|
2000
|
|
|
hautatzailea ere aldatu egin da. Hain zuzen ere, gure gizartetan beste hiritar mota bat daukagu, (populazio osoak irakurtzen badaki eta mende hasieran gutxiengoak, BPGaren zati handi bat gehiengotik dator eta mende hasieran oso gutxiengo bakanetik, osasun politiken ondorioz bizitza itxaropen altua
|
dago
gizartean eta baxua mende haseran, etab). Gainera hauteskundez aparte, beste partaidetza politiko mota batzuk ere erabiltzen ditu (zenbaitetan boto portaera baino eraginkorragoak):
|
|
|
Udalbiltzak erantzun diezaioke horri. Eta horiez gain, hor
|
daude
gizartean sortzen ari diren Euskal Herri mailako gune horiek (kirol federazio nazionala eta abar), Udalbiltzak babestu eta garatu lituzkeenak. Udalbiltzaz gain, sei lurraldeen batzar bat ere behar dugu.
|
|
|
Eta laugarrena, halako balio liturgiko sakratu bat, bizitzan une gogorrenei edo pozgarrienei hitza emateko. Esango nuke jende asko
|
gaudela
gizarte honetan nagusi den liturgia katolikoa onartzen ez dugunak, baina ez garela gai izan alternatiba bat bilatzeko. Orduan bi aukera dauzkagu:
|
|
|
Antza denez, narrazio hauetan ageri den sakontasunik eza, islatu nahi den gizartearen beraren azalkerian oinarriturik legoke. Hau da, inongo baliorik gabeko gizartea eraikitzen da; Gotzon Garatek zioen bezala" balio gehiegi eskaintzen dire10 Ikus Granta aldizkariaren 8 eta 19 zenbakietan eskainiriko antologiak. lako, balio guztiak gutietsiak
|
dauden
gizartea" eskaintzen zaigu. (Deia VIII)
|
|
|
Piraten erasoa dela-eta bere noraezean geratzen da izar bateko hirugarren planetara iritsi arte. Nekazari gizarte batekin topo egingo du, jauntxoen pean
|
dagoen
gizarte batekin. Bertako biztanleak Urdinen zapalketaren beldur direnez, ihes egitea erabaki dute.
|
|
|
Zenbait kasutan, hiritartasun bikoitzaren itzalean hauteskunde europarretanbi aldiz bozkatu duenik ere bada. Bestalde, abantaila ekonomikoak eskuratzeko, gizarte laguntzaren alorrean Frantses estatuan Espainiarrean baino aukera zabalagoa izaki, edota osasungintzari
|
dagokionez
gizarte segurantza frantsesaren menpeizateko, bi nazionalitateak izatea onuragarri suertatzen da. Are gehiago garai batean, XX. mendeko historia lazgarria kontuan harturik, gerrak mugaren alde bietara bainaez aldi berean, suertatu baitziren bata bestearen ondotik, hasi jadanik XIX. mendeko karlistadekin, eta Algeriako gerra arte, bi Mundu Gerrak eta Espainiakoa tarteanizaki.
|
|
|
Mitxelena-ri mundu berri baten inpresioa egin ziona ere. Gero, ez da ahaztu beharhor daudela jada ezkontza tradizionalaren kritika, erlijio tradizionalaren kritika, ohitura hutsa bilakatuta
|
dagoena
gizartean?, erlijioaren eta fedearen pertzepziosoziologiko bat, absolutuaren forma guztien ezintasuna, etab., gauza pila, izugarrikritikoa bere garairako. Indibidualismoa, antidogmatismoa.
|
|
|
hizkuntza nagusia euskara izanagatik (euskaldun peto petoa edo euskaldunelebiduna, adibidez) nazio kidetasunaz espainol edo frantses sentitzea, alegia.Zoritxarreko, kari? horiek arautzen baitute azken buruan giza bizitzaren zer nolakoa; funtsean, komunitate bakoitzaren oinarrian
|
dauden
gizarte indarren botereharremanek.
|
|
|
Kontuan hartu beharra dago, azken hogei urteotan (biok batera heziketa zereginetan ibili garen haietan) pedagogiaren mundua etsipenak jota egon dela. Funtsezkoakizan zaizkigun egileek (Basil Bernstein, Michael Apple edo Pierre Bourdieu eta JeanClaude Passeron1) irakaskuntzak indarrean
|
zegoen
gizarte mota iraunarazteko besterikez zuela balio zioten. Bai hizkuntza mailan baita hezkuntza arloan ere, sistemarekikokonplizitatea ala salaketa bideak ziren azaleratzen ziren aukera bakarrak.
|
|
|
Irrati lengoaiaren ikasketak soinuen mundua hobeto uler dezadan eragin dit, baita Gutenberg-en aurreko gizarteek formen edertasuna ahoz nola adierazten zuten konpreni dezadan ere. Nahiz eta, irratia hitzaren inflexioa itzultzen lagundu digula esatenan
|
dauden
gizarteen eta inprimategien kulturari dagozkionen artean dauden diferentziak txikiesten. Irratiak eta telebistak ez dute oraindik lortu egintza komunikatibo oro zuenean mcluhanismoak arrazoia eduki, erratu egin da, ahozko tradizioaren menpetan testuak duen eragina gainditzea.
|
|
|
Talde hauek izango lirateke, gure ustez, babes kulturalerako hautagairik egokienak. Hemen interesatzen zaigun ikuspuntutik, kultura orohartzaile bat baino gehiago
|
dauden
gizarte multinazionaletan jarriko dugu arreta. Askotan, baina ez derrigorrez, nazio ezberdinen arteko bereizgarria hizkuntza bezalako elementu objektiboetan datza.
|
|
2001
|
|
|
Galtzagorri elkarteak argitaratzen duen aldizkaria, «Behinola», norengana iristen den eta zer nolako eragina duen. Izan ere, gero eta informazio gehiago
|
dagoen
gizartean bizi gara baina era berean jakin badakigu gero eta gutxiago dakigula gauza guztietaz
|
|
|
Uste ohi dena baino jende zabal eta toleranteagoa da. Talde islamistak ez
|
daude
gizartearen lehen lerroan baina, Mikelek zioen bezala, ongi baliatzen dituzte une zehatz batzuk leku hori hartzeko.
