|
2007
|
|
|
Izan ere, ezagutza ez soziala, batez ere, kausalitate mekanizistan eta fisikoan oinarritzen da, eta gizarte ezagutza, berriz, pertsonen ezaugarrien ulermenean (besteak beste, nortasuna eta nahiak, emozioak eta antzeko egoera mentalak) eta pertsonentaldearen zein gizartearen ulermenean (arau moralak, konbentzionalak, rolak etaantzekoak) (Glick eta Clarke Stewart 1978; Furnham eta Stacey, 1991). Bigarrenargudioaren arabera, ezagutza ez sozialean ez bezala, gizarte munduarenulermenean, zenbait prozesu soziokognitibok hartzen dute parte; hain zuzen ere, afektuak, enpatiak,
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunak eta antzekoek.Horrenbestez, prozesu horietan oinarritutako ezagutzak ezagutza ez sozialetikbereizten duten nolakotasunak izan ditzake (Damon, 1983): objektu fisikoeiburuzkoa bezain uniformea eta espezifikoa ez izatea; testuinguruaren araberaaldakorragoa izatea, eta, ondorioz, iragartzen eta ulertzen zailagoa izatea (Furnhameta Stacey, 1991).
|
|
|
Oroimenari dagokionez, frogatu da egon badagoela garapenarenlehen asteetatik. Egozentrismoari dagokionez, berriz, ikusi da haurrek oso txikitatik dutela
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasuna. Azkenik, metodologia berriekfrogatu dute objektuen iraunkortasunaren kontzeptua, gutxi gorabehera, laugarrenhilabeterako garaturik dagoela.
|
|
|
6 Laburtu Selman ek proposatzen dituen estadioak, honako taula honetan:. ..
|
Besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren garapenaMAILA/ ADINA ETAESTADIOARENIZENAESTADIOARENEZAUGARRIAKADIBIDEAK
|
|
|
|
Besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren garapena aztertzeko, Selmangarapen morala ikertzeko erabili zen teknika batez baliatu zen; dilema moralez.Hain zuzen ere, haurrei zenbait dilema moral hipotetiko aurkeztu, eta haienerantzunen inguruan galdetu zien. Adibide gisa, Holly ren dilema deskribatukodugu.
|
|
|
Gizabanakoen erantzunetatik abiatuta, Selman ek (1971a, 1971b, 1980, 1989) teoria bat garatu zuen:
|
bestearen
ikuspegia hartzeko gaitasuna beti ordena bereangertatzen diren 5 estadio unibertsaletatik igarotzen dela.Estadio bakoitza gizarte bizipen jakin batzuk antolatzekoeta ulertzeko modu berezi bat da. Selman ek estadiobakoitzean gizabanakoak pertsonari nahiz erlazioei buruzdituen ikusmoldeak deskribatu zituen, uste baitzuenikusmolde horiek bereizezinak direla.
|
|
|
Lehen estadioari ikuspegi hartze desberdindugabea eta egozentrikoa deritzo,
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren 0 mailari dagokio, eta 3 urtetik 6 urterabitartean garatzen da gutxi gorabehera. Estadio horretan, haurrak pertsonenexistentzia fisikoa ulertzen du, baina ez, haiek norberarengandik bereizirik dagoenexistentzia psikologikoa dutenik.
|
|
|
Horien artean, Higgins ena (1981) nabarmentzen da. Autore horren ustean,
|
besteen
ikuspegia hartzeak badakartza, inferentziak egiteko gaitasuna ez ezik, beste bi gaitasun ere: batetik, bi faktorebaino gehiago aldi berean kontuan hartzeko gaitasuna. Piaget-en deszentrazioarekin zerikusia du?; bestetik, norberaren ikuspuntua erlatibizatzeko edo kontrolatzeko gaitasuna, besteen ikuspuntua kontuan hartzen edo epaitzen dugunean. Piaget-en egozentrismorik ezarekin erlazionatzen da?.
|
|
|
Higgins en arabera, bigaitasun horiek dimentsio ezberdinak osatzen dituzte, eta garapen erritmo ezberdina dute. Ondorioz, kontuan hartu behar dira
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunari buruzko ikerketak egiteko garaian, eta Selman ek ez zuen horrelakorik egin.
