|
2000
|
|
|
Euskal nortasunean prozesu ezberdinek bat egiten dutela erakusten digun adibidebat, Euskal
|
Herriko
biztanleek beren talde nortasunaz egiten duten definizioetan dugu.Horretarako, Baskongadetako Eusko Jaurlaritzak, Nafarroako Foru Gobernuak eta IparEuskal Herriko Euskal Kultur Erakundeak burututako inkesta baten emaitzak hartukoditugu erreferentziatzat9.
|
|
|
Nik uste dut, militante huts ez diren Euskal
|
Herriko
biztanleengan, sentiberatasuna sortzeko indarra badutela gai hauek, aberastasunaren izenean tratatuak izatenbadira. Egia da, gero eta sutsuago daudela Euskal Herriaren aurka agertzen ari diren, vasco tasunaren?
|
|
|
AIZPURUA, Xabier Euskal
|
Herriko
biztanleen hizkuntz gaitasuna. 77/ 78 zk. (1993), 91 Denok Apez (Aldapeko’ri tzaz atzizkia dela ta). 19 zk. (1965), 93 Aldapeko Jaunari nere azken itza. 22 zk. (1966), 93
|
|
|
AIZPURUA, Xabier Euskal
|
Herriko
biztanleen hizkuntz gaitasuna. 77/ 78 zk. (1993), 91
|
|
2001
|
|
|
Komunitate horrek Euskal Herriko lurraldeetan du kokaleku eta erabaki tzeko eskubidea du gutxiengo gehiengo joko guztien gainetik. Gauza bat baita euskal herri edo komunitate horri dagozkion berezko eskubideak, eta beste bat zein elkarbizitza eredu emanen lioketen Euskal
|
Herriko
biztanleek euren buruari eskubide guztiak bermatuta egon daitezen. Logikoki, behar beharrezkoa da prozesu horretan kanpo injerentziek ez baldintzatzea euskal herritarren erabakiak, horrela eskubide guztiak eraginkorrak zein gauzagarriak izan daitezen.
|
|
|
Ildo horretatik, aipagarria zaigu" koko" hitzaren zentzua, antza denez euskal etnian ongi erroturiko sustraiak zituena. Horrela, hiztegiari jarraikiz eta Ipar Euskal
|
Herriko
biztanleen arabera, espainiarrak" kokoak" ziren, hain zuzen ere" surnom que l' on donne aux Espagnols". Baztandarrek, halaber, mespretxu handiz" kokoak" deitzen zieten erdalduntzeko zorian zeuden ultzamarrei; sakandarrek Lizarrerriko biztanleei eta leitzarrek Tafalla aldekoei," koko herria" ere jaso delarik.
|
|
|
Gaur egun, abiadura eta urrats ezberdinekin, sei energi proiektu dira ekinean Hego Euskal Herrian, guztiak Bizkaian, Eusko Jaurlaritzak bultzaturik eta etengabeko protestak eragiten ari dira proiektuak egingo diren
|
herrietako
biztanleen artean. Hainbat gizarte plataforma eratu da denen ahaleginak elkartzeko, eta, diotenez, bertan gerta daitezkeen leherketek eta kutsadurak Bizkaia osoan izan dezakete eragina.
|
|
|
Nolaustiatzen ziren jakiteko, Apardues herriko kasua argigarri suerta dakiguke. Urteosoan zehar bertako jauregiaz arduratzen ziren zerbitzariez gain, egun jakin batzuetan
|
herriko
biztanleek koroaren lurrak goldatu, erein eta igitatu behar izaten zituzten; gainera, erregearen garagarra bihitegian gordetzea eta bere mahastiak mendematzea eskatzen zitzaien. Emakume alargunak, familia edo etxearen arduradunakzirenez, zenbait zerbitzu egitera behartuta zeuden, baina zerbitzu horiek beste biztanleenak baino arinagoak ziren:
|
|
|
Euskarari buruzko ikerketak, baita erabilerari buruzkoak ere, soziologoekburutu izan dituzte gehienbat; hori dela eta, ikuspegi soziologikoa erabili izan dabereziki. Zehazkiago, ikuspegi mikrosoziala izan dute euskararen erabilera (etajabekuntza) aztertzean; horregatik, Euskal
|
Herriko
biztanleen zenbait ezaugarrihartu dituzte aztergai, aldagai soziodemografiko gisa kontsideratuz. Aldagai hauenartean:
|
|
|
Isuritako petrolioak, pentsatu du hondarra eskuetatik astinduz, edozein
|
herritako
biztanle guztiak isuritako odolak baino gehiago balio baitu oraingoz merkatuan. Dirua, errepikatu du berekiko, hori duk mundu honetan zerri guztiak martxan jartzen dituen akuilua.
|
|
2002
|
|
|
Nrork ez du gurean senitartekoren bat, urruna bada ere, Argentinan? Bertan bizi diren euskal jatorriko argentinarrek, Euskal
|
Herriko
biztanleak bikoizten dituzte. Horregatik, azken asteetan Argentinatik datozkigun berri ilunak interes bereziz jarraitu ditugu hemen.
|
|
|
Hori da populazioaren parte handienaren sentimendua. Izan ere, Ipar Euskal
|
Herriko
biztanleen erdia baino ez da jatorriz euskalduna.
