|
2000
|
|
|
Plan horren arabera, euskarazko herri telebisten garapen markoa lantzeko lan ildo bat martxan jarri behar da, proiektuok bultzatzen ari diren eragile sozialen eta erakunde publikoen artean. Gure hausnarketatan ere lehentasunezko eginkizuntzat hartu dugu herri telebista sortzea, erronka horri ilusioz beterik heldu diogu, eta inguru honetako udalak zein udalez gaindiko erakundeak bidelagun izan gura ditugu ekimen honetan, ezinbestekoa baita
|
herri
erakundeak eta gizarte eragileak elkarlanean aritzea herritarrei eskaini gura zaien informazio zerbitzu hau abian jartzeko.
|
|
|
Gizarteak ez du elebidun funtzionatzen, gizarteak ez dakizki euskara eta gaztelania edo euskara eta frantsesa; horixe da errealitate gordina. Hego Euskal
|
Herriko
erakunde publikoak (Jaurlaritza, Gobernua, Aldundiak, Unibertsitateak) ozta ozta heltzendira eredu elebidunetara, publikoari eskaintzen dizkieten eduki idatziak kontuanhartuta; eredu mintzatuetan eta abarretan, ostera, ez. Are gizarte egoera kaxkarragoa
|
|
|
Euskal
|
Herriko
erakunde publikoek argitaratu duten Soziolinguistikazko Inkestakoazken datuen arabera1, Euskal Herriko biztanleriaren %22 elebiduna da.
|
|
2001
|
|
|
Iker Barandiaran «Arrasate Press»eko zuzendari eta koordinatzaileren ustez," herri txikiak izango dira bat egiteari esker gehien irabaziko dutenak", maiztasun txikiko aldizkariak edukitzetik astero astero «Goienkaria»n lekua izatera igaroko baitira. Halaber,"
|
herriotako
erakundeak, taldeak eta herritarrak ez daude kazetarien galderei erantzutera ohituta, eta horrek kazetariaren lana zailtzen du", gaineratu du Barandiaranek.
|
|
|
1 Hitzaurrean esaten den moduan (3 or.): «Euskara bere betetasunera etaosotasun betera iritsi dadin eragina izango duten helburuak eta jardunbideak definitu eta abiarazi»; «Euskal
|
Herriko
erakunde eta gizarte eragileguztiak partaide egitea»; «hizkuntzaren normalizazioak mailaz mailakoprozesua izan behar du,... borondate onean oinarritu beharrak berak dakar, nolabait, komunikazio lan handi bat egin beharra, herritar guztiak jakitunegin eta sentsibilizatzeko, baina, batez ere, gizarteko eragile guztiek, enpresa alorrekoek, hezkuntzakoek, kulturakoek, erakundeetakoek, etaabar?... Euskal Herrian Euskararen erabilera Normalizazioko lanetan ardurahar dezaten eta eginkizun horretan konpromiso zehatzak har ditzaten bultzatu, gogoberotu eta animatzeko»; «diagnosi zehatz bat egin behar delaeuskarak gaur egun duen egoeraz, alde batetik normalizazioak bere aldedituen eragileak, eta bestetik euskararen normalizazio prozesuak dituenoztopo eta ezintasunak azpimarratuz.
|
|
2002
|
|
|
\ Kontrol eta sostengu instituzionalaren dimentsioa: zenbatekoa da euskal hizkuntza komunitateko kideek
|
herriko
erakundeetako hizkuntza portaera kontrolatzeko duten gaitasuna. Zenbatekoa da euskarak eta euskal hizkuntza komunitateak erakunde horietatik jasotzen duten sostengua?
|
|
|
Ipar Euskal Herria daiturrietara jotzeko eta datu oinarri zabala aurkitzeko zailtasun gehien erakustenduena. Areago, INSEE edo bertako erakundeetako aldagaien eremua, kategoria etahorien ustiakuntza oso bestelakoak dira Hego Euskal
|
Herriko
erakundeek edo INEerakundeak erabiltzen dituztenekin konparatuz. Hori dela eta, hemen Ipar EuskalHerriko ekonomiari kapitulu propioa eskaini diogu, nahiz beste kapitulu batzuetanere egin dugun hango egoera islatzeko ahalegina.
