|
2000
|
|
|
Batetik egungo instituzioak eta, bestetik, marko berriaren bila bultzagile lana egingo luketenak: herri mailako Udalbiltza, Euskal
|
Herri
osoa hartuko lukeen batzar eratzailea eta, Euskal Herria osatzen duten herrialdeak ordezkatuko lituzkeen herrialdeen ganbara bat.
|
|
|
Udalbiltzaz gain, sei lurraldeen batzar bat ere behar dugu. Hau, hasteko, egun dauden hautetsiekin osa daiteke eta hortik bideratu behar da Euskal
|
Herri
osoa hartuko lukeen marko instituzionala.
|
|
2002
|
|
|
Koldo Mitxelenaren jarrerak toki berezia merezi du, euskaltzaleen arteanzuen ospeagatik eta Salamankako Unibertsitateko Katedraduna zelako5 Bereustez, lehentasuna unibertsitatea edukitzea zen6 Euskal
|
Herri
osoa hartuko zuenunibertsitate bakarra eta ofiziala7 Barrutiaren aldeko kanpainaren bultzatzailenagusia izan arren, bigarren mailan jarri zuen Nafarroa bertan sartzea, oinarrizkoaeta premiazkoa bertoko agintarien zuzendaritzapean egongo zen unibertsitateaedukitzea zelako: «Badakit(...) barrutiaren burua hemen (Euskal Herrian, diot) izateak ez gaituela besterik gabe geure buruaren jabe bihurtuko sail hontan.
|
|
|
3. A restian idatzitakoak irakurri ondoren, nekez pentsa daiteke egingarria dela epe motz edo ertainean Euskal Unibertsitatea, Euskal
|
Herri
osoa hartuko lukeen Unibertsitate fisikoki berri moduan ulertzen badugu behintzat. Une honetan horrelako unibertsitatea esku pribatutik edo nahi badahe rri ekimenetik baino ezin da etorri.
|
|
2003
|
|
|
Guk beti pentsatu izan dugu eskuetan ditugun tresna instituzionalak erabili behar ditugula gure herriaren askapen prozesua aurrera ateratzeko. Une honetan Lehendakariak egiten duen proposamenak Euskal
|
Herri
osoa hartzen du bere baitan, baina hiru zutabe hauek oinarri harturik:
|
|
|
Egiategik, bere aldetik, Ipar Euskal Herrian garaturiko frantsesezko euskal historiografia aristokratikoaren eragina erakusten zuen. XVIII. mende amaierako historiografia horren alde mitiko eta kontserbadoreak albo batera utziz, haren ekarpenik interesgarriena, subjektu historiko gisa Euskal
|
Herri
osoa hartzea zen (zazpi herrialdeak), marko probintzialak gaindituz. Mende erdi geroagoko Hiribarrenek ere, Pirinioen alde bietako Euskal Herria izan zuen gogotan, subjektu historiografiko honek Iparraldean jada tradiziotxo bat sortu zuela erakutsiz.
|
|
|
Baina, UEUren historia eta jatorria baztertuta, praktikan desegitea eskatzen zitzaion, laguntzaren truke. Euskal
|
Herri
osoa hartuko zukeen unibertsitatearen alde ari zen lanean UEU eta ezin zuen helburu hori saldu, diruaren truke. EHUrekin mintzatzeko eta elkarlanean jarraitzeko prest zegoen UEU, baina ez zuen desegiteko inongo asmorik, «Pobre segituko gaituk, ez, ordea antzu».
|
|
|
Euskal Unibertsitatea eraikitzea. Horren hiru ezaugarriak euskalduna, nazionala (Euskal
|
Herri
osoa hartzea) eta herritarra izatea ziren. Azken kontzeptu horrek sortu zuen zeresan gehien.
|
|
|
Bigarren jarrera Koldo Mitxelenaren iritzietan oinarritu zen23 Lehenago ikusi dugunez, berak esandakoak toki berezia merezi du, irakasle horrek euskaltzaleen artean zuen ospeagatik, Salamankako Unibertsitateko Katedraduna zelako eta Unibertsitatearen aldeko kanpainaren bultzatzailea izan zelako24 Mitxelenaren ustez, unibertsitatea edukitzeak zuen lehentasuna25; Euskal
|
Herri
osoa hartuko zuen unibertsitate bakarra eta ofiziala. Barrutiaren aldeko kanpainaren bultzatzaile nagusia bera izan arren, bigarren mailan jarri zuen Nafarroa bertan sartzea, oinarrizkoa eta premiazkoa bertoko agintarien zuzendaritzapean egongo zen unibertsitatea izatea zelako:
|
|
2006
|
|
|
01.11.50 Gaur egun handia da.
|
Herri
osoak hartzen du parte.
