|
2002
|
|
|
Euskarak
|
beste
hizkuntza ofizialen pareko estatusa izatea izan litzateke unibertsitate sistemaren helburua. Are gehiago, euskarazkoa da epe luzean bermatubeharko den ikasketen eskaintza zabala.
|
|
2003
|
|
|
(edo Espainiako
|
beste
hizkuntza ofizialetako batean)
|
|
2004
|
|
|
Adibidez, abonatuaren helbidea edo posta kodea lor daiteke. Zenbaki horietako batzuk
|
beste
hizkuntza ofizial batzuetan ere erabiltzen dira, hala nola katalana, galegoa eta euskara. Erantzuna erabiltzailearen mugikorrera, fax batera edo posta elektronikoko helbide batera bidaltzeko aukera ere eskaintzen dute.
|
|
2005
|
|
|
Beste alde batetik, bi mila eta lauko abenduaren hogeita hamaikan batean itxitako argitalpen honi kasuan kasuko aurkibide analitikoak gehitu zaizkio, gaztelaniaz eta euskaraz; horri esker, kontzeptuei lege kokapen egokia emateaz gain, aise jakin daiteke kontzeptuok
|
beste
hizkuntza ofizialean duten baliokidea.
|
|
|
Izan ere, nahiz eta Espainiako kontsumitzailearentzat erraz uler daitezkeen" oil" (olio) edo" salt" (gatz) bezalako adierazpenak egon, ez da gauza bera gertatzen" pickled" edo" enhancer" bezalako esamoldeekin. Espedientatuak uste du, EBko etiketei buruzko lege eta jurisprudentzia interpretazio berrien babesean, produktuak merkatu bakarreko
|
beste
hizkuntza ofizial batzuetan merkaturatzeko gaituta dagoela. Kontrakoa, dio, produktuen zirkulazio askearen printzipioaren aurka egitea litzateke.
|
|
2008
|
|
|
Bat. Euskal Herritik begiratuta estaturik gabeko unibertsitateak direnez gureak, euskararekin batera
|
beste
hizkuntza ofizial batzuk ere baditugunez eta gainera ofizialtasun hori ezberdina denez gure campusetan zehar, Bolognako prozesuan ezin gara agertu nortasun bateratu batekin, eta horrek bere ordainak ditu gure hizkuntza errotzeko eta besteekiko harremana mugatzeko beste edozein herrialdetako unibertsitateek egiten duten bezalaxe; baina orain arte ere halaxe izan da!...
|
|
2009
|
|
|
2008an gaztelaniaz zein Espainiako
|
beste
hizkuntza ofizialetako batean publikatutako poesia lanik onena saritu dute gaur. 20.000 euro jasoko ditu idazleak.
|
|
|
Juan Carlos Mestre (Leon, 1957) idazleak irabazi du gaur Kultura Ministerioak ematen duen Poesia Sari Nazionala La casa roja poesia bildumarekin. Gaztelaniaz zein Espainiako
|
beste
hizkuntza ofizialetako bateanpublikatutako poesia lanik onena saritu du gaur Poesia Sari Nazionalak, eta 20.000 euro jasoko ditu idazleak.
|
|
|
Egia da, nolanahi ere, estatu hizkuntza guztiak izan arren ofizialak eta laneko hizkuntzak, eguneroko jardunean kontuak ez direla justu horrela, eta hizkuntza batzuk beste batzuk baino askoz gehiago erabiltzen direla, eta baloratu ere batzuk beste batzuk baino gehiago baloratzen direla. Esate baterako, Europar Batasuneko langile izateko, ezinbestekoa da norbere Estatuko hizkuntza ofizialaz gain
|
beste
hizkuntza ofizial bat ere ezagutzea. Langile gehienen bigarren hizkuntza ingelesa da, eta frantsesa hurrena.
|
|
|
Beraz, estatu hizkuntzez gain,
|
beste
hizkuntza ofizialei ere ofizialtasuna ahalbidetu litzaieke Europako erakundeetan, baina inor, ezta estatu hizkuntzak ere, handikeria edo maximalismo antzuetan erori gabe, garenaren neurriaz jabetuta eta europar erakundeen ohiko jardunaren eraginkortasunaren kalterik gabe. Koldo Mitxelenaren hitzetan esango genuke Europar Batasunak" iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia" eskaini behar diela bere barrutiko hizkuntza guztiei.
