|
2003
|
|
|
Gertatukoa azaltzeko, garaiko giro politikoaren ezaugarriak hartu behar dira kontuan. Francoren heriotzaren ondoren, eztabaida eta tentsio ugari bizi ziren,
|
besteak
beste euskal indar politikoen artean. ETAren inguruan sortutako taldeen artean enfrentamendu gogorra zegoen Francoren aurkako oposizioa nork gidatu behar zuen erabakitzeko.
|
|
2005
|
|
|
«Euskal» izaera horrek zer esan gura zuen zehaztea ez da erraza. Baina pentsa daiteke
|
besteak
beste euskal idazleei lehentasuna eman nahi zitzaiela: jada ikusi dugu aldizkariak agertzen zituen kolaboratzaileen zerrendetan (baita Madrilgo aldikoan ere) soilik Euskal Herriko pertsonak iragartzen zirela.
|
|
2008
|
|
|
Bertan euskaraz ematen ziren ikasgai guztiak (programaren arabera: kristau dotrina, aritmetika eta geografia hasikinak, prosa eta bertso irakurketa, idazketa, eta elkarrizketa praktikak; aurrerago
|
besteak
beste Euskal Herriko historia ematea aurreikusten zen) 230 Klaseen ardura, hasieran ordena erlijioso bati atxiki nahi izan zion, baina azkenean irakasle sekular baten esku geratu zen, Azkueren zuzendaritzapean231 Sabino Aranaren lekukotzatik dakigu Euskal ikastet, seak 1897an zortzi ikasle zituela. Aranak gogor kondenatu zuen ikastetxe hori, bertako irakaslea karlista militantea baitzen eta ume abertzaleren bati errieta egin baitzion232 Azkue beste irakasle batzuekin ere saiatu zen arren, ikastetxeak ez zuen finkatzea lortu eta urte pare batera Euskaldun Biltokiarekin batera itxi zen233.
|
|
|
gisan.
|
Besteak
beste Euskal Unibertsitatearen proiektua gogora ekarri du.
|
|
|
Biolentzia egiteaz akusatzen gaituzte eta gu ito nahirik eurak egiten ari diren ankerkeriak ez dira biolentzia.
|
Besteak
beste euskal presoekin egiten ari denak ez du izenik, ene ustetan. Sakabanatu, Jainkoak dakien leku urrunetara bidali, hogeitaka urtetako kondena bete eta urteetako sari gehigarria berriro.
|
|
2009
|
|
|
Gramatika batzordeak egindako lanak ari dira argitaratzen bilduma honetan,
|
besteak
beste Euskal Gramatika. Lehen Urratsak sortako orain arteko sei liburukiak.
|
|
|
Istripu larriren bat gertatzeko aukerak emendatzen ari dira zentrala zahartu ahala. Espero dezagun horrelakorik ez jazotzea,
|
besteak
beste euskal herritarrok izango ginatekeelako larriki kaltetuak.
|
|
2011
|
|
|
Pasa zen asteburuan Nabarralde saria jaso zenuen Ziordian (Nafarroa),
|
besteak
beste Euskal Herriko kulturan" erreferenteetako bat" zarelako, eta zure abestiak" ondare" bilakatu direlako. Zer izan da zuretzat saria jasotzea?
|
|
|
iragan labur zein urrunetan, hainbeste gerra galdu, oinaze eta odol; orainaldian, ostera, Egunkari hilduratuak, eta oinazea eta odola; geroa, azkenik, ilun, zenbait asmo eta proiektu, Goiorenak kasu, indarkeriek eragozten baitzituzten. Orduz geroztik,
|
besteak
beste euskal literaturari esker, orainaldia eta geroa txukuntzen ari direla dirudi.
|
|
2012
|
|
|
Ez zuen ezta euskarazko ahoskerarik izan Urepeleko alkate izanen deiturak mihiratzean, paristar batek irakurriko zituen bezala bota zituen. Aurkezlea,
|
besteak
beste Euskal Kultur Erakundeko kidea izana luzaz, orain dela hiru urte aita amek borrokatu ondoren lortu zuten eskola elebiduneko ikasleei frantsesez zuzentzen hasi zitzaien. Harik eta emazte batek erran zion arte, otoi, euskaraz egiteko Urepeleko eskolako haurrak euskaldunak zirelako.
