|
2006
|
|
|
• Euskal
|
Herriko
Unibertsitatera (UPV/EHU) bagoaz, EAEko hiru campusetako egoera adierazten da. Gaur egun dagoena aipatzen bada, hau da egoera:
|
|
|
Diskurtso Teoriak, Diskurtso Teoriak eta Hizkuntzaren Didaktika, Hizkuntzaren Eskurapena: Ahozkoa eta Idatzizkoa, Irakaskuntza Eleanitza, Euskal
|
Herriko
Egoera Soziolinguistikoa, Hizkuntzen Didaktikarako Metodologia eta Lanabesak, eta Testu Generoen Karakterizazioa izeneko beste zazpi irakasgai, hauek ere derrigorrezkoak. c) Hizkuntzen Kudeaketan Aditu titulazioan, lizentziatura mailakoa izan gabe, zenbait kreditu bete daitezke, derrigorrezkoak batzuk eta hautazkoak beste batzuk.
|
|
|
Oinarrizko Ikastaroa Kreditu kopurua: 3 Hizkuntzalaritza Aplikatua, Unibertsitateko arteko Programa (Euskal
|
Herriko
Unibertsitatea, Bartzelonako Unibertsitatea eta Jaume I Unibertsitatea (Castelló) Ikastaroa: Ukitutako Hizkuntzen Soziolinguistika. Irakaslea:
|
|
|
Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere. Horrela egun Euskal
|
herrietan
edozein hiritar euskalduna da, Euskararen herrietan, ostera ez; euskalduna euskara duena baita.
|
|
|
Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere. Horrela egun Euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da, Euskararen
|
herrietan
, ostera ez; euskalduna euskara duena baita.
|
|
|
" Egun euskal
|
herrietan
edozein hiritar euskalduna da, Euskararen herrietan, ostera ez; euskalduna euskara duena baita"
|
|
|
" Egun euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da, Euskararen
|
herrietan
, ostera ez; euskalduna euskara duena baita"
|
|
|
Esanak esan geureari hel diezaiogun, euskara, Zentsuak eta Udal Erroldak. Jakina da 1981 urtean aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal
|
Herriko
zenbait lurraldetan euskarari buruzko hainbait itaun edo galdera egin izan direla. Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere.
|
|
|
" Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota
|
herri
mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak ezinbestekoak dira"
|
|
|
EUSTATek emandako datuak baino ez baditugu aztertzen ere, EAEko euskaldungoa Euskal
|
Herri
osoan duen pisu demografikoa jakinda bertan antzemandako joerak, oro har, baliagarriak direlakoan gaude. Gure datu iturriak, beraz, zuzenak izan dira, 1981, 1986 eta 1991ko Zentsu/ Udal Erroldetatik atereak hain zuzen ere.
|
|
|
Egun krisialdiz krisialdi biztanleriaren hazkundea eten egin da, biziraupen itxaropena luzatu eta berezko hazkundeak sekulan eman ez den proportzioetaraino jaitsiak dira. Europako
|
herrien
artean gurean jaiotza tasarik txikienetakoa omen da.
|
|
|
Era berean jakina da ere euskararen berreskurapena ezin izan daitekeela berezko prozesua. Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal
|
Herriko
zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...). Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak dira ezinbestekoak.
|
|
|
Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...). Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota
|
herri
mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak dira ezinbestekoak.
|
|
|
" Euskal
|
Herriko
hizkuntz egoerari lotuta hitz gako bi proposatuko genituzke: aniztasuna eta aldakortasuna"
|
|
|
Ez da zehatza esatea lehen baino hainbeste hiztun gehiago dagoenik. Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke baina euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal
|
Herritik
aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke, euskara ahaztu eta euskaldun izateari utzi. Ondorioz berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da.
