|
2000
|
|
|
Eredu klasikoa da eta
|
beste
hizkuntza askoren sintesian erabili eta balioztatu da; aukeratzeko arrazoi nagusia horixe izan da. Dena dela, lantzen gabiltzan beste batzukere ez ditugu baztertu:
|
|
2002
|
|
|
eskuinera garatzeko joera batera pasatu baita. Bilakaera luze horretan latina erdiko estadib bat baino ez zen izango, eta gaztelania etafrantsesa, hala nola
|
beste
hizkuntza asko ere, azken katebegiak.
|
|
|
ideia horiek ahalik eta modurik egokienean adierazi behar dira. Horretan egiten du huts euskarak (eta
|
beste
hizkuntza askorekin ere berdin gertatzen da). Alderantziz, gure inguruan dauden hizkuntzak (gaztelania, frantsesa, ingelesa, eta abar) bere garaian ongi garatu ziren, sistema pospositibo batetik sistema prepositibo batera pasatuz, esaterako, eta sekulako aldea hartu zioten horrela euskarari.
|
|
2003
|
|
|
dana dala, ezin ukatu euskereak badituala gaur hortik eta hemendik bereganatutako berba asko (batez be, latinetik, zuzen zuzenean, edo inguruko erromantze hizkuntzen bidez), ta baita gramatika arau edo lege batzuk be. Beste edozein hizkuntzak lez, euskereak be lapurretan eginaz gorde dau bere bizia, eta izan dau bere aldatzea edo eboluzinoa (agiri danez, euskerearen aldaketa honeek
|
beste
hizkuntza askotan baino astiroago egin dira; baina, bizirik dagoana, aldatuz doa, ta euskerea be bai!)
|
|
|
Orria ingelesez idatzirik dagoen arren,
|
beste
hizkuntza askotako itzulpenak ditu, are espainolezkoa ere.
|
|
2004
|
|
|
144 Patxi Juaristi: . Munduan diren
|
beste
hizkuntza askoren egoera ikusita, gurea pribilegiatua da?. Berria, 2003/7/3.
|
|
|
Iparraldean aldiz XVI. eta XVII.mendeetan euskararen funtzionalitatea eta kontzientzia linguistikoa ezagunagoa eta nabarmenagoa izan zen. Horra ba, aldi berrian iraultza liberalaren dinamikan, Frantziako hiritarren Asamblea politikoak frantsesa aldarrikatu zuenean hizkuntza nagusi eta ofizial bakartzat konstituzio berrian, hizkuntzen arazoa politizatzen hasi zirela,
|
beste
hizkuntza asko alboratzen zituztelako.
|
|
|
Euskarak ez dauka genero gramatikalik eta horrenondorioz jendeak pentsatzen du ez dela sexista, baina beste modu batzuetan agertzen da genero bereizketa (giza-, anai, ema, gizon, eme, andre). Hirugarren pertsona singularra neutroa da (bera/ hura),
|
beste
hizkuntza askotan markatuta dagoenean. Atzizki gehienak neutroak dira (gizon, eme, andre kenduta).
|
|
2005
|
|
|
Europako Legebiltzarrak testu bat egin zuen, esanaz bat egiten zuela Europako Batzordeak eta Kontseiluak hizkuntzen garapena bultzatzeko egiten ari zen ahaleginarekin eta abar. EBLUL (Europako Hizkuntza Gutxituen Bulegoa) eta beste diputatu batzuekin batera, Europako Legebiltzarraren testu bati zuzenketa xume bat egin genion, esanez, hizkuntza ofizialaz gain, Europako Batasunean
|
beste
hizkuntza asko ere bazirela eta urteko ospakizunetan horien alde ere egin behar zela. Aurka bozkatu zuten.
|
|
2006
|
|
|
Bost axola zaitkomandoek nola funtzionatzen duten. Hori baino nahiago dut alemaniarrek hitzbatekin deskribatzen duten eta
|
beste
hizkuntza askotan baliokiderik ez duen hitzbaten atzean dagoena ulertzen saiatu: SCHADENFREUDE:
|
|
|
Vera ez zen iritsi nazioarteko komunitatea puztea, ez zuelako barne hartzen nazioarteko karaktereak. 66Vu, bere ondorengo nagusia ezaguna, Ubuntuko iturri nagusia bihurtu da Veraren kalitatea eta bere guztien malgutasuna biltzen dituena eratorriak; txinera, ziriloa, vietnamita, braile, grekoa, arabiarra eta
|
beste
hizkuntza asko. Segur aski Fedo n ere lehenetsitako iturri gisa Hat Linux sarea.
