|
2000
|
|
|
Baina, Aita Frantzisko Vitoriakoak, haruntzago joanaz zioen: . Legeak betearazlea izan dadin behar du zuzen, bidezko, onartua, guztientzat berdina eta errepublikarentzat baliagarria, coeteris paribus, ez batarentzat zorrotz eta
|
bestearentzat
lasai?. (Ad hoc quod lex obliget, oportet quod sit justa, honesta, tolerabilis, aequa et utilis republicae, quod non gravet unum magis quam alium, coeteris paribus).
|
|
|
Adibidez,
|
beste
esaldi hauek ere azaltzen zizkigun: –Bertutea ez dago gogo hutsean, egintza gauzatzean baizik?
|
|
|
Martin Azpilkueta(), Doktor Nabarro bezala ezagutzen dena dugu
|
beste
gizon gogoangarri bat. Aurrekoarekin lotuz, Salamancan Aita Vitoriaren hitzaldietara joaten zen eta bere ekintza eta lanetan haren eragina nabari du.
|
|
|
Baina, gure artean, Aita Manuel Larramendi andoaindar josulaguna dugu noski Argiaro garaiaren sustatzailerik handiena.
|
Besteak
beste, Corografía de la provincia de Guipúzcoa deritzan lana idatzi zuen 1754an, Bartzelonan 1882an argitaratuko zena. Gure hizkuntzaren goraipamenak ez zituen aski izan eta aitonen semetasunaz ere jabetua zen:
|
|
|
Herri baten abertzaletasuna ez da berez pizten bere burujabetzaren alde, inperialista erako
|
beste
aberri batek horretara bultzatuz behartzen ez badu.
|
|
|
Ingalaterrako erregetzaren inguruan kargu garrantzitsuak eduki zituen Alexander Jardine zeritzanak Bergaran Xabier Munibe, Peñafloridako kondea, bisitatu zuenean, harriturik zegoen Bergarako Seminario hartan ematen zituzten irakaskintza gaiekin, baina harrituago Azkoitiko zaldunok herriarekin maila berdinean bat eginak ikusteaz. Goraipatzen du beren lana, baina aldi berean baita argi salatu ere horien aurka inkisidore eta gainerako
|
beste
askok bekaizkeriaz sortzen zizkieten eragozpen nagusiak.
|
|
|
Mediku berak. Eskual Herriko gazteriari? eskaintzen zion idazlanean gaineratu zuen
|
beste
honako hau: –Jakintasuna eta enorantzia baliatzen dira bi harma diferentez.
|
|
|
Izan ere, lehenik bertakoon elkartasuna dugu beharrezkoena eta gero
|
besteekiko
adiskidetasuna. Gizakia, edonongo gizakia baita errespetagarri eta hortik abia gintezke beste ororen elkartasunera.
|
|
|
Izan ere, lehenik bertakoon elkartasuna dugu beharrezkoena eta gero besteekiko adiskidetasuna. Gizakia, edonongo gizakia baita errespetagarri eta hortik abia gintezke
|
beste
ororen elkartasunera. Iparragirrek igarri zion gure zoria nondik nora zihoan.
|
|
|
Zuzenbidea eta Letrak Aix en Provence hirian egin ondoren Parisera aldatu zen, 1914an doktoretza egiteko. Sorbonan ez ezik
|
beste
toki batzuetan ere eskolak eman zituen. Frantziako IV. Errepublikan kontseilari izan zen, De Gaulle jeneralaren kontseilari juridikoa ere bai eta, mentalitatez hain zabala zenez, seguruenik, beregandiko ideia izan zen De Gaullek euskaldunoi euskarazko eskolak eskaintzea ere; baina, zoritxarrez, eskainitakoa betetzera ez zen iritsi.
|
|
|
1984an Amnesty International erakundeak atera zuen
|
beste
bat aipaturiko lau hizkuntzetan, Joaquín Ruiz Giménezen hitzaurrearekin. Euskarazkoa neronek prestatu nuen Orixerenaz baliatuz, baina era herrikoiagoan jarriz.
|
|
|
Hizkuntzari buruzkoan, arrazoia ez dago txikiagoa edo handiagoa izatean. Gu ere munduaren zati bat garenez, naturak eman digun unibertsaltasuna bakoitzak beretik daramagu eta,
|
besteak
ukatu gabe, hein batean unibertsalagoak gara gure gizartetik gizarte orekari eutsiz jarraitzen badugu.
