|
2001
|
|
|
Baina gaitz horien sorburutzat euskararen co rpusaha rtzen du Zuazok, hizkuntza horrenestatus a ahaztuta, eta gaixotasun horiek, aldiz,
|
beste
hizkuntza nagusi batekiko meneko egoeran dagoen hizkuntza gutxituaren ahuleziak ohi dira gehienbat. Azter ditzagun, bada, eritasun horiek banan banan.
|
|
|
Bigarrenik, pentsa ote daiteke ingelesa edo
|
beste
hizkuntza nagusiren hiztunek eguneroko harremanetan dituzten hizkuntz premiei erantzungo dien hizkera sortzeko ezintasuna dutela. Hiztun komunitate trinko eta osasuntsu bateko partaide petoa izanez gero, hizkuntza jatorra erabiltzea da berezkoena, ez Marteko aldaki arrotz eta exotikoak.
|
|
2007
|
|
|
Huraxe zen gure hizkuntza: gutako batzuentzat hizkuntza bakarra, eta
|
besteontzat
hizkuntza nagusia, nahi ezta ere, eta nik behintzat ez nuke esango nahi ez genuenik. Huraxe zen beraz gure hizkuntza ohikoa eta gure erreferentzia mundua, baina aldi berean kaka zaharra iruditzen zitzaigun Espainiatik eta espainolez zetorren guztia.
|
|
2008
|
|
|
ELRA (Europako Batzordearen babesa dute) eta NLSR (Alemaniako DFKI ikerketa taldearena) biltegietan beste hizkuntzetarako produktu gehiago jasota daude, baina horietan ere ingelesa da nagusia.
|
Beste
hizkuntza nagusiek azken urteetan hainbat baliabide garatu dute eta gertutik jarraitzen diote ingelesari. Baina, beste hizkuntzek ahalegin handia egin behar dute atzean ez gelditzeko, are gehiago euskara bezalako hizkuntza txikiek.
|
|
|
Gorago ikusi dugunez argi dago ingelesa dela nagusia teknologia berri honetan. Ingelesa batez ere, baina
|
beste
hizkuntza nagusiek ere, bigarren maila batean, hainbat produktu eta baliabide garatu dituzte. Argi dago beste hizkuntzek ahalegin handia egin behar dutela atzean ez gelditzeko, are gehiago euskara bezalako hizkuntza txikiek.
|
|
|
ingelesa, frantsesa, gaztelania, katalana, galegoa, alemaGainerako hizkuntzetan, gaur egun ezagunak diren corpus handi gehienak ere XX. mende amaierakoak eta XXI. mende hasierakoak dira. Beraz, gure iritzia da euskara ez zela ‘berandu’ iritsi corpusgintzara, ez behintzat
|
beste
hizkuntza nagusi asko baino askoz beranduago.
|
|
|
Gainerako hizkuntzetan, gaur egun ezagunak diren corpus handi gehienak ere XX. mende amaierakoak eta XXI. mende hasierakoak dira. Beraz, gure iritzia da euskara ez zela ‘berandu’ iritsi corpusgintzara, ez behintzat
|
beste
hizkuntza nagusi asko baino askoz beranduago. OEHTC posizio aurreratuan ageri da grafikoan, eta argi dago corpus hori orduan egin izana ikuspegi estrategiko baten seinaletzat hartu behar genukeela (nahiz eta lematizatu gabea izateak nabarmen murrizten duen haren baliagarritasuna), baina aurrerago, XX. mendearen amaieran, moteltze nabarmen bat gertatu da, eta corpus ‘handien’ eraketan hamarkada baten atzerapena dugu, gutxienez, inguruko hizkuntzekiko.
|
|
2009
|
|
|
Ez gaur ez bihar, euskarak ezin ditu eta ezin izango ditu ondoko
|
beste
hizkuntza nagusiek eskaintzen dituzten produktuak eskaini, ez behintzat haiek adina. Egin ezin litekeena eta norberaren esku ez dagoena bihurtzen denean arazo guztien balizko soluzio, norberak aurkitu ditzakeen irtenbideak bilatzeari uzteko arriskua gailendu ohi da; eta beti norberaren esku ez baizik eta hirugarren baten bizkar gainean dagoen mirakuluaren zain dagoenak, inor baino kritikoagoa eta exijenteagoa izanik autokritika eta auto exijentzia beti hirugarren baten izenean egiten duenak, nekez hobetu dezake bere jarduera, nekez bilatu ditzake bide berriak.
|
|
2010
|
|
|
Honako hizkuntza hauek sustatu dira: gure kokapenagatik hurbilekoak direnak edo gure artean ohikoak direnak —hala nola, frantsesa, alemana, italiera edo portugesa—, okzitaniera, Katalunian nolabaiteko koofizialtasuna duen hizkuntza delako3, eta munduko
|
beste
hizkuntza nagusi batzuk, hala nola, arabiera, errusiera, japoniera edo txinera.
|
|
2011
|
|
|
Euskadi Irratian hori ez da gertatzen; irratirako ari dira bakarrik. Interesatzen zitzaidan beste puntu bat zen kazetariek euren buruaz duten irudia eta
|
beste
hizkuntza nagusian ari diren kazetarien aldean nola ikusten diren profesional mailan.Eskoziako komunikabideen egoera nolakoa da. Erresuma Batuan BBC da jaun eta jabe irratigintzan. Eskozian, gaelikoz ari diren komunikabideak aztertzeko orduan, lehendabizi kontuan hartu behar da gaelikoaren egoera.