|
|
|
Berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da, hiztunak irabazi eta galdu egiten dira. Euskaldunak jatorrizkoak, eskolak euskaldunduta edo beranduago bere kasa edo euskaltegietan ikasitakoak, baina euskaldunak, beste hiztunak bezala, hil, Euskal
|
Herritik
alde egin, edo, hiztun normalizatuek ez bezala, euskara ahaztu eta euskaldunak izateari utz diezaiokete.
|
|
|
Euskal Herri osorako plangintza orokor batek nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean. Euskal
|
Herrietako
lege eta arauek, daudenean, faktore askoren menpe uzten dute prozesuaren norabidea; askoren ahotan dabilen norbanakoaren askatasuna egoeraren aldakortasunaren islada baino ez da.
|
|
|
Aitor dezagun bada legea eskuetan hartuta oraindik gauza asko lortzeke dagoela. Baina ez dago indarrik legeak ezartzen duena betearazteko, hori legea dagoenean jakina; horrexegatik
|
herri
mugimendua ezinbestekoa da.
|
|
|
Dena den gure ikuspegia gehiago zehaztu nahian Euskal
|
Herriko
hizkuntz egoerari lotuta hitz gako bi proposatuko genituzke: aniztasuna eta aldakortasuna.
|
|
|
Corpusaren behin betiko batasunaren oinarria, euskara batua, ezarria badago ere euskararen hizkuntza estatusa udalerriz udalerri, ia zonaldez zonalde, ezberdina baita. Euskal
|
Herri
osorako plangintza orokor batek nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean. Euskal Herrietako lege eta arauek, daudenean, faktore askoren menpe uzten dute prozesuaren norabidea; askoren ahotan dabilen norbanakoaren askatasuna egoeraren aldakortasunaren islada baino ez da.
|
|
|
Leioa: Euskal
|
Herriko
Unibertsitatea.
|
|
|
Frantses herrikoia, hizkuntzaren erabilera berezi bat da, hizkuntza egokitik urruntzen dena. Boyer-ek dion gisara," frantses
|
herrikoak
ez du frantses arautuaren erlatiboaren sistema konplexua errespetatzen. Bi ibilmolde gramatikalak gehitzen dituen morfemo zerrenda batek ezaugarritzen du:
|
|
|
Une kolonial eta kolonialondo batean elebitasunerako irixteko baliabide zientifikoak erabakitzea da. Europako hizkuntzen historian pillatutako esperientzia, deskolonizatutako
|
herrien
hizkuntza errealitateei egokitzea da. Hizkuntza baten hiztegia, herri baten garapen ekonomiko, sozial, tekniko eta kulturalari egokitzea da".
|
|
|
Europako hizkuntzen historian pillatutako esperientzia, deskolonizatutako herrien hizkuntza errealitateei egokitzea da. Hizkuntza baten hiztegia,
|
herri
baten garapen ekonomiko, sozial, tekniko eta kulturalari egokitzea da".
|
|
|
Rouquetteek dion lez: " Frantzia
|
herri
bat da non hizkuntza legedia umekia den. Legedi gehiena, erregimen zahar eta iraultza garaikoa ala gerra ostekoa da.
|
|
|
Frantziako soziolinguistikaren aurkezpena amaitzerakoan, zera agerian geratzen da, alegia,
|
herri
bateko soziolinguistikataz ez duela zentzu handirik. Hain zuzen ere, Kebek, Suiza, Katalunia, Euskal Herri ala Frantziako ikerlariek munduan zehar plazaratzen diren lanak irakurtzen eta eztabaidatzen dituzte.
|
|
|
Frantziako soziolinguistikaren aurkezpena amaitzerakoan, zera agerian geratzen da, alegia, herri bateko soziolinguistikataz ez duela zentzu handirik. Hain zuzen ere, Kebek, Suiza, Katalunia, Euskal
|
Herri
ala Frantziako ikerlariek munduan zehar plazaratzen diren lanak irakurtzen eta eztabaidatzen dituzte. Labov, Fishman ala Bourdieu gehienek ezagutzen dituzte eta beraien teorien ekarpenak zein mugak agerian uzteko gaitasuna daukate.
