|
2001
|
|
|
Baina emaitza hau, oso modu ezberdinetan interpreta daiteke; adibidez, sozialki ahal izatearenedo, beharraren? baitan
|
dagoela
euskararen erabilera, eta ez norbanakoarenedo taldeen, aukeraren, baitan, oraingoz behintzat.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera sozialak gaurko egungo gizarte sisteman behinolako banaketaren mugarririk ez baldin badu, zertara datoz dikotomiaren aldeko aldarriak? Eremu formalean mamitu diren esperientzia makalen argitan mintzo zaizkigunak, zergatik uste dute beste aldean
|
dagoela
euskararen erabilera bermatuko duen gakoa. Zergatik planteatu aurkarizko modu horretan, era osagarrian irudikatu beharrean, euskarari zor zaizkion funtzio kontuok?
|
|
|
Horretaz gain, haurraren izaera praktikoak berehala definituko du euskararen zeregina gure herrian: eskolaren barrutitik ateratzen ez den mintzairaren kutsua hartzen dio, hezkuntza jardun mugatura murriztua
|
dago
euskararen erabilera batez besteko ikaslearen irudimenean. gara beraz gehiegi harritu hizkuntza ereduen inguruan dagoen etsipena ikusita.
|
|
2007
|
|
|
Oraindik ere leku batzuk bereziki babestu beharrean gara eta hori ez da gertatzen ari. Nafarroa Garaiko datuetara etorrita berriz ere Vascuenceren legeak berak oinarri hartzen duen banaketak ere ez du bermatzen euskara ofiziala behar lukeen lekuetan hala izan dadin, datuak begiratzea besterik ez
|
dago
euskararen erabilera datu orokorrak ezagutza handia den eremuetan 1993ko kale neurketaren azpitik ageri baitira, zer esanik ez euskarak babes hori ez duen eremuetan. Administrazioak eta Euskal Autonomia Erkidegoaz ari naiz oraingoan, behin eta berriz esan izan digu azken aldian euskaldunon utzikeria dela erabilera datuak aldrebesten dituena.
|
|
|
Hortaz, azaleko aldekotasun hori bukatzen da erabilera areagotzeko neurriak zehazten hasi bezain pronto (Amorrortu et al., 2009). Zenbait girotan
|
dagoen
euskararen erabileraren inguruko uzkurtasun horrek ez dio mesederik egingo elebidunari eta horrek, askotan, amore emango du parean duen erdalduna kopetilun ez ikustearren. Bestela esanda, dimentsio makroan kokatzen den hizkuntza diskurtsoak dimentsio mikroko egoeretan eragingo du eta, norbanakoaren motibazioa ahulduz, euskararen erabilera eragotziko du.
|
|
2009
|
|
|
Diru laguntzen politika aldatu egin behar da. Zoritxarrez, egun dagoen euskaldun kopuruarekin eta, ondorioz, euskal gizartean
|
dagoen
euskararen erabilerarekin, ezinezkoa da erabateko bideragarritasuna lortzea laguntzarik gabe. Badakigu bideragarritasuna ezin dela laguntzen baitan utzi, eta, horregatik, ezinbestekoa da aurretik aipatutako puntuak garatzea, baina horrek ez du baztertzen diru laguntzen politika egokiaren beharra.
|
|
|
Gipuzkoako barnealdea da lurralderik emankorrena. Esan beharra
|
dago
euskararen erabilera soziala beste inon baino sendoagoa dela eremu horretan.
|
|
2010
|
|
|
• Pertzepzio alde nabarmen samarrak
|
daude
euskararen erabilera %0 eta euskararen erabilera %75 %100 taldeen artean, zenbait hizkuntzen irudi atributu batzuei (inposatua, politizatua...) dagokienez. Euskara erabiltzen ez dutenentzat euskarak balore nabarmen altuenak; gehienbat euskara erabiltzen dutenentzat gaztelaniak.
