|
2000
|
|
|
" Ene asmoak haruntzagokoak dira, halako egoera
|
baten
testimonioa ematea, misterio eta posibilitateen eremuetara sartzea, euskal lengoaia urri hau adierazbide egitea, gauzen abardura poetiko ezkutuak azaltzen entseiatzea, eta honelakoak." (42 or.)
|
|
|
Neurez betirarte ixilduko nintzan, barruko ixurpen oneintzat ezpaitago azal ederrik. Euzkeraz
|
batez
be! Erabillijak. ixan diran izkuntzak bost jarrai bide erakutsi dagiskegubez, baña ele onen iruliak gerau gara." (Olerkiak, Erein, 119 or.)
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena badira ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen dira Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin
|
batean
izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Arthur erregearen istorioak, edo Coleridgeren Marinel zaharraren balada ren bertsioa, edo Herman Melvilleren" Las Encantadas" narrazioaren oihartzunak jasotzen dira liburuko ipuinetan. Hor dago, era berean," Mezurik gabeko eriotza", William Faulknerren" The sound and the Fury" nobelaren oihartzunez beteriko aztikeria ipuin
|
bat
ere, Martintxo, atzeratua den haur hazi baten ikuspuntutik kontaturiko narrazio bat. Garbi dago egileak" libururako narrazio gaiz eta egituraz apropos desberdinak moldatu zituela." (Ifar aldeko orduak, 114 or.)
|
|
|
Arthur erregearen istorioak, edo Coleridgeren Marinel zaharraren balada ren bertsioa, edo Herman Melvilleren" Las Encantadas" narrazioaren oihartzunak jasotzen dira liburuko ipuinetan. Hor dago, era berean," Mezurik gabeko eriotza", William Faulknerren" The sound and the Fury" nobelaren oihartzunez beteriko aztikeria ipuin bat ere, Martintxo, atzeratua den haur hazi
|
baten
ikuspuntutik kontaturiko narrazio bat. Garbi dago egileak" libururako narrazio gaiz eta egituraz apropos desberdinak moldatu zituela." (Ifar aldeko orduak, 114 or.)
|
|
|
Arthur erregearen istorioak, edo Coleridgeren Marinel zaharraren balada ren bertsioa, edo Herman Melvilleren" Las Encantadas" narrazioaren oihartzunak jasotzen dira liburuko ipuinetan. Hor dago, era berean," Mezurik gabeko eriotza", William Faulknerren" The sound and the Fury" nobelaren oihartzunez beteriko aztikeria ipuin bat ere, Martintxo, atzeratua den haur hazi baten ikuspuntutik kontaturiko narrazio
|
bat
. Garbi dago egileak" libururako narrazio gaiz eta egituraz apropos desberdinak moldatu zituela." (Ifar aldeko orduak, 114 or.)
|
|
|
Iruzkin literario gutxiago izan du liburu honek. Horietako
|
bat
, J.R. Zabalaren iruzkina da (Mundaiz, 1987,33, Urtarrila Ekaina). Erreseinaren egileak liburu hau Narrazioak liburuarekin lotzen du, egitura nahiz gaiari dagokionez.
|
|
|
Aurreko bi ipuin bildumak bezala, hamar narrazioz osaturik dago. Hamargarrena bere ipuingintzaren inguruko testu
|
bat
da eta, dagoeneko aipatu dugunez, idazle apokrifo baten obra hipotetiko baten bidez hitz egiten du. Sarrionandiak liburu honetan bildu dituen ipuinek zerikusi tematikoa badute aurreko bi ipuin bildumetakoekin:
|
|
|
Aurreko bi ipuin bildumak bezala, hamar narrazioz osaturik dago. Hamargarrena bere ipuingintzaren inguruko testu bat da eta, dagoeneko aipatu dugunez, idazle apokrifo
|
baten
obra hipotetiko baten bidez hitz egiten du. Sarrionandiak liburu honetan bildu dituen ipuinek zerikusi tematikoa badute aurreko bi ipuin bildumetakoekin:
|
|
|
Aurreko bi ipuin bildumak bezala, hamar narrazioz osaturik dago. Hamargarrena bere ipuingintzaren inguruko testu bat da eta, dagoeneko aipatu dugunez, idazle apokrifo baten obra hipotetiko
|
baten bidez
hitz egiten du. Sarrionandiak liburu honetan bildu dituen ipuinek zerikusi tematikoa badute aurreko bi ipuin bildumetakoekin:
|
|
|
Pilar Iparragirrek ere(" Ifar aldeko orduak", Punto y Hora, 1990, 572 alea, 63 or.) ipuin bakoitzaren gaia eta balioztapenari buruzko iritzia ematera jotzen du. Liburua erregulartasunik gabea iruditu zaio," testuinguru eta idazkera ezberdinekoak, xarmangarriak batzuk, ez hainbeste bateon
|
bat
". Orokorrean Argiako komentariogilearekin bat dator balorazioetan," Ukabilka" ipuinari deritzo ahulen, eta gaiei buruzko interpretazioan gutxi gora behera bat dator.
|
|
|
Liburua erregulartasunik gabea iruditu zaio," testuinguru eta idazkera ezberdinekoak, xarmangarriak batzuk, ez hainbeste bateon bat". Orokorrean Argiako komentariogilearekin
|
bat
dator balorazioetan," Ukabilka" ipuinari deritzo ahulen, eta gaiei buruzko interpretazioan gutxi gora behera bat dator.
|
|
|
Narratzaileek gehienetan hirugarren pertsonan hitz egiten dute, eta narratzailea ipuinetik at dago liburuetako ipuin gehienetan. Gutxiago dira lehen pertsona eta 3 pertsona nahasirik erabiltzen dituztenak, narratzailea ipuinaren barruan sartzen delarik," Sonbreilu
|
baten
historia" n bezala. Halere ipuinetako batzuk lehen pertsonan idatzirik daude:
|
|
|
Kandelako kritikoak dioenez, Narrazioak ipuinetan kontaketa bera da nagusitzen dena, eta prosa poetikotik hurbil dabil kasu askotan, hain zuzen ere, oso harira eta ongi lotuta datozen konparazioak eransten dituelarik. Era berean esaten du liburuan erregistro barietatea sumatzen dela, autoreak aitortua baitu liburu honetan duen helburuetako
|
bat
euskarari literaturan bide berriak ibiltzen laguntzea duela.