|
|
|
Baina, behin eta berriz hain arduratsu galdetzen zidanez, esan nion nire iritzi pertsonala 1948an ONUk Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsal hartan zehazten zela, Frantziak
|
beste
nazio demokratikoekin onartua, eta han zetorrela edozein pertsonak zein talde edo herrik, hauteskunde bidez, burujabetzarako eskubidea duela. Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen:
|
|
|
Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen: Giza Eskubideen onarpena
|
beste
garai batekoa zela, haiek beste denbora batzuk zirenez gero.
|
|
|
Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen: Giza Eskubideen onarpena beste garai batekoa zela, haiek
|
beste
denbora batzuk zirenez gero.
|
|
|
Nire erantzuna ordea: Munduko gerrate izugarri baten ondotik onartua baliagarri ez bazen, ea
|
beste
gudu baten zain egon beharra ote dugun. Demokrazia herriaren burujabetza da eta horretarako ez dago grekeraz asko jakin beharrik, demokraziak zer esan nahi duen jakiteko.
|
|
|
Autodeterminación Vasca? zeritzan artikuluan, non esaten zuen,
|
besteak
beste, Sabin Intxaurraga Eusko Jaurlaritzako Justizia kontseilariak gehiegi nahasten zituela gizabanakoaren eskubideak taldeko edo kolektiboekin. Baina, jurista izan beharra ote dugu ONUren sarrerako hitzok ulertzeko?
|
|
|
Horrez gainera, Adierazpen horren 2 artikuluko lehen zatian ikus dezagu zer dioen: ?... eta ez da inor bereziko arraza, larru kolorea, sexua, hizkuntza, erlijioa, politikako edo bestelako iritzia, sorterria edo gizarteko jatorria, ekonomi maila, jaiotza edo
|
beste
inolako gorabeheragatik?. Euskaldunok giza kolektibo bat ez ote gara?
|
|
|
ONUren Adierazpen horren 22 artikuluan irakur genezake
|
beste
honako hau ere: –Pertsona orok du, gizarteko kide denez gero, gizarte segurantza izateko eskubidea eta, herrialdearen ahaleginaz eta nazioarteko laguntzaz, Estatu bakoitzaren antolaketa eta baliabideak kontuan izanik, norbanakoaren duintasunerako eta nortasuna garatzeko ezinbestekoak diren ekonomi, gizarte eta kultura mailako eskubideak asetuta izatekoa?.
|
|
|
–Gurasoek lehentasunezko eskubidea izango dute seme alabei emango zaien hezkuntza mota aukeratzeko?. Eta, bukatzeko, 30 artikuluan irakur daiteke
|
beste
hau: –Adierazpen honetan jasotako ezertan da ulertu Estatuari edo talde edo norbanakoren bati Adierazpen honetan bertan agertutako edozein eskubide eta askatasun deuseztatzeko ekintzak edo jardunak burutzeko eskubidea ematen zaionik?.
|
|
|
Europan zein Ameriketan, Estaturik gehienen konstituzioetan ez da inoiz jartzen hizkuntz ofizialtasunik. Baina, aitortu beharrekoa da, hedatuenek berez dutela indarrik gehien eta de facto agertzen direla
|
besteak
baino egoera hobean. Horren arabera, ez luke behar laguntza berezirik.
|
|
|
Era horretara jarraituz, 9 artikuluan,
|
beste
honako hauek azaltzen ditu: Justiziarako ere, bi aldeetariko bati hizkuntza gutxituan epaitzearen eskaria aski zaio, bere burua berea duen hizkuntzan defendatu ahal izateko.
|
|
|
Historia gaia errazegi nahasten da alde guztietatik begiratu ezik. Uste horretaz ahalegindu nintzen Hondarribiko elizaren historiagintzan, alde batetik ez ezik
|
beste
zenbait alderditatik lekukotasunak ikusiz eta kontuan hartuz, horrela osatu bainuen Santa María de la Asunción de Hondarribia. Historia, arquitectura y arte (1998) liburuan historiari zegokiona.
|
|
|
deritzan lana, Zephyrus aldizkariaren XII. aleko 5 orrialdeetan (Salamanca, 1961). Eta gure hizkuntzalari handiaren
|
beste
zenbait agiri Textos arcáicos vascos eta La lengua vasca liburuetan.
