|
2000
|
|
|
Sasieta Mankomunitatea izan zen lehena ontziak biltzen. 1994an Goierriko lau herritan jarri zituzten kontenedore horiak proba moduan eta iazko maiatzean Urola Garaia eta Goierri eskualdetako
|
beste
herrietara zabaldu zituzten. Honela, 1998ko uztailerako 230 kontenedore zeuden.
|
|
|
Bai, atal batzuk nahiko orokorrak dira, eta kutsu lokala duten datuei ere zuku orokorra ateratzeko modua izaten da. Guk ere
|
beste
herrietan egiten diren lanak interes handiz irakurtzen ditugu, gurea aberasten dutelako. Uste dugu kanpora begira baduela interesik, eta salmentetan ere Euskal Herritik kanpora ikusmin handia piztu du
|
|
|
Eredu hori aplikatu behar dutenek, kazetariek, ez dakitela hori.
|
Beste
herri aldizkari batean honakoa ateratzen zen:
|
|
|
Dena izan da deskubrimendu bat... baina ez dut pentsatu ere egin nahi nolakoa izango zen herri hau ez balitz abertzaletasuna ezkerreko baloreekin uztartzen ahalegindu zen belaunaldi hura egon. Aresti, Zeruko Argiako «Gazte gara»ko artikuluak, euskalduntzearen konzientziazio kanpainak... garai horretan gure historiak hartzen duen birak egiten gaitu desberdin seguruenik
|
beste
herri askorengandik. Ozta ozta libratu garela esan liteke
|
|
|
Gutxi dira aragoeraz mintzo direnak, baina ez daude geldi. Eta mendeko azken laurdenean egin duten lana handia izan da,
|
beste
herrietako hizkuntza borroken aldean itzalean egon balitezke ere. Baina atzerabidea handia izan da gaur arte, ondorioz, bere gain hartzeko borroka zaila zen.
|
|
|
Nire gizonak esan zuen behin, eta askotan gorde dut hori buruan, gu bonsai bat bezalakoak garela. Behar dugu
|
beste
herri arruntek duten guztia, hori bai, txikia. Hau da:
|
|
|
Bertako euskara elkarte guztiek eskualde mailako telebista eta astekaria ateratzeko asmoa azaldu dute berriki eta hau bigarrenaren aurrekari moduko bat izan da, bailarako hausteskunde emaitzak jaso dituena. Astekaria gorpuzten denean, bailarako
|
beste
herri aldizkariekin batera banatuko da. Telebista berriak izango duen izena ere jakinarazi dute:
|
|
|
Eta saiotik kanpo, eskolarteko txapelketa da
|
beste
herrietako bertsozaleak ezagutzea, eta" benetako" bertsolariak ikustea, eta betiko herritik atera eta leku berriak ezagutzea, eta gainera matematikako klasea galtzea, eta hurrengo txapelketara arte egindako lagunak agurtzea.
|
|
|
Alabaina, euskararekiko konpromisoa ez baita egun bakarreko afera. Laudion ez ezik, Arabako
|
beste
herri askotan ere izan dira kontzertu, hitzaldi, antzezlan eta erakusketak. Besteak beste, Kepa Junkerak, Koldo Zuazok, Kukubiltxok eta Takolo, Pirritx eta Porrotxek hartu dute parte Araba Euskarazeko kultur egitarauan.
|
|
|
Makina bat txotxongilo talde eta jaialdi dago Euskal Herrian. Zein da orokorki
|
beste
herri batzuekin alderatuz gure egoera?
|
|
|
Bizkaiko herri txiki batean kokatzen da narrazioa, haatik, ez du honen deskribapenik eskaintzen, ez aipamen berezirik. Kontakizunean zehar aipatzen diren
|
beste
herriak ere Bizkaian kokatzen dira: Muxika, Basauri...
|
|
|
iragartzen zituen arrisku gehienek hor diraute. Dirudienez, estatu aberatsek ez dute ikusi informatikan eta telematikan berenindependentziarako arriskurik; agian, kontrakoa bai, hots,
|
beste
herrien gaineanduten kontrola bermatzen dutela.
|
|
|
Kanadak bezala, Australiak eta
|
beste
herri garatu batzuek ere antzeko txostenak enkargatu dizkiete beren adituei, helburu berberarekin: estatu handiek zein politika eraman behar duten argitzea, sareen bidez beste estatuek duten eragina ekiditeko.
|
|
|
Herritarrak ez ezik,
|
beste
herriak ere kontrolatzeko interesa izaten dute estatuek. Sare telematikoen erabilpenean zehar estatu boteretsuek besteen jarduera ekonomikoak eta politikoak zain ditzakete, haien subiranotasunaren aukerak gutxiagotuz.
|
|
|
Mendi kontuan, internazionalki, euskaldun gisa ezagutzen gaituzte; eta ezgaituzte nahasten espainiarrekin. Urteasko daramatzagu
|
beste
herri batzuetara bidaiatzen; eta bidaia hauetan gure euskal izaeraren alde egiten dugulakontuan harturik, normala da gureidentitatea ezagutzea.