|
|
|
Saizarbitoriaren nobelagintzaren kasuan, XX. mendeko artearen funtsa den formaren gaineko hausnarketatik etorri da. XIX. mendeko nobelagintza errealistak munduarekin erlazio gatazkatsurik ez daukan izakia iradokitzen badigu, XX. mende hasierako nobelak krisian
|
dagoen
gizartearen adierazbide berria izan nahiko du, eta horretarako, Filosofian eta Artean hedatuz joan zen adierazbidearen gaineko gogoeta egingo du bere. Egoera berriari, kontamolde berriak egokituko zaizkio, eta M. Butor ek Répertoire (1964) liburuan baieztatu zuen moduan, XX. mendeko nobela esperimentazio gune bihurtu zen, kontamolde berriez errealitate berriak iradoki nahi zituen gunea, preseski.
|
|
|
MA./ ta zuk ze ustezu orain
|
gauden
gizarte hontan errexa dala lana bilatzea
|
|
|
Eskaera handia
|
dago
gizartean. Euskaltegiekiko oniritzia ere nahiko zabaladela esan daiteke.
|
|
|
Hiriak ia gotorleku soilak ziren (merkataritza eta artisautza gune izatearenizaera galdu zuten), nahiz eta administrazio eta zirkulazio minimoa gordetzenzuten batzuek, erromatar jatorriko gotzain batzuen menpe. Nekazaritzara zuzendurik
|
zegoen
gizartea. Musulmanek Mediterraneoko ekialdea itxi zutenetik, KarlosMartel ekin jada defentsiban zeuden; gainera, denboraz, gero eta gai gutxiago iristen ziren hirietara, zituak falta ziren, elizetarako olioa eta intzentsua.
|
|
|
Ingurura begiratu besterik ez
|
dago
gizartearen arlo guztietan emakumeen kopuruagizonena baino askoz txikiagoa dela ikusteko; zer esanik ez artean eta, konkretuki, literaturan. Gizarte eredu baten isla besterik ez gara, eta aurrerapauso handiakeman badira ere, oraindik bide luzea daukagu aurretik, egunez egun jorratubeharko dena; hala ere, errezeloa dut sekula ez ote garen iritsiko gizonezkoekduten mailara.
|
|
|
Baina egia da, era berean, ekoizpenaren logikaren araberako erabakia dela, kontestaezinezko premia bailitzan. M. Wolf ek (1987: 255) zuzen dioen bezala, informazio aparatuek beren jarduerari begira funtsezko tresneria gisa zehazten duten iturri sareak islatzen du, alde batetik,
|
dagoen
gizarte eta botere egitura eta, bestetik, ekoizpen prozesuen eskakizunen arabera antolatzen da.
|
|
|
Horrenbestez sortzen da espiral prozesua: erabat menderatzen du alde batek iritzi publikoa eta isiltasuna nagusitu da bestean (bere ahotsari uko egin ez dion gutxiengo batengan izan ezik, baina gutxiengo hori isolatuta
|
dago
gizartean). Gehiengoaren iritzi giroaren gaineko pertzepzioak ez du esan nahi iritzi hori denik benetan gehiengoarena.
|
|
|
1997ko abenduan, ELAk, LABek eta beste indar sindikal batzuek HBko Mahai Nazionalaren kartzelaratzearen aurkako mobilizazio batera deitu zuten elkar harturik. Dei honek itxaropen handiko iritzi giroa zabaldu zuen ordurako, argi
|
baitzegoen
gizartean bazegoela Estatuak eta hedabideek uztaileko mobilizazioen gainean eginiko interpretazioaren arabera kontestu itogarria gainditzeko borondate argia. ETAk, beste atentatu batean, itxaropen horren aurka jo bazuen ere, Eginen iritzi orrialdeetan zabaldu zen eztabaidak argiro erakusten zuen ezker abertzalean berean sendotzen ari zela biraren aldeko apustua.
|
|
|
Baina, zalantza izpirik gabe, hedabideen baitan
|
dago
gizartean duten egiteko demokratikoa betetzearen erantzukizuna; editoreengan eta kazetaritza profesional guztiengan. Nork bere mailan heldu behar dio erantzukizunari.
|
|
|
1. Egiaren errespetua da hedabideek zerbitzuan
|
dauden
gizarteagana bete behar duten lehen konpromezua, egia beti erlatiboa izango den arren. Beharrezkoa da beti objektibotasunaren aldeko ahalegina.
|
|
2002
|
|
|
Biarnorekin batera izanda, naturala ez izatearen sentimendurik al
|
dago
gizarteko eragile hauen artean?
|
|
|
Baiña ez gara ortaz mintzatzen. Ori guztia zuzendurik
|
dagoen
gizartean pentsatzen dugu".
|
|
|
Arantzazun, bakoitzeko 600.000 pezeta (3.606 euro) inguru jasoko dute urtean. Eta dena den, Isidoro Pinedok esan zigunez, fraile guztiak ez
|
daude
gizarte segurantzan. Bera erretiratua dago, esaterako.
|
|
|
«Telebista adikzioa» kontzeptua oso barneratua
|
dago
gizarte industrializatuetan, baina askoren ustea da hitz elkarketa hori zehazgabea eta subjektiboa dela. Mila adibide erabil daitezke telebistak adikzioa sortzen duela frogatzeko, baina zientifikoki ez du baiezkorik lortu.
|
|
|
Antonio Cubilloren MPAIAC taldearen garaia zen. Penintsulatik zetorren edonoren aurkako jarrera
|
zegoen
gizarte mugimenduetan.
