|
2001
|
|
|
Kasu horretan pertsona bat edo beste egon daiteke, noski, baina salbuespenak direla uste dugu. Are gehiago,
|
beste
hizkuntzetan egindako esperientziek ere horrela adierazten dute.
|
|
2007
|
|
|
Lehen pisuan, beharbada, kementsuago, ikastolara doazen haurrek alaituko dutelako euskararen kantuekin Eguberri ingurua. Bigarren pisuan, bistan da, familiako aita amek, euskaraz zein
|
beste
hizkuntzaz egiteko gauza direnek, izango dituzte euren zalantzak seme alaba unibertsitate euskaldunetara igorri aitzin. Ganbara birmoldatuan, azkenez, bikote gazte bat arituko da euskaraz barra barra, Benito Lertxundiren zein Ken Zazpiren musika ararteko dutela.
|
|
2008
|
|
|
Bitartean, ingelesezko CDIren egokitzapena
|
beste
hizkuntzetara egiten diharduten zenbait talderekin ere izan ditu harremanak taldeak, eta nazioarteko batzarretan parte hartu du, hala nola Madrilen 2001ean eratutako Primer Taller para la elaboracion de los Inventarios de Desarrollo Comunicativo MacArthur en castellano de España, edota Eskoriatzan, 2004an antolatutako Adaptacion del Test MacArthur Bates/ MacArthur Bates Testaren Egokitzapena ize... Bilerotan Espainiako eta Mexikoko gaztelaniazko, galizierazko, katalanezko eta frantsesezko egokitzapenak prestatzen ari diren taldeekin aritu da taldea elkarlanean.
|
|
|
Miguel Siguánek ‘Bigarren hizkuntzaren eskuratze goiztiarra’ liburuan dioenez, “bigarren hizkuntza bat lehenengoarekin batera ikasteak gaitasun bikoitza sortzen du, bizitzako beste garai batzuetan lortzea oso zaila dena”. ...berean bi hizkuntza ikastea ez da hizkuntza bakar baten ikaskuntzaren oso desberdina, “bi hizkuntzatan hitz egiten ikasten duten haurrei buruzko azterketa guztiek adierazten dute ikaskuntza haur elebakarren modu berean eta etapa berdinetan egiten dela”, dio autoreak, “desberdintasun bakarra da haur elebidun batean hizkuntza batean egindako edozein aurrerapenek eragina izan dezakeela
|
beste
hizkuntzan egindako aurrerapen batek”. Hasieran, hizkuntzak nahasteko joera izan dezakete, baina denborak aurrera egin ahala, arazo hori desagertu egiten da.
|
|
2009
|
|
|
Oraindik ez gara ados jarri «euskal» kulturaren definizioan. Ezdakigu euskaraz egiten den kultura den, euskaldun euskaradunek egiten dutenabakarrik,
|
beste
hizkuntzatan egin arren euskal gaiak jorratzen baditu zaku honetansar litekeen edo sortzailearen jatorria nahikoa den euskalduntasun ziurtagiriaemateko. Lanbide honetan hasi nintzenean geunden toki berean gaude urte batzuk (dezente) geroago.
|
|
|
Arazoa menpeko esaldi asko daudenean dator, edo dialektoak eta kolokialismoak daudenean. Adibidez, Al Jazeeraren webgunean arabieratik
|
beste
hizkuntzetara egindako itzulpenak onak dira, arabiera batua eta esaldi laburrak erabiltzen dituztelako. Hizkuntza ordenatu bat erabiltzeak ere eragin zuzena du itzulpenaren fidagarritasunarekin.
|
|
2010
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza izanik, bere lurraldean bizirik irauteko aukerak auzitan dituen hizkuntza da gure euskara. nahiz eta errekonozimendu ofiziala eta babes politikoa ezagutzen duen —eaeko lurraldean— ez du ziurtaturik bere jarraipena; eskoletan hizkuntza hau ikasteko aukera ugariak eskaini dira azken urteetan, hala ere, gaur egun gazte diren guztiek ez dute bere egin hizkuntza hau. eguneroko gizarte bizitzan, euskarak, espainiako hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena. euskaraz bizi nahi dugunok, ez badugu nahi bereizita edo isolatuta, beste hizkuntza bat erabiltzen duten hiztunekin elkarbizitza bat eraiki beharra dugu. euskaraz bizi nahi dugunok, bai gaztelania nahiz beste hizkuntzak ezagutuz bizi behar dugu. beste hizkuntzekin partekatuz, gure hizkuntzaren izaera. gure euskaldun izateko nahiak, ez du inor behartu behar; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina, jarrera berdina eskatzen diegu, hizkuntza nagusiko hiztunei, geurearekiko. ...o barrutia edo ingurunea sortu edo mantendu nahi duena. baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. eta azkenik, gaur egungo gizarte modernoan bizi nahi dugu euskaraz; ez dugu nahi antzinatasunean edo bizimodu tradizionalean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu,
|
beste
hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia duten bi hizkuntzez gain nazioarteko beste hizkuntza bat edo beste ere, ezagutu beharra dugu. elebitasuna ez ezik, eleaniztasuna lortu nahi dugu beraz, munduko kultur...