|
|
|
Irrati libreen koordinadorari esker, kontra informazio ajentzia sortu zen irrati bakoitzeko informatiboetarako egin behar zen informazio transformaketa arintzeko, honi esker informazioa eskainiko zaie zuzenean kaleratzeko(...) agentziaren ideia zera da, talde herrikoiek diotena kaleratzea. (...) Komunikabide ofizialetan izkutatzen edo manipulatzen duten informazioa kaleratzea da geure helburu nagusia,
|
herri
erakundeekin lotuta4.
|
|
|
–Euskal Irrati Telebista?
|
Herri
Erakundea sortzeko Maiatzaren 20ko 5/ 1982 legea, 1982071, 1250.
|
|
|
Hedabideek entzulegoa dute helburu eta ez hedabideak kontrolatzen dituzten eragin taldeak. Taldeek, elkarteek eta
|
herri
erakundeek euren hedabideak eduki lituzkete.
|
|
|
Demagun gizarte batek telekomunikazio ingeniariak behar dituela eta bere unibertsitateak ikasketa horiek ez dituela eskainiko erabakitzen duela bere autonomiaren erabilera eginez. Argi dago, nire ustez, ikasketa horiek eskaintzeko ardura nagusia
|
herri
erakundeei egokituko litzaiekeela; herri erakundeek, beraz, unibertsitatearen autonomiarekiko begirunerik ez lukete izan honelako kasu batean. Eman dezagun, bestalde, EuskalHe rriko unibertsitate batek ere ez duela euskarazko ikasketarik eskaintzen edo ez duela egiten gizarteak eskatzen dion neurrian.
|
|
|
Demagun gizarte batek telekomunikazio ingeniariak behar dituela eta bere unibertsitateak ikasketa horiek ez dituela eskainiko erabakitzen duela bere autonomiaren erabilera eginez. Argi dago, nire ustez, ikasketa horiek eskaintzeko ardura nagusia herri erakundeei egokituko litzaiekeela;
|
herri
erakundeek, beraz, unibertsitatearen autonomiarekiko begirunerik ez lukete izan honelako kasu batean. Eman dezagun, bestalde, EuskalHe rriko unibertsitate batek ere ez duela euskarazko ikasketarik eskaintzen edo ez duela egiten gizarteak eskatzen dion neurrian.
|
|
|
Eman dezagun, bestalde, EuskalHe rriko unibertsitate batek ere ez duela euskarazko ikasketarik eskaintzen edo ez duela egiten gizarteak eskatzen dion neurrian. Kasu horretan ere,
|
herri
erakundeen ardura izan litzateke euskarazko ikasketen eskaintza bermatzea.
|
|
|
Kontu pragmatikoak zerikusia du unibertsitateek behar dituzten baliabideen jatorria rekin.
|
Herri
erakundeek emandako dirulaguntzetatik eta, azken batean, herritarren zergetatik datoz unibertsitate publikoek erabiltzen dituzten baliabide gehienak. Hori dela eta, azkenean, herri erakundeei egokitu litzaieke baliabide horiek modu egokian eta eraginkorrean erabiltzea bermatzea.
|
|
|
Herri erakundeek emandako dirulaguntzetatik eta, azken batean, herritarren zergetatik datoz unibertsitate publikoek erabiltzen dituzten baliabide gehienak. Hori dela eta, azkenean,
|
herri
erakundeei egokitu litzaieke baliabide horiek modu egokian eta eraginkorrean erabiltzea bermatzea. Eta horrek ere unibertsitatearen autonomiarekiko begirunerik ez izatea ekar lezake.
|
|
|
Oso bestelakoa da unibertsitate publikoen kasua. Hauetan,
|
herri
erakundeek zuzen finantzatzen dituzte langileen soldatei dagokien kostua eta azpiegituraren kostuak ere. Ikasleek ordaintzen dituzte bestelako kostu gehienak, eta, azkenik, enpresak eta herri erakundeek mantentzen dituzte ikerketa egitasmoen eta enpresetarako egiten diren lanen kostuak.
|
|
|
Hauetan, herri erakundeek zuzen finantzatzen dituzte langileen soldatei dagokien kostua eta azpiegituraren kostuak ere. Ikasleek ordaintzen dituzte bestelako kostu gehienak, eta, azkenik, enpresak eta
|
herri
erakundeek mantentzen dituzte ikerketa egitasmoen eta enpresetarako egiten diren lanen kostuak.