|
|
|
Gaur egun ezaguna, zabalduta eta onartuta
|
dago
euskararen erabilerak, aurrerapenak lortu arren, hizkuntza bizirauteko oraindik gizartean sustapen lana behar duela. Hezkuntzan, haur eta gazteen artean erabilerari dagokionean lortutako emaitzak sendotzeke dauden bitartean, helduen kasuan euskararen lan munduratzean lehenengo pausuak, esan daiteke, ematen hasi besterik ez dela gertatu.
|
|
2011
|
|
|
Erregimenak kontrolatzen zituen irakasleak eta ikasgaiak. Bizi publikoko beste arloetan bezala, eskolan ere debekatuta
|
zegoen
euskararen erabilera. «Gaztelania da gure inperioaren arma», adierazi zuen Hezkuntza ministroak, Bilbo hartu berritan eginiko agerraldi batean.Zentsura1940 urtean 400 zentsuratzaile inguru zeuden Donostian.
|
|
2012
|
|
|
Gazteen erdiek aitortu dute hobeto moldatzen direla erdaraz. Euskararen kale erabileraren neurketak agertu du %13 eta %14 artean «trabatua»
|
dagoela
euskararen erabilera. Inkesta soziolinguistikoak beste datu batzuk erantsi ditu:
|
|
|
Bizkaia eta Arabako erabilera indizean, ordea, ez da aldaketa esanguratsurik atzeman 1993az geroztik; ez atzera ez aurrera
|
dago
euskararen erabilera. Alabaina, azken bost urteotan behera egin du zertxobait bi lurraldeetan.
|
|
|
erabileraren gainbehera. Argi
|
dago
euskararen erabileran ez dela gertatu nahi besteko hazkundea.
|
|
|
Euskararen inguruko aktitudeei erreparatuz gero, biztanleen %62
|
dago
euskararen erabilera sustatzearen alde, %26 ez alde ez aurka eta %12 aurka.
|
|
|
Euskararen ezagutza baino txikiagoa da erabilera, biztanleen %28, 9k erabiltzen baitu euskara ia beti edo erdara baino gehiago. Baina euskararen inguruko aktitudeei erreparatuz gero, biztanleen %62
|
dago
euskararen erabilera sustatzearen alde, %26 ez alde ez aurka eta %12 aurka. Aipatzekoa da azken 20 urteotan gora egin duela EAEn bai euskararen ezagutzak (8 puntu), bai erabilerak (4 puntu) eta bai euskara sustatzearen aldeko aktitudeak ere (7 puntu).
|
|
2013
|
|
|
Baina, aldi berean, onartzen dute
|
badaudela
euskararen erabilerari kontra egiten dioten faktore indartsuak, beste gazteek euskaraz gehiago ez hitz egiteko arrazoitzat posibletzat jotzen dituztenak. Labur zurrean aipatuz hiru hauek:
|
|
|
Udaleko Euskara Zerbitzuan lan egiten du Ana Flamariquek. Azaldu duenez, Tafallan ez
|
dago
euskararen erabilera arautzen duen ordenantzarik, eta, beraz, norberaren esku gelditzen da euskaraz hitz egitea edo ez. Udalak, adibidez, euskararen erabileraren aldeko dekalogoa argitaratu zuen iaz, alderdi politiko guztien artean adostuta.
|
|
2014
|
|
|
Galdera horri erantzuteko, hainbat esperientzia bideratu ditu Pello Jauregik, euskalgintzako beste eragile batzuekin elkarlanean eta emaitzak oso interesgarriak dira. Funtsean, esperientzia horietan erabili den metodologia hau da: •Talde natural batean –izan daiteke lantegi bat, koadrila bat, kirol elkarte bat…– planteatzen da ea taldea prest
|
dagoen
euskararen erabilera zabaltzeko proiektu batean parte hartzeko, epe mugatu batean –esan dezagun, bi hilabete– Baldintza ezinbestekoa da taldeko guztiek ulertu behar dutela euskara, nahiz hitz egiteko zailtasunak izan.• Prest badaude, beren artean aukeratzen dituzte 2 edo 3 lagun –taldearen tamainaren arabera, gehiago izan daitezke–, bi hilabetez taldeko guztiekin euskara ... Taldeak erabakitzen du, bozketaz, zein izango diren 2 lagun horiek.• Aukeratutako lagun horiek beti egingo diete euskaraz taldekideei eta taldekideek, berriz, nahi dutena egingo dute:
|
|
2015
|
|
|
Gurean ohituta
|
gaude
euskararen erabilera eta geroratzea nazio arazo moduan ikustera eta nazio arazo gisa planteatzen, sarri, hizkuntzaren estatutu sozialaren oinarria desberdina izan daitekeela ohartu gabe. Hau da, euskararen estatutuari eutsi edo hobetzeko oinarri desberdineko
|
|
|
Gurean ohituta
|
gaude
euskararen erabilera eta geroratzea nazio arazo moduan ikustera eta nazio arazo gisa planteatzen, sarri, hizkuntzaren estatutu sozialaren oinarria desberdina izan daitekeela ohartu gabe.