|
|
|
Beharrizan egoeran dagoen biztanleria osoari laguntza zabaltzeari dagokionez,, hau da, beharrizana duten guztiei eta bakoitzari babesa ematea?, AutonomiaErkidegoei garatzea
|
dagokien
Gizarte Laguntza ere aipatu behar da. Gizarte laguntza hau, gizarte babeserako bide bat da, Gizarte Segurantzaren gizarte babesaren osagarria dena zenbait zentzutan:
|
|
|
Horren ondoan, gizarte zerbitzuei
|
dagozkien
gizarte segurantzaren prestazioen eskumenak transferituak izan dira, (elbarrien berreziketa eta birgaikuntza, eta zahartzaro laguntza) eta baita erretiroko eta elbarritasuneko prestazio ez kontributiboen kudeaketa ere. Prestazio horien kudeaketa ekonomikoa transferitzekojarrera eta, ostera, prestazio kontributiboena ez transferitzeko espainiar gobernuenjarrera desberdin horren zioa honako hau da, alegia, azken hauen garrantzia paregabeki handiagoa dela eta, horri loturik, legebidezkotasun sozial handiagoa ematendutela.
|
|
|
Txirotasun koiunturalaren barnean, egoera larrian (elikagai, jantzi eta antzekoen gastuei aurre egin ezinik) familien%4, 6 zeuden 1996an, eta %5, 5 2000 urtean. Bestalde, txirotasun koiunturalarenbarnean ongizate gabeziadunak (oinarrizko gastuei aurre egiteko eran
|
egonik
gizartearen batez besteko ongizate mailara iritsi ezin direnak) %31, 6 ziren 1996an, eta%28, 8 2000 urtean.
|
|
|
Unibertsitateak berebiziko garrantzia du euskararen normalizazioan: txertaturik
|
dagoen
gizartearen isla izan behar du, eta gizarte horren gorenekokultur erreferentzia bereganatu behar du.
|
|
|
Antzinako gizarteak guztiz bestelakoak ziren gizarteak dira, eta ezin dira gauregungo kategoriekin ikertu. Guregandik oso urrun
|
dauden
gizarteak aztertzerakoan, Bartolome Clavero k aztertu du haiek ulertzeko antropologiak sortutako analisi metodoek eta kontzeptuek historian izan dezaketen eragina. Pentsa dezagunahaidetasun harremanak aztertzeko antropologiak garatu duen metodologiaz, etaAntzinako Erregimeneko gizarte estamental bat aztertzean horrek izan dezakeeneraginari buruz.
|
|
|
Miseria gailentzen zenean, zein egoeratan
|
zegoen
gizarte egitura?
|
|
|
egonkorra eta betierekoa irudikatu den. Oraindik orain, ekonomikoki aurreratuta
|
dauden
gizarteetan, klaseak sortzeko irizpidetzat erabili izan den desberdintasun sozialak bere horretan jarraitzen du. Baina klasearen muga horietatik harantz doazen fenomeno sozial berriak, jaiotzen?
|
|
|
Bitxia da Beck ek hemendik ateratako ondorioa, bere autokritika sozialaren teoriaren tesia ere izango dena: gizarte moderno zein modernizazio bidean
|
dauden
gizarteetako mehatxuak eta arriskuak hain dira handiak eta neurtezinak, ezen eboluzio teknologiko eta kultural horiei erantzuteko tresna politikoak, juridikoak eta administraziokoak hutsalak bilakatzen diren,, desburokratizazio eta antiburokratizazio prozesurako tresna egokia bilakatuz, oraindik atzeman ez arren? (1998b:
|
|
|
XXI. mendean, hots, aldi historiko berean, bi logiken aldiberekotasuna eman daiteke. Izan ere, behar materialak baldintzatuta
|
dagoen
gizarteak iraun artean (Hirugarren Mundua), modernizazio prozesuaren helburua aberastasunaren atea zabalduko dien garapen zientifiko teknikoaren giltza eskuratzea izango da. Bestalde, gutxieneko baldintza materialen beharrek lehentasuna galtzen duen tokietan (baldintza materialak bermatuta egotearen baldintzapean, beraz), modernizazio prozesuak ordura arteko legitimazio oinarria galtzen du, eta ez dira onartzen haren ordainetan onartuak izan diren efektu kolateralak.
|
|
|
Modernitatearen edukia kontraesanean
|
dago
gizarte industrialaren proiektuan ematen diren murrizketekin eta galerekin. Agerikoa den jazoera hori igartzea eta, figura sozial berri?
|
|
|
Sistema bakoitzak modu autoerreferentzialean bere funtzioa asetu nahi du dualitatearen poloetako bat burutzearekin: eduki, gobernua, egia, justizia, etab. Baina hori mugatua da, aukerak areagotzeari berariazkoa zaion kontingentziaren areagotzea murriztuko duen Jainkoa bezalako formularik ez
|
baitago
gizarte modernoetan.
|
|
|
garbi izatea ezinbestekoa da. Gehiegitan errepikatu du 2001 M aurretik eta ostean UPV/EHUko Politika eta Administrazio Zientzietako katedradun eta departamendu buruak Weimar Errepublikaren azken garaietan bizi garela, harrituta
|
egonik
gizarte zibiletik ETArenganako erantzun biolentorik jaio ez delako oraindik(?). Ikus:
|
|
|
XXI. mendearen atarietan, globalizazio prozesuek dinamika berriztatzaileak jarri dituzte abian munduan: ekonomiaren eskakizunek bultzatuta, esate baterako, jende mugikortasun handiagoa dago gaur egun inoiz baino; hedabide erraldoien funtzionamendu sistema dela eta, inoiz baino irudi elkartruke handiagoa dago; argitalpen tradizionalen edo digitalen bidez, inoiz baino ideia trukaketa handirako bidea
|
dago
gizarte aurretuetan. Merkatu ekonomia globalizatuak eta ziberes pazioak mundu aberatsaren barneko mugak ezabatu ditu, mundu pobrearekiko kanpokoak berrindartu baditu ere.
|
|
|
Espantsioan, zeren hezkuntza gizarte sistema estrategikoa baita, berak bermatzen baitu bakebidezko gizakiaren domestikazioa, berak bermatzen baitu gizakia gizarteratzea eta sozializatzea, tokian tokian indarrean dauden parametroen arabera (sozialak, politikoak, erlijiosoak eta kulturalak), jakina. Espantsioan, zeren entretenimendua, aisia erabat komertzializaturik
|
baitago
gizarte aurreratuetan (pentsaezina da gaur egun zinema aretorik gabeko aisia, adibidez). Espantsioan, zeren enpresa mota horietan teknologia berriak indartsu sartu baitira.