|
|
|
Aldi berean, gogoratu behar da ipuinetan leku izen konkretuak eta zehatzak ere ageri direla leiendazkoekin
|
bat
ez datozenak, kontrastean bezala sartuak. Hain zuzen ere egilearen geografia pertsonalari hurbilen zaizkionak dira aipatzen dituen toki horiek, esate baterako, gai arturikoa duten ipuinetako bitan Durango eta Mugarra mendiko oinetan kokaturiko toki zehatzak aipatzen dira.
|
|
|
Erdi Aroko azokak eta jarraian autopistak eta hotelak aipatzen dira narrazio berean. Merlin magoak tesi
|
bat
du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua... Egileak leiendetako, oraingo eta etorkizuneko errealitatea aldi bereko egiten ditu, baina horregatik beragatik pertsonaien askatasuna mugatua da, iraganaldia eta leiendetako gertakariak bezala erremediorik gabeko fatalitatearen menpe baitaude.
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera izan deneko hipotesiaren aldeko azaltzen da Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten badugu ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde
|
batera
utzia du. Horregatik, bat dator Azkorbebeitia Kirmen Uriberen garapen ikuskerarekin:
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati
|
bat
jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun). (Joseba Sarrionandia.
|
|
|
(Joseba Sarrionandia. Irakurketa proposamen
|
bat
(67 or.)
|
|
|
itsaso gartzeleratua" (Hegats 1989) delakoan, bere berea duen estilo hori lirikoaren ukituak markatzen du: " Bere narrazioetan jakina salbuespena salbu" Sonbreilu
|
baten
historia", esate baterako nabarmenagoa da poetaren tonu lirikoa kontalariaren ahotsaren ondoan. Eta ene iritzirako" estazioko begiradak" bezalako narrazio laburretan defendatzen da egokien tonu liriko hau." (7 or.)
|
|
|
Beraz, estilo pertsonal horrek ematen dio bere obrari balore berezia. Izan ere, mundu guztiko literaturaren erreferentziek eta euskal herriko tradizio ezberdinek elkarturik aditzera ematen dute badela gure artean erdi ezkutaturik eta erdi galdurik dagoen errealitate
|
bat
bere liburuetan islatzen saiatzen dena mundu mailako beste errealitate askorekin harremanetan jarriz, era bateko eta besteko ispiluez baliatuz, errealismotik fantasiaraino, eta alderantziz ere bai.
|
|
|
Beraz, estilo pertsonal horrek ematen dio bere obrari balore berezia. Izan ere, mundu guztiko literaturaren erreferentziek eta euskal herriko tradizio ezberdinek elkarturik aditzera ematen dute badela gure artean erdi ezkutaturik eta erdi galdurik dagoen errealitate bat bere liburuetan islatzen saiatzen dena mundu mailako beste errealitate askorekin harremanetan jarriz, era
|
bateko
eta besteko ispiluez baliatuz, errealismotik fantasiaraino, eta alderantziz ere bai.
|
|
|
Horretarako erabiltzen duen mintzaira literarioak erro sakonak ditu bere formazio filologikoan. Euskal klasikoen ezagutza sakonari gehitzen zaio Miranderen prosa narratiboaren eragin handiari, moldaketa pertsonal
|
batean
aleaturik bere oinarrizko euskalki bizkaitarraren arragoan. Ez dago gehiegikeriarik ez konplexurik ezertan Sarrionandiaren prosan, orekatua dago iturri batekoa eta bestekoa idiolekto pertsonal batean, baina bere zentzu estetikoaren araberako proportzioan eraikirik, eta ez inoren arau edo ereduari atxikirik.
|
|
|
Euskal klasikoen ezagutza sakonari gehitzen zaio Miranderen prosa narratiboaren eragin handiari, moldaketa pertsonal batean aleaturik bere oinarrizko euskalki bizkaitarraren arragoan. Ez dago gehiegikeriarik ez konplexurik ezertan Sarrionandiaren prosan, orekatua dago iturri
|
batekoa
eta bestekoa idiolekto pertsonal batean, baina bere zentzu estetikoaren araberako proportzioan eraikirik, eta ez inoren arau edo ereduari atxikirik.
|
|
|
Euskal klasikoen ezagutza sakonari gehitzen zaio Miranderen prosa narratiboaren eragin handiari, moldaketa pertsonal batean aleaturik bere oinarrizko euskalki bizkaitarraren arragoan. Ez dago gehiegikeriarik ez konplexurik ezertan Sarrionandiaren prosan, orekatua dago iturri batekoa eta bestekoa idiolekto pertsonal
|
batean
, baina bere zentzu estetikoaren araberako proportzioan eraikirik, eta ez inoren arau edo ereduari atxikirik.