|
|
|
Bata, hizkuntzaren alorreko fenomenoak ahalik eta ongienik ezagutzea. Lehenbizijakin egin behar da, egia ezagutu behar da albait zehazkienik,
|
beste
herrietako saioak, arrakastak eta porrotak aztertu behar dira.
|
|
|
Sarrera horietan Txillardegik agertu dituen ideia nagusi eta gehien erabiliak bildu etaaztertu ditu Paulo Agirrebaltzategik, zortzi gaitara ekarriz eta bakoitzari buruzko iritziaknabarmenduz: 1 Euskara eta Euskal Herria (horien bereizi ezina), 2 Euskararennormalkuntza, arazo soziala (norbanakoen jarreretatik harantzago), 3 Soziolinguistikarenpremia (beharrezkoa, euskararen normalkuntza zentzuz aurrera eramateko), 4 Euskararen aldeko herri mugimendu jantzia (mugimenduaren eginkizuna, eta militanteek arazosoziolinguistikoen jabe izan beharra), 5
|
Beste
Herrien esperientziak ezagutu beharra (etahorietatik ikasi, euskararen normalkuntza egoki gidatzeko), 6 Diglosia eta elebitasunaren aurka (kontzeptu horien analisi kritikoa euskararen normalkuntzari dagokionez), 7.Euskararen normalkuntza, arazo politikoa (euskararen aldeko ahalegin eta borrokariedonolako adiera eta eduki politikoa ukatu nahi lioketenen aurka), 8 Erakunde publikoak:... alde positiboak eta negatiboak (horien egitekoa, euskarari buruzko horien politikapraktikoaren balioztapena, aldekoa eta kontrakoa).
|
|
|
|
BESTE
HERRIEN ESPERIENTZIAK EZAGUTU BEHARRA
|
|
|
Euskaldunen kasuan aspaldian irentsi ditugun parekotasunak, gizon eta emakumeen artekoak, indioek arima ere badutela (zuriek bezainbat, behintzat), zalduneneta herri xehearen burumuinaren neurrian etab., legamia baino urrunago eboluzionatuduten
|
beste
herrietatik, pentsa dezakegu zerk edo zerk, txikia bada ere, bereizten gaituela (txikia izanik ere delikatua, sentibera, omen), gertaerek (mende batzuetako esperimentuek) adierazten duten gisan.
|
|
|
Kasu batzuetan, nirean alegia, txikitatik eskainiez zidatena eta urteak pasatu ahala deskubritu dudana erdiesteko. Herri bat bezala,
|
beste
herriak munduan zehar saiatzen diren gisan, aske izateko eta gurean guk erabakitzeko. Iruditzen zait bizitza, pertsonarena, indibiduala dela, norberarena, bereziadela.
|
|
|
Sen berezia dugu euskaldunok musikarako. Gure musika zertan den berezia ez dutorain zehaztu behar, gurea eta
|
beste
herrien musikak dastatzeko eta bizitzeko gaitasunberezia dugula, Victor Hugo-k adierazi zuen gisan.
|
|
|
Subjektu ustiatzailea, ustiaketa nazionalaren subjektueragile edo antolatzailea, Estatua da. Historian mila aldiz ikusi ahal izan dugunez, Estatu ustiatzailearen herritar orok onar dezakete
|
beste
herrien konkista eta zapalketa, burgesiak bezala langileriak. Ustiaketa edo zapalketa nazionalaren objektua, berriz, esparru guztietako herri zapalketa da:
|
|
|
f) Seigarren eta azken segmentua 23.00etatik 3.00etara doa. Datuek erakutsi bezala, Estatu espainiarrean audientzia handia dago Europako
|
beste
herriekin erkatuz gero. Albistegi, tertulia, kirolsaio eta laguntasunezko programen tartea da.
|
|
|
Izan ere, Estatu Batuetan, Kanadan eta
|
beste
herri garatu batzuetan gertatu den bezala, ikusentzuteko komunikazioaren esparruko hedabide sarea ongi osatzea garrantzitsua da. Katalunian udal irratiek duten garrantzia ezin erka daiteke Euskal Herrikoek dutenarekin, baina, zalantzarik gabe, aldizkari lokalen arrakasta ikusita, sasoia izan daiteke irratibideari hain loturik egon den herri honek irrati sare lokal garatuak eta hobetuak eduki ditzan.
|
|
|
Erronka horri erantzun ahal izateko, antzeko arazoak izan dituzten
|
beste
herri batzuetan erabili diren formatuak kontuan hartu ditugu. Hori dela eta, Kanada eta Belgikako liburutegi nazionalekin harremanetan jarri gara, horren inguruan izan duten jokaera aztertzeko.
