|
2000
|
|
|
Euskal mitologiako zenbait izaki, eta egungo mito bihurtu diren
|
beste
batzuek ere hartuz, bere bestiario propioa osatu du idazle alegiarrak. Batzuetan ironiaz, eta beti ere «kariño»z begiratzen die Euskal Herriko piztia bitxi hauei.
|
|
|
Hazi haiek loratzen ari dira gure ustez.
|
Beste
batzuk gure fruituak biltzen eta lantzen ari dira jada. Funtsean, gure nahia hori izan zen, eta hori da egun ere bai.
|
|
|
«Oraingo gazte hauek», «Made in Zarautz», «Zuk egina», «Udala lanean», «Kulturari keinu», «Ene Zarautz maite», «Herriko kontu zaharrak», «Eztabaidarako tartea», «Udako pasarteak», «Eta orain, zer?», «Bazenekien». Saio hauetako dezente erreportajeez hornitzen baziren ere,
|
beste
batzuek molde berritzaileak zekartzaten, hala nola: «Bandera horian ura gerriraino», Euskal Herriko jaien zerrenda ematen zuena.
|
|
|
Profesionalak trebatzeko harrobia baita ZTB bezalako herri telebista bat; horra hor gaur egun ETBn ari diren 9 kazetari. Pena bat da, gurekin hasi eta gero,
|
beste
batzuek ateratzen dietelako etekina, baina tira»
|
|
|
Hori idatzita dago, onartua eta hurrengo hilabeteetan hasiko gara bilerak egiten Euskaltzaindian gai hau nola eraman daitekeen aztertzeko. Gero hitz egingo dugu hizkuntza politikakoekin eta
|
beste
batzuekin. Bat nator Josunek dioenarekin, aparteko jardunaldi eta horrelakoen barik, esparruka aztertzen hasi eta jendea lanean jartzea da egokiena.
|
|
|
batua» horretan. Bataila horren jarrera muturrekoenak Bizkaian gertatu ziren, batzuk tanborrarekin idatzi nahian eta
|
beste
batzuk bizkaieraren edozein usain kendu nahian. Horregatik, Iparraldean kontua leunago joan da eta gauza asko gorde egin dira; eta gu ere Iparraldera begiratzean kontu handiz aritzen gara.
|
|
|
Laffiten iritzia jarraituz, deialdia otsailaren 6rako plazaratu zen,
|
beste
batzuen artean honako baldintzekin:
|
|
|
Izen handiko autore askoren ustez (Bombin eta Bozas Urrutiaren aburuz adibidez), ezker paretako lehen pilotalekua da Atotxakoa.
|
Beste
batzuek, A. Peña y Goñik esaterako, blekako joko modernoaren jaiotza pilotaleku honetan kokatzen du. Eta ezin da ahantzi euskal pilota blekaren eskutik jaio zela baieztatzen dela.
|
|
|
Umeak lagunak izango bazituen, nik ume haien amekin harremanak behar ditut. Agian gero hori ez da beharrezkoa, baina txikitan bai, parkera joango bazara eta parkean
|
beste
batzuekin egongo bada, ba parkean haien amekin egon behar duzu. Nik hori guztia egin dut eta uste dut nahiko ona naizela gauza horietarako.
|
|
|
Eta halakoak, denboran luzatuz gero, atzera esan gura du. Batez ere
|
beste
batzuek Lizarra Garaziko zutoinak astintzen denborarik galtzen ez dutenean.
|
|
|
Egia da, emakumeon errealitatea aldatuz joan dela, bilakaera honetan instituzioek mugimendu feministaren eskaerak bereganatu dituztelarik eta zentzu honetan ere gure zapalkuntza desitxuratu dutelarik. Egia da beraz, emakumeon egoera batzuk hobetu egin direla, baina
|
beste
batzuk, aldiz, ezkutatu egiten dira. Horien ondorioz, gizartearen sektore askotatik borroka feministaren beharraren kuestionamendua egiten da eta zentzu honetan mugimendu feministarekiko identifikazio mailak beraz, behera egiten dute.
|
|
|
Urtero jasotzen diren lanen artean batzuk kalitate onekoak eta
|
beste
batzuk oso onekoak dira. Urteetan zehar nolabaiteko izarrak sortzen dira.
|
|
|
Begi bistakoa da erraz nagusitu dena politikarien artean, esan bezala, deskalifikazioa izan dela, ia denak denen kontra gaizki esaka aritu direlarik, bai euskal partidu nazionalistak nola Madrilen zentrala daukaten partidu nazionalista espainolak ere. Jakina, lan honetan ere aitortu beharra dago partidu batzuk gehiago nabarmendu direla
|
beste
batzuk baino. Zerbait berria esan al dute oraingo hezkuntza sistema desastroso hau aldatzeko?
|
|
|
Mariok, ardaila dariola, laguntza behingoan behar duenean, laberinto honetan dauzkagun korapiloak askatzeko,
|
beste
batzuen artean, kalkulaezina den Juaristirena badu, bere lekukotasuna arlo politikoan profitatuz, astakeriak eta gaizki esakak nazionalisten aurka erabil ditzan.
|
|
|
Ekainean bideragarritasun planaren emaitza aurkeztuko dute. Urria aldera eraikuntza lanak hasi nahi lituzkete, azkar ez badabiltza
|
beste
batzuk aurreratuko direlako. Enrique de Santiagok aipatu duenez," eskaintza gehiago izan ditugu, baina guk Oarsoaldeari eman diogu hitza, eta beraiekin egingo dugu lan.