|
|
|
Liberal foruzaleek mezua gaizki hartu zuten, foruzaletasuna liberalen politika zelako bereziki. Dena dela, Madrilen, erregeak eta agintean zegoen Gobernuak aginte publiko zuzena berreskuratu zuten, baita euskal herrialdeetan ere,
|
besteak
beste euskal liberalen leialtasunari esker. Gerra amaieran, gerra berrietarako aitzakiak eta oinarriak saihesteko asmoz edo, eta bestalde euskal herrialdeetako altxamendua zigortzeko, azkenean 1876ko lehen hileetan foruak desegiteko kanpaina aurrera joan zen eta oihartzun handia hartu zuen.
|
|
2015
|
|
|
Tony Blairren kabinete buru gisa esku hartze garrantzitsua izan zuen Irlandako prozesuan. Horren testigantza eman zuen Great Hatred, Little Room liburuan.6 Gerora, Henri Dunanteko zuzendari ohi Martin Griffithsekin batera InterMediate erakundea sortu eta beste hainbat prozesutan aritu izan da bideratzaile lanetan,
|
besteak
beste Euskal Herrikoan. 2011n, Talking to Terrorists liburuan, 2005 prozesuaren hainbat gorabehera ezezagun kontatu zituen, anekdota mailakoak gehienak.7 Harrigarrienak, bi hauek:
|
|
|
Manuel Vaquero sartu da kontseiluan, Nathalie Noël-ek bere tokia utzirik. Aipatu da
|
besteak
beste euskal haurtzaindegi baten muntatzea. Peio Etcheverry Aintchart abertzaleak arrunt beharrezkoa dauka egitura hori.
|
|
2016
|
|
|
Beñat Larramendy eta J. Michel Guichandut saristatuak izan dira kirol munduan egin duten lan aipagarriarentzat, bai pilota bai eskubaloi sailetan; orai buruzagitza karga esku onetan utzirik segi dezatela lasaiago den sustatzaile moldean. Azkenik, 37 urtez Irisarrin eta urrunago ere medikuntza lana segurtaturik, orai erretretan sartu den Jacques Costa izan da ohoratua,
|
besteak
beste euskal makila eder batekin, hortan ezaugarri gisa grabaturik" Irisartarrek eskerrak zuri Jauna/ Eman duzu lehen gure osasuna". Peio Urruty herritar dantzari finak eskaini dion aurresku karanaren eta biltzarraren txalokada beroaren ondotik bukatu da zeremonia, bainan hor berean segituz oraino besta moldean, giro anaikor batean.
|
|
2017
|
|
|
Azaroaren 6tik 12ra izanen da, lehenengoz antolatua Buenos Aires probintziako herri hortan. Musikarien artean, orroit joanen direla
|
besteak
beste Euskal Herritik Mikel Urdangarin, Xabaltx eta Michel Etcheverry (Jean Louis Bergara eta Beñat Chaubadindeguy rekin). Hameka proposamen badira, hitzaldiak, erakusketak, euskara mintzodromoa, jardunaldiak herriko eskolekin, musikaldi, dantzaldi, erromeriak, bazkariafari jendetsuak...
|
|
2018
|
|
|
Usaiako multxoa bildu gira biltzarrean, 40 bat lagun, tartean
|
besteak
beste Euskal Argentina elkarteko Monika Legarto bai eta Euskal Diasporaren kronika astez aste ontzen duen Joseba Etxarri donostiar kolaboratzaile leiala, munduaren kurritzaile handi hori Madagaskarretik berrikitan itzulirik. Bertze zenbaitzuk haatik beren ezin etorria jakinarazia zaukuten, horietan Euskararen Erakunde Publikoko (EEP) eta Euskal Kultur Erakundeko (EKE) ordezkariek.