|
|
|
Norberaren jainkoak eta
|
beste
herri batzuen jainkoak parekatzea. Modu honetan izenek esanahi bera dutela sinestarazten da.
|
|
|
4 Frazerrek hurrengoa dio: " Haurrek hain gogoko duten imajinazioaren printzipio berberak eraman ditu
|
beste
herri batzuk jaiotzaren antzezpena norbait seme edo alabatzat hartzeko bide gisa erabiltzera, are hildakotzat jotzen dena berpizteko prozedura gisa ere. (...) Horregatik, Diodorok dioskunez, Zeusek bere emazte jeloskor Hera konbentzitu zuenean Herkules semetzat har zezan, jainkosa oheratu egin zen eta, heroi handia bere bularraren kontra estutuz, bere jantzien azpitik bultzatu eta lurrera erortzen utzi omen zuen, hartaz benetan erditu izan balitz bezala; historialari horretxek eransten du behiala barbaroek gauza bera egiten zutela umeak seme alabatzat hartzeko.
|
|
2001
|
|
|
Trebiño herrian ere, eskualdeko bigarren herririk handienean, euskararenganako kontzientzia sortzen ari da. Denborarekin, baina, Arana, Argote, Añastro eta Trebiñoko
|
beste
herri guztietarantz zabaldu nahi dute euskara Araba Euskaraz en antolatzaileek. Lehenago ere euskaraz berba egiten zelako konderrian.
|
|
|
Sortarazten zaizkien arazo eta kezkak, herri komunikabideekin,
|
beste
herri eta eskualdeekin, euskara elkarteekin eztabaidatu eta elkartrukatu nahi dituzte. Horregatik, Badihardugu elkartea Euskal Herri osoak ezagutu dezan, eta ekimena gizarteratzeko, aurten elkartearen aurkezpena Bilbon egingo dute.
|
|
|
Euskal Pilota, Javier Ugarte adituaren esanetan, «lusus pilae cum palma» latindarraren eta «jeu de paume» frantziarraren eboluzioaren emaitza kontsideratzen da, baina hori baino lehen antzinako euskal artzainek(
|
beste
herri askok bezala, zerbait biribila hartu eta botatzea gauzarik naturalena baita) jadanik pilota baten antzeko zerbaitekin boleaz aritzen ziren, mendi edo zelaietan (zoruak, boleaz zenez, ez zuen garrantzirik) eta bata bestearen aurka.
|
|
|
Donostiara moral handiz etorriko dira edonola ere: «Bermeo herri arrantzalea izanagatik ez du tradiziorik arraun munduan. Ez da
|
beste
herrien mailan izan sekula, aurten sekulako denboraldia egiten ari gara eta jendea pozik dago. Arrantzale mundua berpiztu da zelanbait».
|
|
|
Elixabete eta Martin neska mutikoak dira ipuineko protagonistak. Oso adiskide onak dira biak, baina Martinek
|
beste
herri batera joan behar izan du bizitzera eta, beraz, akabo elkarrekin eskolan eta kalean igarotako ordu luzeak. Hala ere, egoeraren goibelak sortutako tristura alde batera utzi, eta bilatu dute nola jarraitu beren adiskidetasuna:
|
|
|
Yolanda Barcina Iruñeko alkateak berriki (urriaren 30ean) egin dio itsusikeria Legebiltzarrari, Kultura eta Hezkuntza Batzordeak Gazteluko Plazako lur azpiko aparkalekuko eraikuntza lanei buruz berri eman zezan eskatu eta alkateak eskaerari muzin egitean. Ez da bakarra izan, dena den, azken boladan Tutera, Lizarra, Tafalla eta
|
beste
herri batzuetako UPNko alkateek jarrera berbera erakutsi dutelako Legebiltzarretik egin zaizkien agerpen eskaeren aurrean.
|
|
|
Beste moneta azpibalioztatu edo gainbalioztatu behar zen dolarraren aurrean edo paritate marjinen tarte barruan gorde behar zen.
|
Beste
herriek berek dolarrak erosi edo saltzeko prezioa aldatu behar zuten, dolarraren truke tasan aldaketa bat lortzearren» (Meier 1982, 77 orr.).
|
|
|
Piszina publikoetara sartu nintzen orduan baina ez nuen bainurik hartu. Handik irten nintzenean
|
beste
herri batean nengoen. Paseatzen.
|
|
|
|
Beste
herri batzuetan ere ibili nintzen: Bonbain, New Delhin, Varanasin...
|
|
|
Karwiren alaba senarraren etxean bizi zen. Senarrak
|
beste
herri batean lan egiten zuen. Alaba beste gizon batekin harremanetan jarri zen eta haurdun gertatu zen.