|
|
|
Guevarak orain, Cuerdak lehenago eta
|
beste
batzuek ere, azken batzarrean EAJk onartutako prozesu soberanista ez dutela ulertzen diote.
|
|
|
Topatutakoen artean asko puskatuak zeuden eta
|
beste
batzuk desagertu dira. Batetik, industu aurreko babesa falta da.
|
|
|
Ez da ezustekorik izan beraz, finalerdietarako sailkapena aurrez zuten seiak pasa baitira finalera. Baina azpimarratzekoa da bertsolari berri asko estreinakoz sartu dela finalerdietan eta oso ondo aritu dela;
|
beste
batzuk ezagunagoak maila ona eman dute eta finaletik oso gertu geratu dira (Juan Mari Juaristi kasu, puntu erdira geratu baita). Hau guztia dela eta, eta finala jokatzeke dagoela ere, Arabako bertsozaleek pozteko arrazoirik badute.
|
|
|
Gasteizko bertso eskola sortu eta Laudiokoak eman zion segida. Gerora Amurrion, Agurainen, Aramaion, Legution eta Kanpezun sortu izan dira bertso eskolak, Abel eta
|
beste
batzuen lan ixilari esker. Horrez gain, ia ikastola guztietan ikastaroak eta egin dira.
|
|
|
Bada automobilaren industriak sortzen dituen 350.000 milioi dolarrekin alderatzen duenik. Hazkunde erritmo honekin, Interneten bidezko merkataritza bost urteren buruan oso arriskutsua izango da negozio askorentzat eta errentagarria
|
beste
batzuentzat. Ildo honetatik, sei dira Internetek gehien ukituko dituen sektoreak:
|
|
|
Posmodernismoa asko tematu da munduaren ikuskera absolutizatuak faszismo eta sektetara iristeko ematen zuen bideaz, baina gure bizitzak antolatzen laguntzen digun" komunitatea" errazegi ahaztu du. Blasise Pascalek XVII. mendean esandakoa ekarriko dizuet goroa, ondoren," Lazedemoniar eta
|
beste
batzuen heriotze emankorrek ez gaituzte aztoratzen, izan ere zer dakarkigukete. Baina martiriren eredua bestelakoa da, hunkitzen gaituzte gure porputz atal direlako.
|
|
|
Sare batzuk elektrizitatea dute oinarri.
|
Beste
batzuk, ordea, telefono kableak, kable bereziak edo irrati frekuentzia. Etxea eraikitzen ari den bitartean sare domotikoak behar duen azpiegitura ezarriko bagenu, ez litzateke garestia izango.
|
|
|
Berdin gertatzen da Carioca errotuladoreekin eta Educa Sallent eko puzzleekin, biak Bartzelonakoak.
|
Beste
batzuk bi hizkuntza erabiltzen dituzte soilik, hala nola, Dodotek eta Kelloggs zerealek lantegi bana dute Portugalen eta Katalunian, eta gaztelania eta portugesa erabiltzen dituzte.
|
|
|
Bertako industriak azkar ari dira egokitzen eta birmoldatzen. Hala eta guztiz ere, azpiegiturak dira (burdinbideak, errepideak eta
|
beste
batzuk) negozioa egiteko aukera gehien eskaintzen dutenak. Energiaren ekoizpena biltzen duen eta modernizatzeko behar handia duen industria termikoa da euskal enpresek sarrera izan eta negozioa egin dezaketen beste sektore bat.
|
|
|
Lehen ipuin horretan ere emaztea akatu nahi duen pertsonaiak leloa izan behar zuen. Pertsonaiak ez du lortuko bere emaztea hiltzerik, baina tartean
|
beste
batzuk hilko ditu. Eta hiltzeko moduak ere ridikuloa behar zuen:
|
|
|
Informazio teknologiak tresnak baino ez dira, eta tresna hauek gure adimenaren arabera erabili ditugu. Horretarako ahalmenik erakusten ez badugu,
|
beste
batzuk ateak joka ditugu beste kultura bat ekartzeko prest
|
|
|
Eta probaleku bat ere bada. Zuk idazten dituzun gauza horiek jendaurrean irakurtzean konturatzen zara gauza batzuk funtzionatzen dutela,
|
beste
batzuk ez. Literatura era akzesibleago batean eskaintzeko modu bat ere bada, musikarekin nahastuta...
|
|
|
Hauetako batzuk (Rocher de la Vierge, kaiaren ingurukoak...) gaur egun, gizakiaren eraginez, lehorrarekin loturik agertzen zaizkigu.
|
Beste
batzuek (La fregate, Roche Ronde, Roche Plate...), ordea, irlen ohiko isolamendu baldintzak mantentzen dituzte eta horri esker bertan ekaitz txori txikiaren kolonia habigile garrantzitsu bat dago. Kolonia hau dela eta, Frantziako Ingurugiro Ministerioak irlatxo hauek ZICO (Zone Importante pour la Conservation des Oiseaux) izendatu ditu.
|
|
|
Esanda geratu den moduan, ibilbide orokorrak 30 dira, baina hauek zenbait zatitan banatu ditugu, eta laburrenak zenbaki bakarrean jorratzen baditugu ere,
|
beste
batzuk, luzeenak, bost astetan ere izango dituzue irakur ikusgai, beraz ibilbide zatiaren zenbakiari adi egotea gomendatzen dizuegu, nahas ez zaitezten. Dena den, hementxe duzue ibilbide guztien eskematxo bat, gidaren nondik norakoak aurreikusten joan zaitezten.
