|
2000
|
|
|
Ahalegina egitea berez azaleko diren gauzatan (eszenografian...) polita izan liteke, baina barruko mugen esplorazioa da benetako esperimentazioa: hartu dezagun bertsolari bat edo bi eta inbestigatu
|
bat
bateko bertsolaritzaren mugak non dauden. Egun, bat bateko bertsoa eta idazten den literatura ez daude hain urruti kalitate literario esaten zaion horretatik.
|
|
|
Momentu honetan dugun gabezia handienetako bat zera da: mundu zabalean
|
bat
bateko bertsolaritza zer den adierazten asmatu behar dugu. Gaur hemen dagoen bat bateko bertsolaritzak ez du inolako antzik ahozkotasunaren adituek deskribatzen duten ahozko poesiarekin.
|
|
|
mundu zabalean bat bateko bertsolaritza zer den adierazten asmatu behar dugu. Gaur hemen dagoen
|
bat
bateko bertsolaritzak ez du inolako antzik ahozkotasunaren adituek deskribatzen duten ahozko poesiarekin. Autoreak ez duela existitzen esaten dute, onomatopeia mordo bat daukala, joste lan asko baina originaltasun gutxi; sozialki liturgikoa dela baina ez errelebantea, komunikabide izateko batere onarpenik ez duena...
|
|
|
Zeren gaur egun, 40ko urteetan Balkanetan egindako grabazioetatik ateratzen dituzte ondorioak, edo Afrikako ez dakit zer triburekin berdin. Eraiki den ahozkotasunaren teoria guztia, gehiago dagokio Koldo Ameztoi ipuin kontalariari
|
bat
bateko bertsolaritzari baino. Inork ez daki hau hemen dagoenik, maila horretan.
|
|
2001
|
|
|
Hemendik aurrera ez dago aitzakiarik. Izan ere, bertso saio bat zer den edota
|
bat
bateko bertsolaritza zertan datzan jakin edo azaldu nahi duenak liburu bat izango du eskuragai. Bertsozale Elkarteak prestatu du, eta Joxerra Garziak, Jon Sarasuak eta Andoni Egañak parte hartu dute bertan.
|
|
|
Hiru ataletan dago banatua. Lehenengoan, bertsolariei inguru sozio-kulturalak nola eragiten dien aztertzen da; bigarrengoan, bertsolariek bertsoa nola sortzen duten arakatzen da; eta hirugarrenik,
|
bat
bateko bertsolaritza ikertzen lagunduko duen teoria bat aurkezten da. Ingelesez, frantsesez, euskaraz eta gaztelaniaz kaleratuko da liburua.
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritzari dagokionez, zein dira, zure ustez, XX. mendeko mugarririk garran tzi ts uenak?
|
|
2002
|
|
|
|
BAT
BATEKO BERTSOLARITZA. GAKOAK ETA AZTERBIDEAK
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritza bere konplexutasun osoan azaltzen saiatu dira Joxerra Garzia, Jon Sarasua eta Andoni Egaña, Bertsolari Liburuak en bidez plazaratu duten «Bat bateko bertsolaritza. Gakoak eta azterbideak» lanean.
|
|
|
(Jakina, umorea egon, badago, eta bazegoen orain dela hogei urte ere? ahozko euskal literaturan,
|
batik
bat bertsolaritzan. Ahaztu gabe ahozko literaturan duela jatorria, nolabait, gure literatura klasikoaren obra komiko bakarretako batek, Gregorio Mujikak 1925ean argitara emandako Pernando Amezketarrak, oinordeko edo jarraipen zenbait izan zituena.
|
|
2003
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritza: gakoak eta azterbideak.
|
|
2009
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritzari dagokionez, 1934an Aitzol eta garaiko beste euskaltzale aditu batzuen artean, lehenengo bertso lehiaketa eratu zuten, euskara suspertzeko bitarteko gisa batez ere, euskal kulturaren goraldian. Bertso guztiak kopiatu egin zituzten eta hor sortu zen lehenengo corpus handi samarra.