|
|
|
Alde batetik espainiar hizkuntza daukagu, gizaldietan zehar Espainiakoinperioak, estatu nazioak eta frankismoak inposatu diguna, Hego EuskalHerrian jaun eta jabe dena, Hego Euskal
|
Herriko
biztanleen promoziorakoezinbesteko baldintza dena, promozio ekonomiko, sozial eta politikorakobaldintza?, estatu nazioaren hizkuntza, eremu horretan gehienek dutena?, zibilizazioaren hizkuntza, gizaldietan oinarritutakojarduera inperialista baten bitartez garatu dena?, eta nazioarteko hizkuntza, munduko herri kopuru garrantzitsuak eta munduko biztanlengoaren zatiesanguratsuak hitz egiten duena...
|
|
|
Laburbilduz, hiru eratako gatazkak bereizdaitezke: bi Estatuetako erregeen eta beren menpeko lurraldeetako biztanleeninteres ekonomikoen artekoak; Ipar eta Hego Euskal
|
Herrietako
biztanleen artekoak; eta, lurralde bakoitzeko biztanleen interes ekonomiko desberdinen artekoak.
|
|
|
Beraz, hitzarmenen aurka baino, beren interesen aldera egokitzea nahi zuten.Egokitze horiek askotan ez zetozen bat Euskal
|
Herriko
biztanleen interesekin, eta, ondorioz, negoziazio luzeak egin behar izaten ziren bi Gorteetan, denen gustukohitzarmena osatu nahian. Frantziako koroaren aldetik, Conversaren babespeanLapurdiko marinelak Gipuzkoako arrantza ontzietan itsasora zitezen galaraztea zenhelburu garrantzitsuenetako bat.
|
|
|
3.3.2 Ipar eta Hego Euskal
|
Herrietako
biztanleen arteko gatazkak
|
|
|
hutsak diren bitartean[...] Ez dago demosik ethnos edo nortasun kolektibo bereziturik gabe[...] Ethnos hori ez da zertan nortasun sendoen partekatze materialean oinarritu[...] Euskal demosak, gizarte politikoak? euskal interes orokorrean du izan zutabea, eta berau ez da inoiz sortuko nolabaiteko komunitate sentimendurik ezean[...] Euskal herritarron borondatezko esparru politikoa proposatzen duen burujabetza proiektua, prozesu soziala da, eta arrakasta lortuko badu, euskal
|
herriko
biztanleen atxikimendu eta partaidetza funtsezkoa da? –azpimarratua nirea?).
|
|
|
Halaber,
|
herriko
biztanleengandik hurbil dagoen komunikabidea izateko asmoa duenez, askotan irrati askeak irratigintzan aritzeko aukera ematen die zaleei edo ikasleei, horiek ere beren irratsaioak egin ditzaten:
|
|
|
|
Herriko
biztanleei zuzenduta, helburua honako hau da, Ane Lardi irratiko arduradunaren hitzak erabiliz:
|
|
|
Euskal Herriko irratia ez bazen ere, Radio España Independiente zelakoak. La Pirenaica izengoitiaz ezatutzen zena? toki bat izan zuen euskal irratigintzaren historian; alde batetik, bere sortzailea eta urte askotako zuzendaria Dolores Ibarruri, Pasionaria, izan zelako, eta, beste aldetik, ostiralero Hego Euskal
|
Herriko
biztanleei saio bat eskaintzen zielako. Era berean, Euskal Herriko bizitza politikoan eragin handia izan zuten gertaera batzuen lekukotasuna eman zuen emisora horrek.
|
|
2003
|
|
|
Hego Euskal
|
Herriko
biztanleak gehiago kezkatzen ditu heriotzak etorkizuneko bizimodu erosoago batek baino. Datuek erakusten dutenez, %24k dauka heriotzako asegurua, %13, 4k erretiroko planen bat eta %6, 5ek bakarrik aurrezki asegurua.
|
|
|
Aipatu azterlanean azaltzen denez, 31 eta 40 urte bitartean sortzen da aseguratzeko kezka handiena. Alde horretatik, hala Hego Euskal
|
Herriko
biztanleak, nola Espainiako Estatukoak, Europako beste zenbait herritakoak baino adinez zaharxeago direla hasten dira aurrezten. Europako herri horietan askoz hedatuago omen dago etorkizuneko diru baliabideak bermatzeko kultura, eta, ondorioz, handia omen da bizi aseguruetako inbertsioa.
|
|
|
Erretiroari dagokionez, hurrengo hamarkadan azaltzen da kezka; 41 urtetik aurrera edo. Horrek esan nahi du Hego Euskal
|
Herriko
biztanleen batez bestekoak, gehien jota, 25 urteko epea hartzen duela erretirorako aurrezteko (teorikoki 65 urterekin erretiratzen da jendea; hortaz, 41ekin aurrezten hasiz gero, 25 urte dira).
|
|
|
Izan ere, Autonomia Estatutuak euskararen hizkuntza ofizialkidetasuna arautu zuen, eta, horrez gain, Euskal
|
Herriko
biztanle guztiei eskubidea aitortu zien, Administrazioarekin dituzten harremanetan hizkuntza hori erabiltzeko. Hizkuntza eskubide horiek guztiak ziurtatzeko beharrezkoak diren neurri eta bitartekoak jarri behar dira.
