|
2007
|
|
|
Horren eragilea solaskide euskalduna ez eskuratzea izan daiteke, edo kalean bakarra izanez euskara ikurtzat erabiltzea. Hipotesi hori argitzeko
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuen kale bakarrizketen baldintzen aztertzea litzateke iker norabidea.
|
|
2008
|
|
|
Maila onean dago. Euskara eta
|
beste
hizkuntza gutxituak dira instituzioen laguntza behar dutenak. Ez dago goi mailako eta behe mailako hizkuntzarik, funtsean denak dira berdinak.
|
|
2010
|
|
|
Gaur egun, euskarak eta Europako
|
beste
hizkuntza gutxitu askok beste erronka bat dute: ingelesaren hedapena.
|
|
|
Gaur egun, euskarak eta Europako
|
beste
hizkuntza gutxitu askok beste erronka bat dute: ingelesaren hedapena.
|
|
|
Frantsesa zen hizkuntza ofizial bakarra. Frantziako Estatuak inoiz ez zien baliorik eman, are gutxiago babesik onartu, bere lurraldean erabilitako
|
beste
hizkuntza gutxituei. Eta hori gutxi balitz, frantsesa gurtzeko joera zegoen:
|
|
|
Beraz, Frantziako Estatuak ez zituen ez debekatzen ez babesten
|
beste
hizkuntza gutxituak (bai, ostera, eskola barruan), baina errealitatea edo praktika bestelakoa zen: euskara mespretxatua zen Ipar Euskal Herriko eremu publikoan ere bai, hots eskolan, lantokian, kalean nahiz komunikabideetan.
|
|
|
Isaac Bashevis Singer gutako bat zen,
|
beste
hizkuntza gutxitu bateko hiztuna. Isaac Bashevis Singerrek, 1978ko Nobel saria eskertzeko orduan, esplikazio hau eman zion Suediako erregeari:
|
|
2011
|
|
|
Europako mendebaldeko
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuen egoerarekin zerikusi gehiago du euskararenak, eman dezagun, Hego Ameriketakoekin baino. Galesa edota irlandera, adibidez, gertuago begitantzen zaizkigu, hizkuntza nagusia eta gutxitua bi familia oso ezberdinetakoak direlako, eta elkarren arteko ulermena oso zaila gertatzen delako.
|
|
|
Azpimarratu nahi nuke Mikel zalbidek bere artikuluan egiten duen proposamena, Clearing Hause eraikitzeko ideia, alegia.6 etxe horretan euskararen inguruan burutzen diren lan guztiak bilduko lirateke, eta baita
|
beste
hizkuntza gutxituetakoak ere. Mota honetako zentro batek, eta ez liburutegiak, asko lagundu diezaieke, bai ikertzaileei, bai teknikariei egiten ari diren lanak zabaltzen. hantxe bildu daitezke udalek egindakoa, prentsak eta aldizkari espezializatuek argitaratutakoa...
|
|
|
Aipatzekoa iruditzen zaigu 2011 urteko uNeSCoren batzar orokorrerako proposatu den hizkuntza aniztasunaren eta formazio eleanitzaren inguruan batzar orokor mundiala egitearen aldeko aldarrikapena ere, (uNeSCo, 2011: ...eX/ 44/ 1) eleaniztasun horren osagarri nagusi eta bereziki bultzatu beharrekoak hizkuntza gutxituak direlako. gerturago etorriz, beharrezko ikusten dugu baita ere hizkuntza aniztasunaren auzia, ekologia eta biologia aniztasunarena bezala, edozein norbanakoren nahiz erakunderen helburu eta interesgune bihurtzeko ahalegina. euskararen biziberritze ahaleginekin batera, aspalditik ohartu gara munduko
|
beste
hizkuntza gutxituekin solidaritate harremanak indartu beharra, batzuen eta besteen ahaleginak, lorpenak, ekimenak konpartituz helburu onartuagoa, zabalduagoa, eskuragarriagoa egingo denaren esperantzarekin lan egitea askoz aberasgarriagoa da; eta emankorragoa ere bai seguruenik. euskararen/ hizkuntza gutxituen normalizazio eremuetan lortutakoek beste hizkuntza gutxituentzat ere eredugarri izan lu... komunikabideetan, giza zerbitzuetan, Esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik ere bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik.