|
|
|
Hortik aurrera, hainbat irizpideren arabera gauzatu litzateke jarduera bakoitzaren finantzazioa. Irakaskuntzari dagozkion kostuak, esaterako,
|
herri
erakundeek eta ikasleek ordaindu lituzkete. Herri erakundeek finkatu lukete bakoitzari legokiokeena, baina alde esanguratsu bat ikasleei egokitu litzaieke.
|
|
|
Irakaskuntzari dagozkion kostuak, esaterako, herri erakundeek eta ikasleek ordaindu lituzkete.
|
Herri
erakundeek finkatu lukete bakoitzari legokiokeena, baina alde esanguratsu bat ikasleei egokitu litzaieke. Bestalde, eta sistema zuzena izateko, hau da, gaidi ren ikasle guztiak unibertsitatera joan ahal izateko eta ekonomia arrazoiengatik inor baztertua ez izateko, epe luzeko mailegu sistema publikoa erabili litzateke.
|
|
|
Ikerkuntza eta bestelako jardue ren dirulaguntzarako ere oinarrizko osagaia ezarri lukete
|
herri
erakundeek, eta hori dirulaguntza zuzenen bidez bideratu ere. Baina beste alde garrantzitsu bat kontratupean ordaindu litzateke, emaitzen arabera gauzatuko litzatekeena. Horrez gain, herri erakundeek egiten dituzten ohiko deialdien bidezko egitasmoen finantzazioa mantendu behar da, baina deialdi horiek erabili behar dira Euskaditik kanpoko baliabide gehiago eskuratzeko, batez ere Europako Batasunetik.
|
|
|
Ikerkuntza eta bestelako jardue ren dirulaguntzarako ere oinarrizko osagaia ezarri lukete herri erakundeek, eta hori dirulaguntza zuzenen bidez bideratu ere. Baina beste alde garrantzitsu bat kontratupean ordaindu litzateke, emaitzen arabera gauzatuko litzatekeena. Horrez gain,
|
herri
erakundeek egiten dituzten ohiko deialdien bidezko egitasmoen finantzazioa mantendu behar da, baina deialdi horiek erabili behar dira Euskaditik kanpoko baliabide gehiago eskuratzeko, batez ere Europako Batasunetik.
|
|
|
Baliabideak, antolakuntza eta arauak izango dira euskararen erabilera normalizatzeko tresnak. Eta hirurak dagozkie bai unibertsitateei beraiei, eta bai
|
herri
erakundeei.
|
|
|
Kontu honetan, baina, bi dira parte hartzen duten aldeak, unibertsitatea bata, etagiza rte eragileak bestea. Gizarte eragile horiek enpresaketa
|
herri
erakundeak dira, eta, oro har, unibertsitatearen jakintza produktuez balia daitekeen edozein erakunde.
|
|
|
|
Herri
erakundeek ezarri behar dituzte gizarte baten zientzia eta teknologiaren garapenerako ildo nagusiak, eta horretarako egiten dira zientzi eta teknologi plangintzak. Plangintza horietan aztertzen da zein den gaurko egoera, zein gizarteak datozen urteetan izango dituen beharrak, eta zein behar horiek asetzeko hartu behar diren neurriak.
|
|
|
Gainera, eskaintza oso aldagarria izan litzateke, jakintza bera eta gizartea ren beharrak aldagarriak diren bezala. " Master" izeneko ikasketak, enpresa jakin batzuek eskatutako prestakuntza espezifikorako ikastaro bereziak,
|
herri
erakundeekin adosturiko gaurkotze ikastaroak eta abar sartu lirateke era honetako eskaintzaren barruan.
|
|
|
Izatez, herri horietako enpresek I+Gn erabiltzen dituzten baliabideak, herri horien BPGren %1’97 (AEB) eta 2’14 (Japonia) dira, eta EAEkoek, berriz, BPGren %1’08 Erdia da, beraz, gure enpresetan egiten den ahalegin erlatibo hori. Bestalde, gastuaren %77 enpresei badagokie, horrek esan nahi du unibertsitate eta ikerketarako
|
herri
erakundeei %23 dagokiela soilik.
|
|
|
Lan honen helburuei begira, azken datu hori da azpimarratzekoa. Izatez, oso murritza da EAEko unibertsitateek eta ikerkuntzarako
|
herri
erakundeek (IHE) erabiltzen duten baliabideen kopurua. Nafarroako egoerari buruzko datu zehatzik ez dago baina ez dut uste oso desberdina denik.