|
|
|
Jakin bedi, abertzaletasunak berez ez duela eramaten herri bat bere burujabetzaren alde borrokatzera, inperialista erako
|
beste
aberri batek horretara behartzen ez badu.
|
|
|
–Errege kontseju nagusiaren buruak agin dezan, ta hau are debeka dezan, Hiriak elkarganatzea ta behar zan bezala biltzea, ahalik balu ta iñoiz izandu baleu bezala, Fuero gureak ematen digun eskua kentzeko eta itxitzeko bidea? Baña zergatik horrela dabiltzan, berak dakite; baita
|
beste
guztiok ere badakigu! Alabaiñan agerian zebiltzan.
|
|
|
Hizkuntza guztiak dira errespetagarriak eta normalena da gu guretik joatea,
|
besteak
errespetatuz eta gurea errespetaraziz.
|
|
|
25 artikulua. 1 Pertsona orok du bizimodu egokia izateko eskubidea, bai berari eta bai bere familiari osasuna eta ongi izatea bermatuko diena, eta batez ere janaria, jantziak, bizitokia, mediku sorospena eta gizarte zerbitzuak; eta baita lanik eza, gaixotasuna, elbarritasuna, alarguntasuna, zahartzaroa edo bizibidea nahi gabe galtzeko
|
beste
kasuren bat gertatzen denerako asegurua izateko eskubidea ere.
|
|
|
2 artikulua. 1 Gizaki orori dagozkio Adierazpen honetan aldarrikatutako eskubide eta askatasunak, eta ez da inor bereiziko arraza, larru kolorea, sexua, hizkuntza, erlijioa, politikako edo bestelako iritzia, sorterria edo gizarteko jatorria, ekonomi maila, jaiotza edo
|
beste
inolako gorabeheragatik.
|
|
|
2 Ez zaio begiratuko gainera, pertsona zein herrialde edo lurraldetakoa den; ezta hango politikari, legeei edo nazioarteko egoerari, nahiz eta herri hori burujabea izan,
|
besteren
zainpeko lurraldea, autonomiarik gabea edo nola halako burujabetasun mugak dituena.
|
|
|
4 artikulua. Inor ez da izango
|
besteren
esklabo edo uztarpeko; debekatuta dago esklabotza eta esklaboen sale rosketa oro.
|
|
|
12 artikulua. Ez dago arrazoirik gabe
|
beste
inoren bizitza pribatuan, familian, etxean edo postan eskusartzerik, ezta inoren ohore edo izen onari eraso egiterik ere. Nornahik du edo eraso horien aurka legezko babesa izateko eskubidea.
|
|
|
Jokaera horrek euskalduna, bere burua gutxietsiz, etsipenean uzten baitu. Eta benetako abertzaleek hobe dute lehenik beraiek zuzen bete
|
besteei
eskatzen dietena. Izan ere, abertzalearen lehen eginkizuna izan behar luke euskara ikastea.
|
|
|
Eta Euskaltzaindiaren jarrerarik egokiena hain premiagarri den hizkuntzaren sustapenean datza, bere arautegiak eskatzen duen bezala.
|
Beste
hizkuntzak ukatu gabe errespetatuz, eta aldi berean gurea errespetaraziz. Europar jatorrak izateko ere herri bakoitzak beretiko izaeran oinarriturik lortu behar du.
|
|
|
Baina ez da gutxi, zeren otoi eta oroi horiek mundu zabalerako gomendagarri ematean Frantzia bera ere sinatzaileen artean partaide izan zela eta hortik sortzen zaiola erantzun beharra. Eta horretarako, adibidez, Europaren Batasunean bertan ereduak aurkitu ezinik ez dugu,
|
besteak
beste Aosta eta Tirol; beharbada Suitza dugu adibide hobea eta lehenagokoa, Helvetiar federakuntzak bertako lau hizkuntzak ofizialak izan zitezen, joan zen mendearen lehen partetik, Konstituzioan jarri zituen arau egokiak direla eta. Beraz, Frantzian lana nolabait bideratzeko ere ez zaigu falta ez argudiorik ezta ahalmenik ere.
|
|
|
–Antzinako Hispaniaren erlikiarik agurgarrienaren jabe zarete.