|
|
|
Burura etorri zait beste multinazional baten kasua. Jatorriz ingelesa da, eta hainbat herrialdetan ditu produkzio fabrikak,
|
besteak
beste Euskal Herrian. Orain dela urte asko erabaki zuen informazioa euskaraz (ere) jartzea EHko enpresetan.
|
|
|
Zekine Türkeri 1967an jaio zen Malatyan (Turkiako Kurdistanen). Ankarako Unibertsitatean ikasi zituen Zientzia Politikoak, eta kazetari gisa lan egin izan du,
|
besteak
beste Euskal Herriko hedabideentzat, Kurdistaneko eta Turkiako berri emanez. Euskal Herria ere ongi ezagutzen du, eta Bask meselesi (Euskal auzia) deritzan liburua argitaratu zuen 2007an, Ankaran.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate Publikoak Iruñeko historiaren ikerketa bultzatu zuen, eta ordurarte Nafarroako Unibertsitateak ausarki landutakoari gehitu zitzaion. Nafarroatik kanpoko zenbait unibertsitatetan ere Iruñeko historia landu dela azpimarratu beharra dago,
|
besteak
beste Euskal Herriko Unibertsitatean, Paue eta Aturriko herrialdeetako Unibertsitatean edo Zaragozako Unibertsitatean. 70eko hamarkadaren erdialdetik gaur arte egin den ikerketa anitzek hiriaren garai guztietako historiaren erretratu zehaztuena marraztu dute.
|
|
|
Batetik, euskal naziotasunaren aitortza eta defentsa egitea landu zuen. Euskal Herriko lan esparruaz ere gogoeta batzuk egin zituen,
|
besteak
beste Euskal Herriko oinarrizko soldata sortzearen ideia plazaratu zuen. Gazte Kontseilu Nazionala sortzea ere agertu zen bere ideietan, Euskal Herri osoko gazteen eskubideen defentsa egiteko eta gazteen parte hartze zuzena bermatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Norabide honetan asko indartu dezakegu Euskal Herriko agenda informatiboa, eta badugu premiarik,
|
besteak
beste euskal esparru komunikatiboa hutsala delako erdaren esparru komunikatiboen parean. Josu Amezaga EHUko irakasleak ondo baino hobeto erakutsi du datu eta mapa lazgarriekin, eta behin baino gehiagotan gogorarazi digu:
|
|
2021
|
|
|
Ziburun, herriko kontseilua bildu da joan den ortzegunean. Erabaki du
|
besteak
beste Euskal Moneta elkartean sartzea, eusko diruak munta handia baduela-eta. Eskuindar hautetsiak kontra haatik, beldur naski euro eta eusko bi diruak erabiliz ez ote diren konduak nahasiko.
|
|
|
Hau hizkuntzalari famatua zen.
|
Besteak
beste Euskal Herri osoko euskalkien eta azpi-euskalkien karta moldatu zuen. Gure hizkuntzaren historian, biak goraipatuak dira, arrazoinekin.
|
|
|
Larrazkenean hitzorduak ez dira falta euskal kultur arloari buruz gogoetatzeko eta neurri handi batean literaturari buruzko jardunaldiak. Ziburuko eta Sarako azokak iragan ondoan eta sartzearekin batera gomitak zabaldu dira
|
besteak
beste Euskal Kultur Erakundeak bultzatu askotariko kultur arloei buruzko gogoetetara eta Senpere Larraldeniako euskal kultur transmisioari buruzko jardunaldietarako.
|
|
|
Ez da hori ahuntzaren gauerdiko eztula, berebiziko garrantzia duen oinarrizko kontua baizik,
|
besteak
beste Euskal Herri honetan asko izan garelako ehunka eztabaida izan ditugunak hango independentismoak eman zituen eta eman gabe geratu zen beste hainbat urratsen zilegitasuna defendatzen. Harriduraz ikusten ari naiz gai honen inguruan hainbat independentista orain erabiltzen ari den arrazoibidea ez dagoela oso urruti 2017ko urrian traidore nagusitzat hartua izan zen Santi Vilak esaten zuenarekiko, barka beza irakurleak konparazio garratzegia iruditzen bazaio.