|
|
|
Honela esan zidan behin Jon Maia [73] bertsolari eta musikariak: " berehala ohartu ginen bertsoen musikaltasunaz, eta konturatu ginen paralelismo handiak zeudela
|
bat
bateko bertsolaritzaren eta Estatu Batuetan salaketa sozial eta politikoko mugimenduek, ironia, raparen bidez adieraziz, egiten zuten inprobisazioaren artean.
|
|
2010
|
|
|
Arrastoak, bertsolaritzaz historiarik ez dagoelako, haren esanetan: " Historiarik ez dago
|
bat
bateko bertsolaritzaz. Horregatik, arrastoak azalduko ditut".
|
|
|
60ko hamarkada Euskal Herri osoarentzat eta
|
batik
bat bertsolaritzarentzat hamarkada garrantzitsua izan zen: " Hor gauza bitxi asko gertatu zen:
|
|
2013
|
|
|
Gaur egun hedatuta dago pentsaera transmititzeko eta komunikatzeko bide bat dela. Ildo horretatik, Gartzia, Sarasua eta Egañaren
|
Bat
bateko bertsolaritza, gakoak eta azterbideak (2002) 149 liburua dugu. Ikuspuntu teoriko horrek erretorikaren generoan sartzen du bertsolaritza.
|
|
|
149 GARCIA, Joserra; SARASUA, Jon eta EGAÑA, Andoni (2002)
|
Bat
bateko bertsolaritza; gakoak eta azterbideak. Donostia, Bertsozale elkartea. tez bizipenak sortzen dituena (Hernandez 2011) 150 Bertsolaritza, beraz, ez da soilik tresna komunikatibo bat, euskaldunen begien aurrean gertatutakoa kontatzen duena.
|
|
|
Garzia, Joxerra; Bertsolaritza.
|
Bat
bateko bertsolaritzaren historia: proposamen bat.
|
|
2014
|
|
|
Bertsolaritza.
|
Bat
bateko bertsolaritza. Bertsopaperak.
|
|
|
Zenbat eta handiago entzuleria, txikiago homogeneitatea. [
|
Bat
bateko bertsolaritza, J. Garzia/ A. Egaña/ J. Sarasua (Bertsozale Elkartea, 2005) Or.: 146]
|
|
|
Gartzia, J.; Egaña, A. eta Sarasua, J. (2001):
|
Bat
bateko bertsolaritza, BertsozaleElkartea, Donostia.
|
|
|
Gartzia, J.; Egaña, A. eta Sarasua, J. (2001):
|
Bat
bateko bertsolaritza, BertsozaleElkartea, Donostia.
|
|
2015
|
|
|
Gartzia, Joxerra, Andoni EgaNa, eta Jon Sarasua. 2001
|
Bat
bateko bertsolaritza: Gakoak etaazterbideak.
|
|
|
Carmen Larrañagak (1997) «Del bertsolarismo silenciado» artikuluan dioen moduan, bertso jarrien transmisioan paper garrantzitsua izan dute emakumeek. Hark azaldu bezala,
|
bat
bateko bertsolaritza, espazio publikoetan eginikoa nagusiki, gizonezkoen eremua izan da historikoki. Aldiz, eremu intimoagoan kokatu izan den bertso-paperen tradizioan emakumezkoen jardunak garrantzia izan du.
|
|
|
Halaber, gehienak bertso idatzietan jardun arren, bat batekoan ere euren aletxoa utzi dutenak badirela ikusi dugu.
|
Bat
bateko bertsolaritza aipatzen hasita, egun nagusitzen den bat bateko jardunaz hitz egiteko XX. mendera jo behar dugu. Urte horietan gertatu zen bertsolaritzaren «gizarteratzea», herriko plazak, frontoiak, elizak, antzokiak... ere bertso eremu bihurtu baitziren.
|
|
|
Eta horien inertziari edo jendeak espero duenari ihes egitea zaila dela dio. Horri,
|
bat
bateko bertsolaritzak duen denboraren muga erantsi behar zaio, bertsolariak segundo gutxiko tartea baitu bere ikuspuntua erabaki eta abesteko. Honek guztiak topikoetan jaustera daramatza sarri bertsolariak.