|
Beste
batzuek izan dezakete arte balio hoberik, gutiziagarri eta miresgarriagorik, baina ez da zuona bezalako garrantzia duen beste hizkuntzarik, zeren bere ikerketa sakondu gabe inoiz ere dira ezagutarazi antzinako zibilizazioaren ibilerak?.
|
|
|
J.M. Jimeno Jurío nafar idazleak Navarra. Historia del euskera (1997) deritzan liburuaren sarrerakoan eta lehen kapituluan Plinio, Tito Livio eta
|
beste
zenbait erromatarrek Vasconum non kokatzen zuten argi jasotzen du.
|
|
|
Idazkion eragina Kataluniako Ipar mendebaldera, Aragoira eta Nafarroaraino iristen zen.
|
Beste
zenbaiten artean, hor aurki genitzake euskal izenak. Eta Nafarroako Lerga hirian, III. mendekotzat jotzen den oroitarri edo lapida hura, non irakur daitekeen:
|
|
|
Agian, Euzko gogoa aldizkarian irakurtzen nuen Andima Ibiñagabeitia izan nuen euskaltzaletasunaren eredugarri eta bultzatzaile, zeinak gomendatzen baitzigun euskal idazleoi norberaren euskalkian eta euskara batuan lanak burutzeko. Neurri batean horregatik aritu izan naiz, nire hizkuntzatik eta nire herritik mundu zabalera begira
|
beste
inori ukorik egin gabe. Eta Andima Ibiñagabeitiaz ikus Pako Sudupek eta biok 1999 urtean Jakin aldizkariaren 112 zenbakiaren 83 orrialdeetan idatzi genuena.
|
|
|
Azken urte hauetan Diario de Navarra k eztabaidarik aski sortu du Lingua Navarrorum dela eta. Batzuentzat Nafarroako erromantzea zela eta
|
beste
batzuentzat euskara. Nafarren historiaz hainbeste zekien Arturo Campión-ek ez zuen horrelako zalantzarik, baina ezer ez dakiten askok bai ordea.
|
|
|
Nork pentsa zezakeen bertako Legebiltzarrean nafar sozialistek ere aurka jarriz ukatu behar zutenik? Erdi Aroan nafarrek Orreagan Erroldan menperatu zuten eta hogeigarren mende bukaeran
|
beste
Erroldan batek bere gerra zikinez eta lapurketaz mendekua hartu zuen nonbait, eta oraindik ere hor datozkigu ausarti bere jarraitzaileak. Alajaina!
|
|
|
Gainera,
|
besteak
beste, nafarra genuen Bernat Etxepare, 1545 urtean Linguae Vasconum Primitiae (Euskaldunen Hizkuntzaren Hastapenak) zeritzan euskarazko lehen liburu inprimatuaren egilea. Gogoangarria baita ere Juana Albretekoa Nafarroako erreginaren aginduz Joannes Leizarragak itzulirik argitaratu zen Iesus Christ Gure Iaunaren Testamentu Berria, 1571.
|
|
|
Esleipenean, ordea, Gobernuak Kontseilu honi agindutakoa ez betetzeaz gainera, alderantzizkoa egin zuen, eta hori izan zen, hain zuzen ere, 1998ko azaroaren 20ko prentsaurrekoan salatu zuena. Eta horrekin batera, jakitera eman zuen Kontseiluaren gehiengoak 1998ko urrian
|
beste
bilera bat egitea eskatu zuela eta Gobernuaren erantzuna ezezkoa izan zela.
|
|
|
zenak itzulia zen. Geroztik izan dira
|
beste
zenbait testu euskaraz.
|
|
|
Berrikiago, Amnesty International erakundeak 1984an, Joaquín Ruiz Giménez en aurkezpenez, Espainiako lau hizkuntzetan argitaratu zuen, eta euskal testua nik neuk moldatu nuen, ha la eskatu zitzaidanez, Orixe eta
|
beste
euskarazko itzulpenen laguntzaz.
|
|
|
Bigarren Artikuluaren lehen zatiak dioenez: . Gizaki orori dagozkio Adierazpen honetan adierazitako eskubide eta askatasunak, eta ez da inor bereziko arraza, larru kolorea, sexua, hizkuntza, erlijioa, politikako edo bestelako iritzia, sorterria edo gizarteko jatorria, ekonomi maila, jaiotza edo
|
beste
inolako gorabeheragatik?.