|
|
|
Hedabideek oso eginkizun argia eta handia dute gizarte egituren artean. Hedabide dominatzaileak oso lotuta
|
daude
gizarteko erakundeekin (publikoekin zein pribatuekin). Hedabide dominatzaileetako langileek klase dominatzaileetako partaide dira, zeharbidean baino ez baldin bada ere:
|
|
|
aseguruaren “ordainketa bakarra” eskatzea, enpresa bat sortu nahi badu. Gobernuak datorren urterako aurreikusten duen neurri berriak “ordainketa bakar” horren ordez, prestazioaren baturari
|
dagozkion
Gizarte Segurantzako kuoten diru-laguntza emango du. Kontuan hartu beharreko beste alderdi batzuk dira INEMek prestazioa kobratzeko ezartzen dituen gutxieneko eta gehieneko mugak.
|
|
|
Han abesten, dantzatzen, kartetan jolasten eta, jakina, edaten da. “Alkohola oso errotuta
|
dago
gizarte askoren kulturan eta gizarte bizitzan”, adierazi zuen Marc Danzon doktoreak, OMEk Europarako duen eskualdeko zuzendariak. Espainian gauza bera gertatzen da, baina herritarrek kalean edateko ohitura dute.
|
|
|
Kontzeptu horri lagundu zion Nazio Batuek (NBE), aurten Ekoturismoaren Nazioarteko Urtea izendatu zutenean. Hala ere, NBEk berak “Munduko baliabideak 2002” txostenean onartzen du “naturako turismoak, neurri handi batean, ez dituela betetzen definizio horretan inplizitu
|
dauden
gizarte erantzukizuneko idealak”. Era berean, honako hau dio:
|
|
|
Euskara gizarte osoarentzat eskatu behar dugu, gizarteak duen, gizarteek duten, kultura altxorra baita. Euskaldunok mezu hau bidali behar diogu erdaldunez beterik
|
dagoen
gizarte honi, euskara haiek ere nolabait berea sentitu behar baitute, ez guk bezala, jakina, hizkuntza hiztunena delako, baina bai neurri batean. Alferrik gabiltza honetan haserretzen bagara.
|
|
|
Eta zentzu honetan uste dugu
|
badagoela
gizartearen aldetik konpromiso ren bat, epe laburrera gero eta nabariagoa izango dena, azken urteetako unibertsitate aurreko irakaskuntzaren matrikula datuen eboluzioaren ondorioz, non garbi ikusten den gaztelania hutsezko ereduen atzerapena euskara duten ereduen aurrean. Honela adibidez, nabarmena da EAEren eremuanAereduaren ia 20 puntuko atzerapenaBetaDereduen aurrean, nahiz eta onartu egin behar den oraindik ere desberdintasun handiak daudela lurralde, sare eta hezkuntzaren aldien arabera.
|
|
|
Tradizio horietako batzuk garai aurreislamikotik datoz. Mahomak bere predikua zuzendu zion arabiar gizartea patriarkala zen, tradizioz herri artzainei
|
zegokien
gizartea hain zuzen ere. Emakumeak familiaren ondaretzat jotzen ziren eta gizonaren zaintzapean zeuden; haien zeregina, familia patriarkalaren jarraitasuna bermatzeko xedearekin, gizonezkoak, semeak, ugaltzea zen.
|
|
|
Gizarte gune berrien hizkuntza euskara (soilik edoerdararen parean) izatean datza euskararen zinezko normalizazioa, eta horretara zuzendu lirateke normalkuntza plangintzaren ahaleginik handienak. Izan ere, hizkuntz ohiturak finkatu gabe
|
dagoen
gizarte talde berri batean askoz errazagoa da euskara ezartzea, abian dagoen (erdarazko) beste batean ohiturak aldatzea baino. Lehenik eta behin, gizartean nagusitzen den esparru pribatuarenpisu handia ahaztu gabe.°
|
|
2003
|
|
|
Juridikoki Europako bide luzea bakarrik geratzen da. Politikoki Euskal Herrian egin daiteekena geratzen da, onartezina baita Madrilen hala erabakitzen delako Batasuna eta honen atzean
|
dagoen
gizarte esparru zabala joko politikotik ezabatu nahi izatea. Zer egin, ordea?
|
|
|
Asko teorizatu da arazo hauei buruz eta teorizazio gehienak" azkar, ona eta merke" lortzea izan du helburu eta inor gutxi konturatu da" azkar, ona eta merke" ez dela gizakiaren martxarekin doan zerbait. Jendearen depresioak, hainbat eraikuntza edota aparatu berriren akats estrukturalak edota funtzionamenduzkoak, adibidez,
|
gauden
gizartearen konpetitibotasun" gaizto" aren ondorio dira, merkatal harremanetan edota administrazioaren lehiaketetan" azkar, ona eta merke" leloarekin funtzionatzen baita neurri handi batean.
|
|
|
barregarrikeriak, gertaera latzak, antzerki kontuak, erlijino gaiak... Hau da, hizkuntzorren atzean
|
dagoan
gizarteak bere bizimodua eta historia zelan gauzatu dauan. Hazurretatik harago, bihotzaren taupaden bizitasuna, arnasa eta arimea azken baten.
|
|
|
Honetan, aspalditik, Eleizeak eten barik eskatu dauala zuzentasuna, gizonen artean bake sendoa egon daiten. Zuzentasun barik ez
|
dago
gizarte onik. Kristinauok, puntu honetan, aurrenengo jokatu behar dogu beti:
|
|
|
Epailearen ustez komenigarri diren beste betebehar guztiak betetzea. Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak hala eskatuta, halako betebeharrak ezar ditzake epaiaren menpe
|
dagoena
gizartean sar dadin berriro; baina neurri horiek ezin diote inoiz ere kalterik egin hark gizabanako gisa duen duintasunari.