|
|
|
Bestalde, lehen aurkeztu ditudan hiru eragile horiek —enpresek, ikerketarako
|
herri
erakundeek eta unibertsitateek— ikerketa mota desberdina burutu ohi dute, kontu honetan ere muga zehatzik ez dagoen arren. Horrela, unibertsitateetan egiten da oinarrizko ikerketa gehiena, nahiz gero eta estrategiazko ikerkuntza eta ikerketa aplikatu gehiago egiten den.
|
|
|
Unibertsitateetan egiten den ikerkuntzari kalteakekarri dizkiote aipaturiko gabeziek, baina beste ondorio larriago bat bada tartean, Euskadik ikerketarako
|
herri
erakundeen egitura sendorik ez izatea, hain zuzen. Era horretako erakundeak oso garrantzitsuak dira gure inguruko herrietan.
|
|
|
3. Nire ustez, Euskal Unibertsitateak izaera publikoa izan behar du, hau da, Euskal
|
Herriko
erakundeek eratu lukete. Askotan, adibide gisa, ikastolak aipatzen dira.
|
|
2003
|
|
|
Hego Euskal
|
Herriko
erakundeak urte luzez bi alderdi abertzale eta bi alderdi konstituzionalistaren arteko indar banaketaren arabera antolatu izan dira. Orain trantsizio berezi bat hasten da, historikoki Herri Batasunak bete duen lekua hutsik geratuta.
|
|
|
Edozelan ere, egun gertatzen den moduan, egoera dezepzionagarri honen faktura ezin du gizarte osoak ordaindu. Adibidez, asteburu honetan Nazio Eztabaida Gunerako Foroaren berri izan dugu, eta izango dituen lan ildoak eta ideia indartsuak ikusita, betiko leloak direla ohartzen gara, azken hogei urteotan entzun izan ditugun berberak eta, noski, edozein Euskal
|
Herriko
erakunde berrik bezala, «diagnosi» bat egingo du Foroak. Herri honek duen diagnosi kopurua edukita, nola da posible gaudenetik irten ezin izatea?
|
|
|
F. G. Horren lekukorik agerikoena Euskal Herriei gertatutakoa da. Frantziako Iraultzaren eraginez hasi ziren herri lurrak eta eskumenak larriki galtzen, jatorrizko gizarte eta
|
herri
erakundeak ia erabat zapuzteraino, lehenik Iparraldean eta ondoren Hegoaldean, Frantziaren eta Espainiaren subiranotasun nazionalaren izenean.
|
|
|
" Eraikuntza hori dena (euskararena bera, eta beronen gizarte berriratzea) azken berrogei urteetako lana izan da (1956..), Euskal Herriko iraganean inoiz tamaina berean egin gabea, halako ahaleginaz eta era programatuz egin gabea. 1956, ia osorik lanaren zama gizarte zibileko borondate eta baliabideek eraman zuten; azken data horretatik hona,
|
Herri
Erakundeen politika ere tartean egon da. Batak nahiz besteak (edo biek batera) egindakoa ez da noski aski etorkizuna segurtatzeko, baina burututako emaitza bazterrezina dugu orain eta gero97".
|
|
|
Kulturgintzan diru aldetik defizitarioak garen eta izango garen gure egoeran, zalantzarik gabe babestu lukete Euskal
|
Herriko
erakunde eta komunikabide publikoek euskaraz sortzen den lan oro, gutxieneko kalitatea bermatuta noski. Eta garaia litzateke FORTAn egiten diren lanez aparte (espainieraz), Kataluniako ereduari berriro ere jarraiki —laurogei film egiten dira telebistarako urtero katalanez, TV3en babespean—, gure artean ere telebistarako filmak egiten hasteko.
|
|
2004
|
|
|
Bilkuran zenbait herrialdetako hezkuntza ministroak ere izango dira, administrazio publikoetako ordezkariak eta abar. Ni, Euskal
|
Herriko
erakundeekin harremanetan jar daitezen saiatuko naiz, dela Jaurlaritzarekin, Nafarroako Gobernuarekin, EKErekin... dena delakoarekin, bata besteagandik ikasteko, guk haiengandik eta beraiek gugandik...
