|
2001
|
|
|
Garbi dago, kontrol instituzionala? dela hizkuntz taldeek duten bizitasunarendimentsio garrantzitsuenetakoa
|
beste
hizkuntz talde batzuekin aurrez aurreborrokan beren izaera mantendu eta baieztatzeko.
|
|
|
Esate baterako, hizkuntz talde bat ahulaizan daiteke aldagai demografikoetan, baina indartsua laguntza instituzionalari etaestatusari dagokienez. Kasu horretan esan daiteke, orokorrean, estatus altua duentalde gutxitu dominatzaile horrek erdi mailako bizitasuna duela bizitasunaren faktore guztietan (demografia, estatusa, laguntza instituzionala), ahula izaterapasatzen den
|
beste
hizkuntz talde gutxituarekin konparatuz.
|
|
|
|
Beste
hizkuntza taldeko kideen antza izan nahi dutenen, hau da, talde honetako kide izan nahi dutenen, eta beste hizkuntza taldearekin helburu utilitarioekin komunikatu besterik nahi ez dutenen artean egiten dute bereizketa.
|
|
|
Beste hizkuntza taldeko kideen antza izan nahi dutenen, hau da, talde honetako kide izan nahi dutenen? eta
|
beste
hizkuntza taldearekin helburu utilitarioekin komunikatu besterik nahi ez dutenen artean egiten dute bereizketa.
|
|
|
Integratiboki motibatuta dagoen ikasleak
|
beste
hizkuntza taldearekiko jarrerapositiboa agertzen du, eta baita hizkuntzaren ikaskuntzarekiko, ikaskuntza egoerarekiko (ikastaroa eta irakaslea) eta edozein hizkuntzaren ikaskuntzarekikoere, eta gurasoengandik hizkuntza hori ikasteko animo handia jasotzen zuten.
|
|
|
Zehazki, irakaskuntzaren ingurunean hiru aspektu izan daitezke garrantzitsuak: 1) ikasten duen subjektuaren etnizitatea, 2) bigarren hizkuntzaren estatusaeta 3) komunitateko
|
beste
hizkuntz taldeen gertutasuna. Horrela:
|
|
2008
|
|
|
talde batek bere patuan eta beste taldeen patuan duen kontrol maila. Hizkuntza talde batek garai bereko
|
beste
hizkuntza talde batzuen aldean duen botere sozial gisa ikus daiteke (Sachdev eta Bourhis, 2001, 2005). Kontrol instituzionala, berriz, hauxe da:
|
|
|
Bizindar subjektiboaren galdera sorta taldeko kideek beren taldearen bizindarraz eta beren hurbileko ingurunean garrantzitsuak ziren
|
beste
hizkuntza talde batzuen bizindarraz zer iritzi zuten neurtzeko egin zen.
|
|
|
Hiztunek beren hizkuntza komunitateaz duten pertzepzioa erroldadatuetan eta neur daitekeen babes instituzionalean oinarrituta egiten diren talde bizindarraren neurketa" objektiboak" bezain garrantzitsua izan daiteke. Bizindar subjektiboaren galdera sorta taldeko kideek beren taldearen bizindarraz eta beren hurbileko ingurunean garrantzitsuak ziren
|
beste
hizkuntza talde batzuen bizindarraz zer iritzi zuten neurtzeko egin zen (Bourhis, Giles eta Rosenthal, 1981). Bizindar subjektiboaren galdera sortaren bidez, erantzun emaileek beren taldearen bizindarra eta beren ingurunean garrantzitsuak diren beste talde batzuen bizindarra neurtzen dute, kontuan hartuz bizindar objektiboa osatzen duten demografiaren, babes instituzionalaren eta estatusaren alderdiak.
|
|
|
Taldearen barruko bizindarra handitzen duten pertzepzio itxuraldatzeak gertatzen dira hizkuntza taldeek beren taldearen bizindarra puzten dutenean eta beste taldeen bizindarra gutxiesten dutenean. Normalean atsegingarria izaten da norberaren hizkuntza taldea hurbileko ingurunean dituen
|
beste
hizkuntza taldeak baino egoera hobean dagoela pentsatzea. Bizindarraren pertzepzioari buruzko desadostasunak, berriz, honako kasu hauetan gertatzen dira:
|
|
|
Litekeena da geografikoki isolatuta dauden hizkuntza komunitateek demografia bizindar ertaina izatea, hiztunak leku edo lurralde jakin batean kontzentratuta daudelako. Adibidez,
|
beste
hizkuntza talde baten kontrolpean dagoen lurralde jakin batean kontzentrazio demografiko handia izateak (esaterako, erreserbak) konpentsatu egin dezake komunitateak demografia ahula izatea kopuru absolutuetan. Dena den, babes instituzional formal eta informalik ez izateagatik, hizkuntza gutxiengo horiek 4a irudiko" egoera egonkorra baina gaixotasun problematikoa" koadrantean daude.
|
|
2011
|
|
|
«Gaur egun, indoeuroperaren jatorriari buruzko ikerketak ezagututa (Renfrew, 1992), ezin onar daitezke hizkuntza etruskoa zuhaitz indoeuroparrarekin lotzen duten tesi linguistikoak. Italiar penintsulan, batera bizi ziren, lehenbiziko Burdin Aroan, erro indoeuroparreko hizkuntza italikoak (latina, faliskoa, osko unbroa, venetoa, sabinoa, volskoa eta hizkuntza sabeliko zentralekin) eta
|
beste
hizkuntza talde indoeuropar batzuk (etruskoa, ligurera eta rhetikoa)». Aipaturiko Gracia eta Munilla autoreek, 800 orrialdeko beren liburu mardul horretan, Brontze Aroko amaiera aldia eta Burdin Aroko hasiera aztertzen dute. Liburu hau eta Googlen www.ligures izeneko artikulu interesgarria irakurri eta gero, galdera hau bururatu zait: Garai haietan, feniziarrak, grekoak eta zeltierako hiztunak Europako mendebaldeko lurraldeetara etorri baino lehen, zein ote zen aurreindoeuropar hiz kuntzen eremu zabala, tartean bestelako hizkuntzak ere izango zirela aitortuz?
|
|
|
Ingurumenaren auziak hizkuntzen hierarkia desagerrarazi behar du. hizkuntza bertan behera uzteko arrazoietako bat beste hizkuntza hobea dela pentsatzea da, eta norberarena kaskarragoa. Nolabait esatearren, hiztun horiek hizkuntza duintasuna galdu dute. dena den, argi izan behar dugu agian beste hizkuntza batzuk behar ditugula
|
beste
hizkuntza talde batzuetako gizakiekin hitz egiteko. Baliteke gizakiok gure espezieari dagokion lingua franca bat izatea.
|
|
|
Hizkuntza bakoitzari dagokion kultura: hizkuntza bakoitzaren produkzioa arlo ezberdinetan, bai hizkuntza talde bakoitzari dagokiona bai talde bakoitzak
|
beste
hizkuntza taldeei esportatzen diena.
|