|
|
|
Lan interdiziplinarra egin da. Batzuk suharriak edo tresneria aztertu dituzte eta
|
beste
batzuk animalien hezurrak. Sedimentologiarekin ari dira bestetzuk, palinologian ere bai...
|
|
|
Megalitoz megalito joango gara non dauden erakustera, leku horiek babesteko. Batzuk nabari nabari azaltzen dira, baina
|
beste
batzuk oso apalak izaten dira eta sasi tartean edo ote tartean daude. Ia ez dira ikusten eta horiekin dago arriskurik handiena.
|
|
|
Izan ziren mobilizazio bakarrak euskal siderurgiaren suntsipena aldez aurretik ezagutzen zuten sindikatu batzuek bideratu eta kontrolatutakoak izan ziren. Ehunka batzuk, oraindik adin horretara iritsi gabeak zirenak, beste nonbaiten kolokatu zituzten, eta
|
beste
batzuk bete beteko langabezian geratu ziren. Aceria Compacta de Bizkaia, ACB, izango zen euskal siderurgia erabat itxitzat ematearen prezioa.
|
|
|
|
Beste
batzuek esandako berdina esango nuke: batzuek su etenaren giro horretan itxikeria eta malgutasun eza erakutsi zuten; ETAk, aldiz, abiadura premia eta denborari aukera bat ez ematea jarri zituen oztopo gisa.
|
|
|
Funtzionario eta jendarme sartuz hainbat.
|
Beste
batzuk, berriz, eskual kantuari eta kulturari ekin genion. Sofrikario hori daramagu nolazpait.
|
|
|
IA 82 urte ditu Juan Joxe Eizagirrek" Mardu zaharrak" eta hala ere, uztailaren 11n aurkeztu zuen berak jotako trikiti piezez osaturiko diskoa. Bertan, Antton Baltzola edota Elgetarekin ikasitako doinu batzuk grabatu ditu, baina baita gerra garaian irratiz entzunda ikasitako
|
beste
batzuk ere. Guztira, 19 pieza bildu ditu diskoan, Xabi Nabarrok eta Joseba Tapiak aukeratuak.
|
|
|
Atal batzuk abiatu ditugu edo laster abiatuko.
|
Beste
batzuk patxada handiagoz aztertuko ditugu, emaitza bermatze aldera. Iraganetik datorkigun irla komunitate bihurtu nahi dugu, bere ezaugarri nagusiek iraun dezaten.
|
|
|
Iraganetik datorkigun irla komunitate bihurtu nahi dugu, bere ezaugarri nagusiek iraun dezaten. Eta komunitate hori, sare baten lauki izan dadin saiatuko gara, horizontalean nahiz bertikalean
|
beste
batzuekin lotu eta euskal komunitate modernoa eraikitzen laguntzeko
|
|
|
Arrautza kopurua ez du helburu, baina ez dago arrautza hauen parekorik. Mari Karmenek dioenez, batzuk kaskarrak gelditzen dira eta
|
beste
batzuk arrautza jartzaile paregabeak dira.
|
|
|
" lehenengo lehenengoa", baina Gazte Asanbladan bertan 100 bat gaztek parte hartzen dutela eta Gaztetxeak dagoeneko 14 urte bete dituela aitortzen digu, beraz ez dirudi esatari eta azpiegitura aldetik arazo handirik izango dutenik: " programazioa asanbladakoen artean banatuko litzateke; pertsona batzuek musika landuz,
|
beste
batzuek politika, hurrengoek, berriz, gazteon arazoak...".
|
|
|
Etxe ederren zerrenda luzetik
|
beste
batzuk aipatzearren, Txalainea (aurrekoaren garaikoa), Domingo Baita eta Txanpalenea beranduagokoak, egurrezko elementuak hoberen gorde dituen Alzateabaita (erreka ondoan ere bai). Azkenik, jauretxeei dagokienez, 1700eko Joanederrenea barrokoa eta Matxikotenea, estilo berekoa, nabarmendu behar ditugu.
|
|
|
iparrean sortu eta erresuma kristauak hegoaldera jo ahala hizkuntza eroatea. Galego portugesaren kasuan mendebalde osoa hartu zuen, eta zenbaitzuen arabera inoiz asturleonera ere Andaluziaraino heldu zen,
|
beste
batzuk zuhurragoak badira ere. Edozelan, egungo hizkeretatik hegoaldera, Extremadura eta Huelvaraino, leoneraren zantzoak nabari dira hango gaztelanian, azalpena edozein dela.
|
|
|
Nazioarteko berriak bere pisua izaten jarraitzen zuten 398 zenbakiaren lehenengo orrialdean. Baina bertan ageri zen" Euskaltzaindia Zuberoara" hartatik hasita, igar zitekeen
|
beste
batzuk zirela ZERUKO ARGIAren gogoa asaldatzen zuten burutapenak edo arazoak: euskararen eta gure herriaren etorkizuna kolokan jar zezaketen jarrerak, kasu.
|
|
|
Aurrez gertutu egin behar da gaixoa ere operaziorako. Gertuera tarte horretan ere il ohi dira, ordea,
|
beste
batzuk, zirt edo zart, il edo bizi, lehenbaitlehen iriki ez direlako".