|
|
|
‘Ez dago tren estaziorik hiru miliako inguruan. Hamabi miliara Savannah dago,
|
beste
herri txiki bat jende gehiagorekin. Herria mundutik galduta bezala dago eta hango hautsak mina ere ematen du... ’
|
|
|
a) Elebitasun funtzionalaren kontzeptua (elebitasunsozialaren kontra): euskaldunok, herri txiki bat garen neurrian, munduko
|
beste
herri txiki guztiek bezala, bigarren eta hiruga rren hizkuntza handiren bat edo batzuk ikasi behar ditugu, baina argi edukita elebitasun hori, batezere, Euskal Herritik kanporakoa dela eta arrotzak gurean daudenerako. Haatik, ezin dezakegu ahantz hainbat euskal herritar oraindik ere erdaldunak direna, eta justiziaz beraz, ezin ditzakegula ezelan ere zapal eta bazter.
|
|
|
1 Demokrazia eta giza eskubideen arloan, EEBBek presioa sortzen dute
|
beste
herriek irizpide eta praktika usamerikarrak onar ditzaten.
|
|
|
2
|
Beste
herriek indar usamerikarren kontrako baliabide militarrak eskuratzea eragozten dute EEBBek.
|
|
|
3
|
Beste
herrietan EEBBetako legeak inposatzen dituzte lurraldez kanpoko injerentziaren bitartez.
|
|
|
4 Giza eskubide, droga, terrorismo, arma nuklear eta misilen ugaltze eta erlijio askatasunari buruzko arau usamerikarrekiko atxikimenduaren arabera sailkatzen dituzte
|
beste
herriak.
|
|
|
9 Itxurakeria handiz atzerrian EEBBetako armen salmenta sustatzen dute eta, aldi berean,
|
beste
herrien armen salmenta eragozten dute.
|
|
|
11 NATOren hedapena sustatu dute, Polonia, Hungaria eta Txekiar Errepublika onartuz eta
|
beste
herri batzuk arbuiatuz.
|
|
2002
|
|
|
Lapurtar kutsu nabarmeneko plaza honetan arkupedun Herriko Etxea, frontoia, eliza eta baserri moduko etxe tipikoak. Banaka hartuta bat ere ez da gehiegi nabarmentzen, baina orokorrean, Lapurdiko
|
beste
herri askotan bezala, enparantza oso atsegina bihurtzen dute.
|
|
|
Baina hauentzat ere segurtasun arazoek eragin handia izan dute euren erabakian. Erabaki gogorra,
|
beste
herri batean hutsetik hasi behar duenarentzat. «Nik idealista izaten jarraitzen dut» dio Claudiak, «bakoitzak bere lurraren alde borrokatu behar duela uste dut.
|
|
|
Porto Alegre orobat hainbat kultura eta herri zapalduren topagunea izan da eta haien eztabaidetan, euskaldunek parte hartze garrantzitsua izan dute. Bakerako proposamenen foroaren eta globalizazioaren kontrako autodeterminazioaren foroaren barruan, euskaldunek,
|
beste
herri batzuen proposamenak entzuteaz gain, beraienak azaltzeko aukera izan zuten. Horrela, euskaldunek Palestinako intifadako, Quebec-eko herriko, Chiapasko (Mexiko), Venezuelako eta beste lurralde batzuetako indigenen ordezkariekin batera egoteko aukera izan zuten.
|
|
|
«Jalgi hadi dantzara plazara» izena du, eta Euskal Dantzarien Biltzarrak antolatutakoa da. Jaialdi hau lehenengo aldiz Bergaran egingo da hilaren 11n, baina bi urtean behin Euskal Herriko
|
beste
herri batzuetara iritsiko da: " Lehenengo ekitaldia Bergaran egingo da Moises Azpiazu Dantza Txapelketaren 25 urtemuga betetzen delako, eta urteurren hori izugarri aproposa delako zer edo zer handi eta esanguratsua egiteko", dio Joxe Juan Ugalde Gipuzkoako Dantzarien Biltzarreko kideak eta antolakuntzako kideak.
|
|
|
Aktore tradizio ezberdinen printzipioetan oinarrituz, azterketa konparatibo bat egitea oso baliagarria izango litzateke aktorearen hezkuntzarako. Horrela, aktore eredu bat sortzeko, eta ez yankilandiako aktore eredua, edota
|
beste
herri bateko eredua, geurea baizik. Antzerki antropologia ere ez da aktorearen erreferentzi bakarra.
|
|
|
Errusiako inperioan sartuta, 1917ko iraultzak Mendialdeko Errepublika Autonomoan sartu zituen eta 1936an Txetxenia Ingushetia errepublika eman zien Stalinek. Baina honen kolektibizazio planen kontra altxatu ziren txetxeniarrak, eta alemanekin kolaboratu omen zuten aitzakiatan egia esan, naziak ez ziren sekula Txetxeniaraino iritsi Siberiara deportatu zuen Stalinek herri osoa 1944ko otsailean,
|
beste
herri batzuekin batera. 130.000 txetxeniar eta ingushetiar hil omen ziren bidaian zehar.