|
|
|
Atal honetan, Piaget-en ereduan oinarrituz, gizarte ezagutzaren garapenaestadiotan gertatzen dela aldezten duten teoriak izango dira hizpide. Estadiotanoinarritutako eredu asko daude; besteak beste, Feffer ek (1959), Flavell ek (1968) eta Selman ek (1971a, 1971b, 1980, 1989)
|
besteen
ikuspegia hartzeari buruzproposatutakoak; Kohlberg ek garapen moralari (1963, 1969) eta generoestandarizazioari buruz (Kohlberg, 1966) garatutakoak; Furth ek (1980) mundusozietalaren ulermenaren garapenari buruz landutakoa, eta Damon ek (1983) gizarte harremanei buruzko ezagutzaren garapenari buruz aurkeztutakoa. Denakazaltzea gehiegi litzatekeenez, gizarte ezagutza osatzen duten eremu bakoitzeangarrantzitsuentzat hartzen direnak aukeratu dira.
|
|
|
ezagutzari dagokionez, Selman ek (1971a, 1971b, 1980, 1989)
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren garapenari buruz landutako teoriaazalduko da, ziur asko hori gizarte ezagutzaren garapenean eraginik handiena duengaitasun soziokognitiboa da eta (Marchesi, 1999); izan ere, teoria hori harremanei, bakeari, gerrari eta antzeko gaiei buruzko ezagutzangertatzen diren aldaketak azaltzeko erabili izan da.
|
|
|
Selman en (1971a, 1971b, 1980, 1989) teoriak bestearen ikuspegia hartzekogaitasunaren garapena deskribatzen du.
|
Bestearen
ikuspegia hartzeko gaitasunahauxe da: jokabidea planifikatzeko edo judizioak egiteko garaian beste pertsonenikuspegia kontuan hartzeko gaitasuna (Higgins, 1981).
|
|
|
Asko dira gizarte ezagutzaren garapena azaltzeko erabili ohi diren teoriak, baina horietatik guztietatik hiru dira bakearen eta gerraren inguruko ikusmoldeengarapenaren ikerketan gehien erabili direnak; hain zuzen ere, Piaget-en teoria, sozializazio politikoari buruzko ikuspegia eta
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunariburuz Selman ek (1980) proposatutako teoria.
|
|
|
Azkenik, Selman en teoria ikerketen oinarritzat duten autoreen arabera, bakearen zein gerraren ingurukoikuskeretan gertatzen diren aldaketak
|
bestearen
ikuspegia hartzeko gaitasun soziokognitiboaren garapenarenondorio dira.
|
|
|
Ikerketa horietako ondorioei dagokienez, aipatu behar da zenbaitetanbakearen zein gerraren inguruko ikuskeretan ezberdintasunak aurkitu direlaadinaren,
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren, testuinguru soziokulturalareneta generoaren arabera. Hala ere, emaitzetan kontraesan ugari aurkitu dira, eta, ondorioz, ezin izan da behin betiko ondoriorik atera.
|
|
|
Horietatik guztietatik, hiru erabili dira bakeareneta gerraren ulermenaren garapenaren ikerketan (Hakvoort eta Oppenheimer, 1999): Piaget-en teoria kognitibo ebolutiboa (Piaget, 1950), sozializazio politikoariburuzko ikuspegia eta
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunari buruzko teoria (Selman, 1980).
|
|
|
Bakea eta gerra gizarte fenomenoak diren aldetik, Hakvoort eta Oppenheimerikertzaileek uste dute kontzeptu horien ulermena gizarte esperientziaren ondoriozuzena dela (Hakvoort eta Oppenheimer 1993; Hakvoort, 1996). Garapen kognitiboaren eta sozialaren artean erlazio zuzena dagoela abiapuntu hartuta, besteenikuspegia hartzeko gaitasunari buruzko teorian (Selman, 1980; ikus III. kapitulua) oinarritzen dira bakearen eta gerraren inguruko ezagutzaren garapena aztertzeko.Oro har, ikertzaile horiek uste dute
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren garapenak aldaketa kualitatiboak ekartzen dituela bakearen eta gerraren ulermenean.Hala, besteen ikuspegia hartzeko gaitasunaren eta bakearen eta gerraren ulermenaren artean 14.1 taulan agertzen diren harreman hipotetikoak planteatzen dituzte.
|
|
|
Bakea eta gerra gizarte fenomenoak diren aldetik, Hakvoort eta Oppenheimerikertzaileek uste dute kontzeptu horien ulermena gizarte esperientziaren ondoriozuzena dela (Hakvoort eta Oppenheimer 1993; Hakvoort, 1996). ...eta sozialaren artean erlazio zuzena dagoela abiapuntu hartuta, besteenikuspegia hartzeko gaitasunari buruzko teorian (Selman, 1980; ikus III. kapitulua) oinarritzen dira bakearen eta gerraren inguruko ezagutzaren garapena aztertzeko.Oro har, ikertzaile horiek uste dute besteen ikuspegia hartzeko gaitasunaren garapenak aldaketa kualitatiboak ekartzen dituela bakearen eta gerraren ulermenean.Hala,
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren eta bakearen eta gerraren ulermenaren artean 14.1 taulan agertzen diren harreman hipotetikoak planteatzen dituzte.