|
|
2016
|
|
|
Xabier Amurizak
|
bat
bateko bertsolaritza utziko duela jakinarazi du 75 urte bete dituen egunean, Euskadi Irratian. Hala ere, lanean segitzeko xedea agertu du, idazle gisa, bereziki.
|
|
2017
|
|
|
Gaur egun ezagutzen dugun bertsolaritzaren antza orduantxe hartu omen zuen bertsolaritzak. 1850etik 1935era doan tartean Anton Abbadiak sorturiko Lore Jokoetako bertso sariketen bidez, arian arian,
|
bat
bateko bertsolaritza antzemana eta izendatua izan zen, ikuskizun bilakatua, ebaluagarri egina. Eta lehiak berak eraman zuen bat bateko bertso saioa modu jakin batean egituratzera, antzezpen antolamendu bat finkatuz.
|
|
|
Uztapidek imajinatu ezineko parabola osoa gertatu da: lehenbizi euskara sartu zen rock eta twist izeneko lurralde arrotzetan, ondoren bertsoa barneratu zen hor barruan, eta behin bertsoa rock doinuen artean ezkutatuta, pop rock kulturako abesti bakan batzuk bueltan etorri dira
|
bat
bateko bertsolaritzara. Zeresanik ez, puska bat atzera jarraitzen dute rusoek.
|
|
|
Jarritako bertso berriez ari zela, ez
|
bat
bateko bertsolaritzaz, bertsoak kantatzeko moduari buruzko zertzelada interesgarriak eman zituen aspaldi Jon Sarasuak:
|
|
|
Bertsoaren kadentzia berriekin lotutakoa izan daiteke
|
bat
bateko bertsolaritzak egingo duen hurrengo iraultza. Uztapidek eta Basarrik zuten halakorik egin, baina oraingo gazteek bai, badute horretarako oinarri eta ezagutza.
|
|
|
Abestiaren doinuan baitago beste gako garrantzitsu bat;
|
bat
bateko bertsolaritzan bizikleta edo trena izan daitekeen, baina rockean furgoneta barruan joaten den elementu horretan. Doinuak lagundu edo kontra egingo dio bertsoari, aldapa leundu edo malkartuko dio bertsolariari, baina bertsoa entzulearen belarrietara iritsiko bada, doinuaren bitartez iritsiko da beti.
|
|
2018
|
|
|
Baina bertsolaritzak gizarte mugimendu bihurtzea erabaki zuenean, asmatu egin zuen, zeren hainbat hamarkadatarako bere geroratzea bermatu baitzuen. Arraroa egingo zaio
|
baten
bati bertsolaritza gizarte mugimendu bat dela esatea, baina, egia esan, erraz defini daiteke hala: egiturazko arazo historiko bati erantzuteko antolatzen da, munduari begiratzeko eta funtzionatzeko ikuspegi bat eraikitzen du, aukera leihoak aprobetxatzen ditu, gainerako agenteekin interakzioan sartzen da, jendea mobilizatzeko baliabideak martxan jartzen ditu, jende asko mobilizatzen du, eta, batez ere, bere egoeraren jabe egiteko eta bere existentziaren baldintzetan eragiteko antolatzen da.
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritza zen egokia, nahiz eta kantarien emanaldietan eskaintzen ziren bertso moldeek zentsura izan zuten muga, Anton Valverdek adierazi zuen gisa, agerraldi guztietan gertatu bezalaxe: " Eragozpenak, gutxi gora behera betikoak.
|
|
|
Alabaina, bertsolaritzak zuen tasun garrantzitsuetarik bat zen jendearen memorian altxatzeko dohaina. Doinuek, erritmoek eta errepikapenek hagitz baliabide eraginkorra bihurtzen zuten
|
bat
bateko bertsolaritza: iragankorra izanagatik, memorian gordeak izateko ezaugarri berezkoak zituen corpusa zen.