|
|
|
Eta hogeita seigarren Artikuluaren hirugarren zatian dakar
|
beste
honako hau: –Gurasoek lehentasunezko eskubidea izango dute seme alabei emango zaien hezkuntza mota aukeratzeko?.
|
|
|
Non Euskal Herriko hainbeste seme alaba eredugarrik adierazi ziguten bide egokia? Guztiok dugu bizitzeko eskubidea eta, ezbairik gabe, inork eta ezergatik ez du
|
beste
bati bizia kentzeko eskubiderik. Behin eta berriz oihu egin beharrean gaude:
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan esan beharra dago haurtzarotik elebidun direnek gainerako hizkuntzak lasterrago ikasteko ahalmena dutela; aldiz, hizkuntza soil bat baizik ez dakitenei kaltegarri zaie beraien hertsitasuna. Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute
|
beste
batzuk lasterrago ikasteko ahalmena. Eta inoiz ez ahaztu, elebakardunek beren baitan eramaten duten itsutasuna, besteena gorrotatzerainokoa dela.
|
|
|
Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute beste batzuk lasterrago ikasteko ahalmena. Eta inoiz ez ahaztu, elebakardunek beren baitan eramaten duten itsutasuna,
|
besteena
gorrotatzerainokoa dela. Horiek horregatik jartzen dute gaztelera munduko hoberena balitz bezala.
|
|
|
III, Lib. XXIIII, cap. XV), Nafarroako errege Santxo Azkarrak, Gaztela eta Aragoitik bere erresumaren mugak gordetzeko, adierazten du
|
beste
zenbait gazteluren artean nola eraiki zuen Treviñokoa ere. Hara hitzez hitz zioena:
|
|
|
Horretaz gehiago jakin nahi duenak, gogorik baldin badu behintzat,
|
beste
agiri batzuen iturriak ere aurki litzake. Adibidez, Eusko Ikaskuntza erakundeak bere sorreratik laster argitara eman zuen liburuxka interesgarri bat:
|
|
|
zeritzan artikulu interesgarria.
|
Besteak
beste, hala zioen: –Ahora, afortunada y finalmente, Francia ha firmado la Carta Europea de los Derechos de las Lenguas Minoritarias.
|
|
|
Eiderren azken musua berarentzat zen. Berdin zitzaion
|
beste
bat maite izatea, edo Jabirekin harremanak izatea, edozer. Azken unean berarekin gogoratu zen, eta erabaki zuen hori garaipenaren tontorra zela, pastelaren ginga, mendekuaren klimaxa.
|
|
|
To!
|
Beste
txiste bat! Dudarik gabe, Txema alai zegoen– Zer zara?
|
|
|
Trena, autoak, iratzargailuak, zurrungak eta munduan sor zitekeen zarata oro. Herriko
|
beste
oilarrek, adibidez, txanda hartu behar izaten zuten gure oilarraren ostean kantatzeko. Alferrikako lana egiten zuten, ordea, une horretarako bizilagun guztiak itzarrik egoten ginen eta.
|
|
|
Txemak ez zuen arnasarik ere hartu nahi, zarata guztiak isilduko zituzkeen Fergusek esango zuena behar bezala ulertzeko, eta Eiderren inguruan gertatutako pasadizo hura Eider ez zen
|
beste
norbaiten ahotik entzuteko. Izan ere, Txemak jokatuko luke atentatu txiki haren egileak Ipar Irlandako sei tipo haiek izan zirela.
|
|
|
Eta Txemari gogoak sartu zitzaizkion esateko bazekiela Connemaran ez zegoela ezer. Ezer ez zegoen bezala
|
beste
toki guztietan, eta bazekiela alferrik ari zela, koño, eta zer!! Baina Txemak, irribarre umil bat eskainiz, baietz egin zuen buruarekin.
|
|
|
Ez nuen batere gogorik eurekin batera bidaiatzeko. Duncan bakarrik egon izan balitz, dudarik gabe sartuko nintzatekeen, baina
|
beste
nazkagarri haiek ere hantxe zeuden eta ezetz esan nuen. Baina eurek ere ez zuten alde egiten, eta igotzeko erregutzen zidaten, nahi nuen lekura eramango nindutela.
|
|
|
Furgonetan sartu nintzen, beraz, Ralphek izandako detaileagatik eskerrak emanez.