|
|
|
Aipatzekoa iruditzen zaigu 2011 urteko uNeSCoren batzar orokorrerako proposatu den hizkuntza aniztasunaren eta formazio eleanitzaren inguruan batzar orokor mundiala egitearen aldeko aldarrikapena ere, (uNeSCo, 2011: ...eginekin batera, aspalditik ohartu gara munduko beste hizkuntza gutxituekin solidaritate harremanak indartu beharra, batzuen eta besteen ahaleginak, lorpenak, ekimenak konpartituz helburu onartuagoa, zabalduagoa, eskuragarriagoa egingo denaren esperantzarekin lan egitea askoz aberasgarriagoa da; eta emankorragoa ere bai seguruenik. euskararen/ hizkuntza gutxituen normalizazio eremuetan lortutakoek
|
beste
hizkuntza gutxituentzat ere eredugarri izan lukete, bereziki gertuago daudenentzat: komunikabideetan, giza zerbitzuetan, Esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik ere bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik.
|
|
|
Euskararen biziberritze ahaleginekin batera, aspalditik ohartu gara munduko
|
beste
hizkuntza gutxituekin solidaritate harremanak indartu beharra, batzuen eta besteen ahaleginak, lorpenak, ekimenak konpartituz.
|
|
|
Bilatu euskara ez den
|
beste
hizkuntza gutxitu bat eskolan irakasteko erabiltzen den programaren edo programen ingurukoak jasotzen dituen idazki bat.
|
|
2012
|
|
|
Twitter katalanera itzuli zuteneko kanpaina bultzatu zuen Cuestak, eta bere ikuspegia emango du. Eurolang hizkuntza gutxituen agentziako zuzendari Davyth Hicksek berriz, Europako
|
beste
hizkuntza gutxituen egitasmoen eta egoeraren berri emango du.
|
|
|
Azkenik, komeni da gogoratzea ikerlan honetan euskararen kasua EAEn izan dugula aztergai, eta atera ditugun ondorioak –beharbada
|
beste
hizkuntza gutxituen ikerketarako baliagarriak izan daitezkeen arren– ezin direla beste kasu batzuetara zuzenean estrapolatu, lehen hobeto azaldu dugunez.
|
|
|
Eta lan eremu horretan kokatu nahi dugu hizkuntza gutxituen eta, zehatzago esanda, euskararen pertsuasio eraginkortasunaren inguruko ikerketa hau. Euskararen kasua da gertuen daukaguna eta hobekien ezagutzen duguna, eta haren inguruko ikerketa da gure hau, baina egoera antzekoan egon daitezkeen
|
beste
hizkuntza gutxituei ere ekarpenen bat egiteko asmoz dihardugu hemen.
|
|
2013
|
|
|
Josu Amezaga EHUko irakasleak Euskal Telebistaren azken 30 urteetako balantzea egin du. Europako
|
beste
hizkuntza gutxituetan aritzen diren telebistak hartu ditu abiapuntu horretarako. «Telebista horietan hizkuntza gutxitua hitz egiten ez duen populazioarengana nola hurbiltzen diren aztertu dut», azaldu du Amezagak.
|
|
2015
|
|
|
Martxoaren 4an Lorea Agirrek hizkuntzaz eta nortasunaz hausnartuko du; eta martxoaren 11n Ekolingua izango du hizpide Iñaki Markok. Ondoren, mahai inguru bat egingo dute Zumaian egindako Ekolingua saioko parte hartzaile batzuekin.Ekolingua jokoa euskararen eta
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuen inguruan hausnartzeko diseinatutako mahai joko bat da, talde txikietan jokatzen dena gidari baten laguntzaz. Proiektu pilotu moduan aurkeztu zuten iaz herri batzuetan, eta Zumaian hil honetan ospatu dute saio bat.
|
|
|
Ez da sortuko bere aldeko uholde ilusionagarririk. Aurrekontuak ez dira ugarituko, besteak
|
beste
hizkuntza gutxitu batek, automatikoki, helburu estrategikoa izateari uzten diolako". Herri baten identitatea eraiki edo deseraikitzeko botereak daukan armarik ahaltsuena hizkuntza da.
