|
2000
|
|
|
euskara hutseko telebista, astekaria eta zerbitzu telematikoetarako sare bat sortzea, horretarako Euskaltelek laster jarriko duen zuntz optikoa baliatuz.
|
Herri
bakoitzak bere kabuz burutzea baino, nahiago izan dute egitasmoa eskualde mailara hedatzea. Gaur egun herri mailako hiru telebista ari dira lanean eskualde honetan:
|
|
|
Euskal Herrian baditu berezitasun batzuk, eta herri bakoitzekoak ere baditu bere ezaugarriak. Hizkeren modukoa da, euskara bat da Euskal Herri osoan, baina
|
herri
bakoitzak bere hizkera du.
|
|
|
Gaiok berak esaten zuenez,. Zuzenbidea, legez eta usadioz hornituriko herri guztietan, alde batetik berena delarik, aldiz gizaki ororena da. Horregatik,
|
herri
bakoitzean beretzat emana, propioa da, eta zuzenbide zibila deritza, hiriaren zuzenbidea balitz bezala. Alabaina, arrazoi naturalak gizaki ororen artean sorturikoa, herri guztiek berdin betetzen dutena, jendeen zuzenbidea da, hots, nazio guztientzako zuzenbidea?.
|
|
|
Bi hitzaldi eman zituen 1918 urtean, La liga de naciones y el problema vasco izenburupean eta Eibarren bertan V. Fernández tipografian inprimatuak izan ziren. Han agertu zuen
|
herri
bakoitza bere etorkizunaren jabe izan beharra. Aldi berean federakuntzaren premia, foruen galerak utzitako lekua betearazteko.
|
|
2001
|
|
|
Garai hartan ordea, heldutasun eta gaitasun eza gailendu zen eta ez zen deus mamitzerik izan. Eta, gaurdaino,
|
herri
bakoitzak bere bideari ekin dio.
|
|
|
Azken hamaika hilabeteetan bailarako biztanleek «Goienkaria» jaso dute astero, baita
|
herri
bakoitzean bertako aldizkaria ere (maiztasun ezberdineko aldizkariak egon dira oraino: astekariak, hamabostekariak...).
|
|
|
|
Herri
bakoitzak bere legea zeukan; ondorioz epaituaren jatorri etnikoarenarabera (erromatarra, germaniarra), lege baten menpe edo bestearen menpe epaituaizaten zen. Kondeen tribunala mallus a zen:
|
|
|
Nazioarteko ordainketen ordena berriak ahalbidetu egin dio herrialde bakoitzari, gainerako munduari bere etxeko baliabideen kopuru positibo gehiegizkoak eman beharra geldieraztea. Hemen proposatuko den planak irabazi netoa ekarriko luke, eta hori
|
herri
bakoitzak bere zorra behin soilik zerbitzatzeko posibletasunetik etorriko litzateke (hau da, bere kanpo zorra efektiboki gutxitzeko posibletasunetik, bera zerbitzatzen duenean).
|
|
2002
|
|
|
Hizkuntza hegemoniko bakarra euskara izan da ahozko kulturan.
|
Herri
bakoitzak bere hizkuntza du munduan, neurri batean prozesu natural eta etniko kultural baten ondorioz. Erdarak, ordea, prozesu politiko baten ondorioz bihurtu dira hemengo hizkuntzak, baina ez prozesu demokratiko baten ondorioz.
|
|
|
Ez zen zigorzalea. Herrizherri bertoko plazagizonek asanbladak antolatu behar zituztelazioen,
|
herri
bakoitzak bere pobreei laguntza emateko.
|
|
|
Beraz, era guztietako herrietara heltzen da, 100 biztanle eskas dituzten herrietara eta ia 20.000 biztanle dituztenetara. Herri handiek nahiz txikiek irratia berena dela senti dezaten, ahalegin berezia egiten dute eguneroko programazioan,
|
herri
bakoitzari bere tartea eskainiz. Horretarako aukera desberdinak jorratzen dira:
|
|
|
Horretarako aukera desberdinak jorratzen dira: hala nola,
|
herri
bakoitzean bertako pertsona bat izatea berriemale gisa, herri bakoitzeko taldeek eta elkarteek arratsaldeko programazioan parte hartzea, langileen lekukoa hartuta.
|
|
2003
|
|
|
Jesusen Barri Onak eta Jesusen Eleizeak
|
Herri
bakotxa bera dan letxe hartu behar dabe, herri horren balio ta aberastasun guztiak aintzat hartu, garbitu, aurrera eroan... Gure Euskal Herriak, herri lez, baditu bere bereak direan gauza batzuk:
|
|
|
Vatikanoko II. Kontzilioak handik urte gitxira emon eban mezea
|
herri
bakotxari bere hizkuntzan esateko baimena. Baina Kontzilio horren aurretik, Euskal Herrian, ez dakit beste inon emon zanik euskeraz mezea, Arrazolan baino lehenago.
|
|
|
Eta ez gizona aurrez aurre izatearen beldur nintzelako, bulego haietara agertzea berez zelako samina baino. Gureek ebakuaturiko
|
herri
bakoitzak bere bulegoa zuen, eta zenbat bulego, ebakuaturiko beste hainbeste herri.