|
|
2016
|
|
|
Haren iritziz, gertatzen ari dena ez da Hondarribian soilik gertatzen, baina hori ezin da aitzakia bezala erabili: " Kezkaturik
|
gaude
euskararen erabilera zein den ikusita. Hori argi eta garbi esan behar da.
|
|
|
Dauzkagun datu apurrekin nekeza da ondo aztertzea jardunguneen eragina. Ikusi dugu lagunarteko solasaldi informaletan batez bestekoaren azpitik
|
dagoela
euskararen erabilera, baina alderaketa ona egiteko hobeto xehatu lirateke bai testuinguruak —elkarrizketaren xedeak—, bai pertsonen arteko harremanak; eta, jakina, jardungune bakoitzetik elkarrizketa kopuru altuagoak eta berdintsuak lirateke alderaketak fundamentuz egiteko.
|
|
|
Euskal abertzaleen eta ez direnen artean alde handia
|
dago
euskararen erabilerari dagokionez. Agerian geratzen da hori ekitaldietan eta legebiltzarretako jardunean.
|
|
|
ikuspegitik baino, erabiliz ikasi, tik hurbilago dagoen paradigmara, hain zuzen. Halako dinamiken sozializazioan eta hedapenean potentzial handia
|
dago
euskarazko erabileraren hazkunderako.
|
|
2017
|
|
|
Solasaldietan, ahozkoetan idatzizkoetan baino %10 altuagoa da euskararen erabilera: ahozkoan %59, 2, eta idatzizkoan %49, 0 eta ikus entzunezko jardunetan, entzutekoak soilik direnetan (irratia, esaterako) ikustekoetan (adibidez, telebistan) baino ia %14 gorago
|
dago
euskararen erabilera: %47, 7 eta %34, 0, hurrenez hurren. era berean, eta atal honekin amaitzeko, kontuan izan behar da jardunmota guztiek ez dutela pisu berbera:
|
|
|
Denbora kontua besterik ez da izango hasierako hiztun hegemoniko bakar batzuen hizkuntza, gehiengo etnikoaren sukalderaino sartzea. Hala ere, gure arteko euskaltzale asko sinetsita
|
dago
euskararen erabilera eta normalizazioa euskal hiztunen indizearen esku dagoela. Alegia, euskararen etorkizuna auzi estatistiko bat dela gehienbat, nahiz eta euskal hiztun horiek mintzaira etniko baten hiztunak izan.
|
|
2018
|
|
|
7 grafikoa. Bilboko egoerari
|
dagokion
euskararen erabileraren banaketa.
|
|
|
9 grafikoa. Donostiako egoerari
|
dagokion
euskararen erabileraren banaketa.
|
|
|
11 grafikoa. Gasteizko egoerari
|
dagokion
euskararen erabileraren banaketa.
|
|
|
Beraz, egoera oso euskararen aldekoa da, ia ia ideala. Halere, 2009rako susmoa
|
bazegoen
euskararen erabilera, baldintza horietan espero zitekeena baino nabarmen txikiagoa zela, eta, beraz, pertzepzio horrekin kezkaturik ikerketari ekin zioten.
|
|
|
Bermeon, bestalde, aipatu dute euskal lurgunearen mugan
|
egoteak
euskararen erabileran eragina baduela. Eremu erdaldunagoa, Bilbo bera, gertuago izateak eragiten duela esan dute; Ondarroan, aldiz, inguruko herri denak euskaldunak direla eta horrek euskara bera babestu egiten duela diote.