|
Beste
bostak hantxe geratu ziren, Lahincheko aterpetxearen ondoan, hondartzaren parean.
|
|
|
Gero aitortu zidan bera izan zela konpresak gurditxotik atera zituena, eta ondo irten zitzaiola. " Eta
|
beste
bostak?", itaundu nion. " Kar, kar, kar...
|
|
|
Ihesean bezala ibili ginen, horixe!
|
Beste
bostak atzetik bagenitu bezala, je, je. Honezkero pentsatuko dute istripua izan eta bertan geratu garela seko...
|
|
|
Ordura arte ez ziren hainbeste konturatu: bazekiten ez zutela
|
beste
auzokoekin jolastu behar, besterik ez. Baina orduan ikusi zuten hura jolasa baino zerbait gehiago zela, guda zela.
|
|
|
Ralphek egiten zuen guztiari ahozabalik jarraitzen nion. Badakit
|
beste
edonoren irudia ere ekar nezakeela burura hala nahi izanez gero, baina obsesiboki agertu zaidana Jabi izan da.
|
|
|
Clifdeneko taberna batean hiru zahar zeuden musika jotzen: garagardoz mozkortzen ari zen andre bat pianoan, osaba Pedroren antz ikaragarria zuen biolinjolea, eta serioagoa zen
|
beste
gizon bat azkenik, whistleak eta bohdram izeneko pandero eta danborraren arteko zer hori joaz. Itzel pasatu dugu.
|
|
|
Batzuetan Ralph izaten dut aurrean (edo gainean, edo...), baina
|
besteetan
Jabi ikusten dut nirekin. Ez dakit zer gertatuko den amets hau egun gutxi barru amaitu eta Euskal Herrira bueltatu dudanean.
|
|
|
Gaur
|
beste
mila txoko deskubritu dugu lainopean.
|
|
|
Eta pinguinoez ari garela, zertan ari ote da Txema ni hemen nagoen bitartean? Akaso
|
beste
neskaren batekin larrua jotzen. Barkatu, Bitakora, ez naiz ausartu Txemaren ustezko ekintza horiei" engainu" deitzen.
|
|
|
Errepide baten ertzean ikusi zuen bere burua. Handik metro gutxira, bihurgune batean, zenbait auto bata
|
bestearen gainean
. Bistan zen istripua izan zela.
|
|
|
Askoz ere gauza gehiago ziren. Eta egunerokotik ateratako
|
beste
esaldi batek eman zion atentzioa, alegia, zer ez den hiltzen edo amaitzen Connemara higuingarri hartan. Txemari zerrenda luzea bururatu zitzaion:
|
|
|
Bila hasi zen, ezkerreko horman lehendabizi, atzeko paretan gero, goitik behera, lerroz lerro, argazki guztiei so. Askotan iruditu zitzaion hango hura Eider zela, eta gero
|
beste
hura. Zerbaiten bila?, galdetu zion neskak, eta Txemak keinu bat egin zion ezezkoan, edo ez zekiela, edo ez ziola galdera ulertu.
|
|
|
bata Eider zen, irribarrez eta begiak beti bezain txinpartatsu.
|
Bestea
, aurpegi alaiko beltzaran hura, Rocío zen dudarik gabe. Ez, erantzun zion neskak, ezin dizut eman.
|
|
|
Eta belarrietatik sartzen zitzaiona ere ez zen ezezaguna: amaren ahotsa, aitarena, eta arrotzagoak ziren
|
beste
hiru edo lau ahots, eta makina bat pi pi pi... kadentzia terapeutikoz, eta algarak. Mundu berrira sartzea (edo irtetea) ez zitzaion hain arraroa egin.
|
|
|
Nik ondo pasatu nuen, baina gutariko batzuek ez hainbeste. Kontua da taberna batean denbora luzea egon eta gero, erabaki genuela
|
beste
batera joatea. Beno, ba beste horretara sartzean, aurpegi ezagunak ikusi nituen.
|
|
|
Kontua da taberna batean denbora luzea egon eta gero, erabaki genuela beste batera joatea. Beno, ba
|
beste
horretara sartzean, aurpegi ezagunak ikusi nituen. Rocíoren lagun haiek, Killarneyn gosaltzen ikusi genituenak.