|
|
2007
|
|
|
Euskara,
|
beste
hizkuntza asko lez, dialektoetan banaturik azaldu da, bai idatziz, izkribu zaharrenetarik, bai ahoz, eskualde diferenteetako hiztunen erabileran. Idatzirako batasun prozesuak, dialekto barruan lehenengo, hizkuntza oso mailan beranduago, denboran zehar gertatu dira geldiro geldiro, kultura esparruko ahaleginaren bidez.
|
|
|
Euskara dialektoetan banaturik azaltzen zaigu hizkuntza bezala, lekukotasun idatziak ageri diren momentutik bertatik.
|
Beste
hizkuntza askotan ere hala gertatu da: grekoaren kasua ezaguna da hizkuntza klasikoetan, edota alemanarena modernoagoetan.
|
|
|
Wiki sistemak era erraz batean editatzeko aukera ematen du eta Wikipediaren kasuan edonork argitara dezake. Ingelesezko Wikipedia da sarrera gehien dituena, baina
|
beste
hizkuntza askotan ere aurki daiteke informazioa (euskarazko bertsioa: http://eu.wikipedia.org/wiki/Azala).
|
|
|
Ezin, ordea, besterik gabe onartu gure administrazio publikoen aldetik, gobernu aldaketek ekar dezaketela euskararen politikan euskara bera gehiago edo gutxiago bultzatzea edo laguntzea, euskara gutxi batzuena dela esanez. Euskara, nahitaez, guztiona da, egunero euskaraz dihardugunona eta egunero gaztelaniaz dihardugunona ere, gure ezpainetan bi biak —eta
|
beste
hizkuntza asko, jakina— bizirik baitaude.
|
|
2008
|
|
|
Dena den, web a corpusaren definiziorik zorrotzenei lotzen ez bazaie ere, praktikan corpustzat hartzen dugunaren ezaugarriak betetzen ditu, eta orokorrean corpustzat edo corpus iturritzat erabil daitekeela onartuta dago (Kilgarriff & Grefenstette 2003), eta horretan ari dira beste hizkuntzak. Kontuan izanda corpusetan (eta baita corpusgintzarako baliabideetan, tresnetan nahiz giza baliabide edo ekonomikoetan ere) euskara
|
beste
hizkuntza askoren atzetik doala, beharrezkoa da Interneterako joera horretan sartzea, corpus ‘kontrolatuak’ (ohiko corpusak, erreferentziazkoa, corpus espezializatuak...) alde batera utzi gabe, noski.
|
|
2009
|
|
|
Berarentzat euskara zen hizkuntzarik maitatuena, baina era berean poliglota zen, lengoaiaren edertasuna eta misterioak
|
beste
hizkuntza askotatik edaten baitzituen: –Nik izugarrizko zaletasuna neukan hizkuntzarekiko, eta esan nuen:
|
|
|
ingelesa, arabiera, txinera, gaztelania, frantsesa, portugesa eta errusiera. Laster,
|
beste
hizkuntza askotan aurkeztuko ditu dokumentuak, eta altxor ordainezinak eskainiko ditu. Orain arte, gutxiengo akademikoen eta elite zientifikoen eskura egongo da, hala nola Txinako, Arabiako edo Persiako kaligrafia zaharrenen erreprodukzioak.
|
|
|
Oso ezaguna den beste zerbitzu bat Wordpressena da. http://wordpress.com/ helbidera joan daiteke erabiltzeko, eta hor bai, hizkuntzen artean euskara aurki daiteke bloga sortzeko
|
beste
hizkuntza askorekin batera. Hori bai, hizkuntza hautatzeko agertzen diren aukeretan, hasiera batean More languages aukeratu da, eta ondoren agertzen den orrialdean, euskarari dagokion eu jartzen duen estekari sakatu zaio.