|
|
|
Sarrionandiaren literaturaz hitz egiterakoan" metaliteratura" da kritiko guztien ahotan entzuten dena. Alegia, Sarrionandiaren ipuinak idazle edo tradizio
|
batetik
datozen argumentuez, pertsonaiaz eta egoerez baliatzen dira ahots propio batez" bestelako" errealitate edo egoera baten lekukotza emateko. Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu:
|
|
|
Sarrionandiaren literaturaz hitz egiterakoan" metaliteratura" da kritiko guztien ahotan entzuten dena. Alegia, Sarrionandiaren ipuinak idazle edo tradizio batetik datozen argumentuez, pertsonaiaz eta egoerez baliatzen dira ahots propio
|
batez
" bestelako" errealitate edo egoera baten lekukotza emateko. Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu:
|
|
|
Sarrionandiaren literaturaz hitz egiterakoan" metaliteratura" da kritiko guztien ahotan entzuten dena. Alegia, Sarrionandiaren ipuinak idazle edo tradizio batetik datozen argumentuez, pertsonaiaz eta egoerez baliatzen dira ahots propio batez" bestelako" errealitate edo egoera
|
baten
lekukotza emateko. Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu:
|
|
|
Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu: " Sapho, Li Po, Jonathan Swift, Cesare Pavese, T.S. Eliot eta liburuan zehar, narrazio bakoitzeko sarrera aipuetan bereziki, agertzen direnekin
|
batean
ziklo arturikoa, Herman Melville, gure ahozko tradizioa (Atarrabio, kantutegi zaharra) egilearen erreferentzien konstelazioa gure begi aitzinera dakar, eta horrekin batean, idazle handiek beren ondokoetan uzten dituen eraginez harantzago, literatura literaturgai izan daitekeela erakutsi ere. Liburu hau plazaratu zenez geroztik gure artean hainbertzetan aipatu den zorioneko metaliteraturaren deskubrimendua dugu.
|
|
|
Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu: " Sapho, Li Po, Jonathan Swift, Cesare Pavese, T.S. Eliot eta liburuan zehar, narrazio bakoitzeko sarrera aipuetan bereziki, agertzen direnekin batean ziklo arturikoa, Herman Melville, gure ahozko tradizioa (Atarrabio, kantutegi zaharra) egilearen erreferentzien konstelazioa gure begi aitzinera dakar, eta horrekin
|
batean
, idazle handiek beren ondokoetan uzten dituen eraginez harantzago, literatura literaturgai izan daitekeela erakutsi ere. Liburu hau plazaratu zenez geroztik gure artean hainbertzetan aipatu den zorioneko metaliteraturaren deskubrimendua dugu.
|
|
|
Ez da mintzatzen bere buruaz, ez du balore unibertsaltzat hartzen bere bizitza pribatua, bere intimitatea. Hitz
|
batean
esateko, ez da erromantiko bat, eta ez da erori, mugimendu haren epigonoak bezala, idazleak exhibiziolari eta irakurleak voyeur huts bihurtzen dituen literatura baten tentazioan. Are gehiago:
|
|
|
Ez da mintzatzen bere buruaz, ez du balore unibertsaltzat hartzen bere bizitza pribatua, bere intimitatea. Hitz batean esateko, ez da erromantiko
|
bat
, eta ez da erori, mugimendu haren epigonoak bezala, idazleak exhibiziolari eta irakurleak voyeur huts bihurtzen dituen literatura baten tentazioan. Are gehiago:
|
|
|
Ez da mintzatzen bere buruaz, ez du balore unibertsaltzat hartzen bere bizitza pribatua, bere intimitatea. Hitz batean esateko, ez da erromantiko bat, eta ez da erori, mugimendu haren epigonoak bezala, idazleak exhibiziolari eta irakurleak voyeur huts bihurtzen dituen literatura
|
baten
tentazioan. Are gehiago:
|
|
|
Sarrionandia bere liburuetan jasotzen dituen autoreen pertsonaien eta gaien bidez mintzatzen da, ez da joko erudito alfer
|
bat
metaliteratura hori, bere narrazioei sakontasuna, oihartzun eta iradokizunak eransteko polifonia baten erabilera baino. Haren liburuak irakurtzen dituztenek egin ditzaketen irakurketa maila infinito horietako batzuetan, beste literatur obra horien obraren oihartzunek, mezuaren aldetik nahiz estetikaren aldetik konplexutasun eta matizazio gehiago sumarazteko eta iragartzeko aukera eskaintzen diote autoreari bere lanak moldatzerakoan.
|
|
|
Sarrionandia bere liburuetan jasotzen dituen autoreen pertsonaien eta gaien bidez mintzatzen da, ez da joko erudito alfer bat metaliteratura hori, bere narrazioei sakontasuna, oihartzun eta iradokizunak eransteko polifonia
|
baten
erabilera baino. Haren liburuak irakurtzen dituztenek egin ditzaketen irakurketa maila infinito horietako batzuetan, beste literatur obra horien obraren oihartzunek, mezuaren aldetik nahiz estetikaren aldetik konplexutasun eta matizazio gehiago sumarazteko eta iragartzeko aukera eskaintzen diote autoreari bere lanak moldatzerakoan.
|
|
|
deabruarekin itsasoratzen bahaiz, berarekin egin duk bidaia. Gero, Jainkoen kolera sortarazi zuten marinel akeoei bezala, aski izanen da gure lemazainak, dei misteriotsu
|
bati
amore emanaz gure untzia zilar bidera gidatzea, bidaia itzulbiderik ez duen amesgaizto bilakatzeko. Aski kalatxori bat hiltzea, itsasoaren mendekua pairatzeko.
|
|
|
Gero, Jainkoen kolera sortarazi zuten marinel akeoei bezala, aski izanen da gure lemazainak, dei misteriotsu bati amore emanaz gure untzia zilar bidera gidatzea, bidaia itzulbiderik ez duen amesgaizto bilakatzeko. Aski kalatxori
|
bat
hiltzea, itsasoaren mendekua pairatzeko. Baina hori ezinbertzea da, zilar bidea hautatuko baitugu beti, edo kalatxoria hilko, eta hala ere berriz itsasoratuko gara." (24 or.)
|
|
|
Bernardo Atxagak ere bere epilogoaren sarreran Bernardo Soaresek (Fernando Pessoaren heteronomoak) idatziriko zati
|
batean
jasotzen du nabigatzen duen eta aldarrai dabilen untziaren gaia: " Untzi bat helburu bezala nabigatzea duen untzi bat dirudi, baina bere helburua ez da nabigatzea, baizik eta portu batera iristea.