|
|
|
Ekonomiaren mundializazioak eta informazioaren eta komunikazioaren teknologia berrien agerpenak joera hori areagotu dute, hartu emanak ugalduz eta elkar ezagutza hobetuz. Hala ere, bi faktorek trukaketa horiek mugatu dituzte, batetik, hizkuntzaren oztopoak zeren artikulu eta liburu frango inglesez eta, maila txikiago batean, frantsesez idatziak daude eta, bestetik,
|
herri
bakoitzean nagusi diren iritzi, ohitura eta erreferentziak, nahiko ezberdinak izateaz gain, egonkorrak dira.❚
|
|
|
Horretzaz aparte, graduko hainbat online irakasgai garatu eta sareratu ditu honezkero. Besteak beste, euskara bigarren hizkuntza bezala ikastekoak, Euskal Kultura, Euskal
|
Herriko
Ekonomia, Euskal Herriko soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 93
|
|
|
Horretzaz aparte, graduko hainbat online irakasgai garatu eta sareratu ditu honezkero. Besteak beste, euskara bigarren hizkuntza bezala ikastekoak, Euskal Kultura, Euskal Herriko Ekonomia, Euskal
|
Herriko
soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 93
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste
|
herriren
batean edo Nevadatik kanpo ere bai. Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko:
|
|
|
Hasieran sarrera gai batzuk lantzen dira, ikasleek ez baitute jakiten gauza handirik ez Euskal
|
Herriaz
ez euskal hizkuntza edota kulturaz.
|
|
|
oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal
|
Herriko
berri zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. Beraz, abantaila ekonomikoak, bai ikasle bai erakundearentzat, agerikoak dira.
|
|
|
Horretzaz aparte, graduko hainbat online irakasgai garatu eta sareratu ditu honezkero. Besteak beste, euskara bigarren hizkuntza bezala ikastekoak, Euskal Kultura, Euskal
|
Herriko
Ekonomia, Euskal Herriko Historia Modernoa, eta Euskal Soziolinguistika (Basq 456: Basque Language, Society, and Culture).
|
|
|
Horretzaz aparte, graduko hainbat online irakasgai garatu eta sareratu ditu honezkero. Besteak beste, euskara bigarren hizkuntza bezala ikastekoak, Euskal Kultura, Euskal Herriko Ekonomia, Euskal
|
Herriko
Historia Modernoa, eta Euskal Soziolinguistika (Basq 456: Basque Language, Society, and Culture).
|
|
|
Oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal
|
Herriko
berri zehatza izan dezakete eta Renoko
|
|
|
Nazioartekotasunak ikuspegi anitza sustatzen du, bai ikasle bai irakaslearentzat; ikuspegi oso ezberdinak konparatzeko aukera ematen du. Euskal
|
Herrikoa
den eta bertan bizi den irakasleari, guretzat normala dena auzitan ipini beharrak hausnartzeko eta norberaren argumentazioa hobetzeko aukera ematen dio.
|
|
2007
|
|
|
Azken indar-gune bat, eremuaren zabaltasuna da; guk Euskal
|
Herri
osoa dugu euskalduntzeko. Bezero potentziala eta mundua hor daukagu, eta hori indar-gune garrantzitsua da.
|
|
|
Hasten ari zen dimentsio honek, ordura arte zeregin horretan arituak ziren taldeen estrukturen ahalmena gainditu zuen, demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak. Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi berriak ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia,
|
herri
mugimendu izaera, koordinazio beharra... Ikuspegi berri hauek bere egituran, bere antolaketan eta bere izaeran bilduko zituen erakunde berri baten beharra aurreikusten zuten.
|
|
|
" Izenari buruz bi hitz. Nik Alfabetatze Euskalduntze Mugimendua deitzen diot.
|
Herri
mugimendua delako. Mugimendua koordinaturik dago eta koordinakunde hau batzorde batzuen bidez lortzen da.