|
|
|
David Crystal, Hizkuntzaren iraultza, 2007, Erein, 74 or. Orobat, argudio bide beretik: . Portugesez, alemanez, frantsesez, gaztelaniaz, ingelesez, japonieraz eta
|
beste
hizkuntza nagusietan mintzo diren hiztun gehien gehienak espazio linguistiko elebakarretan bizi dira batez ere?. Jesús Tusón, Los prejuicios lingüísticos, 1996, 102 or.
|
|
2012
|
|
|
Eta erabiltzeko aukerak, zenbatekoak dira? Begi bistakoa da gailentzen den hizkuntza ez dela euskara, gurea,
|
beste
hizkuntza nagusien artean, baldintza zail samarretan lehiatzen baita. Era berean, telebista, aldizkariak, jolasak... zein hizkuntzatan daude gehien gehienak?
|
|
|
klasikotzat jotzen diren obrak, Europa osoan kanoniko bihurtu direnak, Europako hizkuntza gehienetara itzuliak izan direnak, eta batez ere literatura, hizkuntza eta kultura horiek berpiztu, indartu edota garatzeko eragin nabarmena izan dutenak. Obra horiek euskarara itzulita, euskara
|
beste
hizkuntza nagusien mailara jaso nahi zuen Onaindiak, eta obra horiek euskal idazleek jarraitu beharreko eredu bezala aurkeztu, haietan inspiratuta euskaraz ere euskal hizkuntza, literatura eta kultura berpiztuko zuten lanak sor zitezen.
|
|
|
behin eta berriro ikusiko diogu bere ama hizkuntza, gujaratera, hizpidera ekartzen haren erabilera defenditzeko. Era berean, Indiako
|
beste
hizkuntza nagusiak, hindia, urdua, tamilera, teluguera... ikasten saiatuko da eta, dakien neurrian, praktikatzen eta beste batzuei erakusten. Gujaratera bere etxeko hizkuntza da eta uko egingo dio bere umeak eskolara bidaltzeari, besteak beste onartezina zaiolako ama hizkuntzan ez irakastea.
|
|
2013
|
|
|
Sinplifika dezagun atxikimenduaren gaia euskarari dagokionean. Batetik,
|
beste
hizkuntza nagusietan datorren eduki interesgarrien uholdea inoiz baino handiagoa da. Eta bestetik bizi gaituen kultura zappingaren kultura da, menuarena.
|
|
2018
|
|
|
" Sinplifika dezagun atxikimenduaren gaia euskarari dagokionean. Batetik,
|
beste
hizkuntza nagusietan datorren eduki interesgarrien uholdea inoiz baino handiagoa da. Eta bestetik bizi gaituen kultura zappingaren kultura da, menuarena.
|
|
2019
|
|
|
50 mila hiztun ditu eta kalitate handiko wikipedia ere garatu dute. Itxaropenerako zantzuak ere badaude esate baterako mendebaldeko flandrieraren kasuan, jakitera eman baita 40.000 aldiz jaitsi dela hizkuntza hori ikasteko app a. dena den, orokorrean, aro digitalean hedadura handiko
|
beste
hizkuntza nagusi batekin lehiatzen duten hizkuntzentzat aukerak nahiko urriak dira, partikularki erresuma Batuko hizkuntza gutxituentzat.
|
|
|
Munduko
|
beste
hizkuntza nagusien kasuan ere ez dago orekarik Interneteko bizitasun digitala eta hizkuntzaren errealitate soziolinguistikoaren artean. Hurrengo grafikan ikus daitekeen moduan, hiztun gehien dituzten hizkuntzak ez dira sarean gehien erabiltzen direnak.
|
|
2022
|
|
|
Nolanahi ere, hitz berria dugu hau, eta
|
beste
hizkuntza nagusietan ere bai. Ingelesez" governance" eta" co gobernance", alemanez berdin; frantsesez" gou vernance" eta" co gouvernance", eta gaztelaniaz ere" gobernanza", eta are berriagoa" cogobernanza".
|
|
|
|
Beste
hizkuntza nagusi batzuetako (besteak beste, espainiera, alemana edo arabiera) hiztunak diren ikertzaileak argitalpen zientifikoen sailkapenetan eskatzen diren parametro zorrotzen artean bidea egiten ari badira ere, egoera askoz ere konplexuagoa da hizkuntza gutxituetan argitaratu nahi duten ikertzaileentzat. Hizkuntza gutxituetan argitaratzen duten aldizkarien artean, ebaluazio agentziek markatzen dituzten kalitate estandarrak betetzen dituztenak urriak dira gaur gaurkoz.
|
|
2023
|
|
|
Zer ote da, baina, hizkuntza aktibismoa? «Gainean
|
beste
hizkuntza nagusiago bat egotea eta guretzat naturala den hizkuntza baztertzea eta gutxiestea da», Ruiz de Angulok azaldu zuenez. Zeinu Kaxa hizkuntza akademia sortu zuen —Cristina Campo lankidearekin batera—, keinu hizkuntza zabaltzeko eta gizartea sentsibilizatzeko asmoz.
|