|
|
|
Alderdi betearaziaren ondasunak aurkitzeko tresna bakarra ez da alderdi betearaziak bere ondasunak agertzea, betearazpen ondoreetarako. Legeak ezarri du, ondasunak adierazi ezin izan dituen, edo betearazpena behar bezala gauzatzeko behar besteko eta kalitate egokiko ondasunik aurkitu ez dituen alderdi betearazleak hala eskatuta, auzitegiak
|
herri
erakundeei eta pertsona juridikoei nahiz fisikoei eskatu ahal izatea alderdi betearaziak bere erantzukizunari aurre egiteko ondasun eta eskubideei buruzko datuak. Alderdi betearazleak azaldu behar du, labur bada ere, zeintzuk diren alderdi betearaziaren eta elkarlanean aritzeko agindeia jaso duten erakunde eta pertsonen arteko harremanak, ez litzatekeelako zentzuzkoa izango lege agindu horiek oker erabiltzea, ondare ikerketa generikoetarako edo oinarririk ez duten ikerketetarako.
|
|
|
Prozesuan alderdi badira estatua, autonomia erkidegoa, toki erakundea eta beste
|
herri
erakunde bat, eta auzitegiak horien adierazpena onartzen badu, horiei galderen zerrenda igorriko zaie, epaiketa edo ikustaldiari itxaron gabe, baldin eta auzitegiak egokitzat jotzen baditu alderdi proposatzaileak froga onartzeko unean aurkeztu dituen galderak; halakoetan, galderok idatziz erantzungo dira, eta auzitegiari erantzuna emango zaio, epaiketa edo ikustaldiaren data aurretik....
|
|
|
16 Familia harrerari edo adopzioari buruzko jardun judizialean, edo, kasuan kasuko
|
herri
erakundearen esku utzitako babes eginkizunekin zerikusia dutenetan, eskuduna izango da erakundearen egoitza non izan eta bertako epailea, eta, halakorik izan ezean, adoptatzailearen egoitza non izan eta bertako epailea. Kode Zibilaren 179 eta 180 artikuluek aipatutako jardun judizialean eskuduna izango da adoptatzailearen egoitza non izan eta bertako epailea.
|
|
|
Familia harreraren eraketa, epailearen erabakia beharrezkoa denean, Fiskaltzak edo
|
herri
erakunde egokiak sustatuko du.
|
|
|
|
Herri
erakundeari adostasuna eskatuta, hori ez bada espedientearen sustatzailea, edo adingabea hartzen duten pertsonena, eta, adingabeak hamabi urte dituenetik, horrena ere, entzungo ditu epaileak gurasoak, baldin eta guraso ahalaz gabetuta ez badaude, ezta horren jardunean etenda egon ere; edo, tutorea entzungo du, halakoa dagoenean, eta hamabi urteko adingabea, behar besteko zentzutasuna duena.... Autoa bost eguneko epean emango du, adingabearen intereserako bidezkoa dena ebatzita.
|
|
|
Familia harrera epaiketa bidez azkentzeko espedientea hasiko da, ofizioz, edo adingabeak, horren legezko ordezkariak,
|
herri
erakundeak, Fiskaltzak edo adingabea harrerapean duten pertsonek hala eskatuta.
|
|
|
Epaileak erabaki ahal izango du familia harrera azkentzea, behin
|
herri
erakundea, adingabea, horren legezko ordezkaria eta adingabea harrerapean dutenak entzun eta gero.
|
|
|
|
Herri
erakundeak epaileari egindako adopzio proposamenean, bereziki adieraziko dira:
|
|
|
c) Batzuek nahiz besteek euren onespena
|
herri
erakundean edo agiri kautoan formalizatu duten. Onespena ezezta daiteke, ezeztatze hori erakundeari jakinarazten bazaio, epaitegiari proposamena aurkeztu aurretik.
|
|
|
|
Herri
erakundearen aurretiazko proposamena beharrezkoa ez bada, Kode Zibilaren 176 artikuluan xedatuleari egindako proposamenean adierazitakoaren arabera, adoptatzaileak epaiko dira aurreko paragrafoetako aipamenak, horiek aplikatzeko modukoak diren neurrian, bai eta alegazioa eta aipatu artikuluko inguruabarretatik edozein adopziogaiari gertatu zaiola egiaztatzen duten frogak ere.