|
|
|
Ikusten denez, izen proposamen hutsa baino, definizioa ere bada: batzordeen bidez koordinatutako
|
herri
mugimendua eta bere lana euskaltegi edo euskal eskoletan burutzen duena.
|
|
|
Ikusten denez, izen proposamen hutsa baino, definizioa ere bada: batzordeen bidez koordinatutako
|
herri
mugimendua eta bere lana euskaltegi edo euskal eskoletan burutzen duena. AEKren sorrerak ez zuen aurretiaz aritzen ziren taldeen lanaren haustura ekarri, baizik eta egoera berri baten aurrean lanean jarraitzeko hauspoa.
|
|
|
Euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza izateaz gain, EAEko hizkuntza ofiziala1 da. Administrazio publikoei dagokie, beraz, eskubide hau, beste eskubide guztiak bezala, bermatzea, gizartean euskararen ezagutza eta erabilera areagotuz.
|
|
|
Gure eginkizun nagusia helduen euskalduntze eta alfabetatzea da. Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn, baina gure eragin esparrua ehunka
|
herri
eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea, guztiak HABEk homologatuak.
|
|
|
Gure eginkizun nagusia helduen euskalduntze eta alfabetatzea da. Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn, baina gure eragin esparrua ehunka
|
herri
eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea, guztiak HABEk homologatuak.
|
|
|
ELE 13 AEK,
|
herri
mugimendua, historia eta ekintzak. Eduardo Diaz.
|
|
|
•" Euskara, Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza baita, Euskadiko hizkuntza ofiziala izango da, gaztelaniarekin batera, eta hiritar guztiek dute bi hizkuntzak ezagutu eta erabiltzeko eskubidea.
|
|
|
• Autonomi Erkidegoko erakunde komunek, Euskal
|
Herriko
aniztasun soziolinguistikoa kontuan harturik, bi hizkuntzen erabilera bermatu, haien izaera ofiziala arautu eta hura ikasteko behar diren neurri eta baliabideak eratu eta arautuko dituzte."
|
|
|
Alfabetatze Batzordearen sorrera bere osotasunean ulertzeko, Euskal
|
Herriko
orduko politika eta gizarte egoerari buruz aipamen bat egin beharra dago eta uste dut merezi duela batzordearen sorreraren inguruan, sortzaile nagusienetako batek, Rikardo Arregik, euskal gizartearen eta politikaren egoeraz egindako azterketa aipatzea. 60ko hamarkadaren azken urteak dira:
|
|
|
Demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak. Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi berriak ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia,
|
herri
mugimendu izaera, koordinazio beharra... Ikuspegi berri hauek bere egituran, bere antolaketan eta bere izaeran bilduko zituen erakunde berri baten beharra aurreikusten zuten.
|
|
|
Euskaltegien kopurua murriztu izana, bere onean ulertu ahal izateko, euskaltegiok beren zerbitzua zenbat
|
herritan
eskaintzen duten erreparatu besterik ez dago.
|
|
|
Izan ere, EAEko 92
|
herritan
ematen bazituzten eskolak 1995 ikasturtean, horiek 118 eta 121 izatera pasatu ziren hurrenez hurren 2002 eta 2005 ikasturteetan. Edo 97, 123 eta 130 herrietan eman izan dute zerbitzua aipatu ikasturteetan, uda barnetegietako jarduerak kontuan izanda.
|
|
|
Izan ere, EAEko 92 herritan ematen bazituzten eskolak 1995 ikasturtean, horiek 118 eta 121 izatera pasatu ziren hurrenez hurren 2002 eta 2005 ikasturteetan. Edo 97, 123 eta 130
|
herrietan
eman izan dute zerbitzua aipatu ikasturteetan, uda barnetegietako jarduerak kontuan izanda.
|
|
|
Era horretan, 5.000 biztanletik gorako
|
herri
bakarra geratu da helduen euskalduntzako zerbitzurik gabe 2005.