|
|
|
«Arindua geratu da Donostia inguruko ibilia, baina noizkorako igari Tolosako zintzurra? Eta
|
beste
erri askok ere, nondik egin behar dute autobide berria. Ezaguna da irakurleen artean Bilbao Behobia autopistak Zarautzen egiten duen ondamendia.
|
|
|
Gure eskubide batzuk Konstituzio honen aurrekoak dira. Eskubide hauen bidez,
|
beste
herri batzuekiko harremanak guk geuk ezartzea planteatzen da. Edonola ere, Ibarretxeren planak harreman hauek estatu anitzaren testuinguruan ezartzeko asmoa agertzen du.
|
|
|
Edonola ere, Ibarretxeren planak harreman hauek estatu anitzaren testuinguruan ezartzeko asmoa agertzen du. Kosubiranotasunaren printzipio honen arabera, euskaldunok
|
beste
herriekiko harremanak guk geuk diktatzen ahal ditugula dio. Nik honi subiranotasuna deitzen diot eta ez independentea izatea, ezberdina baita.
|
|
|
Gure errijan perretxikuak eristen dautsaguenai,
|
beste
erri batzuetan zizak, zuzak, eta abar, eristen dautse.
|
|
|
Par principe. Erri kanta hoiek
|
beste
erri batzuetakoak bai, edapenerako maneagarri ez direla uste dut".
|
|
|
ETA GEYAGORA. Baita
|
beste
erri batzubetara be juan biarko da egun gitxi barru. Ispaster" eko batzokijak be, bere jai eguna eskatzen dauan ezkero jayokan lez ospatutia bidezkua eztanik eztau iñork esango.
|
|
|
Hemendik urrun,
|
beste
herri batzuetan be, elizgiroa herri hizkuntzaren aldekoa izan ei da. Gure artean Eliza katolikoak berak baiño be, abade batzuk eta fraile batzuk arduratu izan dira, beren beregi, euskerearen onean eta mesedean lan egiteko.
|
|
|
JAYAK. Gabon jayak dirala ta ainbat uritar ikusi doguz gure artian. Batzu batzuk juan be egin dira
|
beste
erri batzutara jayok igaroteko asmoz.
|
|
|
Zokoak benetako azoka izaten jarraitzen du eta era guztietako jendea biltzen du: damaskoarrak eta
|
beste
herri arabiar batzuetako erromesak, kotoizko burusi eta oihalen bila; eta turistak, kobrezko eta latorrizko eskulanak, zetazko gaiak eta alfonbrak erosi nahian. Dendak, elkarren ondoan, galeriaren alde bietan.
|
|
|
Bikingoen nagusitasunaren amaiera hainbat gertakarirekin bateratsu iritsi zen: kristautasuna hedatu, Erdi Aroa iritsi eta
|
beste
herrien merkataritza alorreko interesek eragina izan zuten. Haugesund hirian, historiak eta kondairak bat egiten dute.
|
|
|
Euskal Herrian, bere eskualde eta lurraldeen arteko lotura beharren araberaeta
|
beste
herri eta lurralde batzuekiko merkataritza eta ekonomia erlazioen arabera eratuz joan da garraioko azpiegitura sarea historian zehar. Modu horretan, errepideen egitura bat sortu da, non errepideak, gurdizko antzinako bideenoinordeko?
|
|
|
Zentzu horretan, adibidez, errepide sarea aztertzeko orduan, ezinahantz dezakegu Euskal Herrian historikoki, eta gaur egun ere, zer nolako garrantzia izan duten portuek; ezta XIX. mendean trenbidea sartzeak izan zuena etahorrek herrialdearen industrializazioari eman zion bultzada ere. Zer esanik ez, gauregun aireportuek duten funtsezko garrantzia
|
,
beste herriekiko eta hiriekiko konexiohandi gisa, zeren munduko toki urrunetara gerturatzen baikaituzte.
|
|
|
Hego Euskal Herriko zerbitzuen berezko dinamika horretan, azpimarratzekoak dira mendebaldeko
|
beste
herriekiko aurrez azaldu diren bi bereizgarri: zerbitzu jardueren pisu erlatiboaren apaltasuna eta beren hedapenaren berritasuna.Datu iturrien arabera, zenbatekoak eta ehunekoak aldakorrak diren arren, euskalekonomiaren egitura sektoriala aztertzean, gainerako herrialdeetan baino partizipazio ahulagoa dute zerbitzuek; hots, industria sarearen pisu erlatiboa ingurunekohandienetakoa da.
|
|
|
Irudi horiek HegoEuskal Herriko zerbitzuek prezio korronteetan neurtutako produktuan eta enpleguanduten ehunekoa agertzen dute, hurrenez hurren. Hasierako urtean, 1977an, tertziarizazio maila apala zela erakusten dute bi irudiek, zeren,
|
beste
herri batzuetan erditik gorako ehunekoa erakutsi arren, euskal ekonomian zerbitzuen presentzia erlatiboa %40 ingurura baino ez baitzen iristen. Hasierako igoera mugatuaren ostean, geldiune labur bat gertatu zen laurogeiko hamarkadaren hasieran. Nafarroan hamarkada horren erdialdean gauzatu zen geldiunea?.