|
|
|
Azaroaren 27ko 52/ 1997 Legeak, Estatuari eta
|
Herri
Erakundeei Laguntza Juridikoa emateari buruzkoak, indarrean dirau.
|
|
|
Hala ere bada okerren bat, gabezia batzuk eta ordena ere ez da ene gustuko egokiena. Okerra karlismoari dagokio, puntu hau, segurki akats bategatik, Aro Modernoko atalean jarria baitago,. Euskal
|
Herriko
erakunde politikoen eramolde instituzionala: foruak?
|
|
|
Hasieran, Ahnenerbe, erakunde pribatu gisa sortu zen. Dena den, bi urte geroago, 35ean, Himmlerrek Ahnenerberen berri izan eta, haren kutsu mistikoak erakarrita,
|
herri
erakunde bihurtu zuen eta SSen barnean sartu. Erran daiteke Ahnenerbe erakunde zientifikoa dela... zientzia kontzeptua oso modu zabalean hartuta, jakina.
|
|
|
Beraz eta, urteetan, familia batzuek —helduek, baina gazteek ere bai— gehiengoak sustatu eta
|
herriko
erakundeek babestutako jazarpena pairatu dute. Eta hori ez da ondo azaldu.
|
|
|
Erabat desregulatu edo araugabetutako testuinguru batean, merkatuak eta enpresa handiek euren legea inposatu dute, bai egituran —multimedia kontzentrazioa—, bai kate antolaketan —AEBetakonetworketa telebista lokalen antzekoa—, bai programazioereduetan. Euskal
|
Herriko
erakunde autonomikoak eta udal mailakoak, berriz, ez dira gauza izan telebistagintza lokalaren garrantziaz garaiz ohartu eta haien beharretara egokitutako politikak bideratzeko. Ekonomikoki itota, talde handiekiko babes legalik gabe, tokian tokiko ekimenek, gizarte taldeek zein enpresa txikiek bultzatutakoek arazo larriak dituzte gaur egun garatu eta nabarmentzeko; arazo are larriagoak izango direnak datozen urteetan, Madrilgo Gobernuak ezarritako azken lege aldaketekin.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, 1808an Konstituzio Foralaren aldeko adierazpena egin zuten Hego Euskal
|
Herriko
erakundeetako ordezkariek, Baionan, Napoleonen eraginez eta honen babesean, Espainiarako konstituzio politiko berria eztabaidatzen ari zirela. Zehazki, beste arabar batek, Ortuño Agirrek, Montehermosoko markesak, erabili zuen Konstituzio Forala kategoria, euskal lurraldeetako ohizko erakundetze publiko eta pribatuaren egituraketa politikoa laburki adierazteko.
|
|
|
ETA, erakunde armatua izateaz gain, fenomenologia soziala dela dio. Norabide horretan, ETArekin baino ETAren postulatu eta helburuekin ustez bat datozen
|
herri
erakunde eta elkarte akusatu hauek hainbat politikarik ETAren entornotzat jotzen zutenak orain ETA bera direla dio.
|
|
|
1 Herri onurako basoen jabaria Erregistroan inskribatuko da estatuaren, lurraldeetako
|
herri
erakundeen edo basook zein establezimendurenak izan eta establezimendu horren izenean. Finka zein udaletan egon, edo, hainbat udaletan egonez gero, finka horren luze zabalik handiena zein udaletan izan, eta bertako liburuan egin behar da inskripzio nagusia, basoaren berezitasunak eta baso hori zein erakunde edo zerbitzuri atxiki zaion zehaztuz; hala behar denetan, beste Erregistro, udal zein ataletan, aipamen inskripzioak egingo dira.
|
|
|
Erregistratzaileen Elkargoak
|
herri
erakundeei emango dizkie horiek legearen arabera eska ditzaketen estatistikak.
|
|
|
Jendearen haserrea, amona Kontxi atxilotu zutelako! Eta sindikatuek, eta hainbat
|
herri
erakundek manifestazioa antolatu zuten, jakina.
|
|
|
Eta horretara bideratuta daude berenasmoak. Adibidez, enpresek zerbait egiten badute dohain
|
herriko
erakunde eta ekintzaren baten alde, marketing egin asmotan dihardute, irabaziei lagundu nahian.