|
|
|
14.1 taula.
|
Besteen
ikuspegia hartzeko gaitasunaren eta baketa/ gerra kontzeptuengarapenaren arteko harreman hipotetikoak (Hakvoort, 1996)
|
|
|
Laburbilduz, autore horien ustez,
|
besteen
ikuspegia hartzeko eta ikuspegiakkoordinatzeko gaitasuna garatzeak bakearen eta gerraren ulermenean aldaketakualitatibo garrantzitsuak dakartza. Izan ere, bi kontzeptu horien ikusmoldeagertakari zehatz eta ikusgaietan oinarritzetik, balioetan giza eskubideetan etaantzeko eduki abstraktuetan oinarritzera pasatzen da.
|
|
|
Esku hartzeak izugarrizko garrantzia du gizarte ezagutzaren garapenean, zenbaitarrazoi direla medio. Batetik,
|
besteen
ikuspegia hartzea, enpatia eta antzekogaitasun soziokognitiboen garapena bultzatzen dituelako. Bestetik, gizarte munduaosatzen duten hainbat alderdiren ezagutzaren garapena bultzatzen duelako; besteakbeste, norberarena, beste pertsonena, harremanena, arau moralena, ekonomiarena, politikarena, talde nazionalena, eta abarrena.
|
|
|
Ikus daitekeen gisa, nahiz eta egileek ez aipatu, materialaren bitartez bultzadaitezke enpatia,
|
besteen
ikuspegia hartzeko joera eta antzeko gaitasun soziokognitiboak.
|
|
|
Gainera, materiala baliagarria da, beste pertsonen ezaugarrieneta harremanen ezagutza bultzatzeko eta haurrek gara ditzaten, besteak beste, honako gaitasun soziokognitibo hauek: beren sentimenduak eta beste pertsonenakezagutzeko eta ulertzeko gaitasuna;
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasuna etaenpatia.
|
|
2010
|
|
|
1027. Hiztuna mintzo da hizkuntzaren bidez. Hala ere, osa daiteke hizkuntza maila abstraktuan
|
beste
ikuspegia hartuz. Ez dute motiborik gabe esan lengoaiaren filosofo batzuek, hizkuntza dela hiztunen bidez mintzatzen dena.
|
|
2011
|
|
|
Pertsona arteko gogortasun emozionala tratatzea garrantzitsua da, besteenganako sentikortasunik ez dutenek aldaketari erresistentzia gehiago jartzen baitiote, sentikortasun biguna dutenek baino. Gurasoek eta irakasleek enpatia hobetzen eta
|
besteen
ikuspegia hartzen irakatsi behar diete gazteei. Besteen sentimenduak eta norberaren ekintzek besteengan dituzten efektuak ulertzen irakasten du enpatiarako entrenamenduak.
|
|
|
Portaera desegokien oinarrian dauden kognizio okerrak identifikatu eta aldatu egin behar ditu. Nahaste hau duenak besteen sentimenduak eta emozioak ahanzteko joera duela ikusita, besteekin rolak trukatu eta alderantzikatu behar ditu, horrela ikasiko baitu
|
besteen
ikuspegia hartzen eta enpatikoki haien tokian jartzen. Gainera, barne herstura gainditzeko erlaxazio teknikak ikasi behar ditu.
|
|
|
Pertsona arteko gogortasun emozionala tratatzea garrantzitsua da, besteenganako sentikortasunik ez dutenek aldaketari erresistentzia gehiago jartzen baitiote, sentikortasun biguna dutenek baino. Gurasoek eta irakasleek enpatia hobetzen eta
|
besteen
ikuspegia hartzen irakatsi behar diete gazteei. Besteen sentimenduak eta norberaren ekintzek besteengan dituzten efektuak ulertzen irakasten du enpatiarako entrenamenduak.
|
|
2012
|
|
|
Manuel-en definizioak, gainera, mahai gainean jarri du akademizistagoak diren
|
beste
ikuspegiek hartzen ez duten beste erakusle bat, benetan ezberdintasuna markatzen duena: naturarekiko lotura berezia (George Manuel, Burger ek aipatua, 1990:
|
|
2013
|
|
|
Eragiketa konkretuen estadioan, umeak aurreko estadioan zituen muga asko gainditu eta kontserbazioa, deszentrazioa, sailkapena, harremanen logika eta antzeko gaitasunak garatzen ditu. Egozentrismoa ere gainditu egiten du,
|
besteen
ikuspegia hartzeko gaitasuna garatzen baitu. Aurrerapauso horiek guztiek munduaren ulermenean aurrerapen handiak ekartzen dituzte.
|