|
|
2004
|
|
|
Ildo honetatik, eta egungo kulturan, argi dago herri txiki askotan zinemagintzak duen behar bezalako garrantzirik ez zaiola eman gurean. Eremu honetan, deskolonizazioaren bidetik jorratutakoak gehiago jo du erabilera politiko ideologikohutsaren aldetik tokian tokiko berezko kulturen adierazpideak eguneratzera baino18 Izan ere,
|
herri
bakoitzak bere garapen kulturalari ekin behar badio ere, kanpotik hartutako moderniaren ekarpenak aipatutako berezko garapen horren arabera eskuratu lituzke era askean, kultura gutxituei hitza ebatsi dieten bezala, irudia ere lapurtu baitiote. Menperatze prozedurak, gailendutako herrien mintzoa eta irudikapena birmoldatu ostean, faltseaturiko hitza eta irudia kontsumiarazten du beste alternatibarik eman gabe.
|
|
2005
|
|
|
Garrantzitsua da
|
herri
bakoitzak bere historiaren memoria izatea. Eta gu bezala, munduko artzain asko saiatzen dira euren aspaldiko tradizioei eusten.
|
|
2006
|
|
|
Garazin ikusi besterik ez dago, gazteek arazo handiak dituzte etxebizitza eskuratzeko.
|
Herri
bakoitzak bere PLU (Hirigintza Tokiko Plana) dauka eta laborariok gero eta arazo gehiago dugu Herriko Etxeetan. Gero eta nekezago ari gara, euskara gero eta gutxiagoa mintzatzen da.
|
|
|
Sinadura bilketari dagokionez, berriz,
|
herri
bakoitzak bere dinamika izanen du.baina nagusiki martxoaren bigarren hamabortzaldian eginen da, herrietako euskara batzordeetako kideen bitartez.
|
|
|
Irakurlea oraindik gomutatzen bada herri gogoaz:
|
herri
bakoitzak bere izpirituaren arabera hozitzen zituen legea, politika, artea; azpiratzen duen uholde ororen despit, intrahistorian, herri gogoak betibat zirauen, etc. Orain, alderantziz, herri gogoak bata bestean urtzen eta nahastekatzen dira, denak irabiatu eta azkenean Gizadi Gogo moduko bakar handi bat sortzeraino. Hau da Unamuno-k euskararen heriotza iragarriari bere argumentazioan ipini dion marku filosofikoa, hots, eskatologia kuakero spencertarraren markua – Paz en la guerra ko bera, eta beste gaietarako aspaldi abandonatua duena:
|
|
|
586 Ib., 497 Oroit Ortega-ren tesia,
|
herri
bakoitzak bere arimari dagokion lurraldea hautatzen ei duela: bisigodoen arima ja basamortu bat zen, haiek Espainiara heldu direnean.
|
|
|
|
Herri
bakoitzak bere jeinua du, dio Ganivet ek; eta artean, politikan, baina dogmetan ere azken batean –gauzarik ukiezinenetan–, bere jeinuaren marka utziz doa den denean. Ganivet i onartu behar zaio, herri gogoaren bere kontzeptua osoki historiari atxikitzen diola berriro:
|
|
|
Autore falangistarentzat, sistema hoberena demokratikoa ote den, ala monarkikoa eta abar galdetzeak ez dauka zentzurik.
|
Herri
bakoitzak bere jeinua dizu, eta bere jeinuaren arabera bizi da, egiten du artea, egiten du historia, eta behar ditu erakundeak eta estatua. Jeinu espainola –mestizoa– munduko hiru jeinuen sintesi eta harmonia da:
|
|
|
Etxearen gelak gizakiaren gorputz aparatuen edo organoen parekoak zirela irudikatzeaz batera,
|
herri
bakoitzak bere gelak zituela pentsa litekeela ere bururatu zitzaidan behin. Damasok bere demagunak margotzeko aukeratu zuen txokoa herriko ganbara txikia zela imajinatu izan dut han aurkitu nuen aurreneko aldi haietariko batetik.
|
|
|
Ahal den bezainbatean,
|
herri
bakoitzak bere erakunde politikoak izan lituzke, herri horretako kideen kezka nagusiak denen artean erabaki ahal izateko.
|
|
2007
|
|
|
Hizkuntza berriro tresna bihurtzen da, eta are instintoarena orain. Herri bat ez da bere hizkuntzarekin bat, sortua ere harekin batera eta harekin batera hiltzekoa; Renan entzat lehenik arraza dago, arraza hori arraza/ herritan zatikatzen da, eta arraza/
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza partikularra, hirugarren momentu batean, bere instintoaren (naturaren, ez izpirituaren) eta bizi inguruko historiaren arabera sortzen dizu.
|
|
|
Gizadia bere osoan, halaber, izaki izpiritualek bidatua beti, goraketako maila suzesiboetan Izpiriturantz doa. Baina ez gizadia dena masa bat, baizik
|
herri
bakoitza bere arimaren aiurri eta erritmoen, erlijio edo mitologiaren, arabera.