|
|
2012
|
|
|
Dislokazio kultural hori gaztelaniaren eta, hein batean, ingelesaren, indargarri bilakatzen ari da, euskaraz oratzen den kulturaren bizkarretik. Nolatan egingo da euskal komunitate horretan autorregulazio kulturalik, gure kontsumo kulturala, gure mundu erreferentziala,
|
beste
hizkuntzetan egiten den kulturetan, batik bat horietan, elikatzen bada. Noiz arte iraun dezake euskaldun izaera horrek, elikatu ezean?
|
|
|
Itzultzeko moduari dagokionez, Luteroren itzulpenak ez zuen aurrerapen edo berrikuntza garrantzitsurik ekarri, San Jeronimok esandakoari jarraitu besterik ez baitzuen egin. Baina Biblia herri xehearen hizkuntzara itzultzeko egin zuen ahaleginak eragin handia izan zuen XVI. mendean Europako
|
beste
hizkuntzetara egin ziren Bibliaren itzulpen askotan: William Tyndal ek grekotik zuzenean ingeleseratu zuen Itun Berria; Genevako kalbindarrek ere Biblia grekotik eta hebreeratik frantsesera itzultzeari ekin zioten; garai honetan egin zen, halaber, Bibliaren txekierazko lehen itzulpena (Mendiguren 1992:
|
|
|
129). Literatura gabezia hori betetzeko, Miranderen ustez, ez da nahikoa euskaraz idaztea; aitzitik, ezinbestekoa da
|
beste
hizkuntzetan egindakoak irakurriz eta itzuliz gure literatura aberastea. Horregatik ekin zion berak buru belarri makina bat hizkuntza ikasteari.83
|
|
|
Gainera,
|
beste
hizkuntzatan eginiko bildumak izan ditugu haintzat, eta hauen artean ezin dugu aipatu gabe utzi, umore beltzeko bildumetan klasikoa eta eredua delako, Andre Breton surrealistarena (Sarasketa & Sarrionandia 1985: 9).
|
|
|
Hizkuntza komunitate orok eskubidea du bere burua berezko hizkuntzan izendatzeko. Hortaz,
|
beste
hizkuntzetara egindako itzulpenetan, izendapen nahasgarriak eta erdeinuzkoak saihestu dira.
|
|
|
Ezer baino lehen, baieztapen susmagarrieta zalantzagarri horrekin egingo dugu topo, ezein diskurtso hegemonikok, klasepolitikotik, mass medietatik edota diskurtso akademikotik ezarritakoek9? ez baituhalako narraziorik artikulatuko, ez bada ulertzen, behintzat, euskararen alde egiteakzuzenean
|
beste
hizkuntzen aurka egitea dakarrela. Dena dela, artikuluko hariari tiraegin, eta euskara hegemoniko eta zapaltzaile gisa erakutsiko zaigula ikusiko dugu, gaztelania eta frantsesa, berriz, zapaldutako hizkuntzak lirateke:
|
|
|
Ezer baino lehen, baieztapen susmagarrieta zalantzagarri horrekin egingo dugu topo, ezein diskurtso hegemonikok, klasepolitikotik, mass medietatik edota diskurtso akademikotik ezarritakoek10? ez baituhalako narraziorik artikulatuko, ez bada ulertzen, behintzat, euskararen alde egiteakzuzenean
|
beste
hizkuntzen aurka egitea dakarrela. Dena dela, artikuluko hariari tiraegin, eta euskara hegemoniko eta zapaltzaile gisa erakutsiko zaigula ikusiko dugu, gaztelania eta frantsesa, berriz, zapaldutako hizkuntzak lirateke:
|
|
2013
|
|
|
Santa Teresaren testuek gaztelaniaz erakusten dute beren izaera jatorra, gaztelania du haren obrak berezko jantzia.
