|
2000
|
|
|
Euskaldunak, espainolak, frantsesak. Horra hor hiru nortasun ezberdin, batzuen iritziz hirurakkontrajarriak,
|
beste
batzuen ikuspegitik, ordea, bata beste bietan integragarria (euskalduna eta espainola, edo euskalduna eta frantsesa, aldi berean). Gatazka horretanetengabeak dira nortasun horien eraikuntza eta desegituraketa prozesuak, nortasunakez baitira betiko emanak, eta gizarteko prozesuen barnean kokatzen baitira.
|
|
|
Euskaldunak, espainolak, frantsesak. Horra hor hiru nortasun ezberdin, batzuen iritziz hirurakkontrajarriak, beste batzuen ikuspegitik, ordea, bata
|
beste
bietan integragarria (euskalduna eta espainola, edo euskalduna eta frantsesa, aldi berean). Gatazka horretanetengabeak dira nortasun horien eraikuntza eta desegituraketa prozesuak, nortasunakez baitira betiko emanak, eta gizarteko prozesuen barnean kokatzen baitira.
|
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein
|
bestetik
garrantzi handia dute hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik.
|
|
|
Nazio nortasuneneraikuntzan eta birsorkuntzan prozesu ezberdinak agertzen dira. Labur aritzekotan, euskal errealitatean presentzia handiena dutenetara mugatuko gara,
|
beste
kasu batzuetan naziotasunaren gorabeheretan bestelako eragile eta prozesuak agertzen direla argiutziz. Euskal Herriari gagozkiolarik, beraz, prozesu bi aipatu nahi ditugu:
|
|
|
Euskal Herriari gagozkiolarik, beraz, prozesu bi aipatu nahi ditugu: nortasunetnikoaren birsortze/ deuseztatze prozesua bata, eta nazio politikoan oinarritutakonortasunen eraikuntza/ deseraikuntza prozesua,
|
bestea
. Prozesu biak elkarrekin loturikagertzen dira, eta bata ulertzerik ez dago bestea gabe.
|
|
|
nortasunetnikoaren birsortze/ deuseztatze prozesua bata, eta nazio politikoan oinarritutakonortasunen eraikuntza/ deseraikuntza prozesua, bestea. Prozesu biak elkarrekin loturikagertzen dira, eta bata ulertzerik ez dago
|
bestea
gabe. Maila analitikoan bana daitezkeela uste dugu ordea.
|
|
|
Une hau epe labur eta ertainak baldintzatzen du, eta taldea bestetalde batzuekiko gatazkan jartzen denean sortzen da.
|
Besteen
aurrez aurre, berenortasun propioa eraikitzen hasten da orduan. Helburu horretarako, bere izaeraetnikoko zenbait praktika erabiltzen ditu, horrela praktika horiek taldearen nortasun ikur izaera eskuratzen dutelarik.
|
|
|
Zentzu honetan, nortasun etnikoa hautapen etasailkapen modu bat da, zeinaren bitartez taldeak bere nortasunaren ezaugarriakdefinitzen baititu. Osagai batzuk bere nortasuna islatzeko ikur gisa hautatuz, etaneurri berean
|
beste
batzuk baztertuz?, taldeak bere nortasun Gestalt edo nortasuntankera definitzen du; hots, taldearen mugak eta izaera zehazten ditu. Behin taldeaknortasun etnikoa eskuratuta, mugimendu nazional bihur daiteke, baldin eta sortzendituen Komunitateari (Gemeinschaft) eta Gizarteari (Gessellschaft) estatuak bereKomunitate propioa (eginkizun kulturalak) kontrajartzen badie, bidea irekiz, horrelabere Gizarte propioa (eginkizun politiko eta ekonomikoak) ere eraikitzeko.
|
|
|
Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua dugu: nahiz eta askotan talde etniko bat
|
beste
batzuen gaineanaltxatu eta bere kultura eta definizio propioak ezartzen dituen, ezagutzen ditugunestatu nazio gehienak etnia anitzekoak izateak hauxe erakusten digu: estatu nazioak ezdira, besterik gabe, nortasun etniko nagusitu baten garapen politikoaren emaitza.
|
|
|
Beste aldebatetik, gurean bezala nazio eskakizunak mugimendu etniko batetik datozenean ere, nazio nortasunaren eraikuntza osagai etnikoan soilik oinarritzen ez dela erakustendiguten zenbait gertaera ditugu: mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak, edo
|
beste
mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten digute. Era berean, populazioetorkinaren presentzia nabarmena edo kulturaren globalizaziorako joerak aurkitzenditugu, eta horiek zaildu egiten dute, modu argi batean, nagusiki oinarri etnikoa izangolukeen nazio nortasunaren eraikuntza.
|
|
|
kontzeptua5 erabiliz, honela azaltzen du Calhoun ekauzia: alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia;
|
bestetik
sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu.
|
|
|
Egoera honetatik bi komunitate mota bereizten ditu Calhoun ek: harreman zuzenetan oinarritutakotaldea bata, eta halako harreman zuzenetan oinarritu gabe bitartekotutako harremanetan oinarritzen den taldea,
|
bestea
: hauxe litzateke irudikatutako komunitatea.Garrantzitsua da esatea, bestalde, oinarri ezberdina izan arren, bi talde mota horiektalde nortasun bera eduki dezaketela.