|
|
|
|
Herri
bakoitzak bere bere izpiritua edo gogoa duelarik625, bere ekandu eta usadioak dauzka, legeak, erlijio moldea, biziera politikoa. Eta:
|
|
|
Askapen Gerren ostean, liberalismoaren gorakada, Konstituzioaren gatazka, batasun nazionalaren aspirazioa, estatu feudalak erreformatzeko mugimenduak nahinon, honek guztiak batetik razionalismo juridiko bat akuilatu du, Kode Zibil berri unibertsal baten asmoaz Frantziakoaren antzera (Thibaut) 647, eta frontalki joera horren aurka, bestetik, Eskola Historikoa, lege eta kode berririk asmatu ez, baina tradizionalak zientifikoki garbitu eta egokitzeko (leheneratzeko) asmoz, zentralismo eta uniformitate proiektu ororen antitesia beraz648 Zuzenbidearen filosofia razionalista edo positibistentzat, legea legegilearen nahiari baino ez dago atxikia, legegileak edozein unetan delibera eta promulga lezake, h. d., legegilearekin identifikatzen da legearen arrazoia, ez dauka zerikusirik historiarekin. Eskola Historikoarentzat zuzenbidearen edukia beti eta osoki herriarena (nazioarena) da, herriak ekoizten du bere baitatik inkontzienteki (estreina ohitura gisa, etc.), eta iragan nazionalaren osotasunak determinatua da. Volksgeistak?, h. d., ezin da nahierara diktatu, aldatu, zaharra kendu berria sortu, ez herri batetik bestera trukatu,
|
herri
bakoitzari bere bere zuzenbidea baitagokio, ez edozein lege edozein herriri. Hau dena berdin izan liteke balazta bat despota legegin zalearentzat eta haren aurka paladio bat herriarentzat; edota, errazago, Printze eta klase kontserbakoienen justifikaziorako teoria juridiko bat.
|
|
|
Horregatik Eskola Historikoaren Volksgeista, bera enpirikoki zuzenean atzemangarria izan gabe (bai zerbait aski lainotsua), haren zentzua beti planteamendu zeharo enpiriko baten barruan gelditzen da; Hegel-en Volksgeista, aldiz, ideala da azken finean, h. d., izpiritu unibertsalaren historia ideal, razionalki nahitaezkoaren momentu bat espazioan eta denboran. ...aren bere baitatik kanporatze bat da, bere barru barrutik razionalitateak egiten du historia (eta historian razionalki beharrezkoa denean/ delako, da razionalki beharrezkoa bere barrutik legea); Eskola Historikoarentzat razionalitatea historiak egiten du (eta historiak egin duenean/ duelako, legea razionala da), Volksgeista ez da zuzenbide enpirikoaren erreferentzia bat besterik azken subjektuari(
|
herri
bakoitza bere zuzenbidearentzat) 651 Volksgeist hori bere baitan zer den, ez da planteatzen. Enpiriko eta positibo soila izate horixe da, hots, fundamentu filosofikoaren eskasa, Hegel-ek egotziko diona:
|
|
|
Kulturak, aldiak, konparaezinak dira. Aldi bakoitzak,
|
herri
bakoitzak bere balioak dauzka, haien arabera bizi da, eta bizi behar du: zentzurik ez du, halaber, gaurkoek atenastarrak edo ertarotarrak izan gura izateak.
|
|
|
Kant-en askatasun razionalaren lekuan Herder-en askatasun naturala dago, moralari baino gehiago kreatibitateari eta poesiari lotua. Eta historia natural bat, non ere naturak berak jasotzen duen gizadia libertatera, kantura, gizatasunera, humanitatera?, geroz eta gorago gizakiaren gizatasunean(
|
herri
bakoitza bere gizatasun naturalean), historia bidez hain zuzen. Naturak gizadia gizatasunera geroz eta gorago jasotzeko obran, natura unibertsalaren (gero Hegel-en Izpiritu unibertsalaren) produktu naturalak eta tresnak dira herriak eta hizkuntzak, herrien izpirituak.
|
|
|
Herder-ek gatibutasun horretatik askatu ditu artea zein herriak:
|
herri
bakoitzak bere zerua dauka; bakoitzak bere kreatibitatea eta bere zoriontasun berekia, bere baldintza, izpiritu, propioaren arabera.
|
|
|
Konklusioa liberatzailea da:
|
herri
bakoitzak bere dohatsutasuna dauka, bere sormena, eta aski du. Grekoa izan beharrik ez dago zoriontsu eta sortzaile izateko.
|
|
|
A. W. Schlegel-entzat,
|
herri
bakoitzak bere izpirituaren araberakoa bezalaxe dago izpiritu maskulinoaren eta izpiritu femininoaren poesia modua ere: poesia maskulinoaren karakterea ianbikoa da, femininoarena elegiakoa; lehenaren eredua Alzeo, bigarrenarena Safo.
|
|
|
–¡ Qué grandioso tema el de mostrar que para ser lo que se debe ser no se necesita ser ni judío ni árabe, ni salvaje ni mártir ni peregrino, sino sencillamente el hombre ilustrado, instruido, refinado, razonable, culto, virtuoso, gozador, como exige Dios del grado de nuestra cultura? 366 Alderantziz, beste aro batzuk ez dira juzgatu behar gaurko bizitzatik eta irizpideetatik; beste herrietako ohiturak gure ohituretatik. Aro bakoitzak eta
|
herri
bakoitzak bere bizia, premiak, bertuteak ditu. Ilustratu moderno askok antzinako kulturak gutxiesten ditu(, nosotros nos reímos de la mitología griega, pero es posible que cada uno de nosotros se cree la suya?) 367; edo, alderantziz, iragan denborak loriatzen ditu gaurko egunaren desfaboretan(, elogiamos tiempos que ya no existen ni han existido, cuando creamos, a partir de ellos, cuadros novelescos relativos a nuestra insatisfacción y nos rechazamos para no gustarnos a nosotros mismos?) 368 Bata bestea bezain zozoa da.