|
|
|
estatus juridiko ezberdinak dituzte Irlandak eta Kataluniak, zerk definitzen eta identifikatzen du gehiago, gaelikoak Irlanda ala katalanak Katalunia? Horrela, bada, gaelikoaren, katalanaren eta euskararen edo galegoaren kasuetan,
|
beste
hizkuntza askorenean bezala, arkitektura juridiko instituzionalean ez bada, non dago hizkuntza horiek azkarrago eta sendoago biziberritzeko muga?
|
|
|
Testu honetan eta une honetan erabiltzen ari naizen komunikazio tresna hau ez da abstrakzio bat, ideia bat, ikur bat. Hizkuntza bat da
|
beste
hizkuntza askoren artean. Neurea zena eta, arrazoi askorengatik, egun urruti batean neurea izaten segitu behar zuela erabaki nuena.
|
|
|
Hizkuntza bat da euskara,
|
beste
hizkuntza askoren artean. Bere historia, bere arrazoiak, bere existentzia dituena.
|
|
2010
|
|
|
Ni arduradun nintzenean hamar hamaika liburu zeuden argitaratuta, eta hutsunea ikusi nuen poesia erotikoaren alorrean. Arlo horretako bilduma liburuak ezagutzen nituen galegoz, frantsesez eta
|
beste
hizkuntza askotan, eta otu zitzaidan bilduma egiten hastea, erraza izango zelakoan. Gero konturatu naiz ez dela batere erraza.
|
|
|
" Googlek bere itzulpen automatikorako Gtranslate tresnan euskara alpha (hastapenetan) egoeran sartu du. Horrek esan nahi du orain euskara eta munduko
|
beste
hizkuntza askoren artean itzulpenak egin ahal izango direla. (...) Itzulpenaren kalitateari begiratzen badiogu, tresna ez da oso ona, Googlek estatistikan oinarritutako itzulpenak egiten baititu(...) Euskarazko itzultzaile on bat izateko edukiak izatea beharrezkoa bada, sortzen jarraitu dugu".
|
|
|
" Muchas lenguas una voz. Muchas lenguas una sociedad" kanpainaren bitartez, arabierari, errumanierari, errusierari eta
|
beste
hizkuntza askori lekua egin diote; hori bai, jardunaldietan edo kanpainan euskararik bat ere ez da egon. Mota horretako kanpaina bat aztertzea oso interesgarria litzateke, bereziki diskurtso analisiaren tresnak erabiliz.
|
|
|
Halako kasuetan, populazio haien hizkuntzak bizirik irauteko aukera handiagoak izango zituen. Eredu honen arabera, horixe izan liteke garai historikora arte iraun duten hizkuntza ez indoeuroparren, hala nola, etruriera eta euskararen, eta gaur egun desagertuta egon arren, bolada batean bizirik iraun zuten
|
beste
hizkuntza askoren azalpena.
|
|
2012
|
|
|
|
Beste
hizkuntza askotan gertatu den bezala, euskararen kasuan ere Bibliaren itzulpenarekin hasten da gerora ugaritzen joango den itzulpen tradizioa. Gure kasuan, gainera, esan liteke euskal literatura idatzia eta euskal itzulpengintza garai bertsuan jaio zirela, Bernart Etxepareren Linguae Vasconum Primitiae (1545) liburua agertu eta handik gutxira argitaratu zen hurrengo euskal liburua Leizarragaren Bibliaren itzulpena izan baitzen:
|
|
|
Ez du jatorriaren inguruko inolako informaziorik eskaintzen, eta badirudi berak sortuak direla. Dena dela, kontakizun horietako batzuk
|
beste
hizkuntza askotan ere ezagunak direla dirudi, Joseba Sarrionandiak eta Mitxel Sarasketak Hamairu ate izeneko ipuin itzulien antologian adierazten dutenez:
|
|
2013
|
|
|
Noski, hemen dilema mahaigaineratu besterik ez dugu egin nahi. Adierazitako aurrekariei eta argumentuei begiratuta, gaiak ez dirudi zentzugabea, funtsean beste hainbat kontuk kutsatzen duten arren6 Izan ere,
|
beste
hizkuntza askoren kasuan, onartu egiten da Zuckermannek proposatutakoaren antzeko bereizketa bat: adibidez, latina eta hizkuntza erromanikoak; greziera klasikoa eta greziera modernoa;, tarteko ingelesa (Middle English delakoa) eta ingeles modernoa; eskandinaviera zaharra eta hizkuntza eskandinaviar berriak; eta eslaviera zaharra eta egungo hizkuntza eslaviarrak.