|
|
|
Horixe da Hemen etaMunduan taldearen ezaugarri nagusietariko bat, Europako gainerako taldeetatikbereizten duena. Euskal
|
Herriko
biztanle batentzat garrantzizkoa da bere buruaeuskal herritartzat definitzea, baina definizio hori ez dagokio aberriaren hautapenari, aberriaren partaide izateari edo aberria kontzeptuaren izateari. Hori baino aurrerago doa.
|
|
|
ikastolek, kultura elkarteek eta familia eta guraso elkarteek. Agiri horren bultza tzaileek Euskal
|
Herriko
biztanleek euskara jakiteko eta erabiltzeko eskubidea zutela adierazi zuten, eta gaztelaniak eta frantsesak bizi zuten faborezko tratua salatu zuten; esparru guztietan euskara koofiziala izan zedila aldarrikatu zuten. Horrez gain, Euskal Unibertsitatea sortzea eta Euskaltzaindiaren baliabideak aberastea eskatu zuten.
|
|
|
Egoera berri horrek beste erreakzio mota batzuk ere sorrarazi zituen, eta euskara eta euskal kultura mundu modernora egokitu beharra azpimarratu zen. Hezkuntzaren arloan, 1969an sortu zen Seaska ren lehen ikastola; eta arlo politikoan, 1960 urtean Enbata taldea sortu zen, turismoak eta zerbitzu publikoen eskasiak sortutako eredu neokolonialaren aurka protestatzeko eta euskal abertzaletasuna aldarrikatzeko37 Ipar Euskal
|
Herriko
biztanle askok beren kultura alboratu eta frantseztearen alde egin bazuten ere, ez ziren gutxi izan bigarren aukeraren alde egin zutenak. Baina, ez zegoen batasun gehiegirik horien artean.
|
|
|
utzirik. Horrela zuzendu zitzaien Areso Zaragozako Sos
|
herriko
biztanle mesfidatuei (eta mehatxu honen aurrean, herritarrak, ikaraturik, txintxo txintxo hasi omen ziren misiora joaten):
|
|
2004
|
|
|
Egurrezko fatxada gorri eta berdea dute etxe lapurtar hauek. Baionatik hain hurbil egoteak ibilbide osoko
|
herrietan
biztanle gehien dituena izatera eraman du, hiru mila, hain zuzen. Iparraldeko herri askok bezala, etxe txiki asko ditu muinoetan eta etxaldeetan barreiaturik.
|
|
|
Horrek guztiak baieztatu besterik ez du egiten ageri ageriko errealitate bat: Euskal
|
Herriko
biztanleak, neurri handi batean, euskaldun elebakarrak ziren eta nekez ezagutzen zuten gaztelania edo bestelako hizkuntzarik; horregatik, herriari testu juridikoak itzuli behar zitzaizkion beraren hizkuntzara edo hizkuntza horretan egin behar zitzaizkion galdeketak.
|
|
|
–Euskadin lan indarra saltzen duena, hori da euskalduna?. Eraikuntza nazionalaren gatazkaren erdian, Euskal
|
Herriko
biztanle anitzek kontzientzia nazional espainola edo frantsesa dutenean, definizio horrek gatazka abertzalearen oinarriak kolokan ezartzen zituela iruditzen zitzaidan, oinarri horiek, hain zuzen, borondate politikoa duen talde nazional berezi batek sortzen baititu. Lan indarrak edo herritartasun legeak ezin dezakete kontzientzia nazionala ordezkatu eta estali.
|
|
|
Ezinezkoa da, euskaraz ez dakien norbait euskalduna ezin izan daitekeen modu berean(...). Euskal Herritarrak Euskal
|
Herriko
biztanleak dira, eta euskaldunak, berriz, euskaraz mintzo direnak. Hain zaila al da ulertzea?
|
|
|
(272) Aizpurua, Xabier, < < Euskal
|
Herriko
biztanleen hizkuntza gaitasuna> >, Jakin, 77, Donostia, 1993, 91 106.orr.
|
|
|
Elhuyar hiztegian, zeine tan «euskalaritza» ez baitator baina bai euskalari, hau baskologoren baliokide tzat hartzen da, euskaralogoarekin berdinduz. Eta baskoa, hiztegi berean, eus kaldunari deitzen zaio, adiera zabalean, Euskal
|
Herriko
biztanleari, eta hertsian, euskaraz dakienari. Remen baskologoa eta euskaralogoa baliokide tzat hartzen dira.
|
|
|
Infiltrazioak izatean, soldadu gehiago ekarri zituzten Gipuzkoatik mendiak makiz garbitzeko. Oso egoera nahasian bizi izan ziren gehienak, biztanleriaren gehiengoak ez baitzekien deus borroka hauei buruz, mugetako
|
herrietako
biztanleek izan ezik.