|
|
|
Greziako ongia eta ederra ez dira Judea edo Germaniako ederra eta ongia.
|
Herri
bakoitzak bere bere izpiritua dizu, bere nortasun, originaltasun menpegabea. Baina Volksgeist hori ez da mugaketa negatibo bat beste herrienganako, bai irekitasuna herri guztietara.
|
|
|
Hain zuzen historiaren helburua gizatasuna manifestatzea da, egin ere egiten ari dena, ez denboraren buruan erdiestekoa: beraz, historia helburuan dago, helburuaren errebelazioa da; eta herri oro beti historiaren helburuan dago,, herri guztiak Jainkoagandik berdin hurbil?, Ranke ren esamoldean (Jainkoarekin munduaren izpiritua bezalako zerbait ulertuz; Herder-en?
|
herri
bakoitzak bere baitan du bere zoriontasunaren zentroa?) 893 Historiaren ikusmolde unibertsalistagorik ez dago.
|
|
|
623 Ib., bol. I, 1327 Gero,
|
herri
bakoitza bere osoan izpiritu edo jeinu biribil bakarra bezala ulertzeak topikoak eta aurreiritziak errazten, are obligatzen ez ote dituen, bego bere horretan; Montesquieu-k hainbat karakterizazio du izpiritu frantses, ingeles, holandes, espainolena, etab., ik. haren Mes Pensées,. Caractères ethniques, atala (XVI), in:
|
|
|
Nazio identitatea ez da berezdatorkigun identitate historiko bat bakarrik, baizik eta eraiki behar dugun bizitzekomundu eta modu bat, giza eta gizarte balio batzuk aukerarazten dizkigun herri bidebat. Euskal Herrian euskalduna izatea da bizitzeko eta izateko modurik etikoena,
|
herri
bakoitzak bere identitatearen arabera bizitzeko eskubiderik eta duintasunik ezbaldin badu, herri hori ezin delako izan ez demokratikoa eta ez etikoa.
|
|
|
Seinale hau ematen dizuet:
|
herri
bakoitzak bere mintzaira hitz egiten du ongiaz eta gaizkiaz: hau ez du auzoak ulertzen.
|
|
|
Hala, jada ez zegoen herri bat maisua, Grezia, eta haren errepresentazio modernoa, Frantzia:
|
herri
bakoitzak bere jeinua du, bere literatura1325 Eta hala hasi da Lessing teatro klasizista frantsesari atakatzen, Shakespeare-ren teatro orduan erdeinatua (Voltaire) faboratzeko. Baina Lessing, erudito izateaz gain, idazle eztendun bat da, eta hala iraulketa horri jendaurreko garaipena eman dio.
|
|
|
Alderantziz, gutxietsi ere ez litzateke egin behar. Mundu ikuskerak esan gura du
|
herri
bakoitzak bere sentsibilitate berekia, bere esperientzia, fantasia, logika, naturaren aurrez aurre, forma intelektual plastiko batzuetan boztua, berbatua daukala, termino horietan jarduteko bere pentsaeran, eta termino horietan jardun ohi dela pentsaketan. Humboldt-ek mundu ikuskera, karakterea bezala, kolorearekin erkatu ohi du964 Koloreak, jakina
|
|
|
Nik, besteak beste, honako hauek nabarmendu nahi nituzke:
|
herri
bakoitzak bere nazio eraikuntzari ekiteko eskubidearen aitorpena, herritarrek bere herriaren etorkizunaz erabakitzeko eskubidea eta norberaren herritartasunaren legezko aitorpena, herri hori estatua izan zein ez.
|
|
2008
|
|
|
Baina ez da hala: hiri bakoitzak,
|
herri
bakoitzak bere nortasuna du, eta sentitu egiten dut. Dublinen, Temple Bar en bazaude, kaleak estuagoak direla ikusiko duzu, musikari asko ikusiko dituzu, bizitza handia… Hemen ere, arratsaldeko 18:00etan Alde Zaharrera joanez gero jendea ikusten duzu… Jendearen izateko erak ere markatzen du leku baten nortasuna.
|
|
|
Hemeretzigarren mende hori, hogeigarrenarekin bixtan dena, deitu behar dugu, pilotaren mendealdi haundia, agian bere segida gaur ahal duena eta luzaz ko. Mende pare horri dituzkegu zor orai gure herrietako arrabot koloretsuak eta ere azken hamarkadetan xutitu diren trinket andana, Toulet. Eskutik baten prediku hau sinetsirik ainitzek: ?
|
Herri
bakoitxak bere trinketa!. Trinket xaharrak Bastida, Baionattipi, Baigorri, Luhuso, Bidarrai, Aiherra, Hazparne, Ziburu, Urruña, Ezpeleta, Sara batzuetan baginituen, piztu dira piztu beste frango, Xubero gainerainokoan.