|
|
|
Mo behiaren memoriak oso ezagunak dira euskaldunen artean, bai eta urrutiko irakurleen artean ere. Alemanez, katalanez, frantsesez, albanieraz eta
|
beste
hizkuntza askotan mintzo den behi euskalduna baita Mo.
|
|
2014
|
|
|
Hiperonimoak, homonimoak, sinonimoak eta abar ditu, eta ontologia horretan sartzen da hitzen arteko erlazioa, baina ez hizkuntza jakin batean, baizik eta kontzeptu abstraktuen artean, adiera multzoak eratuz. Hori hasieran mapeatu zen ingelesez, eta gero egin da
|
beste
hizkuntza askotan, baita euskaraz ere.
|
|
|
Patxi Baztarrikak, Alfonsik koordinaturiko txostena abiapuntua eta ez helburua dela esan du, eta Europa batez ere, kultura eta hizkuntza aniztasuna dela aldarrikatu. Estatu hizkuntzez gain gaineratu du
|
beste
hizkuntza asko daude, euskara adibidez, eta Europan milioika pertsonek erabiltzen dituzten hizkuntzak dira.
|
|
2015
|
|
|
kodea, araua sortzea (hau da guk batasuna deitu dioguna lortzea) eta ondoren kode hori etengabe eguneratzea. Gure artean, Mitxelenak Arantzazuko Biltzarrean aurkeztu zuen txostena izan zen gidari lehen aldi horretarako (eta ezagunak dira beste hizkuntza batzuek eginiko bideak ere), eta batasunerako gaiak,
|
beste
hizkuntza askotan bezalaxe, ortografia, morfologia, lexikoa, ziren.
|
|
|
Euskaraz badaude,
|
beste
hizkuntza askotan bezala, lagunen gaineko hainbat atsotitz edo esaera zahar.
|
|
2016
|
|
|
PuntuEus fundazioko zuzendaria da. «Euskarak, gainera, badu
|
beste
hizkuntza askok ez duten indargune bat: . eus domeinua.
|
|
|
Badakit. Hizkuntzen bizitzen larritasunak kezkatzen gaituen guztiontzat, eta oso bereziki Euskal Herrian azken hamarkadetan sektore euskaltzaleena izan denarentzat, oso gai sentibera da ingelesak munduko
|
beste
hizkuntza askori deragien hil ala biziko arazoen aurrean, halako solidaritate puntu bati uko egin behar izatea, ingelesaren kontra.
|
|
|
Euskarak, dakizunez, munduko
|
beste
hizkuntza askoren antzera (txinera, japoniera, turkiera, finlandiera, georgiera, kitxua etab.) ez du genero gramatikalik, eta, horrexegatik, adibidez, langile bat esaten denean, hor ez da adierazten pertsonaren lanbidea besterik, espainieraz ez bezala, un trabajador ala una trabajadora ote den argitu gabe. Alde horretatik, hizkuntzari dagokionez, normalean euskaraz ez da gertatzen inguruko erdaretan, nahi gabe ere, egiten diren nahitaezko bereizkeriarik.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, etxeko animalia gutxi batzuen kasuan,
|
beste
hizkuntza askotan ere egin ohi denez, badira arrak eta emeak izendatzeko izen bereziak: behor/ zaldi, ahuntz/ aker, behi/ zezen, ardi/ ahari, ordots/ ahardi, eta noski, gauza bera gertatzen da senidetasuna adierazten duten berba batzuetan ere emakume/ gizon, emazte/ senar, neska/ mutil, ama/ aita, lehengusina/ lehengusu, izeba/ osaba, anaia, neba/ arreba/ ahizpa... esaterako, nahiz eta, hauetan ere, inoiz hitz bakarra erabili sexu bietarako:
|
|
|
Duela hogeita hamar urte arte, Gasteiz elebakarra zen. Orain, ordea, aberatsagoa da, eta gaztelaniaz gain,
|
beste
hizkuntza asko dakizkigu. Gu denon hizkuntza ondarea handitu da.