|
|
|
Eta, aipatu gabeko beste zenbait ezaugarri ahantzi gabe, justiziaren aldekoekintzaileak. Izan ere, Euskal Unibertsitatearen proiektua orain existitzenez den justizia egoera lortzeko prozesu modura ikusten dugu, orain aitortugabeko egoera berri batera eramango gaituena, eta Euskal Herriak, munduko
|
beste
herriek bezala, bere etorkizuna lantzeko eta kudeatzekoduen eskubidea gauzatzeko izango dena, berdintasunean eta errespetuanoinarrituz.
|
|
|
|
Beste
herrietako historiografian ez bezala. Italia litzateke adibiderik garbiena?, Euskal Herrian, Gipuzkoan eta Bizkaian batez ere, agirien urritasunak eraginda, ondo ikertu gabe daude oraindik Erdi Aroko parrokia sarearen sorrera etagarapena, beren barneko antolaketa eta erakundeak, eta parrokiari loturiko erakundeak (kofradiak edo anaidiak).
|
|
|
Ez da beti behar adina kontuan hartu ezen nekazaritza gizarte nafarra gatazkatsua izan zela, Europako
|
beste
herrietakoa bezalakoa. Alor tematiko honetan, oraindaino eskura ditugun ia lan bakarrak Miguel Larrañagarenak dira.
|
|
|
Sortu bezain pronto, jarratzaile asko izan zituen asmakizunak, eta berehala heldu zen gure hirietara. Hasieran lanpara eta galena hargailuetan munduko
|
beste
herrietan egiten ziren emanaldiak entzuten zituzten zaleak irratiaren propaganda eragile bihurtu ziren, eta laister hasi ziren bertako saiakuntzak.
|
|
|
Hortik aurrera beste emanaldiei buruzko iragarpenak argitaratu ziren. Zaleek entzunaldien berri ematen zuten, eta, haiei esker, emankizunak Bilbon ez ezik,
|
beste
herrietan ere ondo entzuten zirela jakin ahal dugu.
|
|
|
Ezkerraldeko
|
beste
herri batean, Sestaon, Karibe Irratiaren emanaldiak hasi ziren urte berean, ekainean, jaien ospakizunekin batera. Karibe Kolektiboak bultzatuta, emisora hori abian jartzeko lehenengo pausoak aurreko urtean, 1984an, hasi ziren.
|
|
|
pasa zen emisio zentroa. Hala ere, hura utzi eta Gazte Lokalera joateko asmoa dute,
|
beste
herri talde batzuekin batera. Txapa Irrati kolektiboak emisora kudeatzen duen arren, beste herri taldeen partaidetasuna bultzatzen dute, haiek beren irratsaioak egin ditzaten.
|
|
|
Hala ere, hura utzi eta Gazte Lokalera joateko asmoa dute, beste herri talde batzuekin batera. Txapa Irrati kolektiboak emisora kudeatzen duen arren,
|
beste
herri taldeen partaidetasuna bultzatzen dute, haiek beren irratsaioak egin ditzaten. Guztion artean eztabaidatzen dituzte programazioari eta gestioari dagozkien erabakiak, larunbat goizero egiten diren asanbladetan.
|
|
|
Hori nabariagoa izan zen irratien kasuan, emisorak funtzionatzen hasi eta jarraitzeko pertsona askoren elkarlanaz gain, finantzabide eta bitarteko indartsuak behar zituztelako, beste ekimenetan baino handiagoak. Beraz, borondatezko lanean oinarritutako
|
beste
herri ekimenetan gertatu zen moduan, nekea eta inplikazio falta izan ziren arazorik nagusienak; dena dela, arazo horiei teknikan eta antolaketan ziren hutsuneak ere gehitu zitzaizkien (Egia eta Bayon, 1997: 124).
|
|
|
Bizkaiko
|
beste
herri batzuek udal irratiak bultzatu zituzten 1990eko hamarkadan; besteak beste, Gatika eta Laukiz herrietan emisora bana kokatu zen. Bidean geratu zen, aldiz, Mungiako egitasmoa, nahiz eta Mungia Irratia izeneko emisoraren emanaldiak inoiz gertatu ziren.
|
|
|
Arrasateko informazioa eskaintzea izan dute beti helburu nagusi, hala ere, emisora inguruko
|
beste
herrietara heltzen zenez. Aretxabaletan, Eskoriatzan eta Leintz Gatzagan ere entzuten zen?, korrespontsalak izan zituzten, herri horietan gertatzen zenaren berri eman ahal izateko. Euskaraz aritzea erabaki zuten hasieratik, eta bertan ekoitziriko irratsaioez gain, Euskadi Irratiarekiko konexioek betetzen zuten gainerako denbora; hala ere, oso argi zuten bertako irratilariek herrian zerbait gertatuz gero, kanpoko emankizuna moztu eta bertako informazioa eskainiko zutela:
|
|
|
AEDArrasate Euskaldun Dezagun?? elkartearen antolaketaren barruan ziren Arrasate Press aldizkaria eta Arrasate Telebista ere sartu ziren kooperatiba horretan, inguruko
|
beste
herri komunikabideak bezala. Dena dela, bi komunikabide horiek, ARKO. Arrasate Komunikabideak?