|
|
|
Baina oro har, Konbentzio Gerrak udalean sortu zuen zorra izan zen krisialdiaren katalizatzailea. Espainia mailan zor hori estatuak onartu zuen baina Gipuzkoan, salbuetsitako gainerako herrialdeetan bezalaxe, zorra ez zen kontsolidatu, hau da,
|
herri
bakoitzak bere gain hartu behar izan zuen. Bistatik galdu behar ez den kontua dugu hori; izan ere, foruerregimenaren araberako antolakuntza militarrari buruz hitz egiten denean, soldadutzaren salbuespenea aipatzen baita sarri, eta oso gutxitan, padre por hijo?
|
|
|
Espainia mailan zor hau estatuak onartu zuen baina Gipuzkoko kasuan, Probintzia Exentoetan bezalaxe, Probintziak eskuratu behar izan zuen. Probintziak ez zeukan ahalmenik ordainarazteko(?) Espainian ez bezala, zerga ez zen kontsolidatu,
|
herri
bakoitzak bere gain hartu behar izan zuen» (Uriarte, 1998: 80).
|
|
|
Neilak adierazi zuenez, sedum (“Sedum praealtum”) edo aptenia (“Aptenia cordifolia”) bezalako landareek gehiago isolatzen dute “hosto lodi bat dutelako eta izozteak eta beroa ondo jasaten dituztelako”. Baina teilatu ekologikoa jartzen den
|
herri
bakoitzak bere landare katalogoa izango du, bertakoekin hasten dena “bere habitatean landareak gehiago dira eta”, esan zuen ikertzaileak. Gainjarritako geruzak Landare tapizaren azpian gainjarritako geruza batzuk daude.
|
|
|
Badaude alkandora zuriaren ordez alkandora urdina edota koadrilako blusa soinean eramaten dutenak ere.
|
Herri
bakoitzak bere ohiturak ditu.
|
|
2009
|
|
|
|
Herri
bakoitzak bere arazoa du, herri horren ezaugarrien arabera, eta, horregatik, herri bakoitzak bilatu behar du soluzioa. Nolanahi ere, altueren neurketa zehatza, oinarrian, arazo matematiko bat da.
|
|
2010
|
|
|
Eta, laburpen gisa, arestian aipatutakoa: ez dela behar adina sozializatu komunikazioaren ekarpena,
|
herri
bakoitzak bere identitatea edo nortasuna saltzen jakiteak dakarren onura, batez ere, ekonomiarako, eta hemen produktua badaukagula. Esanaz bezala, egiten jakin badakigula baina saltzen" ez hainbeste".
|
|
|
2
|
Herri
bakoitzak bere hizkuntza duen heinean, hizkuntza ezberdinen elkarbizitza zailtzat jotzen da, eta hizkuntza aniztasunaren aukera ukatzen da. Diskurtso horrek hizkuntzen arteko borroka azpimarratzen du, ikuspuntu baztertzailea aplikatuz.
|
|
|
Parrillaren artea, ikusgarria eta askotarikoa da.
|
Herri
bakoitzak bere teknika, lan tresna eta sekretuak ditu. Getariako Elkano jatetxean izan gara itsaskiak parrillan nola prestatzen dituzten ikusteko, ikasteko, eta bide batez, dastatzeko.
|
|
|
Hizkerak gizabanakoaren esperientzia azaltzen zuen moduan, hizkuntzak herri osoaren esperientzia adierazten zuela uste zuen.
|
Herri
bakoitzak bere lengoaia naturala hizkuntza, poesia, mitologiazuela eta bidezkoa zela bakoitzak bere literatura idaztea, Ingalaterran William Shakespearek egin zuen bezala. Kultura ez da" latin berri" bihurtu diren ingelesaren, frantsesaren, espainolaren edo alemanaren monopolioa.
|
|
|
Goethek berak ere hiru zentzutan behintzat erabili zuen: 1) Munduko
|
herri
bakoitzak bere literatura egiten du, balio handikoak dira denak denontzat, eta guzion arteko hartu emanak zabaldu behar dira; 2) Gaiz eta asmoz obra unibertsalistak idazten dira, berarenak barru, eta obra horiek mundu guzira zabaldu behar dira; 3) Beste batzuetan ez da literaturaz ari zentzu hertsian, baizik ekonomia, politika eta enparauak mundu osora zabaltzen ari direla berresten....
|
|
|
euskalkien arteko aldeak txikiak zirela eta ez zegoela elkar ulertzeko batasun beharrik; euskara batuarekin euskalkien aberastasuna galdu egingo litzatekeela; euskara batuarekin jende letratuaren eta jende ezikasiaren arteko desberdintasunak nabarmendu egingo liratekeela; euskara batzeko orduan aukeraketa egokia egitea zaila litzatekeela. Gainera, Euzkadi konfederalak sei herrialde izango zituenez gero, hobe litzatekeela
|
herri
bakoitzak bere euskara izatea.
|
|
|
Hori da daukan ezaugarririk onena. Europa plurala da; denetarik dago,
|
herri
bakoitza bere barnean ere plurala da. Ameriketako Estatu Batuekin edo Australiarekin alderatzen badugu, Europak aniztasun handiagoa dauka, kultura eta hizkuntz dibertsitate eta aberastasun handiagoa.
|
|
|
Eskuz eginak ziren txartelak.
|
Herri
bakoitzak berea zekarren. Getxo irakur zitekeen batean; Leitza bestean; Donostia, Tafalla, Biriatu, Hendaia, Urepele, Gasteiz, Errigoiti, Tolosa, Miarritze...