|
|
|
Hau guztiaz gain, Oarso Telebistan dokumentalak (batzuk beraiek ekoiztutakoak eta
|
beste
batzuk ez), kultura ekitaldiak eta bestelakoak emititzeko asmoa dute, urriaren azkenaldetik aurrera: " Dokumentalei buruz, garaian garaikoak eskainiko ditugu; azaroan, esate batera, San Martinerako, hemen txerria hiltzeko ohitura dugu eta horren gainean emango dugu dokumentala".
|
|
|
Orduan hasi nintzen idazteko lehen saioak egiten. Euskara ikasten ari ginen, eta konturatu ginen bazirela
|
beste
batzuk: Pott bandakoak," Oh Euzkadi!" ateratzen zutenak...
|
|
|
Meteosat satelitea Konsortzio batek sortua da eta hainbat estatuk parte hartu zuten egitasmo horretan: Frantziak eta
|
beste
batzuk. Espainiak, baina ez.
|
|
|
Bertsolarien artean ugarien ezker abertzaleko jendea egoteak, ez dut hori frogatzeko daturik baina zabaldurik dagoen ustea da, hala izanda ere bertso saioetan joera politiko jakin batzuk nagusitzeak ez du esan nahi proiektua bera joera politiko hori indartzeko asmatua denik, gaur egun zenbait politikoren artean zabalduegi dagoen arrazoitzeko eskemakin aritu behar ez badugu. Agian izan liteke gizartean zenbait joera politikok ez dutela
|
beste
batzuk duten erraztasunik beste erabakigune batzutan egoteko. Proiektuak denei irekitzen dizkie ateak baina horretan ere badu zeregina Elkarteak, hoztuta dabiltzan horiei sinistarazten, denentzako, azken batean bertsoaren eta bertsolaritzaren proiektua baita.
|
|
|
albaniera, armeniera, assyriera, bulgariera, errumaniera, errusiera, esloveniera, farsia, flamenkoa, galegoa, georgiera, grekoa, hindia, hungariera, japoniera, katalana, koreera, kurduera, luxemburgera, mazedoniera, norvegiera, poloniera, portugesa, serbokroaziera, suediera, tamilera, thai a, txekiera, txinera, urdua, eta Etxepareren hizkuntza, jakina. Kanalen jatorriari begiratzen badiogu, batzuk transnazionalak dira, nahiz hizkuntza ezberdinetan aritu (MTV adibidez),
|
beste
batzuk nazioartekoak (Euronews, hizkuntza ezberdinetan), edo herrialde jakin batekoak baina nazioarteko edizioan (BBC World), estatu nazio batekoak (RAI), eta beste zenbait estaturik gabeko herrietakoak (Kurdistan TV). Generoak ere ugariak dira:
|
|
|
Propio eginda dago: batzuk oso aforistikoak dira,
|
beste
batzuk poetikoak, beste batzuk pasadizo kontaerak borroka handiak izan nituen editorearekin gehienetan narratiboenak edo pasadizokoak direnak kentze aldera, eta nik esaten nion ezetz, erreibindikazio hori zegoela justu hor. Orduan, bertsolari artean nabilela tipo batek zerbait kontatu eta niri kontaera horrek bereziki hunkitu baninduen bere garaian, nik uste dut horrek eskubidea daukala sakontasun usteko beste batzuekin batera egoteko liburu berean.
|
|
|
Propio eginda dago: batzuk oso aforistikoak dira, beste batzuk poetikoak,
|
beste
batzuk pasadizo kontaerak borroka handiak izan nituen editorearekin gehienetan narratiboenak edo pasadizokoak direnak kentze aldera, eta nik esaten nion ezetz, erreibindikazio hori zegoela justu hor. Orduan, bertsolari artean nabilela tipo batek zerbait kontatu eta niri kontaera horrek bereziki hunkitu baninduen bere garaian, nik uste dut horrek eskubidea daukala sakontasun usteko beste batzuekin batera egoteko liburu berean.
|
|
|
batzuk oso aforistikoak dira, beste batzuk poetikoak, beste batzuk pasadizo kontaerak borroka handiak izan nituen editorearekin gehienetan narratiboenak edo pasadizokoak direnak kentze aldera, eta nik esaten nion ezetz, erreibindikazio hori zegoela justu hor. Orduan, bertsolari artean nabilela tipo batek zerbait kontatu eta niri kontaera horrek bereziki hunkitu baninduen bere garaian, nik uste dut horrek eskubidea daukala sakontasun usteko
|
beste
batzuekin batera egoteko liburu berean.
|
|
|
Zuk errealitate politikoari oso lotuta idatzi dituzu metaforismo batzuk, adibidez ekidistantziari buruzko gogoeta horiek. Hemen izan ere, gogoeta, gezi asko dago, 382 hain zuzen, eta zuretzat agian batzuk
|
beste
batzuk baino inportanteagoak izango dira.
|
|
|
Hogeita zortzi gutun hauek ipuinak, eguneroko gertakizunak, burutapenak, gustuko liburu eta filmeei buruzko iritziak eta gogoeta hainbat biltzen dituzte. Batzuk poesiaz beteak daude,
|
beste
batzuk prosaikoagoak dira, baina maitasun sentimendua darie gehienei, herrimina eta nostalgia.
|
|
|
1985ean argitaratu zuen Ni ez naiz hemengoa liburuarekin eman zien hasiera genero ortodoxia aldetik sail bakar batekoak ez diren materialez osaturiko liburuei, saiakera, prosa poetikoa, literatur kritika, eta zenbait saio narratibo batzen dituzten liburuei. Batzuek tankera teorikoagoa dute,
|
beste
batzuek, aldiz, praktikan jartzen dituzte beste horietan adierazitako irizpideak: Horixe litzateke Ni ez naiz hemengoa k Narrazioak edo Izuen gordelekuetan barrena liburuekiko duen harremana, edo Marginaliak Ez gara gure baitakoak ekin duena, zenbait kritikoren iritziz.