|
|
|
Hain zuzen ere, bere nortasuna bitartekotutako harremanetan oinarritzen duenkomunitatearen existentziak are nabarmenago bihurtzen du estatuaren eta eremupublikoaren garrantzia, harreman horien bitartekari gisa hain zuzen. Eta hemenagertzen da, era berean, hedabideekiko interesa, bitartekotza honi loturik hain zuzen.Hedabideen bitartez komunitateko kideak elkarrekiko harremanetan jartzen baitira, etabata
|
bestearekin
koordinatzen, modu zuzenean ez bada ere.
|
|
|
Beraz, honela uler dezakegu eremu publikoa: hedabideek mugatzen dutenesparruko komunitateko kideek, hedabideen bitartez, bata
|
bestearekin
kontaktuan jarrieta beren burua, gu, gisa osatzen duteneko eremua.
|
|
|
Hedabideek eta beste instantziabatzuek (estatuak edo merkatuak, hala dagokienean) bitartekotzen duten harremanhonen bidez, nortasuna berregin egiten da. Helburu horretarako, komunitate osoarenedo zati baten kulturatik edo oroimen historikotik hartutako materialak erabiltzen dira,
|
besteak
beste.6
|
|
|
Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen: hots, euskal nortasunaren deuseztatzea berealderdi etnikoan eta nazionalean, bai
|
beste
nortasun batzuen eraikuntzaren helburuekin (espainola edo frantsesa), bai globalizazio ekonomiko, politiko zein kulturalaren ondorioz.
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo
|
bestera
joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Bigarren atalean Ipar Euskal Herriko hedabideen egoera aztertu du PascalRicaud ek: telebistan, irratian zein prentsan dauden komunikabide nagusiak, berenenpresa egitura eta bilakaera, Euskal Herriarekin zerikusia duten edukien presentzia, eta
|
beste
zenbait ezaugarri. Hori guztia komunikabide lokalei arreta kendu gabe.
|
|
|
EL MUNDO DEL PAIS VASCO, ELPAIS DEL PAIS VASCO eta SUD OUEST. Azken hauen kasuan azterketarako erabili ditugun unitateak, ez dira artikulu guztiak izan, Euskal Herriarekin nolabaiteko lotura zutenak soilik baizik (batzuk, kanpokoedizio osoan argitaratu arren, Euskal Herriko berri ematen dutelako, eta
|
beste
batzuk, Euskal Herriarekinzerikusirik eduki ez arren, bertako edizioan sartzen direlako). Horrek esplikatzen du egunkari horiekazterketaren zati batzuetatik kanpo geratu behar izatea.
|
|
|
Edozein talde etnikorenkasuan lehen mailako osagai kulturaltzat jo ohi da hizkuntza. Batetik taldeari bereburua aintzat hartzea ahalbidetzen dion kultur sistemaren gunearen erdian kokatzendelako6 7 Bestetik, taldeak bere auto definizioa islatzeko erabiltzen duen ikurgarrantzitsuenetakoa delako,
|
besteek
taldea identifikatzeko erabiltzen duten osagainagusienetakoa izatearekin batera.
|
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo dioen legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta
|
beste
hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non elebidunek soilik har dezaketen parte, bestetik. Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz ditzakegu gutxienez:
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion
|
beste
nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta
|
beste
eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada
|
beste
multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan.
|
|
|
Nafarroan,
|
besteetan
bezala, egunkari nagusi bat dago (%60, 9 bereganatzenduena) eta hortik aurrera audientzia zati txikiak gelditzen dira gainontzekoentzat. Halaere, aipatzekoa da DIARIO DE NOTICIASek bereganatzen duen audientzia:
|
|
|
Kontuan hartuko ditugun telebista kanalak, Hego Euskal Herrian eginak alabertan ikus entzun daitezkeenak dira, beraz; Canal Plus en kasua salbu, doan etahargailu arrunt batez baliatuz jaso daitezkeenak. Beraz, telebista orokorrak deiturikoakdira erreferentzia modura hartuko ditugunak, eta alde batera utziko ditugu satelitezzein kablez jaso daitezkeen
|
beste
eskaintzak, tematikoak zein orokorrak.
|
|
|
EuskalTelebistaren bi kanalek lortzen duten audientzia kopurua %24, 5ekoa da. Gainontzekokopuruak telebista lokalei edo
|
beste
motatakoei dagozkie.
|
|
|
Gipuzkoa da Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurrean erantzun baxuenaerakusten duen herrialdea; hala ere, kopuru hori ez da batere txikia: %63, 5 Gainera,
|
beste
herrialdeekiko berezitasunak markatzen dituen ikus entzulegoak arreta gehiagozsegitzen du ETBlen (%12, 5) eta ETB2ren (%19, 8) eskaintza. Oro har, kanal publikoenaldeko joera du audientzia gipuzkoarrak (%55, 8).
|
|
|
Seinalearen hedadura oso desberdina dute batzuek eta
|
besteek
(Hego EuskalHerri osoa hartzen dutenak edo auzune batera mugatzen direnak daude).
|
|
|
Eduki aldetik, irrati formulakoak (musika, albisteak, ekonomia...) eta irratiorotarikoak bata
|
bestearen ondoan
aurki daitezke sintonizatzailean.