|
|
|
Bernardo Atxagak ere bere epilogoaren sarreran Bernardo Soaresek (Fernando Pessoaren heteronomoak) idatziriko zati batean jasotzen du nabigatzen duen eta aldarrai dabilen untziaren gaia: " Untzi
|
bat
helburu bezala nabigatzea duen untzi bat dirudi, baina bere helburua ez da nabigatzea, baizik eta portu batera iristea. Gu nabigatzen ari gara, baina ez daukagu babestzat hartu genukeen portuaren ideiarik.
|
|
|
Bernardo Atxagak ere bere epilogoaren sarreran Bernardo Soaresek (Fernando Pessoaren heteronomoak) idatziriko zati batean jasotzen du nabigatzen duen eta aldarrai dabilen untziaren gaia: " Untzi bat helburu bezala nabigatzea duen untzi
|
bat
dirudi, baina bere helburua ez da nabigatzea, baizik eta portu batera iristea. Gu nabigatzen ari gara, baina ez daukagu babestzat hartu genukeen portuaren ideiarik.
|
|
|
Bernardo Atxagak ere bere epilogoaren sarreran Bernardo Soaresek (Fernando Pessoaren heteronomoak) idatziriko zati batean jasotzen du nabigatzen duen eta aldarrai dabilen untziaren gaia: " Untzi bat helburu bezala nabigatzea duen untzi bat dirudi, baina bere helburua ez da nabigatzea, baizik eta portu
|
batera
iristea. Gu nabigatzen ari gara, baina ez daukagu babestzat hartu genukeen portuaren ideiarik.
|
|
|
Zalantzarik gabe marinela aipatu ditugun idazle eta kritikoekin
|
bat
etorri beharra dago nabigatzailea edo itsasoratzen den, nahiz abiatzen den bidaiaren sinboloa da Sarrionandiaren poemagintzan nahiz narraziotan iraupen luzeenekoa eta nabardura gehien eskaintzen dituena, haren mundu ikuskerari buruz. Alde horretatik narrazio hauek bere aurreko eta ondoko idazlan poetikoekin dute zerikusi nabarmena:
|
|
|
Kondenatua dago portu hoberik ez aurkitzera, Coleridgeren marinel zaharrak bezain patu gogorra du gainean, ez jakinean, inoiz eginiko oker
|
baten
erruz kondenatua izan denaren gisan. 1987ko Joseba Sarrionandiak idatzi zuen Marinel zaharrak betirako kondenatu bat besterik ez dela badakien bezala, eta" Tren luze bat" ean" Trena beti infernurantz doa" la badakien bezala.
|
|
|
Kondenatua dago portu hoberik ez aurkitzera, Coleridgeren marinel zaharrak bezain patu gogorra du gainean, ez jakinean, inoiz eginiko oker baten erruz kondenatua izan denaren gisan. 1987ko Joseba Sarrionandiak idatzi zuen Marinel zaharrak betirako kondenatu
|
bat
besterik ez dela badakien bezala, eta" Tren luze bat" ean" Trena beti infernurantz doa" la badakien bezala. Coleridge ez ezik, Kafkaren narrazioen absurdua eta ulertu ezinaren oihartzuna sumatzen da, zein oker egin duen ez dakien kondenatu horren patu gogorrean, azken batean giza patuaren ezinbestearen eta ulertezinaren sinboloa baita.
|
|
|
Kondenatua dago portu hoberik ez aurkitzera, Coleridgeren marinel zaharrak bezain patu gogorra du gainean, ez jakinean, inoiz eginiko oker baten erruz kondenatua izan denaren gisan. 1987ko Joseba Sarrionandiak idatzi zuen Marinel zaharrak betirako kondenatu bat besterik ez dela badakien bezala, eta" Tren luze
|
bat
" ean" Trena beti infernurantz doa" la badakien bezala. Coleridge ez ezik, Kafkaren narrazioen absurdua eta ulertu ezinaren oihartzuna sumatzen da, zein oker egin duen ez dakien kondenatu horren patu gogorrean, azken batean giza patuaren ezinbestearen eta ulertezinaren sinboloa baita.
|
|
|
1987ko Joseba Sarrionandiak idatzi zuen Marinel zaharrak betirako kondenatu bat besterik ez dela badakien bezala, eta" Tren luze bat" ean" Trena beti infernurantz doa" la badakien bezala. Coleridge ez ezik, Kafkaren narrazioen absurdua eta ulertu ezinaren oihartzuna sumatzen da, zein oker egin duen ez dakien kondenatu horren patu gogorrean, azken
|
batean
giza patuaren ezinbestearen eta ulertezinaren sinboloa baita.
|
|
|
Sarrionandiaren marinelak, edo Atxagaren moduan esateko, bere literaturan gehien dirauen" ispiluko irudiak" hamar urte beranduago ere hor dirau Ifarraldeko orduak (1990) liburuko" Amorante ausarta" narrazioan ere. Ez da hor marinela protagonista, Merlin azti maiteminduaren fatuma da gaia, baina Pott Bandako idazleei eginiko erreferentzia zuzen eta zeharkakoen artean, bada marinelaren aipamen
|
bat
ere. Hor azaltzen da, bada, Josemari Iturralde zalduna jazz musika entzunez, Durangoko irteeran dagoen zuhaitz itzaltsu baten ondora iristen da, Merlin eta Enare neskatxa haren ondora atseden hartzera geratu direnean.
|
|
|
Ez da hor marinela protagonista, Merlin azti maiteminduaren fatuma da gaia, baina Pott Bandako idazleei eginiko erreferentzia zuzen eta zeharkakoen artean, bada marinelaren aipamen bat ere. Hor azaltzen da, bada, Josemari Iturralde zalduna jazz musika entzunez, Durangoko irteeran dagoen zuhaitz itzaltsu
|
baten ondora
iristen da, Merlin eta Enare neskatxa haren ondora atseden hartzera geratu direnean. Zuhaitz horrek, ordea...