|
|
|
Izan ere, narrazio hauek gerra zibila bukatu eta gaur arte hiriak jasan duen aldaketaren lekukotza eskaintzen digute. Honela," Gasteizko postale ezagunak dira batzuk, giro underground ezezagunago batekoak
|
beste
batzuk" (Jakin 101). Hiri baten berri emateaz gain, pertsonaien bidez gizakiaren sentimendu unibertsalen berri ere ematen digu.
|
|
|
" Oso gai ezberdinak jorratu ditut eta denetatik dago: errealismo majikoa, fantasia, etsipena eta baita euskal nekazaritza munduan girotutakoak ere." (Egunkaria XII) Ipuin batzuk trenarekin estuki lotuak daude,
|
beste
batzuk tradizioari lotuak, beste batzuk inozotasunarekin eta ekologiarekin,..." Ipuin pirandeliano samarrak ere badaude." (Egunkaria XII) Beraz, oso bilduma irregularra da. Batzuetan oso ipuin motzak eskaini dizkigu, eta beste batzuetan bere eleberrigintzaren ildoko ipuinak osatu ditu.
|
|
|
" Oso gai ezberdinak jorratu ditut eta denetatik dago: errealismo majikoa, fantasia, etsipena eta baita euskal nekazaritza munduan girotutakoak ere." (Egunkaria XII) Ipuin batzuk trenarekin estuki lotuak daude, beste batzuk tradizioari lotuak,
|
beste
batzuk inozotasunarekin eta ekologiarekin,..." Ipuin pirandeliano samarrak ere badaude." (Egunkaria XII) Beraz, oso bilduma irregularra da. Batzuetan oso ipuin motzak eskaini dizkigu, eta beste batzuetan bere eleberrigintzaren ildoko ipuinak osatu ditu.
|
|
|
Bestalde, luzera ezberdineko ipuinak sortu ditu: batzuk, ipuin oso laburrak dira flash baten modura eraikiak;
|
beste
batzuk, ordea, garapen luzeagodun narrazioak dira. Haatik, gehienak ipuin oso laburrak dira, egoera jakin bat edo sentsazio jakin bat irudikatzen dutenak.
|
|
|
" heriotza, futbola, maitasuna, alkohola, gerra, familia...(...) Azpeitian girotuak gehienak: luzera txikiko guztiak; umore tanta batez zipriztinduak ia denak." (Egunkaria)" Dena den, betiko bere" marko erreferentzialak" maitasuna, heriotza... ageri dira istorioetan,
|
beste
batzuk gehituz." (Deia) Era honetan, aieru eta sentimenduak iradokitzen ditu, askotan zehazgabetasunaren bidez: askotan, etsipena islatzen da.
|
|
|
Baina, ikuspuntu ezberdin hauek guztiak azaltzeko narratzaile orojakileaz baliatzen da, narratzaile estradiegetikoaz: honen fokalizazioak pertsonaia batzuetatik urrundu eta
|
beste
batzuetara gerturatuko gaitu. Haatik, aurretik aipaturiko bi pertsonaiak dira narrazioen ardatza:
|
|
|
maitasunaz, heriotzaz... Pirandelo, Weiss, Nietzsche eta
|
beste
batzuei buruzko erreferentziak ere badira... Oso ipuin trinkoa da.
|
|
|
Estiloa ere sortu duela esango genuke. Juan Luis Zabala, Bukowski, garai bateko Montoia, Enrico Brizzi eta
|
beste
batzuk datozkigu burura, Iturriagaren lehen nobela hau alderatzerakoan, baina ez da erraza antzekorik topatzea. (Gara)
|
|
|
Zerrenda egiten hasiz gero, badituzte gauza komunak. Hor dago, adibidez, portuko giroa, badira
|
beste
batzuk ere...
|
|
|
–Antzinako Hispaniaren erlikiarik agurgarrienaren jabe zarete.
|
Beste
batzuek izan dezakete arte balio hoberik, gutiziagarri eta miresgarriagorik, baina ez da zuona bezalako garrantzia duen beste hizkuntzarik, zeren bere ikerketa sakondu gabe inoiz ere dira ezagutarazi antzinako zibilizazioaren ibilerak?.
|
|
|
Azken urte hauetan Diario de Navarra k eztabaidarik aski sortu du Lingua Navarrorum dela eta. Batzuentzat Nafarroako erromantzea zela eta
|
beste
batzuentzat euskara. Nafarren historiaz hainbeste zekien Arturo Campión-ek ez zuen horrelako zalantzarik, baina ezer ez dakiten askok bai ordea.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan esan beharra dago haurtzarotik elebidun direnek gainerako hizkuntzak lasterrago ikasteko ahalmena dutela; aldiz, hizkuntza soil bat baizik ez dakitenei kaltegarri zaie beraien hertsitasuna. Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute
|
beste
batzuk lasterrago ikasteko ahalmena. Eta inoiz ez ahaztu, elebakardunek beren baitan eramaten duten itsutasuna, besteena gorrotatzerainokoa dela.