|
|
|
Hala ere, ezin dugu albo batera utzi Madrildik emisioak igortzendituztenen pisua. Izan ere, nahiz eta hemendik bertotik hainbat programa egin, nagusidira ikuspegi zentralista eta Estatu osorako emisio bakarra dutenak,
|
besteak
beste: SERen musika programazioa eta eskaintza konbentzionala, Espainiako Irrati Nazionalaren emanaldi desberdinak eta Onda Cero, Cadena 100 edo Radio Popularrenemanaldiak. Hauexek dira, kopuruak kontuan hartuz, entzuleriaren gustukoenak.
|
|
|
Ale bakoitzeko irakurle kopuruari dagokionez, altuagoa da parametro horrenmaila egunkari indartsuenetan eta baxuagoa
|
besteetan
eta euskarazkoa den EUSKALDUNON EGUNKARIAn.
|
|
|
Ikerketa honetan batetik Hego Euskal Herrian ikus daitezkeen estatu mailakobost kateak, publikoak eta pribatuak, eta
|
bestetik
Euskal Herria bera emisio esparrumodura dutenak (ETB1 eta ETB2) eta lokalak (zazpi guztira) ere hartu ditugu kontuan.
|
|
|
Eguneroko prentsa idatziak Hego Euskal Herrian duen presentzia eta betetzen duenzereginean sakontzeko, interesgarria da,
|
besteak
beste, norainoko penetrazioa, salmenta kopurua eta, gainera, zenbateko eta zelako audientzia eskuratzen duen jakitea.Kontuan hartu beharreko horien inguruan arituko gara ondoko lerroetan.
|
|
|
DIARIO DE NAVARRAk, orain arte aipatu ditugun bi kazeten antzera, herrialdebakarrean zentratzen du bere bezeria. 63.803 ale kaleratuz egunero (OJD), ForuKomunitateko indartsuena da, gainera, alde ederra atereaz
|
besteei
.
|
|
|
DEIAren salmenta eremua Bizkaira mugatzen da nagusiki, nahiz eta hainbat alesaldu
|
beste
herrialdeetan (lehen aipatu ditugun iturrien arabera, 30.000 ingurura iristenda saldutakoen kopurua).
|
|
|
Azken multzoan bi egunkari ditugu, EL MUNDO eta EL PAIS, eta bi hauek HegoEuskal Herrirako egiten dituzten edizioak. Izan ere, lehen aipatu dugunez, hemenbertan egin eta argitaratzen diren egunkarien ondoan, badira
|
beste
pare bat, Madrilenateratzen direnak, honako hainbat orrialde berezi gehituz. Edizio bereziak dituztenegunkari horien artean EL MUNDO DEL PAIS VASCO da arrakasta handiena duena (21.697, OJD); gainera, lau herrialdeetan saltzen da.
|
|
|
Lehiakortasunaren aberastasun berria dakar, Radio Franceren aurrean, irrati soziatiboenagerpenak, nahiz eta zuzenduak zaizkien publikoa eta edukiak bat ez datozen; 1992an, ETB1ek. Iparraldearen orena? telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak
|
beste
ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere.
|
|
|
Izan ere,, metatze horizontal zein bertikalaren joera areagotuz doa, nahiz eta bizkitartean zeharkako metatzea garatzen ari den: hau da, multimedia taldeeneraketa, tokian tokiko zein nazioarteko partaidetza dutenak.? 19 Zeta, Correo, Midi Libreedo Sud Ouest,
|
besteak
beste, multimedia talde garrantzitsu bilakatu dira. Azkenhonek ikus entzunezko ekoizpen elkarte bat sortu du (Atlantel Image) eta TF1, M6, LCIentzat lan egiten du, eskualdeko korrespondentziak ziurtatuz edota La Cinquieme, Arte, Voyages... bezalakoentzat magazinak eginez.
|
|
|
Biek asteroko prentsan duten intereskomun berriaz gain, Les Editions de la Semaine elkartean duten partaidetzaz islatzendena, geroago itzuliko gara honetara?, 1989an Sud Ouestek Bilbao Editorialelkarteko akzioak erosi zituen, orduan El Diario Vasco eta El Correo Español/ ElPueblo Vascoko argitaratzailea zena. Sud Ouest Correoko akzioduna izanik, egunkarienEspainiako lehen prentsa taldeari elkartu zaio (hamar titulu), eta
|
besteren artean
ElCorreo, El Diario Vasco eta El Diario Montañesen jabea da, eta baita Telecincotelebista katearen operatzaile eta akzioduna ere.
|
|
|
Sud Ouest eta Correoren arteko kapital hitzarmenak
|
beste
zenbait elkarte etaelkarkidetzaren sorreran izan du ondorio. El Diario V&scorekin batera, artikulu, argazki eta iragarkien elkartrukatzerako sareaz gain, egunkari bakoitzak bestearen banaketa sareari probetxua atera diezaioke hedapen eremuaren zati batean, hala nola, Sud Ouestek Gipuzkoako herrialdean (Donostia) eta El Diario Vascok Ipar Euskal Herrianeta Landes en.
|
|
|
Sud Ouest eta Correoren arteko kapital hitzarmenak beste zenbait elkarte etaelkarkidetzaren sorreran izan du ondorio. El Diario V&scorekin batera, artikulu, argazki eta iragarkien elkartrukatzerako sareaz gain, egunkari bakoitzak
|
bestearen
banaketa sareari probetxua atera diezaioke hedapen eremuaren zati batean, hala nola, Sud Ouestek Gipuzkoako herrialdean (Donostia) eta El Diario Vascok Ipar Euskal Herrianeta Landes en. Elkarlan hau udan da erabilgarriena, orduan baita handiagoa pertsonenmugaz gaindiko mugimendua (kontsumo arrunta, turismoa...).