|
|
2017
|
|
|
Euskal Herrian, badugu identitatea ukigarri egiten duen elementu indartsu bat, berezkoa, geure geurea dena, eta bakarrik geurea.
|
Beste
hizkuntza asko jakingo ditugu, eta erabiliko ditugu lanaren munduan, baina bakarrik geurea den euskarak nortasun propioa eratzen laguntzen digu. Ez dakigu noraino iritsiko garen, baina abiapuntuetako bat bederen, sendoa da.
|
|
|
Beraz, Europa mendebalde eta erdialdeko hizkuntz substratua euskara da.56 Neolitikoan indoeuroparrak ekialdetik etorri ziren. Orduan hasi zen euskara galtzen eta
|
beste
hizkuntza askoren eragina jasotzen. Gaurko euskaran hizkuntza semitikoen eta indoeuroparren eragina ukaezina omen da, baina alderantzizkoa ere bai.
|
|
|
Inperio erromatarra konkista bidez hedatu zenean,
|
beste
hizkuntza askotako milioika hiztunek ikasi behar izan zuten agintari berrien hizkera. Eta bakoitzak bere erara interpretatu zuen latina, berbaera zaharrari eutsiz, ezinbestez, fonologian, sintaxian edo lexikoan, neurri batean behintzat.
|
|
|
Beraz, begien aurrean geneukan giltza, baina ez genuen ikusten Otxandioko Aztiak erakutsi zigun arte: eusk. altara (hala esaten da bizkaieraz), lat. eta gazt. ara ‘aldarea, sakrifizio mahaia’, eta
|
beste
hizkuntza askotan ere bai. Substratu hitz baten aurrean geundeke.
|
|
|
Euskarak, dakizunez, munduko
|
beste
hizkuntza askoren antzera (txinera, japoniera, turkiera, finlandiera, georgiera, kitxua etab.) ez du genero gramatikalik, eta, horrexegatik, adibidez,' langile bat' esaten denean, hor ez da adierazten pertsonaren lanbidea besterik, espainieraz ez bezala, un trabajador ala una trabajadora ote den argitu gabe. Alde horretatik, hizkuntzari dagokionez, normalean euskaraz ez da gertatzen inguruko erdaretan, nahi gabe ere, egiten diren' nahitaezko bereizkeriarik'.
|
|
|
Dakizunez, kasu hauetan, generoa adierazteko, oinarrizko hitzari euskaraz ar edo eme hitzak eransten zaizkio (txakur arra, lehoi emea, suge arra, astemea...). Hala eta guztiz ere, etxeko animalia gutxi batzuen kasuan,
|
beste
hizkuntza askotan ere egin ohi denez, badira arrak eta emeak izendatzeko izen bereziak: behor/ zaldi, ahuntz/ aker, behi/ zezen, ardi/ ahari, ordots/ ahardi, eta noski, gauza bera gertatzen da senidetasuna adierazten duten berba batzuetan ere emakume/ gizon, emazte/ senar, neska/ mutil, ama/ aita, lehengusina/ lehengusu, izeba/ osaba, anaia, neba/ arreba/ ahizpa... esaterako, nahiz eta, hauetan ere, inoiz hitz bakarra erabili sexu bietarako:
|
|
2019
|
|
|
Bat aldizkariko Bizindar digital monografiari amaiera emateko Josu Aztiria elhuyar eko teknikariak idatzi du" euskara ingurune digitalean hedatzeko ditugun hiru erronka..." artikulua. Bertako ideia nagusienetakoa da euskararen bizitasun digitala baliabide urriko
|
beste
hizkuntza asko baino hobea izan arren, ez dagoela arriskutik kanpo. eta bere aldarria da azkar baino lehen heldu behar zaiola erronka teknologiko eta sozial horri. horregatik, bere iritzian, ezinbestekoa da komunitate bezala autonomiarekin ibiltzea, enpresa teknologiko erraldoiek euskararen aldeko garapen teknologikoa egingo dutela itxaron gabe; guk geuk hiztun komunitate gisa, egin ditugula, ale... Lehenean, Ainize de Madariagak haur euskaldun jakin batek haren lehen hizkuntza bortxaz uztera derrigortzearen ondorioz zer nolako trauma jasan duen aztertu du.
