretako liberalizazioan aurrerapauso ahulak edo nekazaritzagaien arloko zailtasunak dira ezagunetarikoak.
|
|
|
Salbuespen klausulak ezartzen dira sektore zein denboraldi zehatz baterako, nazioartekomerkataritza libreko egoeran
|
dagokion
sektore nazionalari irauteko ezintasuna egiaztatzenzaionean.
|
|
|
Sektore politikaren barne egon
|
badaude
sektore batzuk mantendu eta sustatu egiten direnak ez arrazoi ekonomiko hutsengatik, arrazoi politikoengatik baizik.
|
|
|
Industri sektoreko arazoak. Adibidez, monopolioek eta gogorregia den lehian
|
dauden
sektoreek ere zaildu egiten dute berrikuntza. Edo derrigorrezkoak diren enpresen arteko osagarritasunak betetzeko gaitasuna ez dagoenean ere, horretarako beharrezkoa den enpresa falta delako edo honen antzeko beste arrazoi batzuengatik.
|
|
|
Merkatuak sortzen duen diziplinarik ezean, batzuetan, erakunde publikoen diziplina da aukera bakarra guztiz kaltegarria izan daitekeen kudeaketa ekiditeko: produktu edo zerbitzuaren kalitate galtzea edo salneurrien zentzugabeko handitzea (monopolio egoeran
|
dauden
sektoreetan behin baino gehiagotan gertatzen den moduan).
|
|
|
Oro har, hauxe izan daiteke ziur asko oligopolio egoeran edo oso araututa
|
dauden
sektoreetan jabetza publikoak mantentzen duen indarraren jatorria (adibidez, banku sektorean, energian, etab.). Adostasun handia dago adituen artean horrelako egoeretan jarduera horien kudeaketa ezin daitekeela utzi merkatu librearen esku33 Hori dela-eta, aukera hauek azaltzen dira oligopolio egoeretan dauden sektore hauek kudeatzeko orduan:
|
|
|
Oro har, hauxe izan daiteke ziur asko oligopolio egoeran edo oso araututa dauden sektoreetan jabetza publikoak mantentzen duen indarraren jatorria (adibidez, banku sektorean, energian, etab.). Adostasun handia dago adituen artean horrelako egoeretan jarduera horien kudeaketa ezin daitekeela utzi merkatu librearen esku33 Hori dela-eta, aukera hauek azaltzen dira oligopolio egoeretan
|
dauden
sektore hauek kudeatzeko orduan:
|
|
|
– Monopolio naturaletan eta, oro har, monopolio eta oligopolio egoeretan
|
dauden
sektoreetan.
|
|
|
Aditu batzuen ustez, oligopolio egoeretan
|
dauden
sektoreak bitariko oligopolioak bihurtu lirateke (enpresa publiko batzuk eta pribatuak beste batzuk) (Acocella, 2000).
|
|
|
– Sortzeko eta indartzeko prozesuan
|
dauden
sektoreak babestu eta sustatzea, beharrezkoa den bitartean.
|
|
|
Momentu honetan, oro har, iritzi orokorraren arabera, industri arloko enpresa gehienak pribatizatzea egokitzat hartzen da, nahiz eta salbuespen batzuk
|
egon
sektore estrategiko batzuetan, monopolio naturalak, etab. Salbuespen gisa, ildo esku hartzaile batzuek jarraitzen dute industriaren arlo estrategiko askoren jabetza publikoaren alde azaltzen (ildo marxista batzuek industria osoaren jabetza publikoa babesten dute oraindik), eta, alderantziz, sektore anarkista batzuek pribatizazio orokorraren alde.
|
|
|
Eta gobernuari ez zaio batere erraza izaten sektore publiko osoan dauden enpresa guztiei buruzko informazioa kudeatzea. Jabe pribatuak espezializatuagoak dira, eta askoz hobe ezagutzen dituzte beren enpresak eta
|
dagokien
sektorea.
|
|
|
Hala ere, ikusiko dugunez, zerbitzu publikoen horniketatik aparte, gaur egun ere, interes handikoak izaten jarraitzen dute enpresa publikoek oligopolio edo monopolio egoeran
|
dauden
sektore batzuetan, beste kapituluetan aipatu ditugun arrazoiengatik.
|
|
|
Industriarako interes estrategikoa duten beste bi esparru garraioa eta energia izaten dira. Tradizioz, erakunde publikoen esku egon dira zenbaitetan sektore bi horiek edo, bestela, pisu handia izan dute erakunde publikoen jabetzapean
|
dauden
sektore horietako enpresek. Hala ere, azken hamarkada hauetan, gero eta joera nabariagoa igarri da pribatizazioaren alde sektore horietan.
|