|
|
|
Hala ere, hiriburuak dira, normala denez, euskaltegi gehienen kokalekua (Gasteizen 9, Bilbon 15 eta Donostian 13), eta euskaltegi hauek beste 44
|
herritan
ere ematen dituzte eskolak.
|
|
|
Lehendik EAEko euskaltegi batean inoiz ibili gabeko 11.652 ikasle azaltzen zaizkigu 2005 ikasturtean, horietatik 9.761 Euskal Herrian bertan jaioak direlarik. 2.000 inguru dira, beraz, Euskal
|
Herritik
at jaiotakoak. Euskal Herrian jaiotako ikasle kopuru horren datu batzuk (adina eta hezkuntza eredua) emango ditugu jarraian:
|
|
|
Lehendik EAEko euskaltegi batean inoiz ibili gabeko 11.652 ikasle azaltzen zaizkigu 2005 ikasturtean, horietatik 9.761 Euskal Herrian bertan jaioak direlarik. 2.000 inguru dira, beraz, Euskal
|
Herritik
at jaiotakoak. Euskal Herrian jaiotako ikaslekopuru horren datu batzuk (adina eta hezkuntza eredua) emango ditugu jarraian.
|
|
|
Datuek erakusten ahal diguten beste alde bat hiriburuen eta eskualdeen arteko proportzioa da. Lehen geure ikasleen erdia eskualdeetan ari zen eta beste erdia hiriburuan eta inguruko
|
herri
koxkorretan. Egun gauzak bestelakotzen ari dira.
|
|
|
Nafarroako AEK k
|
herri
erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan
|
herritik
sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEKkidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
|
Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEKkidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori. Nafarroako euskaltegiak
|
herri
eta auzoetan txertatuak daude eta hala izaten jarraitzea da gure borondatea.
|
|
|
Bestetik, Nafarroako AEK Euskal
|
Herriko
AEK da finean eta balio horrek ere badu bere zeresana gainerakoen aurrean. Izan ere historia soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 65
|
|
|
" labur" baina zailtasun handiko honetan, ezin ahaztuko ditugu bidean izandako milaka oztopo (judizial, politiko eta beste...). Oztopo horiek guztiak gainditzeko ezinbestekoa izan da Euskal
|
Herri
mailako erakunde bateko parte izateak eman digun sostengua eta bermea. AEK ko euskaltegien sarea indartzeak eta erakundetzeak Nafarroako Gobernuaren dirulaguntzen izozte eta murrizketei aurre egiten lagundu digu, eta modu horrek bizirauteko bermea eman digu.
|
|
|
Nafarroako AEK ia lurralde osoan aritzen da helduei euskara eskolak ematen. Urteetan barrena, ordea, ez dira berdinak izan euskaltegiak egon diren guneak edota euskaltegietatik eskolak eman izan diren
|
herriak
.
|
|
|
Lehentasunez, oso garrantzitsua izan baita eta izaten jarraitzen baitu ikasleak non AEK bertan izatea.
|
Herrietan
askotan ez dago euskaraz aritzeko edota euskaraz bizitzeko zantzu izpirik ere, eta euskaltegia edo euskara ikasleak izaten dira euskal haize hori ekartzen dutenak.
|
|
|
Nafarroako AEK k
|
herri
erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
|
Nafarroako AEK k herri erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan
|
herritik
sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEK kidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori.
|
|
|
Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEK kidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin behar garrantzizkoenetakoa da hori. Nafarroako euskaltegiak
|
herri
eta auzoetan txertatuak daude eta hala izaten jarraitzea da gure borondatea.
|
|
|
Honez gain, euskaltegi hauetatik kanpora hainbat lekutara joan ohi gara. Esanguratsua da Sakanan urtero
|
herri
batean edo bestean sortu ohi dira taldeak, edo Erriberan Cascanten eman ditugu eskolak oraintsu arte; Faltses beste adibide bat izan daiteke. Horrelakoak asko dira.