|
|
|
Egia esan, aldeak nabarmenak izaten dira batzuetan udalerrien artean; izan ere, zergaren igoera faktore hauen mende egon daiteke: higiezineko edo
|
herriko
biztanle kopurua, kokalekua, eraikitze urtea eta beste inguruabar batzuk, hala nola probintziako edo autonomia erkidego bateko hiriburua izatea, zerbitzu publikoak ematea, etab. Ondasun higiezinen titularrek ordaintzen dute zerga hori, hirikoak nahiz landatarrak izan, nahiz eta salbuespenak egon: – Administrazioen ondasunak (Estatuarenak, autonomia erkidegoenak edo udalenak) eta defentsa nazionalarekin, herritarren segurtasunarekin eta hezkuntza eta espetxe zerbitzuekin erlazionatzen direnak.
|
|
|
Haserrea nagusitzen da nire barnean, ez bait dakit, zer txarkeria, zer oker egin duten bai nire amak,
|
herriko
biztanleek, baserriko familia hark, zaldiak eta baita haiek bezala gerran hiltzen ari diren beste edozein pertsonak?
|
|
|
|
Herriko
biztanleok nahiz eta basoan egon, aita ez da fido, ea norbaitek asaltatzen gaituen! Horregatik, gauean, besteak lo daudelarik, alde egin dugu.
|
|
|
Zerbitzu sektoreak Azpeitian lehiakortasun arloan duen egoeraren oinarrizko diagnosia egitea, horretarako azterketa zehatza eginez honako esparruetan: merkataritza sektorean dagoen eskaintzaren eta udalerriko merkataritza gune nagusien hiri ingurunean eta
|
herriko
biztanleen erosketa ohiturak eta Azpeitiak merkataritza enklabe moduan herriaren inguru hurbilean dauden herrietan duen irudian eta posizionamenduan.
|
|
|
Telebista hauek estazio guztien ehuneko handiegia ez badira ere —%28—, kualitatiboki oso esanguratsuak dira: hiriburuetako telebista guztiak1 1, esan bezala emisio eremuen zabaltze joeragatik probintzietara hedatzen direnak (Euskal
|
Herriko
biztanle guztiengana heltzen dira, hortaz); eta interes handiko guneetan (biztanleria, erreferentzia) jarduten dutenak (Laudio Araban, Irun eta Mendaro Gipuzkoan, eta Tafalla Nafarroan).
|
|
2005
|
|
|
Berrehun urteko historiak dirau; liberalismoaren hasieran jadanik formulatu ziren erakundetze aukera bien arteko diskurtso eta tirabiretan eta armiarma sare horretan Euskal
|
Herriko
biztanleen portaerak ageri zaizkigu.
|
|
|
Desberdintasun horiek nabarmenak dira familia bidezko transmisioan, hizkuntza gaitasunean, galera irabazietan, euskararen erabileran eta euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarreretan. Beraz, gutxi erakusten dute batez besteko irakurketek, besteak beste, EAEk Euskal Herriko biztanlerian eta euskaldunen kolektiboan duen pisuak »Euskal
|
Herriko
biztanleen ia hiru laurden eta euskaldunen %80tik gora bizi baita bertan» estali egiten dituelako Nafarroako eta Iparraldeko egoerak (ikus koadroa).
|
|
2006
|
|
|
Baina ez zen nonbait nahikoa izan bien arteko gatazkari amaiera emateko. Errege ingelesak, urte bereko irailaren 8ko agindu baten bidez, orduan ingelesen menpe zeuden Ipar Euskal
|
Herriko
biztanleei eskatu zien, Hegoaldekoen aurka borrokatzeko. Madozen kontakizuna, ordea, zalantzan jarri beharra dago, besteak beste, Kanariar Uharteak euskaldunek 1393an deskubritu zituztela esan baitzuen, historiagile gehienek gutxienez 80 urte lehenago dagoeneko irlak ezagunak zirela dioten bitartean.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak etxetresna elektriko zaharrak energia gutxiago kontsumitzen duten etxetresna berriekin ordezkatzeko, diru laguntzen sistema ezarri zuen eta dakigunez, etxetresna elektriko ugari aldatu dira. Hego Euskal
|
Herriko
biztanleei inbertsioa egitera bultzatzen zaie, beti ere helburua energia aurreztea delarik. Ipar Euskal Herrian eta Frantzian oro har, berriz, zerga berri bat ezarriko da urte honen amaieran etxetresna berria erosten dutenentzat.
|
|
|
Arrantzaleak dira guztiak,
|
herriko
biztanle gehientsuenak bezalaxe. Gauez aritu dira arrantzan, eta ezpata arrain beltza harrapatu dute.
|
|
|
Terminologia erromatarraren arabera lur hauek hirietara atxikiak zeuden eta ez zuten hirietako eskubideez gozatzen.
|
Herrietako
biztanleek hirietako eskubideak aldarrikatzen zituzten baina aristokraziak ez zuen ezer egiten hauei laguntzeko.
|
|
|
Azken esaldi horrek esan gabe esaten zuen guk ere hobe genukeela beherako bidea hartzea eta herria mamuei uztea. Halloween gau harez geroztik zonbiak balira bezala
|
herriko
biztanle eta bertako etxeen jabe legezko bakarrak.
|
|
2007
|
|
|
1998tik UEMAko kide da Gipuzkoako Oiartzun.