|
|
|
Euskaldunak, espainolak, frantsesak. Horra hor hiru nortasun ezberdin, batzuen iritziz hirurakkontrajarriak,
|
beste
batzuen ikuspegitik, ordea, bata beste bietan integragarria (euskalduna eta espainola, edo euskalduna eta frantsesa, aldi berean). Gatazka horretanetengabeak dira nortasun horien eraikuntza eta desegituraketa prozesuak, nortasunakez baitira betiko emanak, eta gizarteko prozesuen barnean kokatzen baitira.
|
|
|
Zentzu honetan, nortasun etnikoa hautapen etasailkapen modu bat da, zeinaren bitartez taldeak bere nortasunaren ezaugarriakdefinitzen baititu. Osagai batzuk bere nortasuna islatzeko ikur gisa hautatuz, etaneurri berean
|
beste
batzuk baztertuz?, taldeak bere nortasun Gestalt edo nortasuntankera definitzen du; hots, taldearen mugak eta izaera zehazten ditu. Behin taldeaknortasun etnikoa eskuratuta, mugimendu nazional bihur daiteke, baldin eta sortzendituen Komunitateari (Gemeinschaft) eta Gizarteari (Gessellschaft) estatuak bereKomunitate propioa (eginkizun kulturalak) kontrajartzen badie, bidea irekiz, horrelabere Gizarte propioa (eginkizun politiko eta ekonomikoak) ere eraikitzeko.
|
|
|
Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua dugu: nahiz eta askotan talde etniko bat
|
beste
batzuen gaineanaltxatu eta bere kultura eta definizio propioak ezartzen dituen, ezagutzen ditugunestatu nazio gehienak etnia anitzekoak izateak hauxe erakusten digu: estatu nazioak ezdira, besterik gabe, nortasun etniko nagusitu baten garapen politikoaren emaitza.
|
|
|
EL MUNDO DEL PAIS VASCO, ELPAIS DEL PAIS VASCO eta SUD OUEST. Azken hauen kasuan azterketarako erabili ditugun unitateak, ez dira artikulu guztiak izan, Euskal Herriarekin nolabaiteko lotura zutenak soilik baizik (batzuk, kanpokoedizio osoan argitaratu arren, Euskal Herriko berri ematen dutelako, eta
|
beste
batzuk, Euskal Herriarekinzerikusirik eduki ez arren, bertako edizioan sartzen direlako). Horrek esplikatzen du egunkari horiekazterketaren zati batzuetatik kanpo geratu behar izatea.
|
|
|
Lehenago esan dugunez, kanal biek genero ezberdinak lehenesten dituzte berenemanaldietan. Pentsa genezake, hartara, emanaldietako ekoizpenen jatorrien ezberdintasuna bi kanalen genero berezitasunari zor zaiola, eta, beraz, genero batzuk errazagoekoizten direla Euskal Herrian, edo
|
beste
batzuk errazago lortzen direla kanpoan.Ordea, hau ez da horrela gertatzen; izatez, hurrengo taulan ikus dezakegunez, generoberaren barruko ekoizpenetan jatorri ezberdinak agertzen dira bi kanaletan.
|
|
|
Ipar Euskal Herria, Hego Euskal Herria, Nafarroako Foru Komunitatea, eta Euskal Autonomia Erkidegoa.Beren jarrera ideologikotik, egunkari batzuek onartu egiten dute egituraketa hau, etahorrela islatzen dute beren eduki eta egituraketan.
|
Beste
batzuek, ordea, ideologiaz, ezdute bat egiten zatiketa honekin, eta bestelako irudi bat osatzen dute, oraintxe ikusikodugun legez.
|
|
|
egunkari erregionalistekEuskal Herriko egituraketa politikoa birsortzeko joera dute erreferentzia eremuak eraikitzean. Horrela, euskal lurralde batzuk agertzen diren bitartean,
|
beste
batzuk osogutxi agertzen dira. Egunkari abertzaleek, ordea, Euskal Herriaren irudi globalagoaematen dute, ez soilik beren eduki edo ideologian (hau baieztatzeko analisirik ez duguegin), birsortzen dituzten erreferentzia eremuetan baizik, zazpi lurraldeetako EuskalHerria egitate gisa hartzen dutelako batetik, eta lurralde horien agerpen zertxobaitorekatuagoa ematen dutelako bestetik.
|
|
|
Hemen nortasunbiak eta erreferentzia eremu biak ez dira kontrajarriak. Baina euskal herritartasuna etaespainoltasuna hartzen baditugu, batzuen ikuspegitik bata bestearen osagarri denbitartean,
|
beste
batzuen ikuspegitik elkarren aurkakoak dira eta kontrajarrita daude.Era berean, Euskal Herria eta Espainia eremu kontrajarriak lirateke.
|
|
|
Telebistarena bezala, Irratiaren digitalizazioa 66/ 1997 Legean oinarritzen da. Berariaz sortutako Araudi eta Plangintza Teknikoak 1999an onartu ziren66; bertan sistema analogikoena bezalako gestio moduzuzen eta zeharkakoaren arteko bereizketa egin da, eta Estatuaren eta AutonomiaErkidegoen arteko eskuduntzen banaketa ere zehaztu da. Estatuak Estatu mailakofrekuentzien gainekoa (zeinetatik batzuek lurraldekako deskonexioak egiteko aukeraemango duten eta
|
beste
batzuek, berriz, ez), eta Autonomia Erkidegoek maila autonomiko eta lokalen gainekoa?. Plangintzan frekuentzia blokeen zehaztapena egin da, bai eta zerbitzuaren ezarpenerako egutegi bat finkatu ere, non, adibidez, 2001ean zerbitzuaren %50eko hedadura aurreikusi den.