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi
|
batera
esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua dagoela esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi batera esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi
|
bat
dela, leku lirikoan kokatua dagoela esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Ni neu irakurketa posible horietako
|
bat
egiten ausartuz, esan nezake bere inguruko eguratsa edo errealitatea besarkatzen edo kaptatzen saiatzen den zuhaitz horrek erro sakonak eta izugarriak dituela lur honekiko, eta pelegrin baten gisa ez daukanez, zuzentasunez eta sutilitatez jasotzen duela bere inguruko errealitatea:
|
|
|
Ni neu irakurketa posible horietako bat egiten ausartuz, esan nezake bere inguruko eguratsa edo errealitatea besarkatzen edo kaptatzen saiatzen den zuhaitz horrek erro sakonak eta izugarriak dituela lur honekiko, eta pelegrin
|
baten
gisa ez daukanez, zuzentasunez eta sutilitatez jasotzen duela bere inguruko errealitatea:
|
|
|
1995eko Nuyi illa... Poemak liburuan zertarako
|
bat
ere nabarmentzen du, erabakia du saiatzea: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur batetik bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta zer eginik.
|
|
|
Poemak liburuan zertarako bat ere nabarmentzen du, erabakia du saiatzea: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur
|
batetik
bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta zer eginik. Poesian bezala prosan ere zeregin horri lotzen zaio beti, aberriari eta garaiari doitasunez dagokion hitza bilatzeari poesiaren giltza ttipiaz, edota eguratsa arteztasunez besarkatzeari gilletak bezalako aizto txipiez.
|
|
|
" Lehen errakuntza" ren ondoriozko kaosak munduari zentzurik hartzea galarazten digu; egia deitzen dugun hori, berriz, hipotesirik egokiena besterik ez da. Horregatik, kaosa nagusi den errealitatearen aurrean, poesiak bat
|
bateko
ezagutza intuitiboa besterik ez lezake jaso; halere," poesiak psikiatriak baino errealitatearen ezagumen handiagoa ematen du, nahiz eta informazio gutxiago, esperientzia zientzia baino egiatiagoa delako, imajinazioa zientzia baino ahaltsuagoa delako." (141 or.)
|
|
|
Liburuaren balorazioa egitean, bereziki azpimarratzen dituen bi alderdi aipatzen ditu: alde
|
batetik
fabulazioari ekiten dionean dela liburua atseginen, alegia, ezagunak diren ipuinak reinbentatu, berrapaindu eta birsortzen dituenean, esate baterako" Poema epiko bat izkiriatzen"," Miletuko dontzeilak"" Tuez les tous, Dieu reconaîtra les siens" bezalakoak. Bestalde, kartzelari buruzko pasarteetan ere, amaieretan lortzen duen metaforizazioak pieza literario edo bizikizun gisa" testua salbatzea" lortzen duela diosku" informazio hutsa izatetik." (123 or.)
|
|
|
Liburuaren balorazioa egitean, bereziki azpimarratzen dituen bi alderdi aipatzen ditu: alde batetik fabulazioari ekiten dionean dela liburua atseginen, alegia, ezagunak diren ipuinak reinbentatu, berrapaindu eta birsortzen dituenean, esate baterako" Poema epiko
|
bat
izkiriatzen"," Miletuko dontzeilak"" Tuez les tous, Dieu reconaîtra les siens" bezalakoak. Bestalde, kartzelari buruzko pasarteetan ere, amaieretan lortzen duen metaforizazioak pieza literario edo bizikizun gisa" testua salbatzea" lortzen duela diosku" informazio hutsa izatetik." (123 or.)
|
|
|
Joan San Martinen(" Joseba Sarrionandia...", Egan, 1986, 3 alea, 203 or.) iruzkinak liburuaren balorazio orokorra egitera jotzen du. Alde
|
batetik
, darabiltzan gaiak askotarikoak izanik, gure mendeko kezkak sakontzen, aztertzen eta planteatzen dituela esaten du, baina ez direla saio sakonak aurreratzen du, azaletik eginak, subjektibotasunez beteak direla dio eta hausnarketa sakonak baino gehiago, iradokizunak direla esaten du. Gaiek eta ideiek elkartasunik ez dutenez," kuriositatez beteriko liburua" dela esaten du baina zehaztasuna eta sakontasuna falta zaiola gehienetan.
|
|
|
Marginalia (Elkar, Donostia 1988) liburuak Edgar Alan Poeren liburu
|
baten
izenburutik hartzen du izena eta hark bezala, genero aldetik sail ugaritan banatu beharrekoak izango liratekeen testuak biltzen ditu. Liburuaren kontrazalean dioenez, 1987an idatziriko saio laburrak biltzen dira liburu honetan, Argian argitaratuak zituen" Bazterrekoak" izeneko atalak bilduz.
|
|
|
Gerardo Markuletaren ustez, liburua poeta
|
baten
egunkaritik harturiko harribitxien antologia modura antolaturik dago: irakurketen harira, gogoeta zabalago baten barnean edota egunerokotasunaren lokatzen artean sortutako txinparta bat batekoak jaso, arnas poetikoaren iragazitik pasa eta bere hizketa poetikoaren fineziaz adierazi.
|
|
|
Gerardo Markuletaren ustez, liburua poeta baten egunkaritik harturiko harribitxien antologia modura antolaturik dago: irakurketen harira, gogoeta zabalago
|
baten barnean
edota egunerokotasunaren lokatzen artean sortutako txinparta bat batekoak jaso, arnas poetikoaren iragazitik pasa eta bere hizketa poetikoaren fineziaz adierazi.
|
|
|
Gerardo Markuletaren ustez, liburua poeta baten egunkaritik harturiko harribitxien antologia modura antolaturik dago: irakurketen harira, gogoeta zabalago baten barnean edota egunerokotasunaren lokatzen artean sortutako txinparta bat
|
batekoak
jaso, arnas poetikoaren iragazitik pasa eta bere hizketa poetikoaren fineziaz adierazi.