|
|
|
Ez gara poztuko, bestalde, inoren malurez, horiek direla kausa pozten denaren poza ergel poza ei da-eta. Esanguratsua da, ordea,
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuetan ere gauza bera jazo ohi dela ikustea. Victoria Hitak Berrian (XII) idatzitakoaren arabera, adibidez,, uharteko egunkari bakar Corse Matinek(...) noizean behin argitaratzen du iritzi testuren bat korsikeraz.
|
|
|
–Erlijioa, Frantzia eta Euskara izan ziren Hiriart Urrutirekin hasten den apaiz idazle belaunaldi oparo honen goiburu nagusiak, hirurak elkarri estuki loturik, batasun hertsian. Horregatik gorde zen euskara osasuntsu Frantziako
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuk errekara zihoazen bitartean, eta horregatik ez zen sartu abertzaletasuna Iparraldean, Hego Euskal Herrian indartu zen sasoi berean. Hala ere, ohituren gain eraikitako harresi itxuraz sendo hori behera etorri zen II. Mundu Gerraz gero:
|
|
2016
|
|
|
Aldaera horrek, tipologikoki, anXulio Viejo Fernández – Bazterreko gogoetakAsturiaseko soziolinguistikaren inguruan tza handia dauka galizierarekin, eta jendeak hizkuntza horrekin lotu zuen arazo handirik gabe. 80ko hamarkadan Galiziako ideologia korronteak eragindako tokiko errebindikazio bat piztu zen, eta errebindikazio horrek, erreakzio gisa, Asturiaseko nazionalismoan oinarrituriko esfortzu diskurtsibo bat bideratu zuen (bai eta
|
beste
hizkuntza gutxituekin oso sentiberak ez ziren beste sektore batzuk ere) demostratzeko hango fala (hizkera) ez zela galiziera, baizik eta hizkuntza erromaniko ezberdina eta, jakina, guztiz asturiarra. Errebindikazioaren eraginez, 80ko hamarkadaren amaieratik aurrera, izugarrizko polemikak piztu ziren komunikabideetan, inkestetan erakutsitako aldaketa aurrerakoi bati lotutakoak:
|
|
|
Tesiaren ondoren, IXA taldean lanean jarraitzea nahiko luke, baina irakasle lanarekin uztartuta, egonkortasun handiagoa izateko. Atzerrira joatea ere ez du baztertzen, pare bat urtez doktoretza ondorengoa egitera,
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuetakoek interesa baitute beren lanean, baina nahiagoko nuke geratu.
|
|
|
Alegia, beste hizkuntza minorizatu batzuen aldean zein den egoera. Heka ikerketa taldeak berak aztergai ditu Europako
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuk ere, eta, hiztun bakoitzeko dauden komunikabideen kopuruari erreparatuta, euskara egoera onean ageri da. European minority language media and journalism: Framing their marginal reality ikerketan daude datuak?.
|
|
|
Europako
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuekin alderatuta, badu beste ezaugarri bat euskarazko hedabideen sareak: herri ekimenaren garrantzia.
|
|
|
Sentimendu nabarmendua, edozein herrialdetan, Frantziari lotutako herrialdeetan egin zitekeena garai horretan. Ez dakigu zertan ziren
|
beste
hizkuntza gutxituei lotutako kulturetan baina bertako errealitatearen ezagutza eza zitekeen errealitate bat.
|
|
|
Hain iritzi kontrajarriak ziren antzerki horretaz, jakin nahi izan dugu zer ibilbide egin zen inguruetako kulturetan eta bereziki antzerki munduan. Bi adar nagusi jarraitu ditugu, lehenik hizkuntza nagusietan, bai Frantzian, bai Espainian, garatu zen antzerkiaren ulertzeko, eta, bigarrenik, Euskal Herriaren ondoan,
|
beste
hizkuntza gutxituetan, landu zen antzerkiaren ezagutzeko.
|
|
|
|
Beste
hizkuntza gutxituetan mintzatzen ziren beste kulturetan, antzerkiaz nolako oroimena gorde den begiratu nahi izan dugu, berdintasunik bazegoenetz jakin minez.
|
|
2017
|
|
|
Europa Erdialdeko
|
beste
hizkuntza gutxitu batean ere mintzatzen zara, silesiera hiztuna era bazarelako. Nola definituko zenuke zure hizkuntza identitatea?