|
|
|
Kutxak lortua jokaera honetan datzala, gehienbat: gizakiari berari, herritarrariberari lagundu bere ekintzetan,
|
herriaren
erakundeei ere lagundu aurretik. Hori da lurralde bakoitzeko herritarrak bere Kutxara erakartzen dituena.
|
|
|
Baina Kutxen ibilbideak honelakoxea izan luke: a) Burtsan diharduten enpresen jabetza berriei uko egin eta herritarrei eta
|
herri
erakundeei prestatu, bai. b) Enpresen jabetzan ezarrita dauden diru multzorik gehienak herritarren eta herri erakundeen nitxora berriz bideratzen saiatu, bai. c) Bere lurraldetik kanpo ez egin konpetentziarik inori. Bai, jakina, bere lurraldeko herritarrei laguntzeko behar diren bulegoak eraiki. d) Bankarekiko daukaten independentzia osoari eutsi.
|
|
|
Baina Kutxen ibilbideak honelakoxea izan luke: a) Burtsan diharduten enpresen jabetza berriei uko egin eta herritarrei eta herri erakundeei prestatu, bai. b) Enpresen jabetzan ezarrita dauden diru multzorik gehienak herritarren eta
|
herri
erakundeen nitxora berriz bideratzen saiatu, bai. c) Bere lurraldetik kanpo ez egin konpetentziarik inori. Bai, jakina, bere lurraldeko herritarrei laguntzeko behar diren bulegoak eraiki. d) Bankarekiko daukaten independentzia osoari eutsi.
|
|
|
Inbertsio proiektuen azterketa eta balorazioa
|
herri
erakundeetan. MENDIZABAL ZUBELDIA, Alaitz; ALDAZ ODRIOZOLA, Maider; BASTERRETXEA MARKAIDA, Imanol eta beste.
|
|
2006
|
|
|
Jaurlaritzakoak, Nafarroako Gobernukoak, Foru Aldundietakoak eta Udaletxekoak. Denen artean 19.000 milioi euroko dirutza erabiliko dute, gutxi gorabehera Hego Euskal
|
Herriko
erakunde publikoek (14.500 EAEn eta 4.500 Nafarroan) haien egitasmoak aurrera eramateko, haien hauteskunde eta gobernu egitasmoak gauzatzeko, hau da, hiru bilioi pezeta baino gehiago. Dirutza hori dena Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako biztanleen artean banatuz gero, 7.000 euro tokatuko litzaioke bizilagun bakoitzari.
|
|
|
Ezinbestekoa da. Gobernuan, departamentu bakoitzak bereganatu behar du hizkuntza politikari buruzko ikuspegi propioa, eta gero,
|
herri
erakundeen artean lankidetza derrigorrez indartu behar da. HAKOBA hor dago eta lidergoa Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak du, baina hor daude Eusko Jaurlaritzako Lehendakariordetza, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, Hezkuntza Saila, Euskadiko Autonomia Erkidegoko hiru Foru Aldundiak, hiru hiriburuetako udalak eta EUDEL.
|
|
|
Atxikimenduaren faktorea da inportantea, dudarik gabe.
|
Herri
erakundeen egitekoa da etengabe sentsibilizazio lanean jardutea. Helburua da euskara modu sinbolikoan asumitzen duen gizartearen gehiengo zabalak, euskara hori, modu errealean asumitzea.
|
|
|
Urte biribila izan da aurtengoa, heriotzaren 50 urteurrena, eta urte biribil guztiek bezala, zalantza uzten digute gure gizon edo emakume handiez zifra biribiletan baizik ez gogoratzea ona ote den, baina, hasieran ibili ziren gorabehera itsusiengatik ere, garbi dagoena da aurten portatu zaizkiola don Piori bere
|
herriko
erakunde ofizial gehienak (Nafarroakoak aparte utzita, beti bezala). Gaur gero, bi eleberri gehiago egongo dira euskaratuta Zalakain abenturazalea eta Jakintzaren arbola\ Eusko Jaurlaritzaren egitasmo bati esker, eta Donostiako Udalak idazleari buruzko jardunaldiak antolatu eta liburutxo bat egin dio, euskaraz hau ere, argitaletxe batekin elkar hartuta.