|
|
|
Iragarle berriak erakartzeaz gain, France 3 Euskal Herrik, gainerako emanaldi lokalek bezala, estatu mailako kate publikoetan parte hartzen du, 19:00: 00 ordutegiaren gorako arrakastan. France 3k,
|
beste
hedabideen antzera, bertako estazio berri horiei esker, bere interes ekonomikoak zerbitzatzen ditu lehendabizi. Bertako eta mugaz gaindiko gune horiek eskuratzea, lotura berrien ezarketa etasare berrien sortzearen bidez ez baitio ekimen filantropikoari erantzuten.
|
|
|
porrot egitekotan dauden
|
beste
estazio ugari bezala, estatuko irrati komertzial batekinakordioa izenpetzera behartua izan da, Europe 2 taldearekin preseski, Europe 1enmusika estazioen sarearen baitan. Hasiera batean, Baionako irratiari zenbait irratsaioemateko hitzarmena sinatu zuten, osoki desagertu zen arte.
|
|
|
Anglet FMk, aldiz, RTL2ko musika saioan harpidetu behar izan du, aurrera segitu ahal izateko. Noski, euskalirratiez gain,
|
beste
irrati soziatibo batzuek ere denborari, diru faltari, lehiari, eta baitaberrerosketei ere aurre egin diete, irrati hauek adibidez; Baionako Radio BonneHumeur (%1, 7ko audientzia) 40 urte baino gehiagoko entzuleriari zuzendua eta, beraz, Nostalgieren estatu mailako sare musikalaren ordutegia erabiltzen duena; MaulekoRadio Mendililia, gero eta entzuleria handiagoa duena? %1, 3, edo Radio BonneNouvelle irrati erlijiosoa.
|
|
|
edo Radio BonneNouvelle irrati erlijiosoa. Ildo honetan, 1992an
|
beste
irrati konfesional (katoliko) berribat sortu zen: Lapurdi Irratia.
|
|
|
Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest lehenik eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia. Batak momentuanbildutako gertaerez hitz egiten du,
|
besteak
, aldiz, ezin izaten ditu gaurkotasunaren, puntu beroak, gertatzen diren unean aipatu, baina urruntze ikuspuntua eta beharrezko denbora izaten ditu bere esanakhobeto garatu eta oinarritzeko. Hala ere, La Semaine du Pays Basqueren estiloa, bere homologoa den LaSemaine du Rousillonena bezala, Frantziako Kataluniar Herrian?
|
|
|
Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo
|
beste
iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara. Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados.
|
|
|
Lehenago esan dugunez, kanal biek genero ezberdinak lehenesten dituzte berenemanaldietan. Pentsa genezake, hartara, emanaldietako ekoizpenen jatorrien ezberdintasuna bi kanalen genero berezitasunari zor zaiola, eta, beraz, genero batzuk errazagoekoizten direla Euskal Herrian, edo
|
beste
batzuk errazago lortzen direla kanpoan.Ordea, hau ez da horrela gertatzen; izatez, hurrengo taulan ikus dezakegunez, generoberaren barruko ekoizpenetan jatorri ezberdinak agertzen dira bi kanaletan.
|
|
|
Oraingo datuetan ikus dezakegunez, gainera, arreta horren zatigarrantzitsu bat euskararekin lotura duten gaietan fokatzen da. Bestalde, egunkariabertzaleak eta gainerakoak bereizten dituen
|
beste
puntu bat, Euskal Herri osoariematen dioten izaeran datza: bigarrenentzat euskara eta, batzuetan?
|
|
|
Ipar Euskal Herria, Hego Euskal Herria, Nafarroako Foru Komunitatea, eta Euskal Autonomia Erkidegoa.Beren jarrera ideologikotik, egunkari batzuek onartu egiten dute egituraketa hau, etahorrela islatzen dute beren eduki eta egituraketan.
|
Beste
batzuek, ordea, ideologiaz, ezdute bat egiten zatiketa honekin, eta bestelako irudi bat osatzen dute, oraintxe ikusikodugun legez.
|
|
|
egunkari erregionalistekEuskal Herriko egituraketa politikoa birsortzeko joera dute erreferentzia eremuak eraikitzean. Horrela, euskal lurralde batzuk agertzen diren bitartean,
|
beste
batzuk osogutxi agertzen dira. Egunkari abertzaleek, ordea, Euskal Herriaren irudi globalagoaematen dute, ez soilik beren eduki edo ideologian (hau baieztatzeko analisirik ez duguegin), birsortzen dituzten erreferentzia eremuetan baizik, zazpi lurraldeetako EuskalHerria egitate gisa hartzen dutelako batetik, eta lurralde horien agerpen zertxobaitorekatuagoa ematen dutelako bestetik.
|
|
|
Egunkari abertzaleek, ordea, Euskal Herriaren irudi globalagoaematen dute, ez soilik beren eduki edo ideologian (hau baieztatzeko analisirik ez duguegin), birsortzen dituzten erreferentzia eremuetan baizik, zazpi lurraldeetako EuskalHerria egitate gisa hartzen dutelako batetik, eta lurralde horien agerpen zertxobaitorekatuagoa ematen dutelako bestetik. Egunkari abertzaleen multzoan nabarmen geratu da, erreferentzia eremuak osatzeko garaian DEIAk
|
beste
biekin duen aldea. Izanere, zenbait gauzatan hurbilago agertzen baita egunkari hau berripaper erregionalistetatik EUSKALDUNON EGUNKARIAtik edo GARAtik baino (adibidez EuskalAutonomia Erkidegoak hartzen duen pisuari dagokionez).