|
|
|
j) Adingabeek lan heziketa egokia eta ordaindutako lan bat jaso behar dute, betiere erakunde publikoaren baliabideen arabera; orobat, eurei
|
legozkiekeen
gizarte prestazioak eskuratuko zaizkie, lege aginduz ezarritako adina lortutakoan.
|
|
|
Gozogileen kontrol eta monopolio nahiei aurka egite hau ilustratu, merkatari eta herritarren oposizioan ikusten zen, udaletxearen bidez gauzatua. Oligarkizazio prozesuaren barruan koka daiteke hau; aberats berriak ziren gozogileak, eta ez zituzten onartu nahi lehendik hiriaren elitean zeudenek, boterea gehiengoren artean ez banatzeko, kontuan izanik igoeran
|
zegoen
gizarte talde bat zela. Honela, ez zieten ekintza monopolizatzen utzi nahi eta aldi berean herritar askoren lanbidea izango zena babesten zuten.
|
|
|
Izan ere, ez da eztabaidarik onartzen ez duen historiaren legesaihestezina, baizik eta irakurketa, balioespen eta zenbait aukera dituen auzia. Hauda, indarrean
|
dagoen
gizartearen aldaketa joera giza praxian hezurmamitzendelako, giza praxia aplikatu ahal zaio modu erreflexiboan.
|
|
|
Hortik dator, hain zuzen ere, Joas, Touraine, Bourdieu eta bestepentsalari askoren deia globalizazio prozesua demokratizatzeko, eztabaidagai delaonartzeko eta balioespen zein zenbait aukera dituen prozesu gisa eraikitzeko. Hauda, indarrean
|
dagoen
gizartearen aldaketa joera, giza praxian hezurmamitzen aridelako, onartu beharra dago giza praxia aplikatu ahal zaiola modu erreflexiboan.Izan ere, John Dewey-ren hitzak gogoratuz eta beste une batean aipatu dugunmoduan, logika metasozialak baieztatzeak oztopatu egiten du aktore sareek daukaten ardura onartzea, eta borondate horrek ziurta dezake soilik giza aurrerapena22.
|
|
|
Pentsamendu eboluzionistak aldaketa sozialari buruz egiten duen teoriari, modernizazioaren edo, zehatzago, diferentziazioren teoria deitu izan zaio eztabaida teoriko akademikoetan. Teoria horrek ezartzen du, gizarte sistema guztien bilakaera historikoan,
|
badagoela
gizartearen azpisistemak (politiko, ekonomiko, kulturalak...) gero eta gehiago diferentziatzeko eta konplexuagoak bihurtzeko joera. Diferentziazio funtzionalerako joera horrek modernizaziorako edota aurrerapenerako joerabihurtzen dute; hau da, gizartearen bilakaerak beti jotzen du gehiago modernizatzera eta hobetzera modu geldiezinean, etengabekoan eta nahitaezkoan.
|
|
|
Baina AEBekhori ere ez dute onartzen, hau da, kontsumitzaileek edo nekazariek jakitea zer arigaren lantzen eta zer ari garen jaten. Eta hori gure ustez, oinarrizko eskubidea da.Hori galtzen badugu, gero etorriko dira nanoteknologiak eta abar; dinamika bateansartzen ari gara, non teknologia eta zientzia ez
|
dauden
gizartearen zerbitzura, baiziketa etekin eta interes partikularren zerbitzura.
|
|
|
Goian ikusi denez, lurraldera eta bertan
|
dagoen
gizarte eta sistema ekonomikora hurbiltzen garenean jasangarritasunaren ikuspegitik, jorratu behar diren ahalmenak, arazoak eta erronkak ugari dira. Goian, adibide gisa, bururatutako gutxibatzuk besterik ez dira.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea, Euskalerriaren kultura irrits zuzen zuzenekoa ta baztertu eziña da, ta aren adierabide ta edapenbide. Euskalerriaren euskal kultura bereiztasuneri, eta batez ere, izkuntzarekikoei doakiona, unibertsitate lanetan erabilliko du izkuntza eta
|
dagoen
gizartearen arazoen zerbitzurako, ondorioak Euskal gizarteari eskeiniaz. Erria, unibertsitate zenbaitetan banatua, irakasleak autatzeko premia, gure buru ikasiek erro arrotzeko unibertsitate ustez eta landuketaz, egitasmo saio bat burutzeko beartzen gaituzte eta ekiñaldi zenbaitez, diran eskuarteai etekin geiena atereaz batean, Euskal Unibertsitatea epe aalik laburrenean antolatzea atzeman.
|
|
|
Era berean, proposamen bat egin da, erretirorako eta amatasunerako kotizatu gisa ager dadin guraso batek seme alaba edo aurreko bat zaintzeko hartzen duen eszedentzia aldia. Aldi berean, eta PPren eta PSOEren arteko akordio baten arabera, enpresaburuek ezin izango dituzte beren enplegatuen lan istripuei eta lanbide gaixotasunei
|
dagozkien
gizarte kuotak atzeratu.
|
|
|
Intimotasuna literaturaren genero bat gehiago da, beraz, eta, ondorioz, fikzioa itxura egiteko, gezurra esateko modu bat", dio narratzaileak eta orrialde batzuk aurrerago nobelan egiak gehiago nabarmentzen direla dio eguneroko intimoetan baino, eta Teresaren egunerokoetara jotzen du hori frogatze aldera. ...funtsa sentimenduak diren bezala edo nobelarena fikzioa, intimotasuna izan daiteke egunerokoen oinarria, baina zer da intimotasuna?", galdetzen du narratzaileak eta" Kanporatuz gero, besteekiko gure harremanak kolokan jar ditzaketen gure baitako egiek osa lezakete gure intimotasuna, baina eskandaluak, indiskrezioa eta exhibizionismoa, intimotasunaren alderdi zaratatsuenak hain indarrean
|
dauden
gizarte honetan, zer dago intimoagorik isiltasuna baino?", jarraitzen du galdera batekin berriro ere.