|
|
|
Gero eta mugikortasunerako joera gehiago dugu eta pixkanaka egia da zenbait eremutan euskaltegi handiak dauden guneetara hurbildu nahi duen jendea ere ugari dela. Joerak joera, urte batetik bestera oraindik ere aldaketa handiak dira,
|
herri
batean urte batean euskara taldea egon baina hurrengo urtean taldea osatzeko jende nahikorik ez, eta halakoak maiz errepikatzen baitira.
|
|
|
Datu orokorrei begiratzen badiegu, nabarmena eta kezkatzekoa da euskara ikasten duten ikasleen kopuruaren bilakaera Nafarroan. Bai administrazioak zuzenean kudeatzen dituen euskaltegietan bai
|
herri
erakundeetako euskaltegietan urteak dira pixkanaka pixkanaka ikasle galera gelditu ezinik ari garela.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian helduen euskalduntze alfabetatzea aipatzerakoan bi datu azpimarratu behar dira. Lehenik,
|
herri
ekimenaz ari gara oroz gainetik. Alabaina, orain arte esperientzia puntual eta isolatu batzuk kenduta, elkarteak dira helduei euskarazko kurtsoak proposatzen dizkieten bakarrak.
|
|
|
Garai hartan, Hegoaldean bezala, euskal kultura eta euskararen aldeko interes bizia zabalduz joan zen jendarte osoan. Euskara ikasteko gogoa hedatu zen eta han hemenka euskarazko kurtsoak antolatzen hasi ziren, izan dadin lagunen arteko talde informaletan,
|
herriko
kultur taldeetan ala hizkuntza irakasteko herriko elkarteetan. Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia sortuz.
|
|
|
Garai hartan, Hegoaldean bezala, euskal kultura eta euskararen aldeko interes bizia zabalduz joan zen jendarte osoan. Euskara ikasteko gogoa hedatu zen eta han hemenka euskarazko kurtsoak antolatzen hasi ziren, izan dadin lagunen arteko talde informaletan, herriko kultur taldeetan ala hizkuntza irakasteko
|
herriko
elkarteetan. Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia sortuz.
|
|
|
Hegoaldean sortu berri zen AEK federazioarekin naturalki harremanetan sartu ziren eta 1980ko azaroan Iparraldean ere egitura xutik ezartzea erabaki zuten. 500 ikasle 24
|
herritan
banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn. Talde bakar batzuk baizik ez ziren federaziotik kanpo gelditu.
|
|
|
Pixkanaka eta urtez urte federazioak aurrera egin zuen halere, bere egitura hobetuz, bere irakasleak formatuz, didaktikan ere aurrerapausoa eginez. Bestalde, 1980ko hamarkadaren bukaeran euskalgintzako beste
|
herri
mugimenduekin batera DEIADAR mobilizazioak antolatzen hasi zen, euskal kultura eta euskararen aldeko neurriak eta dirulaguntzak lortzeko.
|
|
|
Gau eskoletako lana ezagutu eta laguntzeko prest agertu ziren lehen instituzioak
|
Herriko
Etxe batzuk izan ziren, AEKri bere liberatuen sarea hedatzeko parada emanez. Ondoko urteetan Euskal Herri 2010 deituriko gogoetatik ateratako Lurralde Antolaketa Eskeman hizkuntza kapitulua idatzi zen, helduei euskalduntze alfabetatze alorra sustatzeko helburua barne.
|
|
|
Gau eskoletako lana ezagutu eta laguntzeko prest agertu ziren lehen instituzioak Herriko Etxe batzuk izan ziren, AEKri bere liberatuen sarea hedatzeko parada emanez. Ondoko urteetan Euskal
|
Herri
2010 deituriko gogoetatik ateratako Lurralde Antolaketa Eskeman hizkuntza kapitulua idatzi zen, helduei euskalduntze alfabetatze alorra sustatzeko helburua barne. Azkenik 2001ean Iparraldea gobernatzen duten Erakunde guztiek (Estatua, Akitania, Departamendua) AEKrekin hitzarmena izenpetu zuten, bere lanaren garrantzia ezagutuz eta zazpi urteko dirulaguntza segurtatuz.