|
Herriko
biztanleen %80 baino gehiago euskalduna edo ia euskalduna da, eta hori salbuespena da Oarsoaldean. Errenterian, Lezon edo Pasaian kopuru horretatik oso urrun daude, eta horregatik batzuetan zaila da eskualdeko gainontzeko herriekin euskara normalizatzeko politika bateratuak egitea.
|
|
|
Abenduaren lehenean gainditu zuen azken aldiz eguzkiak horizontearen marra, eta ordutik, zerua bi ordu baino gutxiagoz argitzen du egunero. Kautokeino
|
herriko
biztanle, Norvegiako ipar ekialdean bi supermerkatuetako batean hamar bat bizilagun ari dira erosketak egiten. Bi emakume berriketan ari dira apalen artean, baina ez norvegieraz.
|
|
|
|
HERRIEN
BIZTANLE KOPURUAREN ARABERAKO EMAITZAK
|
|
|
Ibarreko hiri nagusiko (Ojacastro) eta beste
|
herrietako
biztanleek foruz onartua zuten eskubide hori. Mende horretan, hirian zein ibarreko beste herriotan euskara egiten zen seinale.
|
|
|
Argi dago Euskal
|
Herriko
biztanle gehienak politikoki eskuinzaleak zirela. Izan ere, 1919tik 1936ra buruturiko bost hauteskundeetan Jean Ybarnégaray eskuindarra nagusitu zen Euskal Herrian; Garat Euskal Herriko garaile ezkertiar bakarra izan zen (Bérard eta Delzangles erdi ezkertiarrak ziren), 1924tik 1932ra hauteskundeak irabazi zituena Baionako I. barrutian.
|
|
|
Nik uste dut, militante huts ez diren Euskal
|
Herriko
biztanleengan, sentiberatasuna sortzeko indarra badutela gai hauek, baldin aberastasunaren izenean jorratzen badira. Egia da gero eta sutsuago daudela Euskal Herriaren aurka agertzen aridiren vascotasunaren jabe omen direnak, eta Espainia edo Frantziako naziokideeneta komunikabideen laguntza dutela.
|
|
|
«Nola itzuliko genuke, vascos/ basques?? , euskalherritarrak?= Euskal
|
Herriko
biztanleak,, euskaldunak?= euskaraz mintzo direnak. Hizkuntzarentradizioan, eta herri oroimenean,, euskalduna?
|
|
|
Aihotzak dira San Salvador Atenco nekazari
|
herriko
biztanle gehienen lanabesa.
|
|
|
Aihotzak dira San Salvador Atenco nekazari
|
herriko
biztanle gehienen lanabesa.
|
|
|
[San Salvador Atenco nekazari
|
herriko
biztanle...]
|
|
|
Aihotzak dira San Salvador Atenco nekazari
|
herriAN
biztanle gehienen lanabesa.
|
|
|
Aihotzak DITUZTE San Salvador Atenco nekazari
|
herriAN
biztanle gehienEK lanabes.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
biztanle bakoitzak, 200 litro ur inguru erabiltzen du etxean, egunero, batezbeste. Etxean erabiltzen den urari, industrian edo nekazaritzan baliatzen dena gehitzen badiogu, Europa mendebaldeko herritar bakoitzak urtean 500.000 litro ur baino gehiago gastatzen du.
|
|
|
Etorkizunean kale hau herriko kale izendegira batuko da”. Udalak kale horren egokitzapena aurreratzea erabaki du “Berango eta Sopela arteko bide komunikazioa hobetzeko, bi
|
herrietako
biztanleei barruko komunikazio aukera bat eskainiz". Orain, herritarrak ez dira Uribe Kostako korridoretik nahitaez pasatu beharko”, adierazi zuen udal agintariak.
|
|
2008
|
|
|
ezin dut baserria ipini mendi gailurrean, eta gero garraio publikoa eskatu. " Euskal
|
Herriko
biztanlea naiz eta eskubidea daukat", esan daiteke. Bada, beharbada ez daukazu eskubide hori, zeuk erabaki duzu han bizitzea.
|
|
|
Lurrikararik ere ez da izan, baina izateko arriskuak ere kezkatzen ditu inguruko
|
herrietako
biztanle batzuk, eta baita talde ekologistak ere. Izan ere, hondakin erradioaktiboak orain lurrazalean dauden instalazioetan biltzen dira, eta gero lurpean geratuko dira.
|
|
|
–Euskadin lan indarra saltzen duena, hori da euskalduna?. Eraikuntza nazionalaren gatazkaren erdian, Euskal
|
Herriko
biztanle anitzek kontzientzia nazional espainola edo frantsesa dutenean, definizio horrek gatazka abertzalearen oinarriak kolokan ezartzen zituela iruditzen zitzaidan, oinarri horiek, hain zuzen, borondate politikoa duen talde nazional berezi batek sortzen baititu. Lan indarrak edo herritartasun legeak ezin dezakete kontzientzia nazionala ordezkatu eta estali?.
|
|
|
Beraz Azkuerentzat, bere karrera intelektualaren lehen unetik, argi zegoen Euskal
|
Herriko
biztanle oro nolabait euskaldun dei zitekeela, baina euskara jakin gabe ez zirela egiazko euskaldunak. Azkuek «bere taldea» hizkuntzaren arabera definitzen zuen.