|
|
|
Gorroto ditut egoera horiek. Hala ere ez ginen bakarrik egon, Duncanen etorreratik hamar bat minutura taldeko
|
beste
bat batu zitzaigulako, Ralph. Baina berba gutxi egin zuen, eta bazirudien bere lana gehiago zela gure arteko hizketaldia kontrolatzea.
|
|
|
Dakidan bakarra da, Ipar Irlandako gazteak drogetatik urrun mantentzeko lan egiten duen talde batekoak direla. Esan zidanez, hango gazteek nahiko bizi baldintza eskasak dituzte, eta horretarako dago talde hori, gazteak
|
beste
modu batean entretenitzeko. Helburu horrekin, txangoak antolatzen dituzte, xake txapelketak, futbola, igeriketa...
|
|
|
Ez dakit zer gertatu zen, ezta jakin nahi ere, baina gehienon mozkorraldia une horretan eten zen. Batzuk haserre,
|
besteak
lotsatuta, eta gutxi batzuk (Duncan eta ni, zehazki esateko) gertatutakoagatik elkarri barkamena eskatzen, denak bueltatu ginen aterpetxera. Lo egitea lortu badut nekeagatik izan da, baina amorrazioz beteta, hori bai.
|
|
|
Eta hori, emozioa alegia, bidaiaren aurreneko egunetan baino ez, ezen gutxi gutxika amorru berezi bat ari baitzen jabetzen Txemaren sentimenduez: alde batetik Eider gogorarazten zion guztia kakaztuko zuena, eta
|
bestetik
bere neskalagunaren pausoen gainean ibiltzearen ideia bururatu zitzaion eguna madarikaraziko ziona.
|
|
|
Badakizu tokiak aukeratzen, gazte!". Tabernariak
|
beste
garagardo bat zeraman eskuan. Antza, Txemak berak eskatu zion, nahiz eta horretaz konturatu ez.
|
|
|
|
Beste
garai batzuetan, berriz, gure espezie bereko animalien bila ematen ditugu egunak; haiek zaintzeko baino, beraiek zain gaitzaten. Bila esan dut, baina esan nezakeen baita ere esperoan, berreskuratu nahian, gogoratzen, hautatzen...
|
|
|
Hasieran ispiluari begira geratzen zitzaion, harrituta. Ez zuen
|
beste
ezer nahi, ispiluarekin lortu nuen perikitoak behar zuen guztia. Inongo etologo, ornitologo, zoologo edo biologok egin ez zuen aurkikuntza.
|
|
|
Bere aterpetxearen izena tekleatu bezain pronto ezezko borobila eman zion traste zaharrak.
|
Beste
izen bat sartu zuen. Ezer ez.
|
|
|
Ezer ez.
|
Beste
bat. " Archivo protegido..." Alboko herrietako aterpetxe guztien izenak.
|
|
|
Ilunetan ibili zen hondartzaren paretik, noizbehinka aurretik zetozkion zaharrei zeharka begiratuz edo pausoak zenbatuz farol batetik
|
bestera
.
|
|
|
Baina inoiz ez aurreko ispilurako hegaldian. Bestela ere nahiko garesti irten zitzaion Dingleko zerbeza hura, zer eta oraingoan ere erromantiko jarri eta
|
beste
ispilu bat hausteko.
|
|
|
" Gurekin etorri zenuke", eta beste bizkarrondoko zakar bat, ia barraz bestalde bidali zuena. Gizon handiak lau guinness pinta eskatu zituen eta konturatu orduko Txema mahai batean zegoen gizon handiarekin eta
|
beste
birekin batera. Hirurak ziren zaharrak, baina edanean edozein gazte etzanarazteko modukoak.
|
|
|
Hiru irlandarrek txundiduraz begiratu zioten Txemari, txakur bat arraunean ikusten duenak bezala, eta Clay bibotedunak hartu zuen berriro hitza: " Mozkorti bi hauek badakite, eta ez zait ardura
|
beste
batek ere jakitea. Hara, my basque fellow, nik emaztearen arropak janzten ditut askotan.
|
|
|
Plazerra ematen didalako, ezta?
|
Beste
askok ardiekin egitea atsegin duten moduan. Nire emazteak ez du afizio honen berri, dena ezkutuan egiten baitut, baina jakin edo ez, engainatzen ari naiz.