|
|
|
Estatu mailako hedabide idatzietan zein irrati telebistetan hizkuntza aniztasuna aberastasun iturri moduan plazara dezan eskatzen baitzaio Estatuari, era horretara susta ditzan Espainiako hainbat lurraldetan erabiltzen diren hizkuntzekiko errespetua, tolerantzia eta onarpena. Ebaluazio txostena egin duen Adituen Batzordearen esanetan, oraindik ere premiazkoa da hizkuntza aniztasunaren balioa Espainia osoan zabaltzea, batez ere" gaztelania ez
|
beste
hizkuntza ofizialik gabeko autonomia erkidegoetan bizi diren espainiar herritarrek hizkuntza pluraltasunaren kontua ez dezaten arazotzat har, sustatzea merezi duen kultur aberastasun legez baizik". Adituen Batzordeak ebaluazio txostenean jaso dituen honako hitzok ere kezka eta eskaera bera azpimarratzera datoz, eta, aldi berean, eremu urriko hizkuntzetako hiztunen aurrean ere hizkuntza anizkoiztasunaren balioa azpimarratzera:
|
|
|
Estatuak bere erakundeetan gaztelania ez
|
beste
hizkuntza ofizialen erabilera ahalbidetzeko neurriak har ditzan bultzatuko dute, bereziki hauetan: Kongresuan, Senatuan, Justizia Administrazioan, sozietate estataletan, zerbitzu enpresa publikoetan (Correos eta Renfe, adibidez) eta titulartasun publikoa duten Estatuaren eremuko hedabideetan.
|
|
|
Justiziari erreparatzen badiogu, ohartuko gara are makurragoa dela egoera. Aginte Judizialaren Kontseilu Orokorrak muzin egin die, beti muzin, arlo honetan dituen betebeharrei, ez baitu neurririk hartu edo proposatu gaztelania ez
|
beste
hizkuntza ofizialak Justizia Administrazioan zerbitzu eta lan hizkuntza moduan normaltasunez erabil daitezen. Ez aipaturiko Kontseilu Orokorrak ez Espainiako Gobernuak berak ere ez dute deus arautu epaile, fiskal eta idazkariek izan luketen euskara gaitasunari buruz, nahiz eta, legeriaren arabera, herritarrak eskubidea izan, berak hala nahi badu, prozedura judiziala euskaraz egin dadin.
|
|
2010
|
|
|
Ikasleak ikasketak amaituta gaztelera,
|
beste
hizkuntz ofizial bat eta ingelesa jakitea bermatzen du Angel Gabilondo ministroak hezkuntza sektore guztiei gaur aurkeztu dien Hezkuntza Itunaren behin betiko testuak, eta irakaslegoaren aginte morala indartzen du.
|
|
|
Hori eta gehiago eskaintzen du berez: norbaitek bere ama hizkuntza ez den
|
beste
hizkuntza ofizialean eskolatua izan nahi badu, hori ere osorik errespetatzen du norbanako irizpideak. Ama hizkuntzan eskolatua izateko eta ama hizkuntza ez den batean eskolatua izateko eskubideak, biak errespetatzen ditu norbanako irizpideak.
|
|
|
Gurasoek edo, adin batetik aurrera, ikasleek beraiek dute eskola hizkuntza nagusia (euskara, gaztelania edo erdibana) aukeratzeko eskubidea. Eskola hizkuntza nagusi gisa aukeratzen ez den
|
beste
hizkuntza ofiziala, berriz, derrigorrezko ikasgai izango da ikasmaila guztietan.
|
|
|
Europar Batasunean sartzeko unean, Konstituzioak jasotzen duen errealitate plurinazionala saihestu zuen Felipe Gonzálezen Gobernuak. Ahaztu egin zitzaion gaztelaniaren ondoan badirela Estatuan
|
beste
hizkuntza ofizial batzuk ere, katalana, galiziera, euskara?. Estatuaren egitura pluralari ez ikusiarena egin zion; ez zion jakinarazi Europar Batasunari foru ogasunak bazirela Euskal Herrian, eta horrek arazo larriak ekarri dizkigu gerora.
|
|
2011
|
|
|
Alhóndiga Bilbao eta hó marka. Aniztasuna eta sorkuntza kultur programazioaren erdi muinean kokatzen duen azpiegitura garaikide europarrak lekua ukatzen dio izendapenean Bilbon ofiziala den eta ia 100.000 hiztun dituen
|
beste
hizkuntza ofizialari. Gaztelerazko izendatze huts honek izan zuen erantzunik Xabier Kintana euskaltzainaren eskutik12, baina berriz ere, bazterreko gaitzat jotzen denez, ez du oihartzun berezirik izan aferak.