|
|
2007
|
|
|
•" Esku artean dugun ikerketan datu bilketa metodoa aipagarria bada, aztergai duen eremua ere oso da garrantzitsua, izan ere, Euskal
|
Herri
osoa hartzen baitu. Neurketaz gain," Euskararen Jarraipena" Inkesta Soziolinguistikoa da Euskal Herri osoa aztertzen duen ikerketa bakarra.
|
|
2008
|
|
|
20.000 pta. jarri zituen (ordurako bazen zerbait). Aita Leteren jarrera honek badu interesik, zeren erakusten baitu orduan Gipuzkoan egiten ari zen guz tiaren parean, ez zegoela Aita Nagusi hura Bizkaia ahantzita ibiltzeko (jakina da Euskal
|
Herri
osoa hartu ohi zuela aintzakotzat bere proiektuetan). Gogoratu behar da, gainera, Aita Lete bera euskalkiz bizkaitarra zela.
|
|
|
Madrilera eramanen zituztela zabaldu bazen ere, gero beraien etxebizitzak miatzera etorriko zirela jakin zen. 22:00ak aldera Guardia Zibilak
|
herri
osoa hartu zuen. Lehenik, Mattinen gurasoen etxebizitza eta ondotik, Igor Porturen pisua eta beraien gurasoena miatu zituen Guardia Zibilak.
|
|
2009
|
|
|
Gaur, Gasteizen izan da Akademia eta datozen hilabeteotan gainontzeko herrialdeetan ere ospatuko du Euskaltzaindiak bere urtemuga.Juan Antonio Zarate Arabako Batzar Nagusietako lehendakaria eta Xabier Agirre ahaldun nagusia ondoan zituela, Andres Urrutia euskaltzainburuak Euskaltzaindiak Araban duen presentzia aldarrikatu du eta honela adierazi du: Erakunde arabarra gara eta Euskal
|
Herri
osoa hartzen duen erakundea ere bagara, euskararen inguruan. Orobat, eskerrak eman ditu Euskaltzainburuak:
|
|
2010
|
|
|
Gorputz eguna eta San Migel eta Arrosarioko festak. Horietan
|
herri
osoak hartzen zuen parte. Oso herrikoia zen Arrosarioko" biharamuna".
|
|
2012
|
|
|
Euskal
|
Herri
osoa hartzen dute akordioa sinatu duten alderdiek. Nolanahi ere, aurretik jakinarazi zuten Ipar Euskal Herrian erritmo bat izango duela eta Hegoaldean beste bat.
|
|
|
Beraz," nazioartean" onartutako lurraldea eta kontzeptua lantzen ditu liburuak, ez euskal herritarrek eman nahi izan dizkioten lurraldea eta kontzeptua. Frankismo garaian Espainian egindako mapa batzuek ere Euskal
|
Herri
osoa hartzen dutela ikus daiteke lan horretan, edo 1980ko hamarkadan Iruñeko Udalak argitaratutako liburu batek orain ukatzen den lurraldetasuna jasotzen duela.
|
|
2013
|
|
|
Gipuzkoako ikastolena eta Nafarroakoena. Horietara bidaia antolatzeko asmoa baduzue, Euskal
|
Herri
osoa hartzen duen mapan lor dezakezue informazioa.
|
|
2014
|
|
|
Euskal herritar gehienek fede katoliko sutsua erakutsi zuten aurreko mendean, baina eraberritze sozioekonomikoak eta kulturalak higatu egin zuten fede hori, eta, bereziki, auzitan jarri zuten Elizak gizarte bizitzan eta hezkuntzan izan beharreko tokia. Beste kasu batzuetan ez bezala, Euskal
|
Herri
osoa hartu zuen fenomenoak. Ipar Euskal Herrian, laizismoaren inguruko eztabaidak euskarazko prentsa sorrarazi zuen.