|
|
|
Tzarko eta bere talde politikoaren ardurapean
|
zegoen
gizarte sozialaren gorputzaren kilikatzeko betekizuna. Alderdi politiko eta elkarteetan eztabaidak bideratzen zituzten, edo premia larrietan umekian itotzen eta urkatzen.
|
|
|
Urrutiko txistua hamalau da; bertakoa, lau. Jungek dio txistua jotzea gaizki ikusia
|
dagoela
gizartean, ezen jainko teriomorfikoa betetzeko eta erakartzeko modu bat baita, hau da, animalia totemikoa. Liburua itxi eta papertxoak jaso nituen.
|
|
|
Ilustrazioak porrot egin ote duen edo zertan huts egin duen eztabaidatzea oso gogoko du azken garaietako filosofiak. Goi asmo ilustratuek aurreikusten zuten gizabanako buru aske eta buru askia, eta hari
|
dagokion
gizarte mota, makina bat itzal argirekin garatu izan da arrazoi zientifiko teknikoaren, kapitalismoaren, liberalismo politikoaren nahiz sozialismoaren eskutik.
|
|
|
Natura, gero eta konpartimentatuagoa
|
dagoen
gizarte baten" erabilpenerako eta ustiakuntzarako jabetza" izatera pasatu zen. Orduan hasi zen kultura ofizialaren eta errealaren arteko bereizketa.
|
|
|
Horixe izan da, hain zuzen ere, buruzagi erlijioso guztien programa etiko eta moralerako abiapuntua. Baina frogatuta
|
dago
gizarte taldeen alderdi konfesionalari aitortutako balio politikoa gero eta gutxietsiagoa dagoela, behintzat erakunde aholkulari gisa, eta hori horrela da. Ondorioz, erabakiak hartzerakoan, hobe dugu jarrera posible bakoitzaren ondorio errealetatik abiatu, errealitatearekin loturarik ez duten galderetan luze aritzea baino.
|
|
|
Badago premia, orobat, indarrean
|
dagoen
gizarte ordenarekiko alternatiba bideragarri bat irudikatzeko. Donald
|
|
|
Aspalditik hitz egiten zen Davosko Munduko EkonomiFo roaren ildotik gizarte mugimendu mailako ekimenen bat sustatzeaz. MGF, haatik, hori baino askoz gehiago izatera iritsi zen, eta neoliberalismoaren eraso bortitzaren ondorioz gogor astinduta
|
zeuden
gizarte indarrak berbiltzeko prozesuari hasiera eman izanaren meritua aitortu behar zaio.
|
|
|
Horrela ulertuta, ondokoa esan dezakegu: ordura arte erdara baino ez
|
zegoen
gizarte baten baitan, gizabanako batzuk euren arteko eguneroko hartu emanak euskaraz gauzatzen kontzienteki hasidi rela, eta euskarazko komunitate (edo erdararen baitako azpi komunitate) bat osatu nahi dutela. Halako egoeretan—eta hiztun komunitate berri hori sendotu bitartean—, euskaldundu direnek ez dute aukerarik izango ikasitako hizkuntza inon ere erabiltzeko.
|
|
|
Urrundua
|
dago
gizartea hizkuntzaren auzi honetatik. Erasoka ari zaizkigu Agintetik eta gizartea ez da agresiohorregatik minberatu.
|
|
2004
|
|
|
Hauteskunde kanpainatan bereziki, politikoek beti espero dituzte gertakizunak eta gertakizun horien beldur dira. Gutxitan egon da Madrilgo atentatua bezalako zerbait primarioa, kanpotik eraginda eta, aldi berean, etxeko arazoetan horren murgildua
|
dagoen
gizartean hain eragin handia izan duena. Ni goiz hartan izugarri harritu ninduena kalean zegoen isiltasuna izan zen.
|
|
|
Nafarroako eta EAEko PSOE, bestalde, estatu guztian zehar nortasun sustrairik gabeenak ikusten ditut
|
dauden
gizarteekiko. Begiratu eta erkatu, bestela, PSC PSOErekin.
|
|
|
Dena den, plastiko eta konpontzailea erredurak jasan, jaiotzetiko akatsak nozitu eta antzeko arazoak dituzten pazienteen ardura duen eta Osasun Sistema Nazionalean praktikatzen den bitartean, kirurgia estetikoa gorputzaren egitura normalak hobetzeko helburuz aplikatzen da, pazientearen erakargarritasuna eta bere auto estimazioa hobetzeko jomugaz, eta ez
|
dago
Gizarte Segurantzaren prestazioen katalogoan.
|
|
|
Hizkuntza, gizarte ereduaren gainerako osagai eta eragileen antzera, botere sozialaren sisteman bereganatzen duen eginkizunaren arabera hezurmamitzen da. Azter dezagun, bada, guri
|
dagokigun
gizarte nazioaren eredu honetan hizkuntzari zein leku eta eginkizun esleitu zaion botere sistemaren baitan, hizkuntzaren zer nolakoak definitu nahi baditugu. Hori eta horrenbestez, euskarak ere ez du beti eta non nahi leku eta egiteko berbera izan Euskal Herriaren joan etorrian.
|
|
|
Hori eman digu aditzera behintzat euskaltzain nafarrak. Jakina, gauza bat da euskararen alde
|
dagoen
gizarte zibilaren eragin ahalmena era batera edo bestera kalifikatzea, eta hor geure diferentziak nabarmendu ditugu; eta beste gauza bat, hizkuntza minorizatu baten etorkizuna gizarte zibilaren esku utzi behar dela pentsatzea. Hau ez da lekua, bistan denez, gizarte zibilaren egungo krisiaz hitz erdirik ere egiteko, baina, nolanahi ere, jadanik aho bateko iritzia da adieraztera goazena.
|
|
|
Bere mundu sinbolikoa ekoitzi eta berritzeko aski autonomiarik ez duen hizkuntza herria ezin da bere hizkuntzaren arabera bizi. Hizkuntza ez baita hor nonbait eraikia
|
dagoen
gizarte bizitzaren lanabes soila, behin eta birritan esana dugun moduan, gizarte bizitza horren eraikuntzan esku zuzena duen egilea baizik. Jakina, euskararen eta euskaldunen gizarte eraikuntza zertan den dakienak, erraz asko ulertuko du zergatik dagoen euskaldungoa sormenik gabe.