|
|
|
Urte batzuk beranduago, 2012an, Etxepare Institutuak bertsolaritzari buruz argitaraturiko liburuxkan laburbildu zituen Garziak
|
bat
bateko bertsolaritzari buruz teorizatzeko bide berriak(" Bertsolaria, emozioen kudeatzaile" atala, 36 or.). Interesgarria da bertan bildua. Bertsolaritza ahozko literaturaren baitako azpigenero gisa ikertzeak berekin ekarri omen du poetika idatziaren marko teorikotik abiaturiko ikerketak egitea; azken urteetan, ordea, marko teoriko berri baten formulaziorantz egin dute adituek:
|
|
|
Bertsoak betiere testua behar du, eta, aurrerago ikusiko dugunez, gaur egungo bertsolariek sarritan testu bikainak sortzen dituzte. Halere, bat bateko bertsoaren balioa testuaren kalitatera murriztea
|
bat
bateko bertsolaritzaren funtsari iruzur egitea litzateke.
|
|
|
|
Bat
bateko bertsolaritzaren helburua emozioak sortzea bada, aztergai dugun garaiaren dinamika nagusiari ongi egoki zekiokeen jarduna zatekeen: parametro emozionalek erdiz erdi jo zuten 50en akieratik aitzinerako euskal kultur dinamika osoa, eta, errana dugunez (Gandara, 2016), pertzepzio emozionala ardatz funtsezkoa izan zen euskal kulturaren, haren atzematearen eta egokitzapen modernoaren balioztatze prozesuan.
|
|
2019
|
|
|
Bertsolaritzan garatutako umorea (k) aztergai, genero ikuspegitik da lehen egin dudana. Boterearekin harreman zuzena duten bi eremu egungo
|
bat
bateko bertsolaritzaren testuinguruan aztertu ditut. Hau da, genero sistema eta umore sistema nola uztartzen diren.
|
|
|
Garzia, Egaña eta Sarasuak zaila ikusten dute horrelako planteamenduak bat egitea XX. mendearen bukaeratik garatzen ari den
|
bat
bateko bertsolaritzarekin. Zailtasun horrek bultzatu zituen bertsolaritza ulertzeko marko teoriko berritzaile bat eratzera.
|
|
|
Zailtasun horrek bultzatu zituen bertsolaritza ulertzeko marko teoriko berritzaile bat eratzera. Bertan,
|
bat
bateko bertsolaritza bi elementuz osatuta dago. Batetik, testua dugu (bertso batean transkribatu daitekeena); bestetik, entzuleriak eta bertsolariek partekatzen duten testuingurua edukiko genuke (ibid.:
|
|
|
Arreta berezia jartzen diote, hain zuzen ere, testuinguruari. Izan ere Garzia, Egaña eta Sarasuaren ustez,
|
bat
bateko bertsolaritzak ez du helburu gisa testuak ekoiztea, entzuleen artean zenbait emozio sorraraztea baizik (ibid.: 177).
|
|
|
Garzia, Joxerra; Egaña, Andoni; Sarasua, Jon (2001):
|
Bat
bateko bertsolaritza, Donostia, Bertsozale Elkartea.
|
|
|
" Bada egile jakin batzuen lanen azterketarik ere: dela Bilintxen bertsogintzarena, dela
|
bat
bateko bertsolaritzan belaunaldi desberdinetako ordezkari nagusi bihurtu ziren Txirrita eta Basarri bertsolariena. Bada, baita, oroz gain, ikuspegi historikotik gaia jorratzen duen azterlanik ere:
|
|
|
Bakarrik bertsotan nenbilenean, hil ala bizikoa zen goian ibiltzea. Orain
|
bat
bateko bertsolaritzaren, literatura idaztearen eta emanaldi propioen artean nabil, eta horrek antsietatea jaisten dit eta aukerak zabaltzen".
|
|
2020
|
|
|
1961eko urriaren 2an jaio zen Zarautzen eta 81eko irailean Itziarren, Salegi jatetxean, eztei bazkari batean egin zuen debuta. Argitaratu dituen lanen artean nabarmentzekoak dira Jon Sarasua eta Joxerra Garziarekin batean osatutako
|
Bat
bateko bertsolaritza, Sarasuarekin batean atera zuen Zozoak beleari, eta literaturaren arloko Pausoa noiz luzatu eleberria. Bertsoaren erregistro guztiak menderatzen ditu, terreno guztietan nabarmentzen da.