|
|
|
Gerardo Markuletaren ustez liburu honetan Sarrionandiak samurtasuna berreskuratzen du, 1987ko Marinel zaharrak liburuko garraztasuna eta mingostasuna alde
|
batera
utzita. Aipaturiko bigarren artikuluan zehaztu egiten du samurtasuneranzko itzuli horren zentzua:
|
|
|
Ihes egin zuen urtean gorderik egondako etxekoen alaba txikiari zuzenduriko gutunak dira. Neskatxa hori irakurle eredu
|
baten
sinbolo da" Aita edo ama presondegi urrunen batean zergatik daukaten apenas ulertzen duen haurrari; edota izeba edo neba aspaldian non dauden ez dakienari Ainhoa deitzen diot: (...) Gure gerlako haurrari izkiriatu nahi diot".
|
|
|
Ihes egin zuen urtean gorderik egondako etxekoen alaba txikiari zuzenduriko gutunak dira. Neskatxa hori irakurle eredu baten sinbolo da" Aita edo ama presondegi urrunen
|
batean
zergatik daukaten apenas ulertzen duen haurrari; edota izeba edo neba aspaldian non dauden ez dakienari Ainhoa deitzen diot: (...) Gure gerlako haurrari izkiriatu nahi diot".
|
|
|
Han izanik hona naiz (Elkar, Donostia, 1992) narrazio eta bestelako testu epigramatikoak tartekatuz eginiko liburu
|
bat
da genero hibrido honetan sailkatzeko zioa ematen duelarik. Aipamen edo kritika gutxi jaso ditu, horien artean, Gerardo Markuleta(" Deserriko eruditoen jolas berriak", Zabalik, Diario Vasco,) eta Manu Lopez Gaseni rena(" Joseba Sarrionandiaren Han izanik hona naiz (Elkar 1992)", Egan, 1993, Donostia, 251 or.)
|
|
|
Lehenengoaren ustez, jadanik Ez gara gure baitakoak liburuan teorikoki garaturikoaren alderdi praktikoa da prosa zati txikiez osaturiko liburu hau. Hitz joko paradoxikoa hautatu du egileak izenburutzat, berez XVII. mendeko euskal idazle
|
baten
liburutik harturiko atsotitza dena. Lopez Gasenik dioenez, istorio guztietan zehar noizbehinka errepikaturik agertzen da esaera hau" batasun ia erlijiosoa ematen diolarik liburu osoari".
|
|
|
Arnaut Oihenartek Atsotitz edo errefrauak bilduman jasoriko Han izanik hona naiz esaera ilunaren azalpena euskal idazle hark azaltzen zuen modura, bi txoriren arteko elkarrizketa egoeran kokaturik ulertu behar da: " Txori
|
batek
, bere habia epelean dagoela, heldu berria den beste txori bati emandako erantzuna da, heldu berriak Orhi aldean eguzkiak bero jotzen duela eta hara joateko gonbitea luzatzen dio; kabi epelean dagoen txoriak, aldiz, iruzurra sumatzen du eta ezetz erantzuten dio" han izanik hona naiz" esanez. Alegia, Orhi aldean izana dela eta han berorik ez zuela ikusirik, bere habiara itzulia dela.
|
|
|
Arnaut Oihenartek Atsotitz edo errefrauak bilduman jasoriko Han izanik hona naiz esaera ilunaren azalpena euskal idazle hark azaltzen zuen modura, bi txoriren arteko elkarrizketa egoeran kokaturik ulertu behar da: " Txori batek, bere habia epelean dagoela, heldu berria den beste txori
|
bati
emandako erantzuna da, heldu berriak Orhi aldean eguzkiak bero jotzen duela eta hara joateko gonbitea luzatzen dio; kabi epelean dagoen txoriak, aldiz, iruzurra sumatzen du eta ezetz erantzuten dio" han izanik hona naiz" esanez. Alegia, Orhi aldean izana dela eta han berorik ez zuela ikusirik, bere habiara itzulia dela.
|
|
|
Alegia, Orhi aldean izana dela eta han berorik ez zuela ikusirik, bere habiara itzulia dela. Gerardo Markuletaren ustez, ordea, izenburuaren jatorria hori bada ere, izenburuan esaldiak beste esanahi
|
bat
hartzen du, hitz jolasa eginez, erbesteratuen paradoxa adieraziz, han egonik ere hemen daudela nolabait.
|
|
|
Gerardo Markuletak liburu honek izan bide dituen iturrien aipamena jasotzen du bere erreseinan" Ereduen artean Hegoameriketako narratzaile" laburrak" aipatuko nituzke nik, Augusto Monterroso
|
batez
ere, baina baita Eduardo Galeano, Mario Benedetti eta Julio Cortazar. Ironia zorrotzari dagokionean, Ambroise Bierce eta H.J. Mencke gogoratzen zaizkit orain."
|
|
|
" Hazparne 1893"/" Hazparne 1987" bi istorioak," Tortura"," Euskal amen aienak"... Hirugarren multzo nagusi
|
bat
euskal literaturaren arloko gaiek osatzen dutela dio Lopez Gasenik, non bere zaletasunak eta etsaigoak azaltzen dituen.
|
|
|
Liburu honetan autorearen aldartea eta taxua Marinel zaharraken ageri dena ez bezalakoa dela dio G. Markuletak, hura gogorra eta gozakaitza bezain atsegina eta irakurleari gozamena eskaintzekoa dela esaten du honako hau. Azkenik, obra honen egilea definitzen du" irakurle amorratu"" jakin min handiko intelektual" eta" inkonformista erradikal
|
bat
" dela esanez.
|
|
|
Hitzen ondoeza (Txalaparta, Tafalla, 1997). Atal honetan aipatzen ari diren genero aldetik sailkagaitz gertatzen direnen artean berriena dugun hau hiztegi
|
baten
modura eratua dago eta tankera ezberdineko osagaiez taiutua. Hiztegi baten tankera du, baina ez da" hiztegia bakarrik, ipuin laburrak, saio tipi ugariz osatzen da" egileak berak dioenez," eta aforismoz, eta munduaren lau partetako ene auzokoen aipuek hornitzen dutela".