|
|
|
Zer ote zuten horren desberdina, Eiderren iritziz Dublin izeneko mosaiko erraldoi bat eraikitzeko gauza ziren milaka aurpegi haiek. Lehenago, aterpetxera heldu arteko bidean, makina bat jenderekin gurutzatu zen, eta baita behin baino gehiagotan galdetu ere kale hau edo
|
beste
hau non zegoen; baina, zinez, aurpegi haietan ez zuen inongo mirakulurik ikusi. Akaso egunerokoa irakurri eta gero, Eiderrekin birtualki ordu erdiz egon eta gero, bost sentimenak erneago izango zituen, prestatuago Pavlov-en erreflexu baldintzatua egia bihurtzeko.
|
|
|
Minutuak eta orenak erlojuari begiratu orduko joan ziren, eta baita gaua ere, tabernaz taberna, eta guztietan agur txiki bat bere bihotzeko taupaden errudunari, agur iheskorrak, herabeak. Batzuetan ikusteko esperantzarik ez zuen taberna batean azaltzen zitzaion, eta
|
beste
agur bat. Aupa berak, eta aupa neskaren erantzuna.
|
|
|
|
Beste
norbaitek agian eguzkia nahiko zuen, eta Tereren izena bururatzen zait orain, hain zuzen ere egiteaz batera kolore pittin bat hartzeko. Noski, Tereri inoiz ez litzaioke burutik pasatuko holako istorio batean murgiltzea.
|
|
|
Jabik pentsatuko luke errua berea dela, zerbait txarto egin duela, eta horregatik egiten diola alde maiteñoak. Terek, berriz, pentsatuko luke" azken finean, Irlandara joateko dudan gogo itzeletik aparte, ez daukat arrazoi handiegirik bidaia hori egiteko, eta gainera, Jabi kezkatuta geratuko da", eta azkenean, bat dela edo
|
bestea
dela, euren eguneroko bizimodu polit eta linealarekin segituko lukete poz pozik, hurrengo goizean egun milimetratu bati ekingo zioten segurtasunaz.
|
|
|
Igual horrela ikusten naute errepidetik pasatzen diren autoetako gidariek, eta pentsatuko dute neska bakarti bat naizela, edo ausartegia bakarrik nabilenez. Ez bata ez
|
bestea
: egia aitortu behar badut, zurrunbiloa igartzen dut barruan autoren bat nire ondoan gelditzen den bakoitzean.
|
|
|
Ezeroso sentiarazi ninduen zurrunbilo horrek. Baina gero, Cashelera ekarri nauten
|
beste
autoen intermitentea ikustean, gozatu ere egin dut une laburreko ikara hori. Eta hori, Bitakora laguna, zoragarria da.
|
|
|
Baina beti gertatzen zait ideiak trumilka etortzen zaizkidala, eta hara non hasi naizen hodeien inguruan berbetan,
|
beste
hamaika mila konturen bueltan hasi aurretik. Ikaragarria da enroilatzeko modu hau.
|
|
|
Eta berandu esnatze horren erruz, egun erdia galtzeagatik, atzo heldu beharrean gaur heldu naiz Cashelera. Baina beno, modu horretan
|
beste
toki bat ezagutu dut: Kilkenny.
|
|
|
Gidaria hitz eta pitz ari zitzaidan, eta akademiako garaietatik geratzen zaidan ingeles apurrarekin erantzuten nion, begiak leihatilaren bestaldeko tonuetan galduta nituela. Halaxe heldu nintzen atzo Kilkenny izeneko hiri txikira,
|
beste
edozergatik baino ezagunagoa dena izen bereko garagardoagatik.
|
|
|
Caniceren eliza" esan nahiko ez balu. Bigarrena, lehen aipatu dudan gazteluan Lady Di horren antzinako arbasoak bizi omen ziren, Spencertarrak, 1300 urtean gaztelua
|
beste
familia bati saldu zioten arte. Eta hirugarrena, XVII. mendean Cromwell diktadore ingelesak itzelezko sarraskiak egin zituen hiri honetan.
|
|
|
Eta gaur bai, gaur lortu dut goiz jaikitzea. Leihotik begiratu eta
|
beste
egun batez hodeiak ikusi ditut. Animatuta egoteko modukoa da gutxienez, hona heldu nintzenetik zeruan iltzez josita ematen duten hodei horiek ez baitute momentuz eztanda egin, eta gustua hartzen hasi natzaiela ere zin egingo nuke.
|