|
|
|
|
Beste
hizkuntza gutxituei ere iragarpen apokaliptikoak ez zaizkie arrotzak. Adibide gisa, har dezagun Irlandako kasua.
|
|
|
Euskara ez da salbuespena. Hala ere,
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuek baino argi gehiago erakusten du. Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politika Sailordetzak emandako datuen arabera, 1991tik hona, euskaldunen kopurua% 24,1etik% 33,9ra igo da Euskal Autonomia Erkidegoan.
|
|
|
batek baino ez baitu irlandera hitz egiten egunero hezkuntza sistematik kanpo (20.586 pertsona), nahiz eta hizkuntza hori modu konpetentean erabiltzen duela adierazi duen bertako herritarren ia ehuneko 70ek (63.664 pertsona) (estatistikako bulego nagusia 2017). hiztunen beste zenbatespen bat lor daiteke baldin eta gaeltacht eremutik kanpo eguneroko nahiz astero irlanderaz hitz egiten duten pertsonei ipar irlandan irlanderaz hitz egin, irakurri, idatzi eta uler dezaketela adierazi duten pertsonak gehitzen bazaizkio (estatistikako bulego nagusia, 2017; ipar irlandako estatistika eta ikerketa agentzia, 2012). 220.000 pertsona lirateke guztira, hots, irlandako herritarren ehuneko bost inguru. euskararen, katalanaren eta europako
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuen aldean gutxiengo oso txikia baldin bada ere, hiztunen kopurua hazi egin daiteke irlanderaz moldatzen direla adierazten duten ehuneko berrogei horren baitan. irlandan barrena hiztun berrien sareak baldin badaude ere, ikerketa sistematiko gutxi egin da gai honen inguruan. baliteke hiztun berrietako batzuk loturak izatea murgilketa ikastetxe batekin (Gaelscoil edo Gaelchol...
|
|
|
Ikerketa honen emaitzak garrantzitsuak izango dira Euskal Herriko hezkuntza eleaniztunean etahizkuntzen inguruko curriculum integratuaren garapenean. Arlo horietan ekarpenak egiteaz gain, euskara eta gisako
|
beste
hizkuntza gutxituen irakas ikaskuntzan eta erabileran ere azpimarra jarri nahida.
|
|
|
Euskarazko hedabideen sistema nahiko indartsua eta ugaria da, Europako
|
beste
hizkuntz gutxituekin alderatzen badugu, adibidez bigarrenak gara hedabide kopuruetan komunitate katalanaren atzetik, non zazpiehun baino gehiago dauden. Gure ikerketaren arabera eta 2009ko errolda kontuan hartuz, 45 hedabide tradizional (ziberhedabideak kontuan hartu barik) zeuden galizieraz, eta galesez 76, askoz gutxiago gaelikoz 13, bretoieraz 9 edo frisieraz 11; samieraz, korsikeraz eta gaelikoz ez dira bostera ailegatzen.
|
|
|
8 Hedabide elebakarraren lan definizioan berariaz jarri dugu gutxienez edukiaren% 70 hizkuntza propioan izatea, uste baitugu ez dela beharrezkoa %100 euskaraz edo Europako
|
beste
hizkuntz gutxitu batean egotea hedabide elebakar edo monolinguea izateko, zeren eta% 70etik gora, eduki edo programazio osoa eskaintzen baita hizkuntza horretan.
|
|
2018
|
|
|
Garabidek hiru hilabeteko ikastaroak antolatzen ditu
|
beste
hizkuntza gutxituetako ordezkarientzat. Horiek jatorriko komunitatean aplikatzen dute Euskal Herrian ikasia.
|
|
|
" Gorabeherak izan dira euskalgintzan, baina, gutxienez, badira 60 urte ibilbideari ekin zionetik. Gure eskarmentua parteka dezakegu munduko
|
beste
hizkuntza gutxituetako komunitateekin".
|
|
|
HIGAren zuzendari Beñat Garaiok adierazi dizkigu Topaketaren helburuak: " Gasteizko gazteei aukera eman nahi izan diegu
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuetako hiztunekin harremanetan jarri eta hizkuntza biziberritzeko esperientziak ezagutzeko. Bestalde, euskararen aldeko jarrerak eta ekintzailetza areagotu nahi izan ditugu Gasteizko gazteen artean.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian egin denaren aldean, lan handia egin da EAEn euskararen alde, askoz gutxiago Nafarroan. Baina estatu bako
|
beste
hizkuntza gutxituekin aldean, zenbat egin da. Ba al dago alderatzerik hemengo Hizkuntza Politika Katalunyakoarekin?