|
Beste
hizkuntzetara egindako itzulpenak ez ote dira, nolabait, obra originalaren mozorroak. Hona, inauteri giroan, airean uzten dudan galdera.
|
|
2014
|
|
|
Hasiera batean,
|
beste
hizkuntzetan egiten zuten bezalaxe, PropBank (PB) eredua bakarrik hartu genuen jomugan, baina gerora, ikusi dugu, Merlo eta Van derPlas ekin (2009) bat eginez, VerbNet ek (VN) informazio osagarria ematen duela.VNk aditzetan rol semantikoak orokortzeko aukera ematen du eta PBk, aldiz, hobetojasotzen ditu rol semantiko horiek gauzatzen diren egitura sintaktikoen artekodesberdintasunak.... VN n erabiltzen den rol semantikoen multzoa, hizkuntzalaritzan, oro har, erabili izan denaren antzekoa da (eta bide batez, Aldezabalek (2004) erabiltzen duenaren antzekoa):
|
|
2015
|
|
|
Esparru guztiak helburu horietara bideratuta daudenez, musika eskaintza ere bai. " Horrek ez du esan nahi
|
beste
hizkuntzetan eginiko kanturik hedatzen ez dugunik. noski, baina tamainan, eta gureari lehentasuna emanez".
|
|
|
laburpenen sorkuntzan, testuen sinplifikazioan, galderen sorkuntzan, eta literatura sorkuntzan, esaterako. Oro har, lan gehienakingeleserako egin dira, baina azken urteetan gero eta gehiago dira
|
beste
hizkuntzentzat egiten diren lanak.
|
|
|
Horiek horrela, mundu zientifiko akademikoaren hierarkia sinbolikoetan gertatutako birmoldaketak ahuldu egin du diziplina sozial eta humanistikoetan aritzen diren akademikoen kokapena, eta, hein batean, indarrik gabe utzi du akademiko horiek unibertsitatea bera eta rol akademikoa ulertzeko duten moldea. UPV/EHUko giza eta gizarte zientzietako akademikoen ustetan, beren ekarpen intelektualak zentzua hartzen du ez soilik ekarpen hori hizkuntza gutxituan ere komunikatu diezaioketelako erreferentziazko gizarteari(
|
beste
hizkuntzetan egiten den aldi berean), baizik eta beren jakintza berezituen bitartez legitimitatezko argudioz hornitzen dituztelako hizkuntzen arteko kontaktuzko egoeretan garatzen diren borroka sinbolikoak, hizkuntza gutxituaren estatusean eta prestigioan eragina dutenak. Horregatik, akademiko horien beherakada unibertsitate egituretan tokiko gizartearen interesei lotutako produkzio akademikoaren gainbehera ere bada, neurri batean, eta, horrenbestez, hizkuntza komunitate gutxituarekiko betebeharrak eta konpromisoak dituen lanbide eredu batena ere.
|
|
2016
|
|
|
Madrilgo jauntxoak ezin ulertu berarentzat baso ertzeko etxe galdu bateko zarauztar batek, Gurmenditik Madrilera etorritako batek, euskara eta gaztelania jakiteaz gain, beste hainbat hizkuntza ikas zezakeenik. Gaiztakeria apur batekin esanda, laurehun urtetan gauzak ez direla gehiegi aldatu inperioko elebakarreko monolingue tematien baitan eta haiek
|
beste
hizkuntzei egiten dieten estimuan: nahikoa dute berearekin, ezin ulertu zertarako ikasi besteak.
|
|
|
Bi kultura nagusien arteko harremanik bazegoela argitzen zaigu, antzerkiarekiko Europako gizarte guziek zuten grina ere, baina historia liburuek ez dute kontuan hartzen herriek erabiltzen zituzten
|
beste
hizkuntzetan egiten zituzten lanak. Hala ere, pentsa daiteke sukar berdintsua zegoela Euskal Herriko karriketan, nahiz eta obra idatzi oso gutxi gorde, misterioak, komediak eta profesional batzuen hastapenak ikusi zirela.
|
|
|
Euskarazko tesien ekarpena bikoitza da. Alde batetik,
|
beste
hizkuntzetan eginiko gainerako tesiek bezalaxe, jakintzaren sakontzea eta zabaltzea ahalbidetzen dute. Eta, bestetik, euskararen normalizazioaren prozesuan ezinbesteko laguntzak eskaintzen dituzte.