|
|
|
Demokraziaren eskurik ez ote dabil bada mintzairen munduan? Dirudienez, hizkuntzen eta dialektoen biziraupena beti eta non nahi gizarte dinamika jakinen esanetara makurtua dagoen zerbait da, balizko asmo zintzoen gainetik bide
|
dago
gizarte eraginaren eskua hizkuntzen bilakaera objektiboan.
|
|
|
Aitzitik, boterearen kontzeptuak ez du molde horretako nahasbiderik eragiten, honen jarduna hegemoniarekin parekatu ezean behintzat. Botereak, hots, gizarte jardunaren zer nolakoa bideratzen duen harreman dinamikaren teoriak, herri kudeaketaren gainetik eta azpitik dagoen ahalmena gogorarazten digu, espazio publikoaren eta pribatuaren bizitza bere luze zabalean eraldatzeko eta zaharberritzeko kemen gisa.700 Alde horretatik, euskal kulturaren garapenaren oinarrian
|
dagoen
gizarte dinamika bera izango genuke botere euskaldunaren isla. Nolabait esateko, kultura horren izatea ukatu edo ahalbide dezakeen indar sozial orokorra izango genuke boterea; alegia, ezinbesteko baldintza.
|
|
|
Hori ulertuko nuke nik Mendigurenen goiko iritzi horretan. Haatik, hizkuntzaren erabilera ezin da gizarte organo bakartu baten irudira planteatu; besteak beste, ustezko beregaintasun hori ez
|
dagoelako
gizarte komunikazioaren sare orokor eta nagusitik at. Gorputzaren organo guztiak odolaren zain sareetan txertatuak dauden bezalatsu, familia bezalako esparru pribatuak ere hizkuntzazko komunikazio sareetan estekatuak baitaude gizartearen bizitzan.
|
|
|
Hori ulertuko nuke nik Mendigurenen goiko iritzi horretan. Haatik, hizkuntzaren erabilera ezin da gizarte organo bakartu baten irudira planteatu; besteak beste, ustezko beregaintasun hori ez dagoelako gizarte komunikazioaren sare orokor eta nagusitik at. Gorputzaren organo guztiak odolaren zain sareetan txertatuak dauden bezalatsu, familia bezalako esparru pribatuak ere hizkuntzazko komunikazio sareetan estekatuak
|
baitaude
gizartearen bizitzan.
|
|
|
Erdarazko giro itogarrian euskal hauspoaren sortzailea irakaskuntzaren alorrean: . Euskara ikastetxe barrenean eta kanpoan era biltzeko hizkuntza ohiturak lortzea ez dela eskolaren eginkizuna argudiatzen dute, gizartea dela erantzukizun hori bere gain hartu behar duena, gure hizkuntza berreskuratzeko ahalbideetan hain mugatua
|
dagoen
gizarte hori, hain zuzen?. 483 Hankaz gora jarri digu Gorostidik itxuraz zentzuzkoena zirudien gure burubidea. Mezua, halere, ur gardena bezain garbia da:
|
|
|
Ondoren, berriz, sokaren etena zeri zor zaion arrazoitu nahi digu Pello Salaburuk: . Unibertsitatean euskararen aldekoak eta kontrakoak
|
daude
gizarteko beste arlo batzuetan bezala, ez gaude kristalezko kutxa batean sartuta. Hala eta guztiz ere, euskararen alde daudenek uste dute hau jauja dela, nahi izanez gero unibertsitate euskaldun bat izango genukeela bihar bertan.
|
|
|
ongiaren eta gaizkiaren taulak. Aristokraziak goresten duena daongi
|
dagoena
gizarte homerikoan, eta ongi egongo da, orobat, virtii kontzeptuanoinarrituko den gizarte makiabelikoan?: arrakasta, nabarmentasuna, luxua, ohorea, oparotasuna, aberastasuna, arrandia, distira eta horiek lortzeko beharrezkoa den zuhurtasuna, trebezia, ausardia, oldarkortasuna, indarra edo borroka.
|
|
|
Zabor kazetaritzak ez du erredundantzia izan behar”. Finantzaketa eta haren eredua Matias Antolín saiogilearen ustez, komunikabideak eraginkorragoak, azkarragoak eta inoiz baino hobeto idatziak dira, baina ez
|
daude
gizartean hartu duten garrantzi handiaren mailan. Pepa Buenok era guztietako informazioak, baita “arrosak” edo gertakariak ere, ez anatemizatzearen eta ez heltzearen alde egin zuen, betiere zehaztasunez egiten bada.
|
|
|
Izan ere, gertutasuna oinarri, esparru lokala, komunikazioaren ikuspegitik behintzat, aukera eremu bat bezala ikusi izan da betidanik, beste komunikazio mota bat eraikitzea posible egin zezakeena, estatu edo nazioarte mailako komunikabideek hedatzen duten komunikazio ereduaren aurrean. Aukera hori elementu ezberdinen gainean oinarrituko litzateke, hala nola hurbileko edukiak eskaintzeko ahalmenean, gizartearen nahi eta beharretara (komunikatiboak, linguistikoak, politikoak...) egokituagoak; edo baita gizartea renpartehartzea komunikazio prozesuetan sustatzeko gaitasunean ere, ahotsa izateko aukera emanez bestela komunikazioa jasotzera mugatuta
|
dauden
gizarte sektore eta taldeei.
|
|
2005
|
|
|
Zuriñe Adradak dionez, «hor artistaren zerbitzu soziala sartzen da; momentu historiko batzutan zerbitzu hori oso nabaria izan da, beste batzuetan ez hainbeste... eta artearentzat momentu zailak dira hauek». Egun, artista eta bere artea gizartearengandik urrun daudela dio Mendizabalek; «orduan, artistak esango dizu artistak beti gizartearen aurretik joan behar duela, eta horregatik
|
dagoela
gizartetik urrun. Baina zuk nola dakizu aurretik edo atzetik zoazen?