|
|
|
Azken urteetan, agintarien aldetik HEAren garrantzia estrategikoa gero eta onartuagoa dela erran daiteke.
|
Herriko
etxe nahiz Departamenduko langileei lan denboran euskara ikasteko parada eskainia izan zitzaien eta 2006ko hondarrean lehen aldikoz Iparraldean, erakunde publikoek, Euskararen Erakunde Publikoan bildurik, plazaratu duten hizkuntza politika egitasmoan HEA alorrari bere leku osoa aitortzen diote.
|
|
|
Hegoaldean sortu berri zen AEK federazioarekin naturalki harremanetan sartu ziren eta 1980ko azaroan Iparraldean ere egitura xutik ezartzea erabaki zuten. 500 ikasle 24
|
herritan
banaturik eta 50 bat irakasle bildu ziren AEKn. Talde bakar batzuk baizik ez ziren federaziotik kanpo gelditu.
|
|
|
Azken urteetan, agintarien aldetik HEAren garrantzia estrategikoa gero eta onartuagoa dela erran daiteke.
|
Herriko
etxe nahiz
|
|
|
Horrez gain AEK k harreman jarraikiak atxiki eta elkarlan iraunkorra eramaten du Euskal
|
Herritik
kanpoko herri batzuetan euskara klaseak ematen dituzten elkarteekin, hala nola, Sustraiak Erroak Parisen, Lagun eta Maita Pauen, Bordaleko Euskal Etxea eta Toulouseko ikasleekin. Orotara urtez urte, 120/ 150 ikasle biltzen dira zentro horietan.
|
|
|
Horrez gain AEK k harreman jarraikiak atxiki eta elkarlan iraunkorra eramaten du Euskal Herritik kanpoko
|
herri
batzuetan euskara klaseak ematen dituzten elkarteekin, hala nola, Sustraiak Erroak Parisen, Lagun eta Maita Pauen, Bordaleko Euskal Etxea eta Toulouseko ikasleekin. Orotara urtez urte, 120/ 150 ikasle biltzen dira zentro horietan.
|
|
|
Lehenago ere hainbat esperientzia batzuk izan baziren ere, arlo hori iraunkortu da azken urte hauetan, euskararen presentzia jendarteko zenbait alorretan hedatu arau. Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak
|
Herriko
Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen hasi da herri administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen. Gisa berean duela 2 urte Departamenduko agintariek euskara ikasteko parada (parte batez lan denboran eta dohainik) eman diote beren langileei.
|
|
|
Lehenago ere hainbat esperientzia batzuk izan baziren ere, arlo hori iraunkortu da azken urte hauetan, euskararen presentzia jendarteko zenbait alorretan hedatu arau. Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak Herriko Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen hasi da
|
herri
administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen. Gisa berean duela 2 urte Departamenduko agintariek euskara ikasteko parada (parte batez lan denboran eta dohainik) eman diote beren langileei.
|
|
|
|
Herriko
langileak
|
|
|
Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak
|
Herriko
Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen hasi da herri administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen. Gisa berean duela 2 urte Departamenduko agintariek euskara ikasteko parada (parte batez lan denboran eta dohainik) eman diote beren langileei.
|
|
|
Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak Herriko Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen hasi da
|
herri
administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen. Gisa berean duela 2 urte Departamenduko agintariek euskara ikasteko parada (parte batez lan denboran eta dohainik) eman diote beren langileei.
|
|
|
Antzera mintzo gintezke jarrerei dagokienez ere. Aldizkari honen 40 alean Euskal
|
Herriko
hizkuntz jarrerei egin genien begiradan, hogeita zazpi azterlan berrikusi genituen horietako zazpi bete betean euskalduntze alfabetatzean lekutuak (Perales, 2001a).