|
|
|
Herri horiei buruzko koordenatuak ematerakoan, badago zer bat den denetankomuna dena. Alegia,
|
beste
batzuen koordenatuen arabera kokatu behar ditugu herrihoriek, mapa mundietan, kartetan edo mapetan berak bizi diren lekuen errepresentaziografiko internazionalik ez dagoelako.
|
|
|
foralistak dira horiek.
|
Beste
batzuek, aldiz, hiru lurralde historikoren multzoadute buruan: Espainiako euskal autonomistak.
|
|
|
Espainiako euskal autonomistak.
|
Beste
batzuek, ostera, lau osagaikomultzoa dakusate: baskonabarristak.
|
|
|
baskonabarristak.
|
Beste
batzuek, bestalde, zazpi osagaiko multzoa: abertzaleak. Azkenik, multzo hutsa ikusten dutenak ere badaude:
|
|
|
Dudarik ez dago: nazio identitatearen sorkuntzan, mapak (geopolitikaren azalpengrafikoak) aparteko rola jokatzen du; izan ere,
|
beste
batzuen artean, nazio eraikuntzarenprozesuak lurraldetze prozesuaren beharra baitauka. Argumentu geografikoekgarrantzia handia daukate diskurtso politikoan, baita aberriaren ideia herrikoian ere24.
|
|
|
Orain arte egindakoez gain, ordea, ENA taldearen iritziz, euskal nortasuna formalki bermatzen duen dokumentuaren ardura (definizioa, jaulkipena eta zabalpena, besteak beste) eta, ofizialtasuna lortzeko, Euskal Herri osoa eremutzat duen instituzio batek Euskal Nortasun Agiria bere gain hartzea ezinbestekoa da?.
|
Beste
batzuen artean, eskaera honi irtenbide bat eman nahian, 2000ko ekainean. Bai EuskalHerriari, ekimena aurkeztu zen, Euskal Herriko Herritarren Eskubideen eta EskubidePolitikoen Aldeko Herri Ekimena.
|
|
|
Errege familien, elite pribilegiatuen eta merkatari geldiezinen ekimenetatik, MonarkiaKoroa bihurtu zen. Gero Koroa estatua izan zen, itun instituzional baten arabera agintariek jabetza eskubideak merkatariei, burgesiari eta
|
beste
batzuei esleitu zizkietenean. Jabetza eskubideak (kontzesioak eta monopolioak), komertzialki onuragarriak, erapolitiko abantailatsuan esleitzeko aukera, jabetzarako errege eskubideetatik eta beharpolitikotik zetorkien agintariei...
|
|
|
Esate baterako, HansburgotarrenInperioaren desagerpenarekin, Europako erdiguneko mapa osoa aldatu zen, nazio estatu berrien agerpena ekarriz. Hala ere, gutxiengo egoeran zeuden herrien arazoaskok bere hartan jarraitu zuten, horietariko batzuk Bigarren Mundu Gerrarensorrera aitzakia eta
|
beste
batzuk gerra horren biktima izan zirelarik.
|
|
|
Hain zuzen ere, lehen ikerketan, gertakizun historikoek gutxiengo egoeran dauden taldeak talde identitatea sendotzeko estrategiadesberdinetara nola eramaten dituzten aztertzen saiatuko gara: batzuk estatuarekinindentifikatzen dira eta
|
beste
batzuk estatutik bereizten dira, honela, taldeen kokapen horiek beren talde identitatearen autoestimarako funtsezko funtzioak betetzendituztelarik. Bigarrenean, aldiz, Berry-ren identifikazio estrategiak ikusten saiatukogara, horren ondorioz azalduz ezen berezko hizkuntza duten gutxiengo egoerandauden taldeek identitate estrategiatarako funtsezko tokia beteko dutela gatazka egoeretan, hain zuzen ere, norbere eta beste taldearekiko identifikazio eta estereotipoetan.
|
|
|
Arestian esan dugun moduan, prozesu historiko sozialek eraman dituzte gutxiengo egoeran dauden taldeak, batzuek estatuarekin identifikatzera, horrela asimilazio estrategia erabilirik, beren talde autoestima areagotzeko? eta
|
beste
batzuek, aldiz, estatuarekiko identifikazioaren aurrean beren taldeko identitatea areagotzera,, horrela bereizte estrategia erabilirik, beren talde autoestima areagotzeko?.
|
|
|
pertsona horrek eskubide linguistiko batzukdituen bezala, zergatik ez dituen izan behar eskubide politikoak. Egia da, guk planteatzen dugun proiektuan, Nafarroan, laurogei mila lagunek parte har dezaketela.Baina pertsona horiek beren eskubideak dituzte, Gipuzkoan, Bizkaian edo IparEuskal Herrian
|
beste
batzuk dituzten bezala, eta eskubide politiko horiek era praktikoan jarri behar ditugu martxan.
|
|
|
Eztabaida honetan, parte hartzaile guztiak Euskal Selekzioen alde agertu arren, kontzeptu nazional ezberdinak erabiltzen zituztela ikusi zen. Alde batetik, EuskalAutonomia Erkidegoko Selekzioak onartzearen alde zeuden batzuk; eta bestetik, Euskal Herriko nazio kontzeptua erabili zuten
|
beste
batzuek, Nafarroa etaIparraldea barnean hartuz.
|
|
|
– Urtzik esandakoa eta egindakoa,
|
beste
batzuk egin duten moduan, txalotu egiten dugu; baina urratsak besterik ez dira, eta euskal selekzioak gabejarraitzen dugu. Lizentziak euskaldunak izan behar dira.