|
|
|
Gobernua era batera ala bestera gauzatuko da, baina badirudi badela garaia hortik haratago joan eta behingoz sentsibilitate nagusienak asetuko dituen gutxieneko akordio bat lortzeko. Argi
|
dago
gizarteak akordioak eskatzen dituela, orain ikusi behar dena da ea klase politikoa hauek ahalik eta modu zabalenean gauzatzeko gai den. Osatzen den gobernua osatuta ere, lasai esan liteke euskal gizarteak begi onez ikusiko lukeela bake prozesu baten irekiera eta, gainera, azken hilabeteetako giroak horretara bultzatzen duela.
|
|
|
Itxuraz, arrazoirik ez dute falta, mugimendu hura antolatu zuten herrialdeetan atzerako pausoak eman dira eta. (...) Baina gaur ditugun aurrerapenak lortu badira, hori posible izan da menderatuta
|
zeuden
gizarte haiek Bandungen beren etorkizuna beren eskuetan zegoela aldarrikatu zutelako. Jakin behar da, ordea, sakoneko aldaketek hamarka urte behar dituztela gero egia bihurtzeko".
|
|
|
Eguneroko gizarte errealitateak politikaren eremua irentsi egiten du. Oraindik konponbiderik
|
egon gabe
gizartean sorturiko espektatiba bake dinamizatzailerik handiena bilakatu da dagoeneko. Euskal gizartearen eskabide nagusi horri huts egiten dion aktore politikoak bere proiektu politikoaren garapenerako baldintzarik ez du aurkituko berehalako etorkizunean.
|
|
|
Giza izaera eta harremanak ardatz dituzten kontakizunak dira horiek (maitasuna, desioa, bekaitzak...)," Geu gagoz testigu"," Sugaar" narrazioetan bezala. Horietan inoren begietatik libre ez
|
dagoen
gizarte bat aurkezten zaigu.
|
|
|
Estatuaren indartzeaz gain, kontsumitzaile, nekazari, ekologista eta, oro har, kontsumoarekin arduraturik
|
gauden
gizarteko sektore guztiok nahi dugun kontsumo gizarteari buruzko hausnarketa sakona egin behar dugu, eta, hortik abiatuz, kontsumo segurua lortzeko presioa egin. Produktu transgenikoen aurkako boikotak, elikagai naturalen aldeko kontsumitzaileen kontzientziatze kanpainak eta iruzurra egiten duten edota kutsatzen duten enpresen aurkako ekintza baketsuak eraginkorrak izan daitezke, arriskurik gabeko produktuak lortzeko eta kontsumitzaileontzat mundu seguruago bat sortzeko.
|
|
|
1968ko maiatzeko iraultza frantziarra gizakiak kontuan hartzen ez zituen siskoa zen. Zapalduta
|
zeuden
gizarte klase eta taldeen aldeko ideiak defendatzen zituzten, eta, zeharka, baita kontsumitzaileen eskubideak ere. Marcuse-k garai hartan esan zuen bezala:
|
|
|
Gobernuak legegintzaldi honetan alarguntza pentsioa aldatzea aurreikusi du, herrialdean
|
dagoen
gizarte eredu berrira egokitzeko (emakume langilea, guraso bakarreko familiak, dibortziatuak, izatezko bikoteak, etab.); beraz, aldi baterako prestazio bihur liteke 65 urtetik beherakoentzat, baina betiere egungo hartzaileek eskuratutako eskubideak errespetatuz. Gobernuak prestazio hori gizarte eredu berrira egokitu nahi du Exekutiboak lege proiektu bat eraman nahi du Legebiltzarrera hiru hilabeteko epean, eztabaida eta onar dezan, 2006ko Estatuko Aurrekontu Orokorren xedapen gehigarri baten arabera.
|
|
|
Adela hain iraultzaile, hain borrokalari izanda... koherenteagoa zatekeen kontua zabaltzea, salatzea, emakumearen zapalkuntzaren kontrako aldarria egitea; gainera, halako protestak zabaldurik
|
zeuden
gizartean, emakumearen egoerak gero eta gehiago kezkatzen baitzuen jendea. Baina kontu hartan baziren beste zenbait alde, Adela hura guztia isilik eta bakarka nozitzera zeramatenak.
|
|
|
Murgilduta bizi garen erritmo zoroak sortarazten digun denbora falta zaigulako sentsazio horrek garrantzia kentzen dio norantz jotzen ari garen jakin ahal izateko kontzeptu esparru garbiak planteatzeko eginkizunari. Nahi dugun gizarte eta mundu eredua hausnarketan murgilarazi gintuzkeen gai bat da; baina kontua bestelakoa da, ezen ez dugu zertan pentsatzen hasi, uste badugu politikak eta jarduerak urrun ditugula eta sinesgarritasunik batere ez duen buruzagi klase baten eskuetan daudela, are gu geu ere sartuta
|
gauden
gizarte sistemak berak sinesgarritasuna erabat galdua duelarik. " Egungo sistema demokratikoetan indarrean dagoen ideiaren aurrean, horren arabera demokrazia kontu garrantzitsuegia baita herritarren eskuetan uzteko, demokrazia bakar bakarrik buruzagi eliteen eskuetan uzteko garrantzitsuegia dela dioen filosofia izango litzateke demokrazia kontzeptu berriaren euskarria" (Jáuregui, 2000).
|
|
|
Bere poemak irakurri eta bere biografiak irakurtzeaz batera irizten diot sorterrian, lurrean, herrian indartzenziren erroetatik ateratako indarra, zuhaitza ipurditik botatzeko aizkolariak behar duen indarraren tamainakoa bazela, bederen... eta urrunago joanda, derrigorrean egin behar zuela erroen bidea ur bila, derrigor, ia ia, adarrak hausteko eta enborrak botatzeko prest
|
zegoen
gizarte hartan. Iruditzen zait nahiago zuela errotzea, enbor etzana izatea baino.
|