|
|
2011
|
|
|
|
Herri
bakoitza bere errealitatearen eta utopiaren artean mugitzen da, batetik bestera pasatzen, eta bestetik batera. Errealitatea utopiaren bidez gainditzen da eta utopia errealitate bihurtzen da.
|
|
|
Baina programa horrek ez du inoiz ondo funtzionatu. Azkenean,
|
herri
bakoitza bere independentziaz gogoratzen da. Eta herrien independentziaren utopia, Gaztelatik askatzea bihurtu da azken mendeetan Penintsula Iberikoko herrien historiaren iparrorratz.
|
|
|
Fibra hori ukitzen duzunean, ulertu egiten da leku guztietan?, dio Telmok. Aldi berean, lankideak erantsi du
|
herri
bakoitzak bere idiosinkrasia eta berezitasunak dauzkala, eta inguruan daukazun hori kontatzera jotzen baduzu, errealitate hori ezaguna ez duen kanpotarrarentzat erakargarria eta aberasgarria dela. Hori da euren lan moldea:
|
|
|
Krisiari aurre egiteko modu egokia da eta, bide batez, herrietako giroa hobetzen da.
|
Herri
bakoitzak bere modura ezarri du promozioa: batzuek eguna aldatu dute, beste batzuek, aldiz, prezioa.
|
|
|
Eta hala izan da betidanik. Gizarte bakoitzak,
|
herri
bakoitzak bere Moby Dick izan du. Nik neuk ere, aspaldidanik, Herman Melvilleren laguntzarekin, balea zuriaren arrastoa jarraitu izan dut eta, azkenik, topatu dudala esan dezaket.
|
|
2012
|
|
|
Homeroren Odisearen hitzaurrea ere
|
herri
bakoitzak bere kultura jasotzeko egiten dituen ahaleginak aipatuz hasten du, Euskal Herria Greziarekin alderatuz:
|
|
|
Halere lege horietan ahalbide bat beno haboro izan daiteke.
|
Herri
bakoitxak bere jitea badü, eta jeian bere herexa berezia ezar dezake. Adere horien barnean, bai idazleak, bai errejentak, bai edonork, besteeki batean, bere abürüpena eman dezake.
|
|
|
|
Herri
bakoitzak bere aparteko zergak (arbitrioak) zituan, eta multzo nagusia osotzen ebenak kenduta, askatasunez erabiltzeko eskubidea be bai, kontuak errejidoreari edo haren tenienteari emonez.
|
|
|
teoria sozialista (marxista) gizartearen eta historiaren azalpen bat da; gainazaleko itxurak utzita, zeinden azpi azpian gertakarien eta bilakaera historikoaren egiazko arrazoia, zertandiharduen jendeak eta zergatik; eta esplikazio sozialista, labur esateko, ekonomikoedo materialista da. Unamuno «sozialistari» beti lar axalgainekoa iruditu zaiononbait argibide arrazional hori, berak historiaren egiazko funtsa herrien esentziaespiritualean, barne historian, sumatzen du (eta horren espresio sakonena erlijioanatzematen da;
|
herri
bakoitzak bere erlijioa du). Lehenago ere arakatuak zituenzatikako ikerketetan, Costaren maneran, euskal tradizioak, folklorea, zuzenbidea, historia, eta batez ere burutua zizun tesi doktoral kritikoa.
|
|
|
«Malerreka nahiko hila dago eta elkartu eta gauzak egiteko beharra badago.
|
Herri
bakoitzak bere arazoak ditu baina uste baino gehiago egin dezakegu elkarrekin»
|
|
|
Bailarako herrietako taldeen elkarlan eta koordinaziorako sortu dute Debagoiena Zero Zabor taldea, baina argi utzi dute
|
herri
bakoitzak bere izaera izango duela. Gaineratu dute apirilean Debagoienako Zero Zabor Astea ospatuko dutela.
|
|
|
Bailaran dagoeneko lau herritan daude Zero Zabor taldeak, Oñatin, Arrasaten, Aretxabaletan eta Bergaran, eta horien elkarlanerako eta koordinaziorako sortu dute Debagoiena Zero Zabor. Hala ere, argi utzi dute
|
herri
bakoitzak bere izaera izango duela.
|
|
2013
|
|
|
Komunitate bakoitzak bere eskola kudeatu behar du,
|
herri
bakoitzak berea. Komunitateak zehaztu behar du bere hezkuntza curriculuma.
|
|
|
Joan dan mendeko gerra zibilaren aurreko ohitura asko, gerraostean galdu egin ziran. Baina diktadura amaitu orduan
|
herri
bakotxak bere nortasuna bilatzeko ahalegin handiak egin dira. Holan errekuperau dira tradizino batzuk, gaur egun ondo errotuta dagozanak.
|
|
|
Errealitatea, ordea, bestelakoa da gaur egun, eta Kataluniak eta Eskoziak atzean utzi dute Euskal Herria bere determinazioan.
|
Herri
bakoitzak bere bide egokiena topatzen jakiten du beti, baldin eta borondatea garbia bada.
|
|
|
Europak" Nire ametsetako auzoa" egitasmoa jarri du martxan. Egitasmoaren helburua
|
herri
bakoitzean bertako gazteak herriko diseinuan inplikatzea da.
|
|
|
Europak" Nire ametsetako auzoa" egitasmoa jarri du martxan, egitasmoaren helburua da
|
herri
bakoitzean bertako gazteak herriko diseinuan inplikatzea.