|
|
|
Maltan gaude: . Nahiz eta malterak estatutu berezi baten aterpea eduki,
|
beste
hizkuntza ofizialarekin, ingelesa, daukan lehian ez dauka zer eginik bertako herritarren ustez.
|
|
2013
|
|
|
Horiekiko harremanean ez da izan, ez goiztiarra, ez, inondik inora, aberatsa. Baina, hizkuntza horietan, eta
|
beste
hizkuntza ofizial batzuetan: ingelesa, alemana...?
|
|
2014
|
|
|
Katalana hizkuntza ertaina da Europa mailan. Hiztun kopuru, kultur kontsumo eta dinamismo jakin bat ditu eta jendea erakartzeko Europar Batasuneko
|
beste
hizkuntza ofizial batzuk baino askoz gaitasun handiagoa. Zergatik izan behar dute katalanek eskubide gutxiago?
|
|
2017
|
|
|
...iako hizkuntzak ere ofizialak izango direla dagokien autonomia erkidegoetan eta horien estatutuen arabera. hirugarren artikuluaren bi atal horietan dago hizkuntza ofizialen arteko hierarkiaren mamia. izan ere, konstituzioak artikulu horretan esplizituki lurralde hierarkia baino ez du ezartzen (hierarkia horizontala, nolabait esateko); hau da, gaztelania dela ofiziala espainiako lurralde osoan, eta
|
beste
hizkuntzak ofizialak direla dagokien autonomialurraldeetan bakarrik. berez ez du jasotzen autonomia lurralde horietan gaztelaniaren eta" beste" hizkuntzaren arteko ofizialtasun maila ezberdina izan behar denik (hierarkia bertikala, nolabait esateko). dena dela, bestelako legeek eta auzitegien jurisprudentziak hierarkia bertikalaren bide hori aukeratu dute aurrerago ikusiko dugun bezala....
|
|
|
Euskal Autonomia dute administrazioaren barruan dela hizkuntza ofizial baten erabilera lehenetsi
|
beste
hizkuntza ofizialaren gainean, horregatik lehentasunezko erabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz, hizkuntza ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen hizkuntza baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, b... herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
|
...rabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz, hizkuntza ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen hizkuntza baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi hizkuntza ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean
|
beste
hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz lehenestea hizkuntza gutxituaren erabilera, horren helburua baldin bada bi hizkuntza ofizialen arteko berdintasuna lortzea. egitasmoan ikusi dugun bezala, auzitegiek onartu egin dute hori dela euskarak duen egoera euskal autonomia erkidegoan, eta badagoela, beraz, euskararen erabilera lehenestea. alabaina, orain arte aipatu ditugun mugak ez... herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
2018
|
|
|
Hilabete batzuk geroago, Akademiari kasu egin eta Sari Nazionalaren oinarri arauak aldatu zituen Hezkuntza, Kultura eta Kirol Ministerioak, aurrerantzean, gaztelaniatik Estatuko
|
beste
hizkuntza ofizialetara, hots, katalanera, galegora edo euskarara eginiko itzulpenak sarituko zirela aginduz; eta alderantziz, berdin.
|
|
2020
|
|
|
Euskara Euskal Herriko berezko hizkuntza da eta, gaztelaniarekin batera, ofiziala Euskal Autonomia Erkidegoan. Hortaz, modu normalean eta orokorrean erabiliko da Euskadiko toki entitateetan eta Euskadiko tokiko sektore publikoa osatzen duten gainerako entitateetan, baina
|
beste
hizkuntza ofiziala inolaz ere mugatu gabe. Hori bermatzeko, bada, entitate horiek gero eta gehiago erabiliko dute euskara, bai barne jardueretan, bai kanpora begira egiten dituztenetan." Aldeak alde, lehen karlistada ondoko esaldi famatu hura bezala:
|
|
|
2006ko LOE legean bezala,
|
beste
hizkuntza ofizial bat duten erkidegoetan —hots, Nafarroa eta EAE—, Madrilek edukien %55 zehaztuko ditu, eta Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak gainerako %45 LOMCEk ez du ehunekorik zehazten, baina Hezkuntza Ministerioak ezartzen du zein diren enborreko irakasgaiak.