|
|
|
Kazetaritza eta Soziologia ikasketak egin zituen, eta Bertsozale Elkarteko Komunikazio arduradun izan zen. Joxerra Garzia eta Andoni Egañarekin batean idatzi zuen
|
Bat
bateko bertsolaritza lan mardulaz gainera, saiakera literario gisako bat utzi zigun Egañarekin batean egin zuen Zozoak beleari izeneko gutun trukearekin. 1991ko Gipuzkoako finalean txapela janzteko zorian zela egin zuen tongoak mito bilakatu zuen.
|
|
|
Are gehiago, Bosquejo de historia del bersolarismo plazaratu zuen 1964an, bertsolaritzaren historia ezagutzeko funtsezko obra. Eta, gainera, Euskaltzaindiaren baitan,
|
bat
bateko bertsolaritza indartzeari eta bertsopaperak berpizteari ere ekin zion.
|
|
2021
|
|
|
Euskal kulturaren lehen modernizazio ahalegin gisa hartzen diren Lore Jokoetan euskal poesia gisa hautematen zen idatzizkoa eta
|
bat
bateko bertsolaritzaren arteko mugak oso lausoak izango dira Gabilondoren iritziz: "[...] bertako poesia bertsolaritzan inauguratutako bertso-paperen fenomenotik oso gertu dago, erabat biak ezin bereizi ahal izateko punturaino" (2009:
|
|
|
Eta hizkuntza ez ezagutzeak dakarkion muga ere aipatzen du Boucherrek,
|
bat
bateko bertsolaritzaz ari dela argi uzten duten hitzetan:
|
|
|
Deigarriena
|
bat
bateko bertsolaritzari egiten dion azpimarra litzateke. Abbadieren Lore Jokoak martxan jarri berriak dira Xahok liburu hau idazten duenean, eta, aipatu denez, Lore Joko horietan bertso jarriei, idatziari, askoz ere garrantzi gehiago emango zaie bat batekoari baino.
|
|
|
147). Xahok, aldiz, 174
|
bat
bateko bertsolaritzak berezkoa duen izaera galkorra seinalatzen du: "[...] les productions de la Muse nationale, après être restées gravées quelque temps dans des mémoires privilégiées, se perdent sans retour au bout d’ un petit nombre de générations" 122 Azkenik, Manterolak, hamarkada batzuk geroago, proiektuak beste garapen maila bat duenaren adierazgarri, azalpen zabalagoa eskainiko du:
|
|
|
Foruen galerak eragindako erreakzio kulturalistaren baitan euskal literaturaren garapena lehentasunezko kezka bihurtuko da, eta
|
bat
bateko bertsolaritza literatur genero gisa lantzeko ahalegina ekarriko du horrek: " Rendre la notion de littérature plus accueillante, c’est, en même temps, légitimer l’inscription de l’improvisation orale en son sein.
|
|
|
Gailur berriak, bada, frontoitik antzokira ez ezik aipamen soiletik kronikara ere eramango du
|
bat
bateko bertsolaritza.
|
|
|
Hizkuntzaren garbitasunaren eta bertsolaritzaren gutxiespenaren atzean, bada, lehen ziklo horren haustura ageri da argi eta garbi. Poesia idatziaren tradizioa abiarazteko bertsoaren moldeak jartzen dira oinarritzat, eta
|
bat
bateko bertsolaritza bera genero literario gisa berregokitzeko ahalegina egiten da lehenik, baina modernitatea jasoarekin eta idatziarekin identifikatuz, benetan jasoa eta ondorioz modernoa izango zen euskal literatura baten bila, ahozkotasunarekiko nahiz bertsolaritzarekiko urruntze bat gertatuko da jarraian. Bertsolaritza gertuko ahaidetzat zuen tradizioa baztertu eta tradizio berri bat sortzea izango da xedea aurrerantzean.