|
|
2019
|
|
|
harremana, interneteko sare sozialak erabiltzaileen arteko harremanak ahalbidetzen dituzten lekuak dira eta. eta, aipatutako harremanei jarraiki, sare sozialetan hizkuntza komunitateak daude, eta haien egoeraren isla dira. Beraz, atal honetan euskararen erabilera gizarte sareetan izango da aztergai. kontua da zailtasuna
|
dagoela
euskararen erabilera sare sozialetan neurtzeko, halako datuak zehazki jakin ahal izateko, sare sozialen lankidetza beharrezkoa delako haien datuak hizkuntzaka sailkatzeko. hala ere, eusko Jaurlaritzaren VI. Inkesta Soziolinguistikoak (2016) gaia aztertu zuen, eta honako datu hau argitara eman zuten (eusko Jaurlaritza, 2016, 28 or.):
|
|
2021
|
|
|
Euskara ikastearen prozesuari dagokionean, euskara hitz egiten ikastea zaila delako ideia oso hedatua dagoen iritzia da. Halere, informatzaile guztiek adierazten dute nabarmenki errazagoa dela euskaraz hitz egiten ikastea herri txiki euskaldunetan hiriburuan baino, horietan
|
dagoen
euskararen erabilera soziala askoz sendoagoa delako.
|
|
2022
|
|
|
Beraz, lau gaztek osatutako ordubete inguruko eztabaida talde bat antolatu genuen eta, hauei, bost multzotan banatuta, bibliografiako gaiekin lotutako hamar hizpide jarri genizkien: 1) Euskara gehiago edo gutxiago hitz egiten duten eta honi lotutako esperientziak; 2) Testuinguru edo harreman sareen aldaketek zenbateraino eragin dien euskararen erabileran, jarreretan eta gaitasunean; 3) Aldaketa iraunkorra izan den; 4) Kultura eta sare sozialen hizkuntza; 5) Beraien euskara maiarekin zenbateraino dauden gustura eta denboran zehar aldaketarik izan duten; 6) LHn eta DBHn
|
zeudeneko
euskara erabilera nahiz ezagutza; 7) ereduan euskaldundutakoentzat euskarak nortasunarekin zein lotura duen; 8) Euskararen aldeko ekimenetako parte hartzea; 9) Euskaraldia eta, azkenik, 10) Euskaldun zaharra/ euskaldun berria/ euskalduna. Jarraian, lau banakako elkarrizketa egin genituen, eztabaida taldean lortutako informazioa osatzeko:
|
|
|
Era berean, dendariek euskaraz dakitela jakiteak (35), mintzakideen herrian
|
dagoen
euskararen erabilera altua izateak (36) nahiz motibazioak (37) –gaitasuna mantentzeko, erlazio bat mantentzeko nahiz euskal kulturaren parte sentitzeko– muda laguntzen dutela adierazi dute.
|
|
|
(36) ez jatorria, baizik eta leku hoietan
|
dagoen
euskararen erabilera... (BE U)
|
|
|
Amaitzeko, mintzakideen herrian
|
dagoen
euskararen erabilerak ere beraien muda galaraz dezakeela aitortu digute parte hartzaileek (63). Honela, esan daiteke muda oztopatzen duen eragile oso garrantzitsua taldea dela; izan ere, (64) adibidean ikusi daitekeenaz gain, aurretik aipatutako faktoreetako askok taldearekin daukate zer ikusia, lagunen jarrerak edo lagunen gaitasun falta, esaterako.
|
|
|
(63) ez jatorria, baizik eta leku hoietan
|
dagoen
euskararen erabilera (BE U)
|
|
|
Haurrak eta nagusiak (gazteak, helduak nahiz adinekoak) batera
|
daudenean
euskararen erabilera altuagoa da, bereizita daudenean baino (21 grafikoa). Euskararen erabilera daturik altuenak haurrak eta nagusiak daudenean jasotzen dira, eta baxuenak haurrik ez dagoen elkarrizketetan.