|
|
2022
|
|
|
Espainiako egoera, aurreratua dela esaten den demokrazia liberal bat izanik, harritzekoa da,
|
besteak
beste euskal eta katalan nazioen ordezkari politikoek egindako aldarrikapenekiko irekitasun faltagatik. Dena dela, askotan baieztatu izan da bake soziala lortzeko modurik eraginkorrena ez dela oposizio mugimenduak kriminalizatzea, baizik eta interesdun nagusiak gonbidatzea kezkatzen dituzten gaiak erakundeetan eta foro publikoetan modu irekian eztabaidatzera, bakoitzaren espektatibak zein diren zehazki jakiteko eta horientzat ahalik eta egokitzapen zentzuzkoena aurkitzeko.
|
|
|
1 Gai hau zabalago landua izan da,
|
besteak
beste Euskal demokrazia patriarkala liburuan (Goikoetxea et al. 2020), eta baita Berriak, Elkarrek eta Jakinek elkarrekin argitaratutako Pentsioen geroa. Eztabaida sozial baterako gakoak liburuan ere (Fernandez 2020).
|
|
2023
|
|
|
Euskararen aldeko militante aki ezina joan zaigu. Mixel aspaldiko bidelagun izan dugu euskalgintzan,
|
besteak
beste Euskal Konfederazioan, Pizkunde mugimenduaren segida hartu zuen elkarte horren sortzean parte hartu baitzuen, lehendakari bilakatu aitzin 2000tik 2002ra eta 2009tik 2015era. Lehendakari gisa edo bulegoko kide gisa, 1995etik Mixel beti hor izan dugu Euskal Konfederazioan gogoetak elikatzeko, bilkuretan parte hartzeko eta, nola ez, Euskal Konfederazioa ekitaldi eta manifestaldi desberdinetan ordezkatzeko.
|
|
|
Alemaniatik atera gabe, aurten, Dresden, hirian egunotan egin den Film Laburren Zinemaldian, tarte bat eskaini diete Euskal Herriko eta Kataluniako laburreri,
|
besteak
beste euskal tituluak eta zuzendari batzuk gomitaturik. Baina munduan barna egin diren eta oraino asteburuan eginen diren ekitaldietan, azpimarratuko ditugu Argentinako Buenos Aires, Mar del Plata, Rosario eta Arrecifesekoak, Gernikako Arbolaren kimuak landatuz, mural originalak
|
|
|
Horretaz gain, BERRIA Taldea jakitun da prezioen eragina orokorra dela gizartean, baita gure irakurle eta BERRIAlagunen artean ere, eta egunkariaren prezioa %2, 7 baino gehiago ez igotzea erabaki genuen iaz. Urte bukaeran, Eusko Jaurlaritzak ezohiko laguntzak eman ditu krisi orokorrak prentsan, irratietan eta telebistetan eragin dituen kalteak arintzeko, eta hortik iritsi diren 287.000 euroek lagundu dute 2022 urtea galerarik gabe bukatzen —nahiz eta oso egokiak ez izan laguntza horren banaketa irizpideak,
|
besteak
beste euskal hedabide asko kanpoan utzi direlako eta egoera soziolinguistikoa ez delako kontuan hartu—.
|
|
|
Harreman berezia dut abertzale sozialistekin, Irlandakoekin, Euskal Herrikoekin... Pertsonaia nagusiari nik konfiantzazkoak ditudan jendeak eskaini nahi nizkion,
|
besteak
beste Euskal Herriko lagunak.
|
|
|
Aiherran berean ziren 300 pertsonetatik at, beste bertsozale anitzek ere parada ukan zuten finala ikusteko edo entzuteko. Hain zuzen, saioa
|
besteak
beste Euskal Irratietan, Kanalduden eta Hamaika Telebistan hedatua zen zuzenean larunbatean.
|