|
|
|
Zozoak beleari, Ispilua eta
|
Bat
bateko bertsolaritza. Lan horietan, ikertzaile horien kezkak eta interesak agertu ez ezik, teoria oso bat gorpuztu eta zabaldu zen, besteak beste lehenago ez zelako teorizazio lan hori egin.
|
|
|
Zozoak beleari (1997) Garziaren hitzaurrea dakarren Egaña eta Sarasuaren arteko gutun trukaketa da; Jon Sarasua: bertso ispiluan barrena (1998) Garziaren eta Sarasuaren arteko elkarrizketa liburua; eta sei eskutara idatzita dago
|
Bat
bateko bertsolaritzaren gakoak eta azterbideak (2001).
|
|
|
Prozesu horren guztiaren muina jaso zuen lana, Barandiaranek dioen bezala mugimendu osoaren hausnarketa ofizialaren maila hartu duen hiru egileen artean gauzatutako
|
Bat
bateko bertsolaritzaren gakoak eta azterbideak izan zen. Bertsozale Elkartearen eta Bertsolariren baterako argitalpena izan zen, eta lau hizkuntzatan (euskara, gaztelania, frantsesa eta ingelesa) kaleratu zen.
|
|
|
352 Garziak 2000 urtean defendatu zuen" Gaurko bertsolaritzaren baliabide poetikoak" izenburua zeraman tesia,
|
bat
bateko bertsolaritzaren analisirako marko gisa erretorika epidiktikoa proposatuz, eta 1994tik ibilbide akademiko bat egiten hasia zen. Sarasuak" Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari" lanarekin lortu zuen doktoretza 1996an, eta ordutik ibilbide akademikoari ekin zion hark ere.
|
|
|
Sarasuak" Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari" lanarekin lortu zuen doktoretza 1996an, eta ordutik ibilbide akademikoari ekin zion hark ere. Egañak argi erakutsia zuen analisi sortzailerako bere usaimen zorrotza urte hauetan argitaratutako artikuluetan nahiz
|
Bat
bateko bertsolaritza liburuaren hirugarren egile gisa. Hirurak funtsezkoak ziren Elkartearen lehen hamarkadako ibilbidean, mugimenduaren intelligentsiako kide garrantzitsu, eta horiez gain mugimenduaren gogoeta partekatuan parte hartutako hainbat kidek ere erakutsia zuen bere gaitasuna.
|
|
|
Eta errepaso zabal horren ondotik, eginkizun zeudenen lehen zirriborro labur bat ere eskaini zuen: bertsogintzan erabiltzen diren baliabideez zehatzago aritzea, azterketa jaialdi nahiz txapelketez bestelako plazetara zabaltzea, bertsolari bakoitzaren estiloan sakontzea, eta
|
bat
bateko bertsolaritzaren historia osatu bat gauzatzea, besteak beste (2002: 805).
|
|
|
95). 2001ean argitaratu zen
|
Bat
bateko bertsolaritzaren gakoak eta azterbideak lanean, berriz, nazioarteko topaketa handi batzuk antolatzeko asmoa aipatzen zen:
|
|
|
Izatez, bilketaren alorrean garai honek eman zituen ekarpen berritzaileenak Makazagaren Bertsolariya, bertso jarrien bilduma hedabideratua dena, eta 1935eko nahiz 1936ko Bertsolari Guduetako
|
bat
bateko bertsolaritzaren zuzeneko transkripzioa izan ziren.
|
|
|
814).
|
Bat
bateko bertsolaritza. Gakoak eta azterbideak liburuan zerrendatzen dira bide horretatik landu litezkeen gaitasunak:
|
|
|
Azken jauzi honen inguruko hainbat datu eman dira dagoeneko, baina zantzu esanguratsu gehiago ere eman daitezke. Horrela, esaterako,
|
Bat
bateko bertsolaritza liburuan bertsoaldi hautatuen emisioa ikus entzunezko hedabideetan azpigenero izatera iritsi dela esaten da (Garzia, Sarasua eta Egaña, 2001: 45).