|
|
|
Atal honetan aipatzen ari diren genero aldetik sailkagaitz gertatzen direnen artean berriena dugun hau hiztegi baten modura eratua dago eta tankera ezberdineko osagaiez taiutua. Hiztegi
|
baten
tankera du, baina ez da" hiztegia bakarrik, ipuin laburrak, saio tipi ugariz osatzen da" egileak berak dioenez," eta aforismoz, eta munduaren lau partetako ene auzokoen aipuek hornitzen dutela". Osagai ezberdin horien elkartzetik sortzen dena sorpresa da ordea:
|
|
|
1983an argitaratu ziren oso tankera ezberdineko bi idazlan, aurrerago zehatzago aipatuko dugun Narrazioak eta Intxaur azal
|
baten barruan
. Lehenak salmenta eta difusio handia izan du, bigarrena aldiz, ezezagunagoa da.
|
|
|
Gaiak guztiz ezberdinak dira, lehena literatura fantastikoa da, ipuin bilduma modura egituraturik. Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin
|
baten
azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean. Izenburua kartzela aldi horretan eskuartean darabilen Shakespeareren Hamleten esaera baten zatia da:
|
|
|
Gaiak guztiz ezberdinak dira, lehena literatura fantastikoa da, ipuin bilduma modura egituraturik. Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin baten azalpena egiten du, kronika
|
bat
da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean. Izenburua kartzela aldi horretan eskuartean darabilen Shakespeareren Hamleten esaera baten zatia da:
|
|
|
Gaiak guztiz ezberdinak dira, lehena literatura fantastikoa da, ipuin bilduma modura egituraturik. Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin baten azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega
|
batean
eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean. Izenburua kartzela aldi horretan eskuartean darabilen Shakespeareren Hamleten esaera baten zatia da:
|
|
|
Bigarrena aldiz, autoreak bizi duen egoera erreal eta jakin baten azalpena egiten du, kronika bat da, zigor ziega batean eginiko boladaren kronika zehatza eta esplizitoa, baina literarioa era berean. Izenburua kartzela aldi horretan eskuartean darabilen Shakespeareren Hamleten esaera
|
baten
zatia da: " Intxaur azal baten barruan ere espazio amaigabeen erregetzat nengoke, amets goibel hauek ez banitu" erantzuten du lagunak esaten dionean Danimarkari kartzela deritzola bere asmoak soberazkoak direlako.
|
|
|
Izenburua kartzela aldi horretan eskuartean darabilen Shakespeareren Hamleten esaera baten zatia da: " Intxaur azal
|
baten barruan
ere espazio amaigabeen erregetzat nengoke, amets goibel hauek ez banitu" erantzuten du lagunak esaten dionean Danimarkari kartzela deritzola bere asmoak soberazkoak direlako. Barrena goibel ez baleuka, ez luke espazio handiaren beharrik eroso egoteko.
|
|
|
Puerto de Santa Marian zegoela idatziriko Intxaur
|
baten
azalean izeneko prosa lanak zenbait aipamen jaso zituen garaiko egunkari eta aldizkarietan: Joan San Martinek (Egan, 1984, 3, 156 or.) honela definitu zuen:
|
|
|
Liburu hauetako narrazioak solteak dira, elkarrekin loturarik gabeak, baina ez da beste gabeko gehikuntza formula hutsez eginiko egitura, berariaz egina baizik. Honezkero jakinaren gainean gaude, Sarrionandiaren obretan dena dagoela, zentzu
|
batean
ala bestean, literaturaren zerbitzutan pentsatua. Liburu hauen egiturari eta bere ipuingintzari buruzko" azalpenak" Ifarraldeko orduak liburuaren azken narrazioan eman zituen nolabait, zeharka ordurarte euskal kritikoek bere liburuez esanikoak ironikoki aipatuz:
|
|
|
" hamar narrazio ezberdinez osatzen da. Duela guti euskal kritiko
|
batek
izkiriatu du ipuin liburuei gai eta egitura batasuna eskatu behar zaiela, aurreiritzi absurdua ezarriaz. Martin Lezetak libururako narrazio gaiz eta egituraz apropos desberdinak moldatu zituelarik ipuinen batasuna bere idazkerak eta, modurik definitiboenean, irakurketak eginen zutela ondo zekien." (114 or.)
|
|
|
Ondoren, egitura horren errekurtsibitatearen aipamena egiten du joko" Borgestar"
|
bat
eginez: autore apokrifo baten, Martin Lezetaren" Oroimena eta desioa" izeneko testuan.
|
|
|
Ondoren, egitura horren errekurtsibitatearen aipamena egiten du joko" Borgestar" bat eginez: autore apokrifo
|
baten
, Martin Lezetaren" Oroimena eta desioa" izeneko testuan. Autore apokrifoaren obra apokrifo baten aipamen luzea egiten da, datu piloa ematen du inoiz izan ez den autore honi buruz, sinesgarria egiteraino.
|
|
|
autore apokrifo baten, Martin Lezetaren" Oroimena eta desioa" izeneko testuan. Autore apokrifoaren obra apokrifo
|
baten
aipamen luzea egiten da, datu piloa ematen du inoiz izan ez den autore honi buruz, sinesgarria egiteraino. Liburu horren aipamena egiterakoan, kritikatu eta baloratu egiten du egilearen eginahala eta fruituaren arteko harremana.
|
|
|
Sarrionandiak inoiz idaztea sinesgarri litzatekeen testuak dira berez, tankeraz, aipatzen dituen autoreengatik, erabiltzen dituen gaien taxuarengatik, baina ez dira idatziak dituen liburu horretakoen aipamen zuzentzat jo behar. Zehaztasunak, izenburu eta data zertzeladak emanez, sinesgarria den entorno literario
|
bat
sortu nahi du. Dena joko bat da, ordea, azken narrazio horretaraino iristeko.