|
|
|
Ezberdina da, ordea,
|
beste
bi egunkari abertzaleen jarrera. Bata (GARA) ez Nafarroako Hobekuntza ezta Gernikako Estatutua onartu ez dituen mugimendu politikobaten babespean sortua delako.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIAk proiektu politiko zehatzekin izan ditzakeenharremanak lausoagoak dira, bistan da. Baina bere atzetik hizkuntza egitasmoa agertzeak, zalantzarik gabe Euskal Herria
|
beste
modu batean ikustera eraman du, ez hainbeste sistema politikoek egituratzen duten parametroetan oinarrituta, hizkuntzarenerrealitatean oinarrituta baizik. Berea, neurri batean, hizkuntza komunitatean oinarritutako erreferentzia eremua da, nahiz eta ez den horretara mugatzen, eta nahiz etahizkuntza egitasmoak eta egitasmo politikoak zirt zart bereizterik ez dagoen.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARA egunkarien arteko alderaketak horriburuzko argibideren bat eman diezagukeelakoan gaude. Ikusi dugunez, antzeko joeradute Euskal Herria islatzean,
|
beste
egunkari abertzaletik (DEIA) bereiziz. Bestalde, beren kokapen ideologiko eta politikoetan ez dira hain ezberdinak, nahiz eta jatorriezberdinetakoak izan.
|
|
|
Atera dezakegun lehen ondorioa, beraz, honako hau da: lurraldearen ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriaren irudi beraosatzen dute egunkari biek, herrialde eta herrialdez gaineko egitate bakoitzari antzekopisua emanez batak zein
|
besteak
. Horrekin batera, arreta bera ematen diete Euskal Herritik kanpo gertatutakoei, bai Espainia eta Frantzian bai mundu zabalean gertatutakoeidagokienez.
|
|
|
Ikusten ari garenez, egunkariek erreferentzia eremu ezberdinak birsortzen dituzteberen albiste eta artikuluen bitartez. Kasu batzuetan erreferentzia eremu horiek bikotekontrajarri modura hartzen dituzte (Euskal Herria versus Espainia, Nafarroa versusEuskal Herria e.a.); beste batzuetan, ordea, bata
|
bestearen
osagai gisa (Euskal HerriaEspainiaren barnean, Nafarroa Euskal Herriaren zati, e.a.). Honaino iritsita, interesgarri deritzogu erreferentzia eremu ezberdinak zein arlotan eraikitzen diren jakiteari.Beste hitz batzuetan esanda: Espainia, aztertutako egunkarien arabera, errealitatepolitikoa ote da, ala errealitate kulturala, ala soziala?
|
|
|
Bi gai hauetan, herrialde bien arteko lotura gainerako gaietanbaino handiagoa da.
|
Beste
gai batzuen inguruan, (euskara, jakina?, kultura edotagizartea bera), ordea, errealitate biak ez dira nahasten.
|
|
|
Frantziarekin zerikusia duten artikuluak argitaratzen direnean, ez da ukitzen Euskal Herriarekinduen lotura. Frantzia, oro har,
|
beste
edozein estatu bezala tratatzen da, Euskal Herrianinolako presentziarik ez balu bezala. Hurrengo lerroetan ikusiko dugunez, alabaina, EUSKALDUNON EGUNKARIAk Frantziari buruz argitaratzen dituen albisteetan, oro har, Espainiari buruzkoetan sumatu dugun joera bera antzematen da:
|
|
|
Xehetasunetan itotzeko arriskua ekidin nahirik, joera orokor batzuk baino ez ditugu aipatuko: oro har, egunkari guztiek jarraitzen dizkiete irizpide berberei, erreferentzia eremu batzuk edo
|
besteak
islatzeko unean. Hots, badirudi gaien indarra edota lan errutinak nagusitzen zaizkiola egunkarien ideologiari, beren erreferentziak osatzean.Ezberdintasun bat nabarmentzen da, hala ere:
|
|
|
Hots, badirudi gaien indarra edota lan errutinak nagusitzen zaizkiola egunkarien ideologiari, beren erreferentziak osatzean.Ezberdintasun bat nabarmentzen da, hala ere: eguraldiaren eta trafikoaren berri ematendutenean, EUSKALDUNON EGUNKARIAk eta GARAk
|
besteek
ez bezalako joeradute, eta Euskal Herria soilik izaten dute aipagai nagusi arlo honetan, gainerakoekEspainia duten bitartean (honi buruzko zehaztasunak 5 atalean daude aztertuta).
|
|
|
Euskal Herri osorako politikagintza indartuz joan den neurrian, Euskal Autonomia Erkidegorakoa ahuldu egin da. Baina Lizarra Garaziko itunetiksortu den politikagintza hori gehienbat egitasmoen mailan burutzen den neurrian, gauzapenen mailan burutzen direnak oraindik ere daukagun egituraketa juridiko politikoari lotuta daude, eta hori islatzen da,
|
besteak
beste, ekonomiari buruzkoalbisteetan. Gai honen inguruan agertzen diren albiste asko erakunde administratiboekhartutako erabakiekin edota datuak bildu eta emateko erabiltzen diren estatistika sistemekin dute zerikusia.