|
|
2015
|
|
|
Ekintza batzuk martxan egozan eta gero Labayru sortu zan, ekintza horreek babesteko. Nahi ta Etniker proiektua Labayru bera baino esparru zabalagokoa izan, Labayruk gehienbat Bizkaian egin dau bere lana eta Etniker ek Euskal
|
Herri
osoa hartzean dau. Labayruren araudietan onartzen da bere kultura ekintzak beste herrialdeetara hedatzea.
|
|
|
Dena dela, orduan euskal prentsari buruz esan zirenez geure buruarekin gogoetan jartzen bagara, harri eta lur eta zur gera gaitezke. Horrenbeste lan eta buruhausteren ondoan, dugun euskal egunkari bakarrari zutik eusteko jende asko leherrenak egiten ari den honetan, nola arraio atera zitekeen garai hartan euskara hutsean Euskal
|
Herri
osoa hartuko zuena. Esate baterako Egin bat osorik egin behar zen ezker abertzale euskaldunentzat eta beste Egin bat gaztelaniaz, euskaraz ez zekiten gainerako ezker abertzaleentzat?
|
|
|
Urriaren 2an egin zuen Irlanda Foroak Lizarrako Akordioa sinatu zenetiko lehen bilkura, Donibane Garaziko Herriko Etxean; Nafarroa Behereko hiriburuan bilduta, Akordioak Euskal
|
Herri
osoa hartzen zuela azpimarratu nahi zen; izenaren egokitzapena ere ekarri zuen bilkurak, ordutik adierazpenak eta foroak Lizarra Garazi izena hartu baitzuten.
|
|
2017
|
|
|
ere izan direla horrelako hitzarmenak, baina oraingo akordioak baditu bi berritasun: alde batetik, Euskal
|
Herri
osoa hartzen du orain arte, Jaurlaritzak eta Nafarroak zuten itun bat, eta bertzea Jaurlaritzak eta EEPk; bertzalde, euskararen ikerketa baino urrunago doazen lan ildoak bilduko ditu hitzarmenak, bertzeak bertze, gazteen eremuan lan egitea. Helburuetako bat da, adibidez, Euskal Herriko eremu desberdinetako gazteekin truke programak antolatzea.
|
|
2018
|
|
|
Atzo aurkeztu zuten Elkar fundazioaren lehendakari Joxemari Sorsek eta Siadecoko ordezkari Juanjo Allurrek. Euskal
|
Herri
osoa hartu dute aztergai, eta 2.500 inkesta egin dituzte. Datu aitortuak dira, hortaz:
|
|
|
1960an Chris Boningtonek zuzendutako militarren espedizio indiar britainiar batek egin zuen lehen igoera, 1969an Yugoslaviako bigarren talde batek, eta 1983ko udaberrian japoniarrez osatutako espedizio batek. Hala, azpeitiarrez osatutako lagun taldeak 7.937 metro garai den Annapurna II igotzeko erabakia hartu zuen, eta pixkanaka, espedizioa prestatu ahala eta mendizaleen balentriaz jabetuta,
|
herri
osoak hartu uzen parte proiektuan. Joxe Urbieta Takolo, Josu Bereziartua, Jabier Maiz eta Pako San Sebastian mendizaleak; Agustin Arenas eta Agustin Madrazo dokumentalaren arduradunak; Bixente Arrueta itzultzaile lanak egingo zituena; eta Jose Mari Azpiazu antolatzailea joan ziren bidaian, nahiz eta ez zuten gailurra egitea lortu”.
|
|
|
Inkesta garrantzitsua da harrapatzen duen unibertsoagatik: kopuruz 2.500 elkarrizketaturen iritzia jaso da, eta lurraldez Euskal
|
Herri
osoa hartu da kontuan. Hori dena baino garrantzitsuagoa da, halere, euskara bektore gisa hartu izana; alegia, euskaradunen kontsumo joerak aztertu dira, eta horrek argazki askoz doituagoa eman digu, elebidunok zer kontsumitzen dugun argiago erakusten duelako.
|
|
|
Joan den mendeko 60ko hamarkadan agertu zen abertzale belaunaldi berriak garrantzia eman zion euskal lurraldetasunari. Kultura arloan ireki ziren bide berriek Euskal
|
Herri
osoa hartzen zuten kontuan. Euskal Herriko txistularien elkartea 1927an sortua zen.