|
|
2019
|
|
|
Are gehiago, gaztelaniara baino lehenago itzuli da. Aurretik publikatu al zaituzte
|
beste
hizkuntza gutxitu batean?
|
|
|
Gales hiztunek konfiantza handiagoa lortu dute, beraien hizkuntzan ari baikara eskolak ematen.
|
Beste
hizkuntza gutxituetako ikasleak ere ohartu dira zer esan nahi duen hizkuntza gutxituan eskolak emateak. Neska afrikar bat etorri zitzaidan eta esan zidan:
|
|
|
5 Edo helburu horretara iristeko ezinbestekoa da kasu guzietan Gizarte Berrikuntza Eraldatzailearen bertsio maximalistari iraultzaileariheltzea? Alegia, euskararentzako (eta
|
beste
hizkuntza gutxituentzako) itxaropen bakarra egungo mundu globalizatutik at al dago?
|
|
|
Hauek dira, irakurle, zurekin partekatu nahi izan ditudan asmoak, kezkak eta ilusioak. Denon artean, guztion bultzadarekin, elkarlanean eta erabaki sendoen bidez errealitate bihur ditzakegu, bide batez, munduko
|
beste
hizkuntza gutxituentzako erreferentzia baliagarri bat eraikiz.
|
|
|
Lasterketara itzulita, hirugarren multzo batean, bakarrik eta
|
beste
hizkuntza gutxituetatik metro dezentera kokatuko nuke katalana. Nire ustez, kasu berezia da, bai hiztun kopuruarengatik eta baita alboko erdarekiko duen distantzia linguistiko txikiarengatik ere.
|
|
|
Urteak pasa dira eta ez dut uste gizonezkook oraindik fundamentuzko erantzunik eman diegunik, baina feminismotik, ordea, hausnarketa sakonak eta euskalgintzarako guztiz baliagarriak iritsi zaizkigu. Mari Luz Esteban, Idurre Eskisabel edo Lorea Agirre bezalako aktibistak zentzu honetan egiten ari diren lana aitzindaria da eta hala izan daiteke
|
beste
hizkuntza gutxituentzat ere. 2019ko urtarrilaren 1ean Bilbon Euskaltzaleen Topaguneak antolatutako Topaldian Estebanek gako iradokitzaile hauek eskaini zituen feminismoaren eta euskalgintzaren arteko harremanez eta konparaketaz:
|
|
2021
|
|
|
Arazo etiko politikoa dela uste dut. Ez lidake inolako arazorik sortuko
|
beste
hizkuntza gutxitu batera autoitzulpena praktikatzeak. Kontua da hizkuntzak indar harreman batean daudela eta ez dela gauza bera hizkuntza batera ala beste batera itzultzea.
|
|
|
Arazo etiko politikoa dela uste dut. Ez lidake inolako arazorik sortuko
|
beste
hizkuntza gutxitu batera autoitzulpena praktikatzeak. Kontua da hizkuntzak indar harreman batean daudela eta ez dela gauza bera hizkuntza batera ala beste batera itzultzea.
|
|
|
Jakina, identifikazio hori hipotesi mailakoa da, biztanleei euren hizkuntzei buruz zuzenean galdetzeko modu sistematikorik ezbaitago ezarrita oraingoz. Alegia, pentsa daiteke jatorri atzerritarreko biztanleek jatorri estatuetako hizkuntza ofizialak hitz egiten dituztela nahiz eta ez den beti horrela izaten, eta horiez gain, jakina, jatorrian beste hizkuntza hedatuak edota
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuk ere hitz egin ditzaketeela. Artikuluan beraz, informazio horren arabera EAEko hizkuntza aniztasunaren mapa egitasmoak eskainitako hizkuntzenganako hurbileta eskaini da.
|
|
|
Hala egin da EAEko Hizkuntza aniztasunaren mapa egitasmoan, eta, artikulu honetan, azterketa horren emaitzak laburbildu dira. Azterlanean, jatorri atzerritarreko biztanleen jatorri estatuetako hizkuntza ofizialak eta
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuk hartu dira kontuan.• Hitz gakoak: migrazio hizkuntzak, hizkuntza ofizialak, hizkuntza minorizatuak, euskara.