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz edo
|
besterantz
jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
|
Egituraketa horrez gain, erreferentzia eremuhori albisteen aukeraketan ere baliagarri suertatzen zaie hedabideei: gertaera batengarrantzia (eta horregatik albistegarritasuna),
|
besteak
beste, gertatzen den edo eraginaduen eremuaren araberakoa da.1 Lehenengo elurtea, esaterako,, gure lurraldeko? (hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da.
|
|
|
(hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da. Era berean, trafiko istripu bat edo gobernuak hartutako neurri baten albistegarritasunean nahasten dira, aldi berean, gertaeraren izaera bera eta gertatutako erreferentzia eremuaren hurbiltasuna(
|
beste
zenbait faktorerekin batera, jadanik esan dugun legez).
|
|
|
Esan gabe doa, ezen, nortasun kolektiboak bezalaxe, erreferentzia eremuak kontrajarriak izan daitezkeenmodu berean, elkarren integratzaileak ere izan daitezkeela, egitura hierarkiko bateanintegratuak alegia. Bizkaitarra eta euskal herritarra bata
|
bestearen barruan
daudennortasunak dira, Bizkaia Euskal Herrian integratuta dagoen bezalaxe. Hemen nortasunbiak eta erreferentzia eremu biak ez dira kontrajarriak.
|
|
|
Hemen nortasunbiak eta erreferentzia eremu biak ez dira kontrajarriak. Baina euskal herritartasuna etaespainoltasuna hartzen baditugu, batzuen ikuspegitik bata
|
bestearen
osagarri denbitartean, beste batzuen ikuspegitik elkarren aurkakoak dira eta kontrajarrita daude.Era berean, Euskal Herria eta Espainia eremu kontrajarriak lirateke.
|
|
|
Hemen nortasunbiak eta erreferentzia eremu biak ez dira kontrajarriak. Baina euskal herritartasuna etaespainoltasuna hartzen baditugu, batzuen ikuspegitik bata bestearen osagarri denbitartean,
|
beste
batzuen ikuspegitik elkarren aurkakoak dira eta kontrajarrita daude.Era berean, Euskal Herria eta Espainia eremu kontrajarriak lirateke.
|
|
|
Galdera honentzako erantzunbiribilik ez dugun arren, interesgarria da ordea egunkariok islatzen duten EuskalHerria nolakoa den behatzea. Hortik ondorio batzuk atera ditzakegu hedabide batzueketa
|
besteek
euskal erreferentzia eremua eraikitzean edo desegituratzean izan dezaketenzereginaz.
|
|
|
Kultura gaietan Espainiak ez du
|
beste
gai batzuetan duen presentzia, eztaegunkari erregionalistetan ere (handiena EL CORREOn du, gai honetako albisteenherena Espainiakoak izanik). Bestalde, gai hauek nabarmen uzten dute egunkariabertzaleen eta erregionalisten arteko aldea, DEIA azken hauen ondoan kokatzendelarik:
|
|
|
Gauza bera gertatzen da kirol gaietan: egunkari erregionalistentzat eta DEIArentzat herrialdetasuna bultzatzeko aukera da bereziki,
|
beste
bi egunkari abertzaleetanoreka handiagoa dagoelarik, eta baita Euskal Herriaren osotasuna azpimarratzeko joeraere.
|
|
|
Urte luzez, telebistagintza, zerbitzu publikotzat? hartua izan bada ere, 90eko hamarkadaz geroztik panorama aldatzen hasi da,
|
besteak
beste, kanal pribatuen etorrerarekin batera. Epe laburreko etekin ekonomikoa, merkatu zatirik handiena lortzea etaarrakastaren neurgailu bakar gisa audientzia edo ikus entzuleen kopurua erabiltzea, horiek izan dira aro berriaren ñabardurak.
|
|
|
Lehen kanalari euskararen etabertoko kulturaren aldeko lana indartzea, eta bigarrenari, gaztelaniazkoari, informazioeta integrazio tresna izatea egokitu zitzaien. TVErekin gertatu den bezala, EuskalTelebistaren bi kanalen programazioak egitean, bata
|
besteari
konpetentzia egin ordezelkarren osagarri5 izatea bilatzen zela zirudien; eta hala ematen du gaur egun ere.
|
|
|
Lehen aipatu dugun bezala, gurean ere, telebistarako programa generoen artekoberezitasunak desagertu arte urtu direnez, zaildu egin da kanal desberdinen eskaintzaren azterketa egitea. Programen edukian, xede taldean eta formatuan gero eta tipologia gehiago aurki daitezke eta, gainera, kanal batentzako erabilgarri suerta daitezkeensailkapen irizpideek ez dute
|
beste
baten programazioa aztertzeko balio. Esaniko hauekkontuan hartuta, eta Sofres, EBU eta Euromonitor en sailkapenak esku artean erabilieta gero, ikerketa honetarako sailkapen propioa eraikitzea erabaki dugu.
|
|
|
Bi kanalen arteko aldeak ez dira agortzen generokako banaketan, ezta erabilitakohizkuntzan ere. Batak eta
|
besteak
oso erreferente ezberdinak eskaintzen dizkiete ikusleei beren edukietan. Datu batek erakusten digu hori:
|
|
|
Kanpotiko ekoizpenari erreparatuta (bai osorik ematen dena bai berton berrekoizten dena, hots,, nahasketatzat? hartu duguna),
|
beste
datu esanguratsu bat ageri zaigu: Espainian ekoitzitako produktuen presentzia ezberdina kanal bietan.