|
|
2017
|
|
|
Ikasleak kulturalki euskalduntzat identifikatzen diren arren, euren identitate etnolinguistikoa ez dute euskararekin soilik lotu, gaztelerarekin zein euskararekin lotzen dute euren identitate etniko eta kulturala. euskal kultura ere definitzen saiatu dira eta euskaraz egindakoa euskal kulturaren parte dela argi badute ere,
|
beste
hizkuntzetan egindakoaren sailkapenean zalantzagarriak izan dira jasotako erantzunak, inolako ideia argirik azaldu gabe. euskara ikasteko motibazioen inguruan, ikasleek etxean ez bada, eskolan ikasi dute euskara, oso txikitan. Txepetxen hizkuntza ikaskuntzaren teoriaren (Sánchez Carrión, 1987) ibilbide naturala jarraitu dute beraz ikasleek, euskara ikasteko berezko motibazioa izanik. hala ere, ikasle batek aipatu du egungo gizartean irakasle izateko euskarak duen garrantzia. baieztapen horren atzean, gardner eta lambert en (1959) motibazio instrumentala ikus daiteke. laburbilduz, etorkizuneko irakasle izango diren ikasleek euskararen inguruan diskurtso garbirik ez dutela esango genuke. euskara gustuko dutela bai, familiarekin edo lagunekin lotzen dutela bai, baina gazteleraren parean jarri dute bertoko hizkuntza, nahiz eta gaztelerarekin identifikatzen ez direla baieztatzen duten.
|
|
|
Azkenik, EHUren Argitalpen Zerbitzuan arteari buruz agertzen diren izenburuen errepaso labur bat egin nahiko genuke, eta berriz ere gutxi direla ikusiko dugu. Gehienak
|
beste
hizkuntzetatik egindako itzulpenak dira, euskarazko baliabideak zabaltzeko, eta beharbada asmo horrekin ere, askok eskuliburu edo hiztegi izaera dute. Horren adibide, Jose María Faerna García Bermejo eta Adolfo Gómez Cedilloren Arteari buruzko oinarrizko kontzeptuak (2015), Rosina Lajo Pérez eta José Surroca Coreten Artearen lexikoa (2010) edo Vicente Aguilera Cerníren Arte garaikidearen hiztegia (1995).
|
|
|
Etiketatze lana amaitzean, eta
|
beste
hizkuntzetan egin duten antzera, BASYQUE moduko aplikazio bat garatuko dugu, corpus historikoaren arakatzaile sintaktikoa, aukera emango diguna garai eta leku desberdinetako obra jakinetan agertzen diren egitura sintaktikoak bilatu eta, bilaketa horietan oinarrituta, ondorioak ateratzeko nahiz gure hipotesiak betetzen ote diren ikusteko.
|
|
|
Urte horretan (2015) argitaratu zuen urtekarirako egindako bilketa bibliografikoan 400 erreferentzia baino gehiago batu ziren (Azpillaga, 2015), artikuluak, liburuak, txostenak eta besterik batera hartuta. Erreferentzia horietan euskarazko hedabideen gaineko ikerketaz gain, Euskal Herrian
|
beste
hizkuntzetan egiten den komunikazioaren gaineko ikerketak sartu ziren, ikuspegi orokor batetik abiatuta.
|
|
2018
|
|
|
Hau da zuzendari hautagaien zerrenda: Martin McDonagh (Three Billboards Outside Ebbing, Missouri), Christopher Nolan (Dunkirk), Ridley Scott (All the Money in the World), Steven Spielberg (The Post) eta aipatu Del Toro.Ingelesa ez
|
beste
hizkuntzetan egindako filmen atalean, Sebastian Lelioren Una mujer fantástica, Angelina Jolieren Moun dambaung Khmer Krahm samleab ba robsa khnhom, Fathi Akinen Aus dem Nichts, Andrei Zviagintseven Nelyubov eta Cannesen Urrezko Palma irabazi zuen Ruben Ostlunden The Square lanak dira hautagai.Telebista ekoizpenen arloan, Big Little Lies ek bildu du izendapen gehien:... lau.
|
|
|
Beste kontu bat da behar bezain argi ote dagoen zer eta zertarako den batua, zer eta zertarako euskararen beste aldaerak. Eta prest ote gauden, prestatu ote garen eta prestatu ote gaituzten aldaera bakoitza bere tokian senez eta geurez ari garen ustean erabiltzeko,
|
beste
hizkuntzekin egiten den bezala, eroso.