|
|
|
229) erakutsi zuen mudantza eginda zeukaten hiztun berrien artean %21ak esan zuela unibertsitatean egin zuela, neurri baten. Gainera, unibertsitate eremua mudantza une egokitzat hartu izan da
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuen kasuan (Moralejo Silva eta Ramallo 2019 galegorako; Puidgevall, Walsh, Amorrortu eta Ortega, 2018 katalan, irlandera eta euskararako). Horregatik, unibertsitatea mudantzarako espazio egokia izan daitekeela iritzita, ikasle batzuekin unibertsitatean sartu zirenetik ekintza ikerketa egitea erabaki genuen, arestian esanda bezala, ikasle horiei espazio bat eskaintzeko mudantza egin zezaten.
|
|
|
Izan ere, nahiago izan dugu geurea bezalako eragileen irakurketa, botere publikoetatik etortzen zenarekin alderatzeko. Horretaz gain, gustatu izan zaigu ikustea
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuek zein estrategia erabili izan duten, zein proiektu garatu duten hizkuntza normalizatzeko, dela hiztun, tresna edo espazio berriak sortzeko, dela haien eskubideen aldarrikapenerako.
|
|
|
...erronkak izango dira garapen iraunkorra eta hizkuntza ondarea bermatzeko aurreikusten diren aukerarik eraginkorrenetakoak; hurrengo puntua, eta Europako hizkuntza gutxituen eremuan kokatuta, Gales, Eskozia eta Irlandako ekimenei Euskal Herrikoak loturik, bideratu edo abian ditugun egitasmoen berri emango dugu, gogoeta batek irakaskuntza eleaniztunean hizkuntza gutxituak duen erronkari helduko dio,
|
besteak
hizkuntza gutxituak iraunkortasunaren alorrean egiten duten ekarpena izango du ikusmiran.
|
|
2022
|
|
|
«Berez haiei bideratutako laguntzak enpresa handiek ere eskuratzea ahalbidetuko du. Hori oso larria da; izan ere, ekoizle independenteak izan dira orain arte euskaraz eta
|
beste
hizkuntza gutxituetan edukiak sortzeko apustua egin izan dutenak».
|
|
|
Agirrek uste du euskararentzat ez ezik
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuk dituztenentzat ere baliagarria izan daitekeela egiten ari direna, hots, haiek ahalduntzeko balio dezakeela, euskararen kasuan islatuta ikusi ondoren. «Badakigu akaso ez daudela euskararen egoera berean eta ezkutatu egiten dutela hizkuntza gutxitu hori daukatenik.
|
|
|
Irlandera bezala, euskara ere hizkuntza gutxitua da, eta, ia konturatu gabe, egoerak konparatzeko joera dugu. John Walshek ahotan du Europako Mendebaldeko
|
beste
hizkuntza gutxituen bilakaera. Liburuan, behin baino gehiagotan aipatzen da beste hizkuntza batzuek, autonomia politiko mugatuagoa izanda ere (galesa, katalana, euskara...), irlanderak baino" arrakasta" handiagoa izan dutela.
|
|
|
Bost oinarrizko printzipio jasotzen ziren: a) Irlanderak ingelesak zituen eskubide eta estatus berak izatea. b) Haur guztiek irlandera ikasteko eskubidea izatea. c) Gaeltacht lurraldeak babestu eta sustatzeko politikak bideratzea. d) Gobernuak irlanderaren aldeko politikak sustatuko zituela bermatzea. e) Nazioarteko
|
beste
hizkuntza gutxituei babesa eta elkartasuna adieraztea.
|
|
|
Bigarrenak, merkatuaren eskaeretara egokitzeko beharrarekin. Ideia horiek jakintzaren beste arlo batzuei zein
|
beste
hizkuntza gutxituei aplika dakizkieke.