|
|
|
1924an hartu zuen" Euskal Herriko itzulia" izena. Bigarren edizioan, jadanik, Euskal
|
Herri
osoa hartu zuen kontuan. Frankismo denboran debekatua zen haren antolatzea; 1969an hasi ziren berriz antolatzen.
|
|
2019
|
|
|
Soilik aldizkari bat argitaratu nahi zuela Pirinio Behereetan, Espainia frankistako zentsurarekin arazoak zituztelako. Aldizkaria Bilbon finantzatuko zuten, baina lapurtera klasikoz argitaratu, eta horretarako Frantziako lankideak ere nahi zituzten, Euskal
|
Herri
osoa hartzeko asmoarekin. Literatura lanak alde batera utzita, jakintza orokorreko euskal aldizkaria egin asmo zuten.
|
|
2021
|
|
|
Oharkabean selektibitateko garaiak etorri zitzaizkidan gogora. Izan ere, ikastolan izan nuen Geografiako irakasleak Euskal
|
Herri
osoa hartzen zuen kontuan klaseak ematerakoan, nahiz eta behin eta berriro jakinarazten zigun ebaluazioko azterketetan eta selektibitatean ez genuela Nafarroako eta Ipar Euskal Herriko informaziorik jarri. Egia esanda, orduan jabetu nintzen EAEren nolakotasunaz, baita Espainiako autonomia erkidegoen mugak non hasi eta non amaitzen ziren ere.
|
|
2022
|
|
|
Enpresa bera ari da Zestoan HAPO lantzen, eta eragin linguistikoa neurtzeko jarduketa proposamen jakin batzuen aurretiazko ebaluazioa egin zuen han, eraginaren sailkapen moduko baten bitartez. Zumaian zaindu da ikuspegi orokorra ere aintzat hartzea, eremutzat
|
herri
osoa hartuta. Aurrerakineko kopuruak eta sustapenen proposamen zehatzak ezagututa, ELE mahaiko kideek aukera izango dute gogoeta egiteko, eta aurreikusitako eraginari egokitutako neurri zuzentzaileak proposatzeko.
|
|
|
Honela arrazoitu du beharra: «Bada, gure ustez, Euskal
|
Herri
osoa hartuko duen egitura egonkor eta iraunkor bakar baten premia, helduak euskalduntzea estrategikotzat joko duena, alor hori koordinatuko duena, euskal herritar heldu guztiek euskaraz jakitea helburu izan, horretarako epeak ezarri, eta behar adina bitarteko izango duena, aldian aldiko gorabehera politikoen menpe ibiliko ez dena, eta euskalduntzeari, zentzurik zabalenean ulertuta, bultzada atzer...
|
|
|
Euskal
|
Herri
osoa hartzen duen ariketa sozial bat da, baina egoera oso desberdina da leku batetik bestera. Badago arriskurik zenbait eremutan ariketak zentzua galtzekoa?
|
|
|
Erakunde berak 2021eko azaroan egindako ikerketan, independentziaren aldeko portzentajea %26, 4 zen, eta %22, 4 da aurtengo apirilean. Euskal
|
Herri
osoa hartu dute kontuan azken ikerketa egitean, eta, guztira, 1.400 elkarrizketa eginda lortu dituzte datuak. Baina beherakada horretan badira ñabardura esanguratsuak ere, Asier Etxenike Aztikerreko ikerketa eta berrikuntza arduradunak atzo Bizkaia Aretoan azaldu zuenez.
|
|
|
3 Oraindik zailagoa beraz Euskal
|
Herri
osoa hartuko duen eredua topatzea, nahiz eta saiakera bat egon den Eusko Ikaskuntzaren mendeurreneko kongresuak sustatutako ikerketa ildoen haritik (Arin et al. 2021).
|
|
2023
|
|
|
Halaber, lurraldetasuna beste modu batera ere lantzen dela azaldu du: «Egunkari nazionala gara Euskal
|
Herri
osoa hartzen dugulako kontuan, baina baita toki guztietako berriak jasotzen ditugulako ere; ahalegin handia egiten dugu hango eta hemengo egoera islatzen».
|
|
|
Euskaltzaindiak badu abantaila bat, eta da Euskal Herri osoko erakunde bat dela, eta horrelako oso gutxi daudela. Euskal
|
Herri
osoa hartzen du. Euskaltzaindia lan handia egiten ari da ezagutzera ematen, zabaltzen.
|