|
|
|
Bai, eta adibide polita da, heriotza digitala saihestu eta goraldia bermatzeko gaitasuna duelako. Esparru digitalari dagokionez, osasuntsu sumatzen dut,
|
beste
hizkuntza asko ez bezala. Estatistika ugari erabili ditut bizirik dauden hizkuntzen eta hilzorian direnen profilak alderatzeko, eta aldagai guztiak aintzat hartuta, euskara egoera onean dagoela uste dut." [Orzaiz, J., 2018] eusko Jaurlaritzak ere behin baino gehiagotan antzeko iritzia azaldu du.
|
|
|
...wikipedia proiektuaren kasuan bezala, euskararen bizitasun digital onaren arrazoi nagusia bere komunitate aktiboa dela. euskarak komunitate digital aktiboa du bere inguruan, etengabe edukiak sortu eta teknologiak euskarara egokitzen dituzten pertsona, entitate eta erakundeak ditugu. komunitate honi esker bideratu zen. euS domeinuaren sorrera, eta Interneten lehen mailako domeinua izateak euskarari
|
beste
hizkuntza askok ez duten babes berezia ematen dio sarean. Ildo hori sustatzeko politika aktiboak eta diru-laguntzak ere bideratu dira administraziotik, eta horrek guztiak euskarak duen bizitasun digital ona (waliño, 2016b) izan du emaitza, beste hizkuntza batzuekin gertatzen ez den moduan. egoera hau azaltzeko, andras kornaik" goraldi digital" kontzeptuaz hitz egiten du Berriako elkarrizketan, heriotza digitalaren kontrako prozesu moduan:
|
|
|
»Azken urteotan, ehunka hitzarmen sinatu eta berritu ditu Euskaltzaindiak Euskal Herri osoko erakunde, hedabide eta, oro har, gizarte eragile garrantzitsuenekin, baita
|
beste
hizkuntza askotako akademiekin ere, eta ez dio uko egin euskararen aldeko aldarriak egin eta plazaratzeari horren beharra dagoela iritzi dionean. Adibidez, Nafarroa Oinezen zein Euskalerria Irratiaren aldeko adierazpenak egin izan ditu (Euskaltzaindia, 2018a:
|
|
2020
|
|
|
Ardura handiz segitzen ditu Dorfmanek bere literatura lanen itzulpenak, zeren berak argitaratu ohi ditu idazlanak (ingelesez eta espainieraz), nahiz eta, hitz egiteko behinik behin,
|
beste
hizkuntza askotan ere gai izan.
|
|
|
|
Beste
hizkuntza asko ikasi zituen, baina beti euskarari laguntzeko:
|
|
|
Euskarak,
|
beste
hizkuntza askok bezala, partikula modalak (edo diskurtsiboak) 1 ditu hiztunaren jarrera edota ikuspuntua eta entzulearekiko harremana markatzeko: ahal, al, bide, ei, omen eta ote.
|
|
|
Izan ere, ‘nz ote’ bezalako egitura ezagunak dira
|
beste
hizkuntza askotan; hala nola italieraz (Munaro and Poletto 2002; Coniglio 2008), alemanez (Trotzke eta Turco 2015), Dolomitetako ladineraz (Hack 2014) eta japonieraz (Endo 2018). Beste alde batetik, (28) adibidean ez dugu nz hitzik eta nekez esan dezakegu izenek bat egiten dutela ote rekin, bestela, adibide gehiago egon bailirateke; alabaina, ez da horrela gertatzen.
|
|
|
Hitanoa izango dugu hizpide esku artean dauzkagun orrietan.
|
Beste
hizkuntza askok bezala, euskarak ere baditu jendeari zuzentzeko tratamendu bat baino gehiago, testuinguruaren arabera aukeratzen direnak. Esan genezake XXI. mendean bi baino ez direla erabilera arruntekoak:
|
|
2021
|
|
|
7.2.1c Hain ugariak izanik mendekotasunezko izen elkartuak, azpisailak egin dituzte gramatikariek bai euskaraz eta bai
|
beste
hizkuntza askotan ere. Horretarako, osagaien morfologia izan dute kontuan eta, horren arabera, hiru azpisail bereizi ditugu euskaraz:
|
|
|
" mendiA"," mahaiA" eta abar.