|
|
2014
|
|
|
Inguruko herrietan" lan handia" egiten ari direlakoan, herritarrak martxan jarri nahi dituzte egitasmo honen bidez. Era berean, atxikimentu pertsonalak pilatuz, gehiengo sozial, sindikal, politiko eta insituzionalak eragin nahi dituzte, erabakitzeko eskubidearen aldeko aldarria agenda politikoan eta sozialean egon dadin. Horretarako,
|
herri
bakoitzak bere lanketa eta antolatzeko modu propioa izango ditu, eta Zestoan eta Azkoitian prest dute dinamika.
|
|
|
bat herriarena (nazioarena) bere baitan, edonoiz eta edozein herrirentzat baliozkoa:
|
herri
bakoitzak bere definizioa egiten duelako, eta baldintza historiko diferenteen arabera diferentea egiten duelako1500 Ezin da, hortaz,, baldintza objektiboen azterketatik herriaren [nazioaren] definizio bat objektu finko bati egoki dagokion kontzeptu objektibo finko baten maneran eman; aitzitik, egin behar duguna da herriek isilean (inplizituki) emanda hor dauden euren buruen definizio subjektiboak... Edozein norbanakoren kasuan bezalaxe da:
|
|
|
Espainiarrak iritsi arte
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza, erlijioa eta ohiturak zituen.
|
|
|
Herri eta hiri elkargoko ordezkariak aukeratzeko bozak ere izan dira Ipar Euskal Herrian. Azkaine, Sara eta Senpere Hego Lapurdiko Hiri Elkargoan sartuak daude, bertze bederatzi herrirekin batera eta
|
herri
bakoitzak bere ordezkariak izanen ditu elkargoan. Saran Sara Zain taldeko Jean Baptiste Laborde, Marie Hélène Oronoz eta Henri Dutournier hautetsiak izanen dira Sararen Hiri Elkargoko ordezkariak. Senperek lau ordezkari izanen ditu: Agir Autrement zentro eskuineko Pierre Marie Nousbaum, Sandra Lissardy eta Benoît Estaynou eta Elgarrekin taldeko Dominique Idiart. Azkainek hiru ordezkari izanen ditu, Denen Geroa taldeko Jean Louis Fournier, Bénédicte Luberriaga eta Pascal Peyreblanque.
|
|
|
Bergara, Aretxabaleta, Eskoriatza eta Oñatiko arduradunak sarri batzartzen dira, ekintzak koordinatzeko eta ideiak elkartrukatzeko; dena dela, Aitziber Plazaolak dioenez,"
|
herri
bakoitzak bere ezaugarriak" ditu. Adibidez, Aretxabaletan, beste herrietan ez bezala, emakumeak dira auzokide gehienak, eta emakumeek bakarrik osatzen dute taldea.
|
|
|
Estatu beraren zati izateak askotan konparaketa sinpleegiak egitera eraman gaitu.
|
Herri
bakoitzak bere izateko modua du, propioa eta esklusiboa; beraz, herri desberdinetako herritarrek forma eta modu desberdinak topatzen dituzte beraien arazoak konpontzeko. Euskal Herrian populazioaren zati txiki batek borroka armatua ontzat jotzen zuen; Katalunian, ordea, aukera hori beti alboratu izan dute.
|
|
2015
|
|
|
Hori bai, benetan garrantzitsua da erakundeka koordinatuta aritzea (udalak, ikastetxeak, Euskara Elkarteak edota bestelako erakunde batzuk) eta eragileen inguruko sarea osatzen ahalegintzea. Hau ere, noski,
|
herri
bakoitzak bere ezaugarri eta aukeren arabera egin du, baina bidea argi izatea garrantzitsua da.
|
|
|
Ordura arte biran denetik egon zen, beste antzezlan batzuekin gertatu izan zaigun bezala. Euskarazko antzezlanekin
|
herri
bakoitzak bere erantzuna izaten baitu».Euren kasara Bilboko Kafe Antzokian hasi zuten ibilbidea, 2013ko irailaren 18an, eta orduz geroztik beste bederatzi alditan taularatu dute Zertarako hegoak. «Antzezlanak oso ondo funtzionatu du.
|
|
|
Baina ez naiz orain hasiko hemengoei edo haruntzagokoei arrazoia ematen. Nik gustuko dut ikustea nola
|
herri
bakoitzak bere egiten duen kanta, haiek izan ala ez izan benetan ekarri zutenak aireplanoa.
|
|
|
Itsu itsuan askok esan oi du euskera asko dirala, edo
|
erri
bakoitzean bere euskara dala, baña zer dioten ez dakite. Ezta ori egia:
|
|
|
XIX. menderako behinik behin, Gipuzkoan hasitako euskararen susperraldian murgilduta zegoen alderdi hori, eta susperraldiaren babesean zabaldutako hizkuntza modak iritsi ziren bertara. Hori dela eta,
|
herri
bakoitzean bertako hizkera erabiltzea eta idatzizko zereginetan tokiko batua egokitzea izan liteke alderdi horretarako irtenbidea, eta horixe da, azken batean, orain arte ere gutxi gorabehera egin dena.