|
|
|
Idazkera hieroglifikoaren aztarna asko aurkitu dira Egipton, nahiz eta
|
beste
herri batzuetan ere ezaguna izan den idazteko modu hori. Egiptoko lehenek lauzpabost mila urte dauzkate; berrienek, ostera, hamasei bat mende.
|
|
|
Hedabideek garapen bidean dauden
|
beste
herriei buruzko informazioa zabaldu lukete.
|
|
|
Likidoaren lubakiak, haize gogorragatik, geltokitik gertuko etxebizitzetaraino iritsi ziren, baita Cuena eta Bercedo inguruko herrietara ere. Larrialdi zerbitzuek eta udal agintariek, ondoren, Mataporquerako 200 auzotarrak, osasun zentroan eta ikastetxean ostatu hartu zutenak, eta inguruko 300 herrietatik, istripua gertatu zen lekutik urrunagoko
|
beste
herri batzuetara joan ziren. Juan José Fernández Kantabriako Babes Zibileko arduradunak azaldu zuen Terquisa enpresako teknikariek egoera kontrolatu zutela, eta Terquisa akrilonitriloaren jabea zela.
|
|
|
Potabilizazio defizitarioa. Espainiako
|
beste
herri askotan gertatzen den bezala (tamaina nahiko txikia dute), Santa María de Palautorderako uraren bilketa azalekoa da. Horrela gertatzen da aldameneko Sant Esteve herrian ere, kale bakar batek banatzen baititu udal mugapeak, eta Montsenyrekin, ibaiaren ibilguan kilometro gutxi batzuk gorago dagoen 600 biztanle inguru.
|
|
|
Azterlan horrek Kontsumoaren Institutu Nazionalaren (INC) laguntza izan du, eta Espainiako 88 hiritan banatutako 100 laginetan jaso ditu uraren emaitzak. Hiri horietako batzuk inguruko
|
beste
herri batzuekin batera hornitzen dira. OCUko teknikariek hauteman dituzten arazo nagusiak dira aztertutako iturriko uraren 100 laginetatik 27tan trihalometanoak daudela.
|
|
|
Baina elizen barruan gustura egoten omen da. Sarritan,
|
beste
herri batzuetara joaten garenean, bertako elizak ikustera alde egiten du. Edo kanposantuak.
|
|
|
|
Beste
herrietan ere, Quebecen kasu, garrantzi handia eman zaio etorkin berrien hizkuntz hautuari: frantsesaren aldeko hizkuntz integrazioari, inertziaz ingeles botere tsuaren alde jo ez dezaten.
|
|
|
Bestalde, unibertsitatean ingelesa erabiltzeko aukera izateak
|
beste
herrietara joan ahal izateko ateak irekitzen ditu, bai ikasketak atzerrian luzatu nahi badira, bai atzerrian lan egin ahal izateko ere.
|
|
|
Aukera eta bide asko erabil daitezke, batez ere komunikazioaren gizartean bizi garen honetan. Dena den, eta adibide gisa, nik hiru jarraibide eskainiko ditut hemen,
|
beste
herrietako unibertsitateetan erabili diren eta arrakasta izan duten jarraibideak, hain zuzen ere.
|
|
|
Gizarteratu egin lirateke zientzi eta, oro har, jakintza berrikuntzak, Euskal Herrian sortzen direnak zein
|
beste
herrietan aurkitzen edo garatzen direnak ere. Horretarako, ezagutza eskuratzeaz gain, gizarteratzeko tresnaeraginkorrak erabili lirateke.
|
|
|
Nire iritziz, zeregin garrantzitsua dute unibertsitateek gizartean dauden eztabaidagai horiei behar bezalako trataera ematen, eta eztabaidarako gune egonkorrak izan daitezke gabezia hori modu egokian konpontzeko tresna onak. Euskal Herriko unibertsitarioez gain,
|
beste
herrietatik ekarritako aditu eta pentsalari ospetsuek parte hartu lukete eztabaida gune horietan.
|
|
|
Horreknabarmenki lagundu du ikerkuntzaren egoera hobetzen, baina hobekuntza horretan zeregin handia izan du ikerkuntzaren baldintzapenek gora egin izanak, oraingo baldintzapenak orain dela hogei urtekoak baino askoz ere hobeak baitira. Hala ere, oraindik ez da egituratu akademi karrera estandar bat, Europako
|
beste
herrietako unibertsitateetan ohikoa denaren parekoa, eta karrera horrek hasierako prestakuntza aldi bat izan behar du.