|
|
|
Eta bilakaera horren atzean batari nahiz besteari egokitutako funtzionalitate berriak seinalatzen ditu: " Herriko kantak eta bertso paratuak[...] iraganarekiko erlazioan ziren identitate beharrekin lotu ziren[...]
|
Bat
bateko bertsolaritzak, ordea, komunitatearen orainaldiko errepresentazioa bereganatu zuen" (id.: 191).
|
|
|
orduan jauntxoak oso kontentu, haien gizatasuna zurituko zuten bertsoak entzunez[...]. Basarrik kaletar eskuxurien eta nekazari eskulatzen arteko zubia egin nahi izan du, beti ezinezko izan den zubi fantasma bat[...] gure
|
bat
bateko bertsolaritza ereduan izandu den bertsolaririk arrotzena eta desegokiena Basarri izandu da, inolako zalantzarik gabe. (Mazantini, 1991, 1," Basarri-rekin sahieska bertsolaritzari buruz")
|
|
|
Perurena, P. (1987).
|
Bat
bateko bertsolaritzak jada ez dit balio niri. Korrok, 9 zk., 26 or. Helbide honetatik berreskuratua:
|
|
|
Xaho izan zen bertsolaritza ikur nazional izateko bidean jarri zuena. 1844an egin zuen apologian
|
bat
bateko bertsolaritza euskal nazioaren bereizgarritzat jotzen du, eta 1845ean argitaratuko Aitorren kondaira taulada baten gainetik bat bateko kantuan ari den bardo baten ahotan jarri. Bertsolarien janzkerak jarri zizkion euskaldunon patriarkari.
|
|
|
lehiaketaren egoitza plazatik frontoira aldatu zen Iparraldeko Lore Jokoetan, frontoitik antzokira Hegoaldekoetan eta are antzoki handiagora Bertsolari Guduetan. Desafioetatik txapelketarako 714 metamorfosia gauzatu zen,
|
bat
bateko bertsolaritza literatur genero gisa sustatu eta epaitzen zen, eszenaratze sofistikatu batekin.
|
|
|
esta gente miente." 413 Garziak 2000 urtean argitaratutako tesian erretorika epidiktikoa aldarrikatzen du bertsolaritza baloratzeko marko gisa. Eta
|
Bat
bateko bertsolaritza. Gakoak eta azterbideak lanean horrela erantzuten zaio Mujikari:
|
|
|
Hizkuntzaren ezezagutzak suposatzen dion muga aipatzen du Boucher de Crévecoeurrek, penaz, eta hitzotan berriro ere argi gelditzen da
|
bat
bateko bertsolaritzaz ari dela:
|
|
|
Gstanzl:
|
bat
bateko bertsolaritza Austrian
|
|
|
Bestalde, azpimarratu beharrekoa da formari dagozkion muga zurrun batzuk errespetatuz eta bat batekotasunez eta urgentziaz (segundo gutxiren buruan) sortzen den jarduna izateak berezi bilakatzen duela aztergai dugun diziplina. Dioguna bi aldiz pentsatzeko tarterik apenas izan gabe aritzeak leku gehiago egiten die inertziei nahiz topikoei eta, alde horretatik, bistakoa da
|
bat
bateko bertsolaritzaren interesgarritasuna, jendartean gehien hedatutako uste eta balioen ispilu gardena izan daitekeen heinean. Enbeitarentzat bertsolaritza sormen lan prekarioa da, errepasatzeko astiaren faltan, datorren moduan bota behar baituzu [21] burura datorkizuna:
|
|
|
Garzia, J. (d.g.):
|
Bat
bateko bertsolaritzaren historia: proposamen bat, Euskal Literaturaren Ataria, ://www.basqueliterature.com/basque/ historia/ ahozkoa/ bertso> helbidetik berreskuratua.
|
|
|
Garzia, J.; Sarasua, J. eta Egaña, A. (2001):
|
Bat
bateko bertsolaritza, Bertsolari liburuak, Andoain.