|
|
|
Euskal Herrian sortuak izan arren, beren lehengai nagusiaEspainiako produktuak dira (esaterako, Lo que faltaba saioa). Magazinen inguruanagertzen den alde hau ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren hizkuntza kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta
|
beste
zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan:
|
|
|
Magazinen inguruanagertzen den alde hau ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren hizkuntza kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta beste zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo
|
beste
baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan: lehenengoetan erreferentzia nagusiak eta ia bakarrak Euskal Herrikoak dira, eta bigarrenetan Espainiakoerreferentziek oso presentzia handia dute.
|
|
|
Eskaintzen diren programetan Euskal Herriaren erreferentzialtasuna erakusten otedeneko galderari erantzunez, kanal biek joera bertsua dutela esan dezakegu. Alegia, hemengo gaiak, pertsonaiak, lekuak edo istorioak kontatzen dira sarriago
|
beste
orduetan baino. Horrek ematen dio, duda barik, bertokotasun handia Euskal Telebistarenprime time aldiari.
|
|
|
Prime time denboran, Haur eta Gazteentzako programazioa eta Erreportajeakdesagertzen diren arren, mantendu egiten da genero aniztasuna eta ez da Fikzio hutseanzentratzen,
|
beste
kanaletan ez bezala. Hala ere, Kirolak, barne produkziokoak direnFikziozko telesailak, Magazinak eta Informazio saioak dira, kondimenturik?
|
|
|
Urrezko orduetan barne produkzioa eta, ondorioz, bertoko erreferentzialtasunaerakusten duten osagarriak,
|
beste
orduetan baino ageriago daude. Euskal Herriarenpresentzia oso markatua da ETB1en emisioan.
|
|
|
Horren arrazoien artean dago, nola ez, ETB2n kanpoko produkzioak nagusi izatea. Espainian ekoitziriko produktuen presentzia %17koa da, eta
|
beste
tokietakoa %53koa.
|
|
|
Kuantitatiboa da bata, egun osoko emisioetan bestegeneroekin alderatuta zenbaterainoko denbora okupatzen duten erakusten duena. Etakualitatiboa
|
bestea
, albistegiek kanalaren eskaintzan nolako zeregina betetzen duteneta berri saio horiek nolako mamia duten, pertsonaiak, tokiak eta abar, agerianutziko dituena.
|
|
|
Albistegien azterketarako saio guztiak ez ditugu kontuan hartu, eta egunerokoalbistegi orokorretan eta bertan hedatzen diren saioak beren artean orekatzen dira, herrialde baten edo
|
beste
baten agerpenaren aldeko joerarik sortu gabe. Horrela, badakigu ezen bizkaitarra Bizkaiko albisteak jasotzen ari den bitartean, arabarra Arabakoakjasotzen ari dela.
|
|
|
Formatu eta edukien aldetik antzekotasun hazia duen egungo albistegigintzan, Euskal Telebistaren portaera ez da
|
besteekiko
oso ezberdina. Alegia, segidan ikusikodugun moduan, albiste saioetan aipatzen dituzten gaiak eta pertsonaiak, funtsean, berdintsuak dira.
|
|
|
Albisteetako gertaerak non jazo diren begiratzen badugu, ezer baino lehenagodatu bat nabarmentzen da: ETBko albistegiek Euskal Herrian gertatzen diren gauzeiburuz informatzen dute
|
beste
edozertaz baino areago. Albisteen heren bi baino gehiagoEuskal Herriko mugen barnean gertatutakoei buruzkoak dira.
|
|
|
Honainoiritsita, hauxe argudia lezake norbaitek: Gaur Egun eta Teleberri saioek ez dute Iparraldea aipatzen, jadanik herrialde hauetako berriak
|
beste
albistegi batek ere lantzendituelako. Ordea, argudioa ez zaigu zuzena iruditzen.
|
|
|
gaztelaniazko albistegiak euskarazkoak baino joera handiagoa duEspainiako gertaeren berri emateko. Aldea ez da handiegia, baina joera bat erakustendu (esanguratsua, bestalde, bi albistegien artean ia erabateko parekotasuna egon litzatekeela kontuan hartuta, bata
|
bestearen
itzulpen izaki).
|
|
|
Egunkarien azterketan ikusi dugunaren arabera, gai batzuen inguruan erreferentzia eremu batzuk eraikitzen dira,
|
beste
gai batzuen inguruan bestelako eremuak islatzen diren bitartean. Telebistako albistegietan ere badu eraginik gaiak, eremu bat edobeste lehenesteko garaian.
|
|
|
Gogora dezagun hemen gertaera edo eragin eremua albistegarritasunerako irizpideetako bat bainoez dela,
|
beste
askoren artean. Zerrenda orohartzaile baten berri izateko, eta, oro har, eragile hauek guztiekEuskal Telebistaren albistegintzan duten indarra egiaztatzeko, ikus MARTIN SABARIS, Rosa Maria. (1999):
|
|
|
Beste diferentzia bat, talde frantziarretan dagoen talde industrialen presentzia da.Vivendi, gaur egun Canal Plus en jabea dena? edo Boygues?