|
|
|
2006ko LOE legean bezala,
|
beste
hizkuntza ofizial bat duten erkidegoetan —kasurako, Nafarroa eta EAE— Madrilek edukien %55 zehaztuko ditu, eta Nafarroako Gobernuak zein Eusko Jaurlaritzak gainerako %45 Egun, LOMCEk ez du ehunekorik zehazten, baina Hezkuntza Ministerioak ezartzen du zein diren enborreko irakasgaiak.
|
|
|
Eleberrian zehar, txandaka agertzen dira Suitzako hizkuntza ofizialetako bi, frantsesa eta alemana, eta horrez gain ingelesa. Halaber, amaierako pasarteetako batean italierazko elkarrizketa bat irakur daiteke, herrialdeko
|
beste
hizkuntza ofiziala dena. Frantsesak eta alemanak, hots, irudikatzen diren bi kantoiei dagozkien hizkuntzek, herrialdeko eleaniztasuna ikusarazten dute, eta ingelesak nazioartekotasuna.
|
|
2021
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko hizkuntza aniztasunera hurbiltzeko, jatorri atzerritarreko biztanleez gain, kontuan hartu nahi izan dira gaztelaniaz gain
|
beste
hizkuntza ofiziala duten Espainiako autonomia erkidegoetan jaio eta EAE n bizi diren biztanleak ere.
|
|
|
Hizkuntzaaniztasunera hurbiltzeko, jatorri atzerritarreko biztanleez gain, kontuan hartu nahi izan dira gaztelaniaz gain
|
beste
hizkuntza ofiziala duten Espainiako autonomia erkidegoetan jaio eta EAE n bizi diren biztanleak ere.
|
|
|
Ingelesak, frantsesak eta alemanak, hurrenkera horretan,
|
beste
hizkuntza ofizial guztiek baino presentzia handiagoa dute EBko erakundeen jardueran. (Climent Ferrando, 2016).
|
|
|
Ez dugu lekurik hizkuntza hauei guztiei buruz hitz egiteko, baina, labur esanda, hizkuntza hauek gehienak familia transmisio ona mantentzen dute eta eguneroko bizitzan asko erabiltzen dira, nahiz eta eskoletan ez diren irakasten eta ez duten idatzizko formarik. Aldiz, hizkuntza ofizial ia guztiak (tatera kenduta) gutxienez ikasgai moduan ikasten dira Dagestango eskoletan; gainera, agulera, nogaiera, rutulera eta tatera ez
|
beste
hizkuntza ofizialak irakaskuntza tresna dira lehen hezkuntzan. Hala ere, Dagestango hizkuntza guztien egoera ez da erabat ziurtzat hartzen, eta arrazoietako bat herrietatik hirietarako migrazioa eta horrek dakarren hizkuntzak erabiltzeari uztea da.
|
|
|
Berrikuntza nagusiak Izen bikoitza. Hemendik aurrera, “Nortasun Agiri Nazionala/ National Identity Card” deituko da; izan ere, araudiak dio “nortasun agiria” hitzak, herrialdeko hizkuntzan egoteaz gain, EBko erakundeen
|
beste
hizkuntza ofizial batean agertu behar dutela, gutxienez. Espainian ingelesa aukeratu da, eta oraindik ere ofiziala da Irlandako Estatu kide gisa egoteagatik, Erresuma Batutik atera arren.
|
|
|
Sorreran ezarri ziren hizkuntza politikaren oinarriek oreka nahiko egokia lortu zuten: erabilera hizkuntza ofiziala norberak aukeratzeko askatasuna; irakaskuntzan hizkuntza askatasuna,
|
beste
hizkuntza ofiziala nahitaez ikastearekin osatua; hizkuntza politika herrialdeko zonalde desberdinetako errealitate soziolinguistikora egokitzea eta nahitaez euskararen erabilera —euskal gizartearen hizkuntza bereizgarri, baina sozialki minoritario eta ahula— sustatzea. Horri guztiari zuhurtziaz, errealismoz eta adostasun handiz heldu behar zitzaion, sinetsita euskara izango zela kalteturik handiena baldintza horiek egon ezean.
|
|
|
Kataluniako Ikus entzunezko Kontseiluak iazko udazkenean zenbait alegazio aurkeztu zizkion ikus entzunezko lege aurreproiektuari, eta horien artean eskatu zuen streaming plataformak behartzea ekoizten dituzten edukien erdiak katalanez, galegoz eta euskaraz izatera. Generalitateko ordezkariak asteon eskatu du telebista edukietan ekoizpenen erdiak Europakoak izatea, eta horien artean %30 gorde daitezela gaztelania ez den
|
beste
hizkuntza ofizialentzat —katalanarentzat, euskararentzat eta galegoarentzat— Espainiako lege berriak finantzaketaren diru sail bat Kataluniako irrati telebista publikoarentzat gordetzeko ere eskatu du.