|
|
|
Ezagutza sozialari buruzko lanetan (Singer eta Kolligian, 1987; Fiske eta Dier, 1985,
|
beste
batzuen artean) errepresentazio mentalen oinarrizko zutabeakgertakizunen eskemak, gidoiak edo gertakizunen errepresentazio orokorrak direlaonartzen da, hots, mundua ezagutzeko eta munduan mugitzeko algoritmoak (Westeta Sheldon Keller, 1994).
|
|
|
Aurretiko argitalpen batzuk badirenarren (Rios, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978 eta 1979; Vela, 1974; Marti Tusquets, 1975; Rof eta besteak, 1976; Zapata, 1976 eta 1977), laurogeikohamarkadan hasi zen bere benetako garapena, lurralde ezberdinetan (Italia, Suitza, Estatu Batuak) prestaturiko profesional ezberdinak biltzen hasi zirenean, berenesperientziak trukatzeko eta Espainian Familia Terapiaren garapenaren prozesubateratu bat bultzatzeko. Erregistraturiko lehen bilera Zaragozan gertatu zen, 1981ean, eta bertan bildu ziren informalki,
|
beste
batzuen artean, F. Carrasco, A.Carreras, A. Fernandez, P. Lago, L. Lalucat, C. Martfn, C. Miralles, C.F. Rogero, J.L. Ruiz de Munain, R.
|
|
|
Barbagelata edo J. Navarro, besteen artean?. Zaragozako lehen bilerahonen ondoren etorri ziren
|
beste
batzuk, Familia Terapiaren JardunaldiNazionalak izenez urtero deitu zirenak; azkena, XV. Bilera, Gasteizen egin zen1994ko urrian. (Jardunaldi hauen garapen historikoari buruzko datu gehiagorako, ikus R.
|
|
|
Beharbada, izaera horretan laburbiltzen da ondoen irakasleak ekarritakoa. K. Mitxelena, F.Krutwig, A. Irigoien, Villasante, G. Aresti eta
|
beste
batzuekin batera, Txillardegi beraizan da Euskara Batuaren aitaqbitxietako bat. Euskaltzaindiko urgazle iraunkorra, hizkuntzalaritzan, hizkuntza politikan eta, bereziki, soziolinguistikan Euskal Herrikoaditurik nagusienetakoa.
|
|
|
Hizkuntza ofiziala izango da, eta erakatsia.
|
Beste
batzuk nik baino askoz hobeki deskribatuko dituzte xehetasunezbatua eraikitzen Txillardegik egin lan eskerga, eta bere sinetsarazteko indarra, eremuhonetako ez kazike guttiren isilkeriak, etsaikeriak ez esateagatik, garaitzeko.
|
|
|
Bestalde, lekuan lekuko lanean eta inkestetan, garbi agertzen da berriemaileak ezdirela batere berdinak: batzuek aski fidelak dira eta haien esanetan jadanik askotanentzun duguna ezagutzen dugu;
|
beste
batzuek, aldiz, libertate handiaz erabiltzen duteberenganaino heldu den gaia eta beren maneraz esaten dute, alda kuntza aski handiaksartuz. Aldakorra izatea da mitoen ezaugarri bat.
|
|
|
Hauetako batzuk erreferentzia finkoa badute ere, hau da, edonon kokatuta ereerreferentzia argia eta zehatza duten arren,
|
beste
batzuk tokian tokira egokitzen dira, unean uneko erreferentzia biltzen dute eta.
|
|
|
Izendapen desberdinak bereiz daitezke puntu kardinalak kontuan hartuz. Batzukjatorri euskalduna duten bitartean,
|
beste
batzuk erdalduna dute:
|
|
|
Erantzun hauek jaso diren herri gehienetan, iparraldeko haizea izendatzeko hitz mailegatua erabiltzen dute. Datuaren interpretaziorako abiapuntuetariko bat,
|
beste
batzuk baztertu gabe, arestian aipatutako faktore orografikoak izan behar diragogoan.
|
|
|
Hauetako izendapen batzuk urriak badira ere (agerrera bakarrekoak edo herribatean baino esaten ez diren izenak),
|
beste
batzuek hedadura handiagoa hartzen dute.
|
|
|
Hasteko, eta arestian adierazi dugunez, musika fenomeno oso konplexua da etaharen burutzapen akustikoa fenomenoaren ardatza baldin bada ere, hori ez da alderdiesanguratsuena2 Ekimen musikalean gauzatzen diren sentieren artean kode akustikoarekin erlazionatzen direnek osotasunaren zati bat osatzen dute
|
beste
batzuekin, kidetasun sentimenduarekin erlazionatzen dena, alegia. Izan ere, adierazpen musikalbaten eraginpean hunkituak izateko, aldez aurretik baldintza egokiak sorraraztendituen kidetasun sozialaren sentimenak egon behar du gure baitan.
|
|
|
Kategoriasemiotiko guztiek, ordea, ez dute baliagarritasun edo erabilgarritasun bera. Hori delaeta, guztiz erabilgarriak diren mailegatutako kategoria batzuen ondoan, beste batzuenerabilera oso konplexua da,
|
beste
batzuek egin ditzaketen aportazioak eskasak dira, beste batzuk beren jatorrizko formulazioan ere ez dira batere garbiak eta beste mailegubatzuk egiteak ez du berehalako interes praktikorik. Horregatik, ez dugu geure egitenCharles Sanders Peirce-ren teoria osoa.
|