|
|
|
terminoa asmatu dut. Bereizketa hau egitea komenigarria iruditu zait, are gehiago hutsala dirudien terminologia honen atzean, biztanleen kategorizazio juridiko politiko bat dagoela dakigunean,
|
herriko
biztanleak eskubide maila ezberdineko multzoetan sailkatzen dituena.
|
|
|
Lege Zaharrean udal partaideak auzokide kategoria zeukaten biztanleen ordezkariak ziren, ez
|
herriko
biztanle guztienak. Auzokidea izateko bi baldintza bete behar ziren:
|
|
|
Diputazioaren egoitza izatea, ohore hutsa baino gehiago, sekulako pribilegioa zen, diputazioaren partaideak udalerri horretako biztanleen artetik aukeratu behar izaten zirelako. Hau da, mendeetan zehar, Gipuzkoako Diputazioko partaide guztiak donostiarrak, tolosarrak, azkoitiarrak eta azpeitiarrak izan ziren, harik eta 1799ko Batzar Orokorretan Diputatu Nagusia txandako
|
herriko
biztanlea izatearen baldintza kendu zen arte. Botazio hura ozta ozta irabazi zuten aldaketaren aldekoek, 1.143, su, rekin(, fogueras?
|
|
|
Orduan, Eibarko armaginen helburua frogak Soraluzen barik, Eibarren bertan egiteko frogatoki bat lortzea izan zen, gerra aurretik egiten zen bezalaxe. Zeregin horretarako udalak bi gela alokatu zituen, baina gremioetako ordezkarien ustez ez ziren nahikoak, eta eraikin propio bat egitea eskatu zioten udalari 1844an882 Udalak, baliabiderik ez zuenez, ardo azunbreko bi erreal laurdeneko zerga ezartzeko baimena eskatu zion Buruzagi Politikoari, eta horrekin lotuta, Olarreagako ostatura joatea debekatu zien
|
herriko
biztanleei, han ardoa merkeago saltzen zenez gero, eibartar gehiago erakartzen baitzituen883 Abenduaren 15ean. Estebanekua, etxe jauregia erostea erabaki zen, arma frogatoki legez erabiltzeko.
|
|
|
Urtarrilaren 8an, gaueko 11:30ak aldera, Bizkaia aldetik etorritako gerrillari karlistek Felipe Argiano alkatea bere etxetik atera eta udaletxera eraman zuten, udalaren diru kutxatik 8.000 erreal ordaintzeko exigituz. Udaletxean dirurik ez zegoenez, Argianok
|
herriko
biztanle batzuei deitu zien aguazilaren bidez,«, a quien siempre seguia uno de los armados».
|
|
|
Gipuzkoako Goierriko herri bateko ikastola bateko ikasleak dira guztiak.
|
Herriko
biztanleen% 59,7 elebiduna da eta euskararen kale neurketa% 35aren ingurukoa da. Beraz, soziolinguistikoki nahiko eremu euskaldunean hazitako gazteak ditugu.
|
|
|
Bertan, ezgaitasun fisikoa eta mentala zuten 105 haur bizi ziren, gurasoek abandonatuak.
|
Herriko
biztanle askok alde egin bazuten ere, Senakiko haurrak eta irakasleak establezimenduan geratu ziren, hain epe laburrean ez baitzuten aurkitu non babestu. Unicefek, gaur egun, hornidurak eta errehabilitazioa eskaintzen dizkio institutu horri, eta, horrez gain, orientazio psikosozialeko langileak prestatzen ditu.
|
|
|
Alboka Musika Eskolak emanaldia bukatzen duenean arratsalderaino etena emango zaio egitarauari.
|
Herriko
biztanleek bazkaria jateko eta siesta botatzeko denbora hartuko dute tarte honetan.
|
|
|
Ekologistak Martxan ek adierazi du zentral nuklearra «segurtasun gabeziaren iturri» bilakatu dela, eta aurten bakarrik bost matxura izan zituela gogorarazi du. «Garoñako zentralak zuzenean eragiten die gertuen dauden
|
herrietako
biztanleei, eta mehatxu larria da 100 kilometroko distantzian bizi garen milioi bat biztanleentzat». Tartean, Gasteiz eta Bilboko herritar guztiak, hain zuzen ere.
|
|
|
Bilboko Ezkerraldea eta Eskuinaldea, Barakaldo... Hego Euskal
|
Herriko
biztanleen %57k kutsatutako airea arnaste duela jakinarazi dute, 2007ko datuekin ateratako txostenean oinarrituta eta Osasunerako Mundu Erakundearen aholkuei jarraiki. Autoen erabileraren inguruko hausnarketa eskatu du, hirietako kutsaduraren %80 izan daitekeelako.
|
|
|
Inkisizioaren desmasiak eta nazien zanpaketa pairatu duen herriak izaera berezia duela dio Stephanyk. Hego Euskal
|
Herriko
biztanleei ere arduratsu ihardesteko eskatzen die. «Muga administratiboak herri hau bitan zatitzen badu ere, kultura bera dugu eta elkarlanean oinarritzen gara».
|
|
|
50.000 pertsona inguru aita santua ikustera joango dira.