|
besteak
beste, TF 1Estatu mailako telebista katea orotarikoaren jabe dena, biak eraikuntzaren sektoretikdatoz. Hachette n ere Matra taldeak du nagusitasuna.
|
|
|
Ikus entzunezkoetan produkzio atalean ere sartu da Emilio Aragon-en Globomedia Grupo Arbol taldean edota EliasQuerejeta ren Esicman delakoan kapitalaren parte hartzeak bereganatuz. Internet enere saiatu da bere presentzia hedatzen, Bizkaiko Sarenet ekin eta,
|
beste
maila batean, itxuraz ez hain arrakastatsuan?, Berlusconi-k sustatutako Jumpy atariarekin. Arrakastatsuago izan da Viapolis zerbitzuarekin, hainbat hiritako tokian tokiko informazioaeta zerbitzuak eskainiz.
|
|
|
Azken aldian, Prisa taldea lokalizaziorako joera modu indartsuan ari da hedatzen: batetik bere egunkarien edizionalizazioarekin, baina
|
bestetik
egunkari eta telebistalokaletan ere posizioak bereganatuz, Pretesa ren bitartez. Nonbaiten izatekotan, telekomunika zioetan du hutsunea, hain zuzen ere komunikazioen sektorean etorkizunerakoarlo estrategikoa bilakatzen ari den horretan.
|
|
|
Azkenik, Internet enTerra ataria eratu du, Lycos en erosketaren ondoan mundu mailako atari nagusietakoabilakatu dena. Zentzu honetan komunikabideetan ere saiatu da telekomunikazioezaparte, bere nazioarteko presentzia areagotzen, hala EEBBetan Lycos ataria eta arakatzailea erosiz, nola Argentinan (telebista erregionalak, Patagonik Film Group produkzio etxea,...), zein Europan bertan ere (Pearson-en gutxiengoko parte hartze batekin?
|
besteak
beste, Britainia Handiko Financial Times edo Thames TV kudeatzen ditu, eta Herbeheretako Endemol produkzio etxearen erosketarekin). Nabarmentzea merezidu, halaber, hedapen politika hau guztia bideratzeko hitzarmen estrategikoa sinatuzuela BBVA bankuarekin 2000ko otsailean, zeinaren bidez bankua akziodun nagusietakoa bilakatu den.
|
|
|
Irratian, berriz, Estatu mailako kateen nagusitasunaren aurrean Euskal Herrikoirratiek ez dute jakin bertakotasunari leku bat egiten, Herri Irratiaren (OM lizentziakDonostia, Gasteiz eta Bilbon eta FMkoak Donostian, Loiolan eta Bilbon) edo NervionGorbea (bi FMko lizentzia Bilbon eta Gasteizen) taldeen salbuespenekin. Aipatutakohoriek alde batera utzita, ez da gaitasunik egon sare edo programazio bereziturikeratzeko; eta
|
beste
guztiak, independenteak zein El Correo ren Telebasconia irrati taldea barne, kanpoko programazioen menpe geratu dira. Horien ondoan, berriro ere, ekimen soziala garatu da, irrati libreen sare zabal batean oinarrituta.
|
|
|
Horien ondoan, berriro ere, ekimen soziala garatu da, irrati libreen sare zabal batean oinarrituta. Udal irratiak, berriz, ez dira garatu (lau bakarrik daude martxan EAEn, eta
|
beste
bat Nafarroan).
|
|
|
ElCorreo taldearena da bat, TeleDonostiaz jabetu ondoren, Bilbon antzeko operazio bategiten saiatu eta azkenean Bilbovision proiektua abiatu duena. Prisa taldearena
|
bestea
, zeinak Pretesa bere filial berriaren bitartez Estatu osoan zehar telebista lokalak erosteko plangintza duen90 Horrela, bada, Pretesa, uztailean Canal 4 Iruñekoa erosi ostean, Canal Bizkaiarekin ere hitzarmen batera heldu da91 Munta handiko mugimendu hauenondoan, ekimen pribatu txikiak ere bultzatutako proiektuak daude, hala Eibarko KTBedo Barakaldo aldeko Tele7 (Radio7 irratia kudeatzen duen en...
|
|
|
Liburugintzan, hezkuntzakoetan eta orotarikoan ere badago, Hachette, Fayard edo la Guide du Routard bezalako marken pean. Ikus entzunezkoetan izan duen hedapena irratirako izan da lehenengo, non
|
besteak
beste Europel eta Europe2 kateak menderatzen dituen, eta geroagotelebistan, Canal Plus ekin batera zenbait kanal tematikoren produkzioan sartuz (Muzzik, Canal J, La Chaine Meteo,...).
|
|
|
Jerome Seydoux ek Patheikus entzunezko enpresa (zine eta telebistarako produkzioa, zine aretoak, kanal tematikoen produkzioa eta komertzializazioa) eta Liberation egunkaria kontrolatzen ditu.Boygues, eraikuntzako taldeak TF l Estatu mailako lurrazaleko telebista analogikonagusia kontrolatzen du, eta baita hainbat kanal tematikoren produkzioa ere. Etaprentsan, Socpresse taldeak (Hersant) l2 egunkari erregional menderatzen ditu?
|
besteak
beste, Le Progres, Le Dauphine Libere eta Le Courier de l. Ouest, eta Estatumailako Le Figaro, difusio osoaren %20tik kontrolatuz eta Estatuko prentsa enpresanagusia bilakatuz.
|