|
|
|
Bestalde, plano orokorrago batean, euskalgintzaren testuinguruan (eremu komunitario zein eremu publikoan) gero eta aldekotasun handiagoa
|
dago
euskararen erabileraren normalizazioko ekosistemako eragile guztien artean lan egiteko moduan aldaketa garrantzitsuen inguruan. Aldekotasun horiek diktadura frankistaren amaieratik gaur egun arte hiru aldi eta diskurtso azaleratzen dituzte.
|
|
|
Euskararen kaleko erabileran ez da aldaketa handirik izan azken bost urteetan. Haurrak eta nagusiak batera
|
daudenean
euskararen erabilera altuagoa da, bereizita daudenean baino.
|
|
|
Azkenik, eta adin taldeen arteko komunikazioak oinarri, ikerketan agerian gelditu da haurrak eta nagusiak batera
|
daudenean
euskararen erabilera altuagoa dela bereizita daudenean baino. Klusterraren arabera," nagusien erabilera bikoiztea edo hirukoiztea dakar haurrak solaskide izateak lurralde guztietan".
|
|
|
Inguruotan dauden klubak Sopelaraino baino ez zirelako heltzen eta, ondorioz, Urduliz eta Lemoiz arteko udalerriak gabezia hau zutela ikusten baikenuen sortu genuen proiektu berri hau. Gainera, gure kirolean
|
dagoen
euskararen erabileraren gabezia ikusten genuen, eta behar hori asetzeko gogoarekin gure ardatzetako bat da euskaraz saskibaloian jardutea.
|
|
2023
|
|
|
Aisialdiko esparruan eragitean, aukera gehiago
|
dago
euskararen erabileran eta euskararekiko motibazioan beste esparru batzuetan eragiteko ere, lagunartean, kaleko giroan, etab.
|
|
|
– Euskara gehien erabiltzen den egoera haurren eta gurasoen arteko elkarrizketetan da(% 68,8), etxeko guztiak batera
|
daudenean
euskararen erabilera zertxobait baxuagoa da(% 64) eta bereziki txikiagoa da adin honetako gurasoen artean ere(% 52).
|
|
|
Euskara gehien erabiltzen den egoera haurren eta gurasoen arteko elkarrizketetan da, etxeko guztiak batera
|
daudenean
euskararen erabilera zertxobait baxuagoa da eta bereziki txikiagoa da gurasoen artean.
|
|
|
udalerri euskaldunenetan euskara atzeraka egiten ari dela ohartarazi zuen Uemak; euskararen erabilera handitzeko ezintasunak sakon aztertu zituen BERRIAk, eta euskara tituluek gaitasuna frogatzeko zer ezintasun dituzten ere azaldu zuen. Bestalde, Soziolinguistika Klusterrak erakutsi zuen geldotua
|
dagoela
euskararen erabilera kalean. Langile publikoei euskara eskakizunak egiteko sortu diren eztabaida politikoak eta auzitegien esku hartzeak ere kezka iturri izan dira.
|
|
|
Era berean, kontrako jarreren gorakada islatu du inkestak. Herritarren %37
|
daude
euskararen erabilera sustatzearen kontra, 2011n baino %2, 5 gehiago. Horiek eremu ez euskaldunean pilatzen dira batez ere.
|
|
|
Euskararekiko jarrerari ere erreparatu dio Kontseiluak. Nafarroan, herritarren %37
|
daude
euskararen erabilera sustatzearen kontra, 2011n baino %2, 5 gehiago —horiek eremu ez euskaldunean pilatzen dira batez ere— «Kezkatzekoa» dela esan du Kontseiluak: «Argi geratzen da euskararen aldeko hizkuntza politikek ez dutela ezagutzan edo erabileran soilik eragiten, baizik eta jarreran ere zuzenki ispilatzen dela».
|
|
|
EAEko 16 urteko edo gehiagoko biztanleen% 67
|
dago
euskararen erabilera sustatzearen alde;% 26,3 dago ez alde ez aurka; eta% 6,8 aurka. Euskara sustatzearen alde daudenen ehunekoak 12 puntuko hazkundea izan du azken 30 urteotan.
|