|
|
|
Agian
|
herri
bakoitzak bere irakurketa luke, baina egia da Gipuzkoan EH Bildu higatu egin dela, eta Bilduren aurkako botoa EAJk kapitalizatu duela, boto abertzalea eta espainiarra ere bai. Bilduk egingo du bere autokritika eta ondorioak aterako ditu baina lau urteotan Gipuzkoan nagusi diren hedabideek Bilduren aurka eginiko gerrak bere emaitzak eman dituela ere nabaria da.
|
|
|
Ez ditu aipatu gabe utzi nahi Legorburuk auzian izan diren irregulartasunak. " Hasieran
|
Herriko
bakoitzak bere kausa zuen, oso desberdinak direlako, eta gero pakete berean sartu gintuzten denak". Bai prozesua bai epaia" larritzat" jotzen ditu.
|
|
|
Orioko eta Zarauzko alkateak gustura dira Joko Atlantikoak egiteko beren herriak aukeratu dituztelako. ...Antolaketa bilera batean Atlantic Games erakundeko arduradun batek aitortu zidan 21 urtetan izan duten tokirik egokiena dela Orio eta Zarautz ingurua, inguru paregabea izateaz gain kirol azpiegiturak eta kirolarien ostatua oso gertu daudelako" zehaztu du Zalduak aurkezpenean. Bestalde, Txurrukak nabarmendu du" Orio eta arrauna bat diren bezala, Zarautz eta surfa ere bat direla.Ziur nago
|
herri
bakoitzak bere onena emango duela eta txapelketa bikaina izango dela". Ildo horretan, Eusko Jaurlaritzako Kirol Zuzendari Jon Redondok zehaztu du helburua" ahalik eta joku onenak antolatzea eta Euskadiko selekzioko kirolariek maila txukuna" ematea dela.
|
|
|
60ko hamarkadaren amaieran eta 70ekoaren hasieran, body artearen leherketaren ildotik mundu zibilizatuan nagusitu ziren performance gisako haiek berandu heldu ziren gurera, baina berandu heldu izanak egiten zituen zentzugabe? Kritikari esnobenek Jota Balerdiren ekintzak pasatako kontutzat jotzen zituztenean, ez ziren erabat justuak, ahaztu egiten zutelako
|
herri
bakoitzak bere erritmoak dituela lekuetara eta ideietara iristeko, eta bertatik igaro ezean zailak zirela beste zenbait bilakaera artistiko eta estilistiko. Ez zegoen Andy Warhol Getxon jaio izan balitz bezala euskal artea epaitzerik.
|
|
|
Beste arrangura bat: hemendik zonbait denboraren buruan herri elkargo batean, ez du
|
herri
bakoitxak bere lur antolaketa ukanen, batto izanen da, eta bakarrik batto, elkargoan partzuer sartuak izanen diren herri guzientzat. Ziburun ez direa beraz alferretan ari lurantolaketa bat berentzat finkatu beharrez?
|
|
2016
|
|
|
|
Herri
bakoitzak bere formatoak eta dinamikak dauzka. Kultur Maratilarekin, esaterako, hasieran akats handia egin genuen:
|
|
|
Horrek, garai zaharretako herrien arteko lehia baretu egiten du. Lehen bazirudien
|
herri
bakoitzak bere sekretuak zituela, eta ondoko herrian ezin zirela kontatu. Gaur egun arraunlariok talde desberdinetan arraunean egin dugu, eta nik uste dut arraunlarien artean kiroltasuna handiagoa dela.
|
|
|
Harrapazka Eguna egiten zen, baita ere, Andoainen, Urnietan, Errenterian eta Oiartzunen.
|
Herri
bakoitzak bere ezaugarriak bazituen ere, oinarrizko legeak antzekoak ziren.
|
|
|
Zoritxarrez, abertzale izateko ez da euskara jakin behar, eta bozka abertzalea ematen dutenek euskara ikasi izan balute askoz egoera osasuntsuagoan egotea ekarriko luke26 Erabakigarriena ez da euskara, bozka ondo edo egoki ematea baino.
|
Herri
bakoitzak bere historia propioa du eta Bourdieuk behin eta berriz esango duena aplika liteke hemen: ezerezetik zaila zerbait ateratzea.
|
|
|
Unai Iturriaga:
|
Herri
bakoitzak bere drogak dauzka eta ez gara konturatzen gauza batzuk gainetik kendu ezean dugula aurrera egin herri bezala modu osasuntsuan. Batzuetan jendeak uste du aukera bat dela:
|
|
|
Horiek hasi baitziren gure gaurko bidaiaren gaiaren lehenbiziko ildoak marrazten. Sinesteek ere bere lekua kausitu zuten, eta mitologia leku guzietara hedatu zen,
|
herri
bakoitzak bere sineste zaharrekin batera?. Eta kontatutako guzia begi aitzinean kurritzen ari zitzaien, denborari jauzi ikaragarri bat emanez.
|
|
|
–
|
Herri
bakoitzak bere nortasuna zuela sinesten zuten. Herri literaturari garrantzia
|
|
|
Eztabaida egon zen bere garaian, modu bateratuan eta marka berarekin egin behar genuen ala talde autonomotan. Ikusten genuen herri batetik bestera ezberdintasunak zeudela, eta errazagoa izango zela
|
herri
bakoitzak bere taldea izatea funtzionamendurako, nahiz eta garbi izan galdera eta data bera izango dela, baita galdeketa egunerako logoa ere. Eta hurrengo pausoak zeintzuk izango dira. G.A.:
|