|
Herriko
biztanleek pentsatzen dute bisitari horiei guztiei janaria eta edaria salduz dirutza egin dezaketela. Beto kontrabandistak, aldiz, bestelako negozio bat egin nahiko du egoera aprobetxatuz.
|
|
|
Orain arte, Hego Euskal
|
Herriko
biztanleek 20.000 euro dituzte bermatuta, eta 70.000 euro Ipar Euskal Herrikoek
|
|
|
Kubako barrualdeko Yaraguey izeneko herri imaginarioan girotu du Juan Carlos Tabiok El cuerno de la abundancia film komikoa. Kazeta batean argitaratutako berriak
|
herriko
biztanle gehienak aztoratuko ditu: –Casti, eiras abizena daukatenek XVIII. mendeko serora batzuek Ingalaterrako banketxe batean gorderiko dirutza jaso ahal izango dute?, dio albisteak.
|
|
|
Musika entzutea eta liburuak irakurtzea dira Euskal
|
Herriko
biztanleen kultur ohituren artean ohikoenak. Hori da Kulturaren Euskal Behatokiak zazpi herrialdeetan egindako lehenbiziko inkestatik atera daitekeen ondorioa.
|
|
|
Teknologia berriek ere kultura helarazteko moduan eragin dute. Euskal
|
Herriko
biztanleen %41, 4k Internet erabili ohi dute. Hala ere, gazteak dira sarerako zaletasun handiena erakusten dutenak.
|
|
|
Lapurdi %50 baino gehiago, Nafarroa Beherea %32, Araba %29, Bizkaia %26 Immigrante gutxien dituztenak Gipuzkoa (biztanle guztien %22), Zuberoa (%20) eta Nafarroa (%18) dira. Garrantzitsua da, halaber, kontuan hartzea Euskal
|
Herriko
biztanle guztien
|
|
|
Euskal
|
Herriko
biztanleen laurdena euskalduna da. Azken hamarkadetan egindako ahaleginak euskaldunen kopurua handitzea ekarri badu ere, handitze hori ez da izan euskararen normalizazioa bermatzeko adinakoa.
|
|
2009
|
|
|
iparraldetik hegoranzko bide nagusia zenez, erromatarrez bestalde inbasio ugari jasan ditu mendez mende, arabiarrak, frankoak, barbaroak, sekula ahaztu gabe bere izaera eta bere nortasuna. Gero berantago, Erdi Aroan erlijio gerrak jasan ditu, bereizkuntza izugarriak eraginez
|
herriko
biztanleen artean, eliza ere erre baitzuten garai hartan. XVII. eta XVIII. mendeetan Garruze gailurrean zegoen, notable, uxer, zirujau, tratulari eta eliza arduradunez hornitua baitzen.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, 15 urtetik gorako biztanleen artean, euskararen erabilera sustatzearen alde %64, 7 agertzen da; Ipar Euskal Herrian berriz %41, 2, eta Nafarroan %37, 7 Ez alde eta ez aurka ostera, Ipar Euskal
|
Herriko
biztanleen %41, 1 azaltzen da, Nafarroako biztaleen %37, 7 eta Euskal Autonomia Erkidegokoen %24 Azkenik, euskararen erabilera sustatzearen aurka agertzen da Euskal Autonomia Erkiegoko biztanleen %11, 2, Ipar Euskal Herrikoen %17, 6, eta Nafarroako biztanleen herena baino pixka bat gehiago (hau da, %34, 2).
|
|
|
Espainiako herritartasuna duten guztiak, Europako Batasuneko kide diren
|
herrietako
biztanle nazionalak eta Espainian dauden atzerritarrak, baldin eta frogatzen badute ez daukatela aski baliabide.
|
|
|
Herriko familia batzuen arteko areriotasunen ondorioz sortu da liskarra, adierazi du ministroak, erasotzaile guztiak
|
herriko
biztanleak dira. (...) Susmagarriek eta hildako ia guztiek familia abizen berbera dute.
|
|
|
Herri bateko bainuleku txikia ahaztuta geratu omen da. Turismoa erakartzeko
|
herriko
biztanleek mirari bat asmatu dute. Luis Beralanga zuzendariaren Los jueves milagro filma da Xelo Bosch eta Cyrille Lanperteur artistek eta Consonni konpainiak ekoiztutako proiektuaren hasiera puntua.
|
|
|
Honen harian, ETAren preso guztientzat bozgorailu mediatiko berdintsua eskatu dute Aitor Bezares eta Miren Legorburu ezker abertzaleko ordezkariek. Egoera honetan, euskal
|
Herriko
biztanle guztiek daukate iritzia emateko eskubidea.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
biztanleek begi onez ikusten dituzte zientziak eta teknologiak ekarri dituzten aldaketak eta aurrerapenak. Hala ere, askok uste dute teknologia berriekin zuhur ibili behar dela, eta osasunean eta ingurumenean duten eragina ezagutu arte arreta handiz aritu eta erabili behar direla.
|
|
|
Noizbait kanposantua bisitatzera joan behar zuela gogoratu zion bere buruari Goiok. Gero,
|
herriko
biztanle bakarrak izandakoen etxera begiratu zuen.