|
Beste
hizkuntza askotan ez da artikulua beharrezkoa. Euskaraz, ordea, bai.
|
|
|
Horrenbestez, hiztunek ez dute informaziorik, ez informazio zuzenik behintzat, izen sintagma horrek perpaus erlatiboan duen funtzioaz, edo dagokion kasuaz, eta ingurumen sintaktikoaren eta diskurtsiboaren arabera aurkitu behar dute dena delako funtzio edo kasu marka. Halatan, ez da harritzeko sintagmen eginkizunen araberako erlatibatzeko eskala bat agertzen baita euskaraz,
|
beste
hizkuntza askotan bezala, izen ardatzaren kasua eta izen sintagma erlatibatuarena desberdinak direnean batez ere, gero ikusiko dugunaz (§ 31.4.3.13).
|
|
|
Hauetan bi juntagaien artean denbora aurrekotasuna, kausa, baldintza edo kontzesioa/ aurkaritza dagoela uler daiteke. Horrela gertatzen da
|
beste
hizkuntza askotan ere: emendioa semantikoki nahiko neutroa da, eta emendiozko juntagailuen bidez bi perpaus elkartzean, gerta daiteke perpaus horiek adierazten dituzten gertaeren edo egoeren artean hiztunak era desberdinetako lotura semantikoak eraikitzea, ziurrenera errealitatean ere hala gertatzen delako.
|
|
|
25.2.3a Euskaraz,
|
beste
hizkuntza askotan bezala, partizipioa izenaren ereduan ere ager daiteke. Halakoetan, partizipioari dagozkion osagarriak izenak berarekin eramaten dituenak dira, ez aditzarenak, hala nola izenlaguna:
|
|
|
1.5f Aditzen arteko bereizketa mota hauek
|
beste
hizkuntza askotan ere gertatzen dira. Hori kontuan izanik, hizkuntzalariek perpaus intrantsitibo mota nagusi bi bereizten dituzte:
|
|
|
besteak beste, SOV hizkuntza da, hizkuntza ergatiboa, baita pro drop hizkuntza ere. Horiek guztiak, ikusi dugun gisan, euskararen ezaugarriak dira, eta
|
beste
hizkuntza asko guztiz desberdinak dira puntu horietan. Hizkuntzen arteko desberdintasunak parametroen bidez azaltzen ditugu, parametroak baitira hizkuntzen arteko aldakortasun ardatzak:
|
|
|
41.5.3a Hala ere, behin baino gehiagotan enfasi berezia eman nahi izaten diogu mintzagaiari, bereziki azpimarratu zein den gure solasaren markoa ematen duen osagaia. Baliabide bat baino gehiago dute hizkuntzek mintzagaia zein den azpimarratzeko, horien artean sintaxiaz baliatzea eta mintzagai funtzioa du (t) en osagaia (k) aurreratzea, ezkerrera mugitzea, perpausaren periferia gunera16 Hala egiten du euskarak,
|
beste
hizkuntza askok bezala. Bi dira, berez, periferia guneak:
|
|
2022
|
|
|
Adu txarreko zerbait, patu txarren bat gerta ez dadin, erritu formula gisa gaztelaniaz zabal dabilena. Baina
|
beste
hizkuntza askotan ere bai. Zura, zur sendo gogorra, lagungarri eta babes izan dugu gizakiok mendez mende.
|
|
|
euskaraz ekoitzitako edukiak azpidatzi daitezke. Hori bai dela indartsua, euskaraz lehenesten duzulako ahotsa, eta azpidatziak
|
beste
hizkuntza askotan jartzen ondoren.
|
|
2023
|
|
|
Beste herri askotan ere gertatu zen gauza bera; etruskoak, adibidez, garai bertsuan, elebidun bilakatu ziren erromatarren mendean, latina ikasi beharrez, eta halako inskripzioetan etruskoa eta latina erabili zituzten nahasian; harik eta etruskoa galdu zen arte. Iberiera eta
|
beste
hizkuntza asko galdu ziren.
|