|
|
|
Aukera desberdinak egon daitezke ikerketa mota hori bideratzeko, baina nire ustez, institutu berriak sortu lirateke estrategiazkotzat hartu edo hartuko diren lerroetan lan egiteko. Horrek, jakina, ahalegin berezia eskatuko luke, ikertzaile gazteak gai horietan trebatu eta
|
beste
herrietatik ikertzaile prestuak erakarri bailirateke; baina beste herrietan egin da hori, eta emaitza onak erdietsi dira. Institutu horiek, bestalde, ez lirateke unibertsitateen parte izan, nahiz harreman egonkorrak mantentzeko bideak egon liratekeen.
|
|
|
Aukera desberdinak egon daitezke ikerketa mota hori bideratzeko, baina nire ustez, institutu berriak sortu lirateke estrategiazkotzat hartu edo hartuko diren lerroetan lan egiteko. Horrek, jakina, ahalegin berezia eskatuko luke, ikertzaile gazteak gai horietan trebatu eta beste herrietatik ikertzaile prestuak erakarri bailirateke; baina
|
beste
herrietan egin da hori, eta emaitza onak erdietsi dira. Institutu horiek, bestalde, ez lirateke unibertsitateen parte izan, nahiz harreman egonkorrak mantentzeko bideak egon liratekeen.
|
|
|
Beste alde batetik, baina, Euskadiko zientzi eta teknologi sistemaren ezaugarriak, bere aldeko eta bere aurkakoekin, aztertuta daude, eta ikusi dugu gure egoera desberdina dela, eta, beraz, gure beharrak ere desberdinak direla. Azken batean, herri jakin batean egin behar dena ez da
|
beste
herrietan egin behar denetik oso desberdina, prozedura eta baliabide mota eta kantitatearenikuspuntutik. Helburuetan eta, batez ere, gizarte bakoitzaren beharretara egokitzean egon behar dira desberdintasunak.
|
|
|
Ikasleei heltzeko bide berriak eskaintzen dituzte bide telematikoek. Gainera, un ibertsitate irakaskuntzan goi mailako aditu ez unibertsitarioen zein
|
beste
herrietako unibertsitarioen ahalbidetzen dute. Hori, jakina, onuragarria izango da ikuspegi guztietatik.
|
|
|
Orain, berriz, joera aldatu da eta ikasleen kopurua beherantz doa. Izan ere, gaurko ikasle/ irakasle zatidura
|
beste
herrietan gertatzen denaren pareko baliora hurbiltzen ari da. Duela bost urte 19 izan zen zatidura horrenbalioa; gaur 14 ingurukoa da, eta datozen bost urteotan 12 izatera iritsiko da,.
|
|
|
Hizkuntzaren egoera ez normalizatua duten
|
beste
herri batzuetan ere gisa horretako neurriak hartu dituzteunibertsitatea osatzeko eta horien eragin eta garrantzia nabariak dira. Gugandik hurbil katalanen jarraibidea dugu eta Unibertsitate katalanaren bidez etorri zaizkien fruituak ukaezinak dira.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo ikastera behartuta zeuden askok parte hartu zuen aipatu eztabaidetan. Unibertsitatea eduki ahal izana funtsezkoa suertatu zen Europako
|
beste
herri, hizkuntza eta nazioen eraketa modernoan. Hala nola, Norvegia (1905), Finlandia (1917), Txekia (1919) eta abar.
|
|
2003
|
|
|
Adibide bat jarriko dut. Duela aste batzuk Irak erasotzearen aurkako jarrera erakutsi zuen gure herriak, munduko
|
beste
herri askok legez, eta argi ikusi da zenbait herritan agintari eta herriaren artean dagoen zanga. Bada, gure ustez, hemen berdintsu gertatzen da autodeterminazioarekin
|
|
|
herri orok daukala Jainkoa bere erara gurtzeko eskubidea, eta Jainkoak ez zuela inongo herririk bereizi. Eta batzuek Itun Zaharreko Kondaira idatzia izan duten arren judutarrak Moisesena dela uste den Tora delakoa, edota musulmanak Mahomarena dela dioten Korana, kasu, euskaldunak bezala hizkuntza ezagutzen ez zuten
|
beste
herriek ere bazutela Jainkoarekin eginiko Ituna, aldian behin egiten zituzten jatorrizko ospakizunen liturgiatik sortutako ahozko literaturan gorde izan dena. Are gehiago, azkarrago konektatu omen zuten herri hauek Ebanjelioaren espirituarekin Ituna idatzia zutenak baino.
|
|
|
|
Beste
herrietara hedatu zen ikastola berri horien modalitatea?
|
|
|
Arrantza da arrakasta handia duen beste jarduera, Legutiano eta inguruko
|
beste
herrietatik jende ugari hurbiltzen delarik urtegira pieza preziatuak harrapatzeko asmoz.
|