|
|
2022
|
|
|
Bi emakumeren arteko dema batek abiatzen du bertso beefen hautaketa hau. Jakina da azken 40 urteotatik atzerako
|
bat
bateko bertsolaritzaren historia ia osoa gizonen artekoa dela –salbuespen gutxi batzuk salbu, XIX. mende amaierako lore jokoetan Mariana Hargainek eta Aña Etxegaraik izandako norgehiagoka sutsuak, kasurako– Alta, bertsolaritzaren aurrekaritzat jotzen diren profazoak eta eresiak emakumeen arteko jardunak zirela ematen du. Aski desberdinak ziren biak:
|
|
|
14 bat urterekin hasi zen bertsotan, eta 15ekin egin zuen bere lehen plaza. Hainbat sari lortu ditu
|
bat
bateko bertsolaritzako sariketetan. Laugarren aldia izango du aurtengoa Euskal Herriko Txapelketa Nagusian.
|
|
|
"
|
Bat
bateko bertsolaritza. Gakoak eta azterbideak" izeneko liburuan Joxerra, Andoni eta hirurok egindako ahalegintxoak bazuen hondoan, beste gauza batzuen artean, azken bi galderen oihartzuna, simulakro susmoaren erantzun moduko bat.
|
|
2023
|
|
|
Ariketa horiek bertsotan egitera bideratuak izan dira,
|
bat
bateko bertsolaritza erdigunean jarriz, batzuetan, eta beste zenbaitetan idatziz. Irakasleak ikasleen mailara egokitu ditu helburuak, eta ekintza komunikatibo errealen aurrean jarri ditu ahal zela.
|
|
|
Lore Jokoen gailurrak, bada. frontoitik antzokira ez ezik aipamen soiletik kronikara ere eramango du
|
bat
bateko bertsolaritza, eta gailur honetan, bai antzokietan eta baita kroniketan ere Pedro Jose Elizegi Pello Errota() ageri da nagusi. 70eko hamarkadaren bukaeratik Juan Jose Alkain Udarregi() usurbildarrarekin edo Jose Bernardo Otaño() zizurkildarrarekin, bikote eginaz, saio gehienetan protagonista izango da eta baita garaile ere gehienetan.
|
|
|
Kontatu den gisan, aurreko belaunaldi foruzaleak poesia idatziaren tradizioa abiarazteko bertsoaren moldeak jarri zituen oinarritzat, eta
|
bat
bateko bertsolaritza bera genero literario gisa berregokitzeko ahalegina ere egin zuen, baina belaunaldi berriak, ideologia eta proiektu politiko berri batekin, modernitatea jasoarekin eta idatziarekin identifikatu, eta ‘benetako’ euskal literatura moderno baten bila ahozkotasuna nahiz bertsolaritza berriro zokoratu nahi izan zituen. Finean, ahozkoa/ idatzia dikotomia ezkutatzen zen mordoiloa/ garbia dikotomia horren atzean.
|
|
|
147). Xahok, aldiz,
|
bat
bateko bertsolaritzak berezkoa duen izaera galkorra seinalatu zuen: “ […] les productions de la Muse nationale, après être restées gravées quelque temps dans des mémoires privilégiées, se perdent sans retour au bout d’ un petit nombre de générations” [1].
|
|
|
Ausartzen naiz gehiago esatera: iritsiko da eguna
|
bat
bateko bertsolaritzan Bilintxen bertso moldeak Xenpelarrenak baino eragin handiagoa izango duena. Historiak irakatsi digu:
|
|
|
Komunikazio ekintza horrek, gainera, badu estu samarra den kortse bat; neurri jakin baten barnean, inprobisatuz eta errimatuz kantatu behar baita, besteak beste. Nolanahi ere, hori alde teknikoa besterik ez dela dio Joxerra Garziaren, Andoni Egañaren eta Jon Sarasuaren
|
Bat
bateko bertsolaritza: gakoak eta azterbideak liburuak (2001).
|
|
|
" Bertsoari kalitate maila bere arrazoibidearen indarrak edo bere balio poetiko erretorikoek emango diote".
|
Bat
bateko bertsolaritza aztertu eta ulertzeko marko teoriko berri bat proposatu zuten orduan, erretorika klasikoaren ildotik.
|