|
|
|
Aspertuta nago ingelesera jotzen, ez bakarrik teknikaren esparruan, baizik eta eguneroko hizkera arrunt marruntaren erabileran ere. Nire iritziz, Iberiar penintsulako
|
beste
hizkuntza ofizialetara jo genuke laguntza bila. Zeren lotsa gara?
|
|
2022
|
|
|
Gainera, jaso dute hezkuntza sisteman euskara, «Euskal Autonomia Erkidegoko berezko hizkuntza», izango dela irakasteko eta ikasteko hizkuntza normalizatua, baita jardueretan erabilera «normal eta orokorreko» hizkuntza ere. Xedea izango da ikasle guztiek derrigorrezko hezkuntza amaitzerako «berezko hizkuntzaren» eta
|
beste
hizkuntza ofizialaren «ezagutza egokia» edukitzea, baita euskararen erabilera bultzatzea ere. Halaber, jasota dagoenez, hezkuntza sistemaren eginkizuna izango da derrigorrezko hezkuntza amaitzerako ikasle guztiek «berezko hizkuntzan» eta beste hizkuntza ofizialean ahoz eta idatziz «erabiltzaile aurreratuaren gaitasunak» edukitzea gutxienez.
|
|
|
Xedea izango da ikasle guztiek derrigorrezko hezkuntza amaitzerako «berezko hizkuntzaren» eta beste hizkuntza ofizialaren «ezagutza egokia» edukitzea, baita euskararen erabilera bultzatzea ere. Halaber, jasota dagoenez, hezkuntza sistemaren eginkizuna izango da derrigorrezko hezkuntza amaitzerako ikasle guztiek «berezko hizkuntzan» eta
|
beste
hizkuntza ofizialean ahoz eta idatziz «erabiltzaile aurreratuaren gaitasunak» edukitzea gutxienez. Eta administrazioak eragin du:
|
|
2023
|
|
|
Topaketan, bestalde, RTVE Espainiako irrati telebista publikoaren ordezkariekin izandako bilera baten berri eman dute. Hain zuzen ere, RTVEri neurriak hartzeko eskatu diote, bere edukiak gaztelania ez den
|
beste
hizkuntza ofizialetan eskaintzeko. Ikus entzunezko Komunikazioari buruzko Lege Orokorra betetzeko helburua izango luke eskaera horrek, bereziki haurrentzako Clan kanalean.
|
|
|
Zehazki, Albaresek eskatu du aldatzeko Europako Batasunaren erregimen linguistikoa arautzen duen atala, 1 artikulua, erregimen horren barruan sar daitezen euskara, katalana eta galiziera. Horren arabera, Europako
|
beste
hizkuntza ofizialen parekoak bihurtuko lirateke hiru hizkuntzak. Artikulu horrek zehazten du Europako Batasuneko instituzioetan «hizkuntza ofizialak eta lanerako hizkuntzak» zeintzuk diren.
|
|
|
Bi hizkuntzak ofizialki berdinak dira, eta ezin da bietako bat lehenetsi», ebazpenaren arabera. Gainera, gogoratu dute Espainiako Konstituzioak ez duela «agintzen» gaztelaniaz gain
|
beste
hizkuntza ofizial bat jakin beharra.p>
|
|
|
18.1 artikuluan jartzen du euskaraz idatzi ahal izango direla udalen deialdiak, eguneko gai ordenak, mozioak, boto partikularrak, akordio proposamenak, batzorde informatiboen irizpenak, akordioak, tokiko organoen aktak eta gainerako udal dokumentazioa, udal bakoitzak onartua duen hizkuntza irizpidearen arabera. Baina artikuluak gaineratzen du erabiltzen den hizkuntzak udal horretako kideren baten «eskubideari» kalte egingo badio, aukera izango duela alegatzeko ez dakiela erabili den hizkuntza hori, eta, orduan,
|
beste
hizkuntza ofizialera itzuli zaio dokumentazioa. Sententziak, ordea, arauaren zati hau ezabatu du orain:
|
|
|
Bi hizkuntzak ofizialki berdinak dira, eta ezin da bietako bat lehenetsi». Gainera, jartzen du Espainiako Konstituzioak ez duela «agintzen» gaztelaniaz gain
|
beste
hizkuntza ofizial bat jakitea.
|