|
|
|
bat, hiru administrazioek bat egiteko aukera dute euskararen aferan, Nafarroako hizkuntza politika hastapenetan izanik (Euskarabidea) eta Iparraldean hizkuntza politikari buruzko erabaki politiko partekatu eta instituzionalerako lehen habeak jarririk (EEP); bi, harreman hizkuntzan gaztelaniak eragin handia izanik eta berau aldatzea zinez zaila baldin bada ere, egin egingarria da, baina halere kezkagarria da haurren artean erabilerak egin duen beherakada; hiru, euskararen erabilera instrumentala hazi egin da, baina norberaren beste espazioetakoak ez; lau, euskararen aldeko jarrerak gora egin duen heinean, erabilerak ez du joera berdina izan, eta, etorkizun hurbilean, hiztunaren hautua izango da euskaraz mintzatzea, esaterako, Bilbo bezalako hiri batean hamar hiztun berriren artean batek soilik izanik erraztasun handiagoa euskaraz mintzatzeko; bost, jarrera eta usteak alde ditu euskarak, eta baliabideak nahiz eragileen (publiko eta euskalgintzaren) elkarlana profitatu beharrean da erabileran aurrerapausoak emateko. Testuinguru horretan, Martmez de Lunak (2018) zehazten du euskararen errealitatea Europako
|
beste
hizkuntza gutxituen antzekoa dela, eta eleaniztasunaren paradigma baliatu behar duela Euskal Herriak euskaltasun berri bat sortu eta helduleku berriak eraiki ahal izateko hizkuntza gutxituaren etorkizuna bermatzeko; izan ere, teorian, Europako testuinguruan eleaniztasuna onartzen bada ere, praktikan, nabariak dira elebakartasunaren zantzuak.
|
|
2023
|
|
|
Hondarreko hausnarketa gisa, interesgarria izan daiteke biziberritze prozesu hau Columbia Britainiarreko, Kanadako eta munduko
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuen esperientziekin konparatzea eta antzekotasunak eta desberdintasunak aztertzea. Horrek, nabarmen lagun dezake aztergai den komunitatearen beste alderdi batzuk ulertzen.
|
|
|
Errealitate gordin honek harritu eta larritu egin nau, euskararen sustapenari eta normalizazioaren aldeko diskurtsoei dagokienez, atzera egin dugula iruditu zaidalako. Euskara hizkuntza gutxitu bat da eta, munduko
|
beste
hizkuntza gutxitu guztiek bezala, nozitzen duen egoera minorizatua gaindituko badu, ezinbesteko ditu hizkuntzaren ikasketa egokia eta ezagutzaren unibertsalizazioa bermatuko duten ikas ereduak eta beronen erabilera nagusi izango den eremu geografiko funtzionalak, hezkuntza eremua barne.
|
|
|
Kontseiluko idazkari nagusiak esan duenez, kezka handiz bizi dute kontua, Euskal Herriko hiru eremu administratiboetan «indartzen ari den joera bat delako». Aldi berean, «Euskal Herritik harago, Espainiako eta Frantziako estatuetako
|
beste
hizkuntza gutxituen eremuetan ere gertatzen ari da», gehitu du. Izan ere, asteon jakin da Frantziako Justiziak herriko etxeetako osoko bilkuretan katalana erabiltzea debekatu diela Ipar Kataluniako bost udali, «frantsesaren nagusitasuna» zalantzan jartzen duelako.
|
|
|
Suediako Gobernuak esan berri du neurri horrek ekar ditzakeen ondorio legalak eta eragin dezakeen kostua hobeto aztertu behar direla. Horrek adierazten du Suediak ez duela oso gogo onez hartu proposamena —samiera eta
|
beste
hizkuntza gutxitu batzuek estatus ofiziala dute han— Bestetik, Frantziako Le Monde egunkariak berriki argitaratu du artikulu bat, iradokiz Frantziari ez zaiola komeni ate hori irekitzea. Kasualitatea izango da agian, edo ez, baina Frantziak Hizkuntza Gutxituen Europako Ituna berresteari uko egin dio aste honetan, hain justu, Alsaziako elkarte baten eskariari erantzunez.
|
|
|
Eta Joan Miralles Obra Cultural Balearreko lehendakariak gehitu du «kontakizun oso» bat sortu dutela: «Gaztelera gizarte kohesiorako hizkuntza dela adierazi dute, eta
|
beste
hizkuntza gutxituak, berriz, konfrontaziorakoak». Kontakizun horien ondorioz, «arazo» moduan irudikatu dituzte hizkuntza gutxituak.
|