|
|
2019
|
|
|
Elebidun izateak, nire belaunaldia erdaretan eskolatua izanak, gure irakurketen parte dezentea
|
beste
hizkuntzetan egiteak ia atsedenik gabeko itzultzaile automatiko bihurtzen gaitu; hizkuntza batetik bestera gabiltza etengabe... Ez dugu ama hizkuntza guztiz nagusi duen lurralde bateko idazle elebakarraren sosegurik.
|
|
2020
|
|
|
Euskarazko tesien ekarpena bikoitza da: alde batetik,
|
beste
hizkuntzetan eginiko gainerako tesiek bezalaxe, jakintzaren sakontzea eta zabaltzea ahalbidetzen dute, eta, bestetik, euskararen normalizazioaren prozesuan ezinbesteko laguntzak eskaintzen dituzte.
|
|
2021
|
|
|
Euskaratik beste hizkuntza batzuetara egindako itzulpenaz denaz bezainbatean, 1980ko hamarkadaz geroztik egindako literatur historiografietan hasten dira aipamenak agertzen. Historiografien banakako azterketetan ikusi dugunez, Urkizuren historiarekin hasten da, nolabait, joera hori (historiografia beren beregi kanpora begira idazten denean); baina, batez ere Olaziregik integratzen ditu euskaratik
|
beste
hizkuntzetara egindako itzulpenen aipuak modu sistematikoan, bai Urkizuren historiografian, bai berak zuzendutakoan; ez hori bakarrik, beste literatur eremu batzuetan kritikak euskal literaturaz egindako aipuak ere ekartzen ditu Olaziregik. Euskal literaturaren" sistema" itzulpen bidez zabaltzeko edo sistema eremu zabalagotzat jotzeko ahalegina dakusagu hor.90
|
|
|
Errusiera jakitea gero eta garrantzitsuago bihurtzen ari zen: adibidez, Errusiako SESen ezinezkoa zen goi mailako ikasketak errusiera ez den
|
beste
hizkuntzan egitea, eta bigarren hezkuntza, errusieraz gain, tatareraz eta baxkieraz bakarrik existitzen zen; horrez gain, errusierazko eskolen irakaskuntza maila altuagoa zen (Belikov eta Krysin, 2001). Horretaz landa, SESB osoan errusieraren hedapenean eragin handia izan zuten industrializazioak eta Bigarren Mundu Gerlak eta hark ekarritako pertsona askoren lekualdatzeak.
|
|
|
Euskaraz ondutako pentsamenduak ez badu islarik
|
beste
hizkuntzetan egindako ikerketan, handitu egiten da trauma komodifikatzeko arriskua, preseski, bertako eztabaida kanporatzen denean eta beste hizkuntzetatik gurera itzultzen denean. Hego Amerikan, traumaren ondorengo azterketak zera zuen helburu, isilarazi ziren ahotsak berreskuratzea; hemen, ordea, traumaren ondorengo azterketa aldi honetan, hizkuntzek ahotsak banatzen dituzte, eta, ez badago hizkuntzen arteko zubi lanik, ahots batzuk betirako galduko ditugu.
|
|
|
Euskarazko lehen arkitektura aldizkaria egitea zen helburua. Arkitekturaz aritzea, euskaraz, munduko
|
beste
hizkuntzetan egiten duten moduan. Garai hartan EHU itzulpenak egiten hasia zen (Muller eta Vogelen Arkitektura Atlasa, Paricioren Arkitekturaren eraikuntza, Sola Moralesen Hiri hazkunde motak), itzulpen onak eta beharrezkoak, baina guk euskarazko berezko sorkuntza bultzatu nahi genuen.
|
|
2022
|
|
|
Euskarazko tesien ekarpena bikoitza da: alde batetik,
|
beste
hizkuntzetan eginiko gainerako tesiek bezalaxe, jakintzaren sakontzea eta zabaltzea ahalbidetzen dute, eta, bestetik, euskararen normalizazioaren prozesuan ezinbesteko laguntzak eskaintzen dituzte.
|
|
2023
|
|
|
Eta ez gaude, neurri batean, Ixa taldea hor egon delako hasieratik ikertzen eta tresnak sortzen.
|
Beste
hizkuntzetarako egin diren aurrerapenak euskarara ekarri ditugu, eta horrek ekarri du euskara maila onean egotea. Ez dut esango beste hizkuntza batzuen mailan daudenik, ezta gutxiago ere.
|