|
|
|
Euskalduntzealfabetatzearen gaineko ikerketen zenbatekoa eta nolakoa besoz beso etorri dira Euskal
|
Herriko
unibertsitateetan hizkuntzalaritzan, soziolinguistikan, psikologian eta pedagogian egindako urratsekin batera baita, ezbairik gabe, sektorean zuzen zuzenean partaide direnen irakasleen eta teknikarienprestaketa gero eta hobearekin.
|
|
|
Euskara ikastean, Euskal
|
Herriko
administrazio etako langileen satisfaziomaila aztertzea.
|
|
|
Kuadrillategi egitasmoa. Egitasmo hori hainbat
|
herritan
ari da garatzen, eta, Jauregiren azterlan hura du oinarri (Jauregi, 1994, 1996, 2003; Jauregi et al., 2000; Egizabal, D., Jauregi, P., Huegun, A. 2004; Egizabal, 2004).
|
|
|
Egizabal et al. ek diotenez, ikasturtean zortzi udalerritan abiarazi zuten Kuadrillategi egitasmoa (Lasarte Oria, Andoain, Urnieta, Beasain, Deba, Bergara eta Aretxabaleta). Eta urtebete geroago beste hiru
|
herri
bildu ziren egitasmora (Atarrabia, Uharte eta Burlata).
|
|
|
ikasturtean AlfabetatzeEuskalduntze Koordinakundeak (AEK) jasotako ikasle fitxak Siadecok aztertu zituen (1978). Txosten hartan Euskal
|
Herri
osoan euskara ikasten ziharduten 30.000 helduren berri eman zen. Ikasleria oso zen gaztea.
|
|
|
Euskalduntze alfabetatzearen gaineko ikerketen zenbatekoa eta nolakoa besoz beso etorri dira Euskal
|
Herriko
unibertsitateetan hizkuntzalaritzan, soziolinguistikan, psikologian eta pedagogian egindako urratsekin batera baita, ezbairik gabe, sektorean zuzen zuzenean partaide direnen irakasleen eta teknikarienprestaketa gero eta hobearekin.
|
|
|
Baina aurrera egin beharra dago. Euskaltegitik inoiz pasatu ez diren herritar elebakarrak asko dira, baina gainera, gaur egun Euskal
|
Herriko
euskaltegietan dauzkagun ikasle asko eta askoren motibazioa eskasa da. Hau da, euskaltegietara joaten diren ikasle gehienak titulu ofizialen bat lortzeko joaten dira.
|
|
|
Euskaltegietan matrikulatutako ikasleen helburuei erreparatzen badiegu (gehienetan titulua), azkar ikusiko dugu gure ikasleak klasera bultzatzen dituen testuinguru nagusia ez dela
|
herria
, arloa edo esparruak baizik. Horretaz gain, argi dago zenbait esparru oso arrotzak zaizkiola euskarari eta eragin handia dutela lurralde osoko biztanleengan, hala nola komunikabideak, arlo sozio-ekonomikoa, osasungintza eta abar.
|
|
|
Era berean, kontuan hartu behar dugu, arlokako lanak, egoera soziolinguistiko ezberdina duten guneetako herritarrak harremanetan jartzea ahalbideratuko digula. Zonalde ez euskaldunetako biztanleentzat aukera paregabea izango da gerora
|
herriko
plangintzetan subjektu aktibo bihurtu ahal izateko. Motibazio instrumentalak motibazio integratzailea ekarriko dio, zalantzarik gabe.
|
|
|
Atal edo lerro hauek, gainera, beste atalak euskalduntzeko eredu eta esperientzien bilgune izango dira. Aurreko batean esan bezala, Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal
|
Herri
osoko euskaltegietan euskara ikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke eta erabiltzaile guztiak euskaraz aritzera animatuta sentituko lirateke.
|
|
|
Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal
|
Herri
osoko euskaltegietan euskaraikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke.
|