|
|
|
Zehaztasunak, izenburu eta data zertzeladak emanez, sinesgarria den entorno literario bat sortu nahi du. Dena joko
|
bat
da, ordea, azken narrazio horretaraino iristeko. Hor dator Sarrionandiaren benetako kontrazeinua joko horretan guztian:
|
|
|
Orduan ia dena isuri, erori, galdu egiten da. Adierazgarria da, horretaz, Martin Lezetaren Oroimena eta desira liburuko azken narrazioa hamar ipuineko beste liburu
|
baten
komentarioa delarik, aipatzen den azken ipuina bera ere hamar narraziodun beste liburu baten erreseina izatea..." (Ifarraldeko orduak, 116 117or.)
|
|
|
Orduan ia dena isuri, erori, galdu egiten da. Adierazgarria da, horretaz, Martin Lezetaren Oroimena eta desira liburuko azken narrazioa hamar ipuineko beste liburu baten komentarioa delarik, aipatzen den azken ipuina bera ere hamar narraziodun beste liburu
|
baten
erreseina izatea..." (Ifarraldeko orduak, 116 117or.)
|
|
|
Beharbada Narrazioak liburu honexen izenburua da Sarrionandiaren liburuen izenburuen artean sinpleena, beste guztiak interpretazioa behar duten sintagmak izan dira edo azalpena eskatzen duten hitz multzoak, baina kasu honetan, agian, sinpletasunak omenaldi
|
bat
du barnean. Agian Jorge Luis Borgesen ipuinen bilduma baten Narraciones (Cátedra 1980) edizioaren izen bera darama Joseba Sarrionandiaren Narrazioak liburu honek.
|
|
|
Beharbada Narrazioak liburu honexen izenburua da Sarrionandiaren liburuen izenburuen artean sinpleena, beste guztiak interpretazioa behar duten sintagmak izan dira edo azalpena eskatzen duten hitz multzoak, baina kasu honetan, agian, sinpletasunak omenaldi bat du barnean. Agian Jorge Luis Borgesen ipuinen bilduma
|
baten
Narraciones (Cátedra 1980) edizioaren izen bera darama Joseba Sarrionandiaren Narrazioak liburu honek. Marcos Ricardo Barnatánek eginiko edizio hark bezala, J. Sarrionandiak tankera ezberdineko narrazioen bilduma osatu zuen, oharrez horniturik.
|
|
|
Marcos Ricardo Barnatánek eginiko edizio hark bezala, J. Sarrionandiak tankera ezberdineko narrazioen bilduma osatu zuen, oharrez horniturik. Baliteke izenburu antzekotasuna liburuaren barruan dauden Borgesi eginiko omenaldietako
|
bat
gehiago izatea.
|
|
|
Zenbaitzuk, ordea, berezko kalitateak arrakasta handi hau ez duela halere erabat justifikatzen eransten dute, beste zenbait literatur obra kalitatezko izanda ere ez baitira horregatik, beste gabe, arrakasta komertzialak bihurtu. Kritiko
|
batek
baino gehiagok esan izan du zerikusirik baduela autore honek duen arrakastan bere nortasun ez literarioak ere. Nolanahi ere, irakurle arruntarentzat Sarrionandiaren narrazio hauek beste gabeko erakargarritasuna dute, mundu fantastikoak sortzen ditu ipuinetako batzuetan, leiendazkoak sarritan, sirenak eta marinel zahar madarikatuak daude, eta desertuak, printzesak, gazteluak eta geltokiak neskatxa eder bakartiek habitatzen dituzte.
|
|
|
Bestalde, literaturzaleak liburuan zehar entzungo dituen behin eta berriko oihartzun edo erreferentzia literarioen atsegintasuna gozatuz
|
batera
, ate osteko oharren bidez osatu ahal izango du bere literatur intuizioa. Bestela esanda, arrazoi ez literarioek baliteke, baina bereziki arrazoi literarioek azaltzen dute beste gabe liburuaren argitalpen ugaritasuna eta irakurleen zaletasuna.
|
|
|
Narrazioak", Argia, I, 4 or.; XX" Narrazioak", Susa, 1989, 23 alea, 8 or.; XX. " Sarrionandiaren Narrazioak", Euskal letren dantza 1983, Kandela, 1985, Hordago, 83 or.; Aingeru Epaltza," Narrazioak", Hegats, 1994, 8 zenbakia, urtarrila, 19 or.; Jon Kortazar, Reduccions, 1984, 22, 94 or.; Jon Kortazar," Gaurko narratiba eta euskal literatura", Jakin, 1982, 25, 86 or. ipuinaz ixten du liburua azken orrialdean liburuaren irakurkera
|
bat
ere proposatzen duelarik.
|
|
|
Azkenik, Sarrionandiaren liburu honen alderdi berezi
|
bat
aztertzen du Jon Kortazarrek Irudien gordelekuetan barrena artikuluan (Luma eta lurra, 77 or.). Izuen Gordelekuetan Barrena ren lehen edizioko irudien azterketa egiten du, testuen ondoan argitaratzeko egileak hautaturiko argazki, grabatu eta abarren azterketa, berez" paratestua" izango litzatekeena. Zehaztasunez aztertzen ditu banan banan irudi horietako bakoitza, azaleko laberintoak, marinel zaharraren grabatuak, Arthur erregearenak, eta amaiera alderako irudi onirikoak, arku eta bobeda hutsek... olerkien testuari eransten dioten profil berriez ohartu eta interpretatzen saiatuz.
|
|
|
Joseba Sarrionandiaren izenperik gabe argitaraturiko preso kolektibo
|
baten
bilduman jasoriko poema luzea da. Puerto de Santa Mariatik Intxaur azal baten barruan eta Eguberri amarauna izenburuz Amnistiaren aldeko Batzordeek argitaraturiko liburua da, 1983an argitaratua.
|
|
|
Joseba Sarrionandiaren izenperik gabe argitaraturiko preso kolektibo baten bilduman jasoriko poema luzea da. Puerto de Santa Mariatik Intxaur azal
|
baten barruan
eta Eguberri amarauna izenburuz Amnistiaren aldeko Batzordeek argitaraturiko liburua da, 1983an argitaratua.
|