|
|
|
Chaunayko sarreran, zaindariek ez ziguten bidea trabatu. Isilik joaki baginen ere, gure urratsek
|
herriko
biztanleak atzarriko zituzten. Etxe barrenetako hotsetan sumatzen genuen haien beldurra.
|
|
|
Hutsune hori neurri batean betetzea izanen da, beraz, kapitulu honen helburunagusia, eta horretarako ikerketa propioak zein beste autoreen ekarpenak aintzathartuko ditut, Euskal Herrian bortxazko lanen sareak izan zuen hedapena ikusarazteko eta bere logika ekonomikoa azaltzen saiatzeko. Beste ikerketa batzuetanazpimarratu dugun moduan, bortxazko lanen eragina eremu ekonomikotik bainoaskoz harago zabaltzen da, eta Roussetek plazaraturiko «unibertso kontzentrazionarioa» kontzeptua ongi ulertzeko prisioneroen senitartekoen esperientzia edotabortxazko lanak izan zituzten
|
herrietako
biztanleen ikuspegia aintzat hartu behardugu8 Hala ere, horretarako ezinbesteko lehen urratsa da prisioneroen lanarenpresentzia jasotzen duen ikerketa egina egotea, eta asmo horretan lagungarri izannahi du kapituluak.
|
|
|
Euskal Erria euskal etxearen sortzaileetariko bat izan zen (Aramendi, B. Urrutia eta beste askorekin batera), are gehiago, euskal etxe horren zutabe nagusitzat hartu genuke. Begi onez ikusten zuen, bai Ipar Euskal Herriko bai Hego Euskal
|
Herriko
biztanleek bertan parte hartzea, inongo diskriminaziorik egin gabe. Baina haren nahiak ez ziren bertan bakarrik gelditu, eta Euskal Herriko kolektibitatearen alde zenbait lan egiten jarraitu zuen.
|
|
|
Goma Ipar Kivuko hiriburua da, eta biztanleen %62 17 urtetik beherakoa da. Kasu batzuetan, komikotasun eta animazio tailerrak egingo dira
|
herriko
biztanleekin. Proiektu hau, handi eta txikien irribarreak erauzi nahi dituena, Errefuxiatuentzako Nazio Batuen Goi Komisarioarekin (ACNUR) lankidetzan antolatu da, eta bira programatzeaz eta logistika eta segurtasun gaiei buruzko espedizioari laguntzeaz arduratu da.
|
|
|
Zehazki, Smithfield aipatu du, sektore horretako multinazional estatubatuarra, Mexikoko Veracruz estatuan txerri lantegi horietako bat duena, “Granja Carroll” izenarekin. Philpottek gogorarazi du instalazio hori dagoen
|
herriko
biztanleen %60k oraingo A gripearen sintoma berberak dituen gaixotasuna izan zutela otsailean. Bestalde, Smithfieldeko arduradunek ohiko gripeari egotzi zioten, eta ziurtatu dute ez dela aurkitu zerri gripearen aztarnarik edo sintomarik animalietan edo enpresak Mexikon dituen langileen artean.
|
|
|
Urte osoan eskulangintza azoka asko antolatzen dituzte, batean eta bestean. Eguberrietan Donostian eta Bilbon jartzen dituztenak ezinbesteko erreferentzia bihurtu dira hiriotako nahiz inguruko
|
herrietako
biztanleentzat. Eskuz landutako produktuak ikusi, ezagutu, erosi eta oparitzeko bidea izaten dira, baina baita eskulangileak bertatik bertara ezagutu eta haiekin zuzeneko harremana izateko modua ere.
|
|
|
Kulturgintzaren eta komunitatearen arteko harremanaz pentsatzen jarrita, komunitatearen kultur kontsumo ohiturei buruzko datuak soilik datozkio burura ikasle honi. Azkenak Kulturaren Euskal Behatokiak zazpi lurraldeetan egindakoa ikerketaren ondorioak, non Euskal
|
Herriko
biztanleen kultur ohituren artean ohikoenak musika entzutea eta liburuak irakurtzea direla esaten den; 15 eta 24 urte bitartekoen artean, adibidez,% 85ek entzuten dutela musika egunero edo irakurtzeko Europan baino zaletasun handiagoa dagoela Euskal Herrian. Baina tankera horretako ikerketa kuantitatiboetatik harago, elkar ezagutzaz baino gehiago ezezagutzaz hitz egin litzatekeela dirudi, gustuez, estiloez, zaletasunez badihardugu ikerketa gutxi baitatoz gogora.
|
|
|
Ondorioz, zarata ere nabarmen areagotuko da. Hori dela eta, neurriak hartzea erabaki dute inguruko
|
herrietako
biztanleek: kexak jarri dizkiete AENAri eta udalei, eta jasaten duten zarata geldiarazteko eskatu diete.
|
|
|
Ildo beretik, iaz maiatzaren 27an Euskal Herriko hainbat pertsonak eta erakunde publikok bultzaturik, Bizitza Osasungarrirako Euskal estrategia (BOE) aurkeztu zuten, Gasteizen. Helburua Euskal
|
Herriko
biztanleen artean ohitura osasungarriak sustatu, eta horiek lortzeko erraztasunak ematea da. Horretarako zutabe nagusi elikadura orekatua eta jarduera fisikoa hartu dituzte.
|