|
|
2007
|
|
|
Hori dela-eta, ez da batere erraza euskal esparru sozioekonomikoa (EESE) egituratzearen alde serio lan egitea. Esparru horrek, era berean, lan harremanetarako eta babes sozialerako (LHEE) euskal esparrua garatu behar du.Euskal esparru sozioekonomikoa egituratzeko, Euskal
|
Herriko
erakundeek eta gizarte eragileek legegintza ahalmen eta eskumen ekonomiko, sozial eta laboral guztiak izan behar dituzte. Beraz, argi dago lan araudi propio bat egin behar dela, azken urte hauetan Espainiako eta Frantziako legediek langileen eskubideei eragindako kalteei heldu ahal izateko.
|
|
|
Aitortu beharra dago Euskal
|
Herriko
erakundeek ez dituztela funtsezko hainbat baliabide honako gai hauetan politika propioa egiteko: laneko legeria, gizarte segurantza, funtzio publikoa, lan politika, lanbide heziketa, justizia administrazioa, lan ikuskapena...
|
|
|
Nafarroako AEK k
|
herri
erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
|
Nafarroako AEK k
|
herri
erakunde moduan azaldu izan du beti bere burua. Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua.
|
|
|
Datu orokorrei begiratzen badiegu, nabarmena eta kezkatzekoa da euskara ikasten duten ikasleen kopuruaren bilakaera Nafarroan. Bai administrazioak zuzenean kudeatzen dituen euskaltegietan bai
|
herri
erakundeetako euskaltegietan urteak dira pixkanaka pixkanaka ikasle galera gelditu ezinik ari garela.
|
|
|
Azken mendeotan
|
herri
erakundeetan gaztelania eta frantsesa izan dira hizkuntza ofizialak, zein bere eremuan. Diputazio eta udaletan ere, batez ere XIX. mende hasieratik aurrera euskara agiri esanguratsuetan erabili izan badute ere (beti ere maila apalean), gaztelania eta frantsesa izan dira administraziohizkuntzak.
|
|
|
6 Fidantza emateko betebeharretik salbuetsita daude administrazio publikoak, Estatuko Administrazio Orokorra, autonomia erkidegoetako administrazioak eta toki administrazioa osatzen duten erakundeak, baita horien menpeko erakunde autonomoak, zuzenbide publikoko erakundeak eta gainerako
|
herri
erakundeak ere, baldin eta errenta ordaindu behar bada erakunde horien aurrekontuen kontura.
|
|
|
Autonomia erkidegoek betebehar gisa ezar dezakete hiri finken errentatzaileek, lege honen menpe daudenek, kontratua azkendu arte gordailutzea, lege honen 36.1 artikuluan araututako fidantzaren eskudiruzko zatiaren zenbatekoa, korriturik sortu gabe, autonomia erkidegoetako administrazioan edo izendatzen den beste
|
herri
erakunde batean. Kontratua amaitu eta hilabeteko epean, autonomia erkidegoetako administrazioak edo herri erakunde eskudunak itzultzen ez badu gordailututako kopurua, kopuru horrek kasuan kasuko lege korritua sortuko du.
|
|
|
Autonomia erkidegoek betebehar gisa ezar dezakete hiri finken errentatzaileek, lege honen menpe daudenek, kontratua azkendu arte gordailutzea, lege honen 36.1 artikuluan araututako fidantzaren eskudiruzko zatiaren zenbatekoa, korriturik sortu gabe, autonomia erkidegoetako administrazioan edo izendatzen den beste herri erakunde batean. Kontratua amaitu eta hilabeteko epean, autonomia erkidegoetako administrazioak edo
|
herri
erakunde eskudunak itzultzen ez badu gordailututako kopurua, kopuru horrek kasuan kasuko lege korritua sortuko du.
|
|
|
Arrantza sektorean eta arrantzako teknologietan adituak bagara ere, beste hainbat sektoretan ere egiten dugu lan: haragi sektorean, esne sektorean, zuku eta snack sektoreetan, baita ardo sektorean ere, batez ere bezero horiei sortzen zaizkien zenbait arazo eta premia konpontzeko, eta hor barruan denetik dagoela esan behar dugu, elikagaien enpresak,
|
herri
erakundeak eta administrazioak... Gure lana premiei erantzutea da, gure sorreran eta hasierako urteetan horixe izan baitzen helburu nagusia:
|
|
|
Herri aginteek, oinarrizko informazio beharrak asetzeaz gain, politika publikojakin batzuk irizpide politiko batzuen arabera finkatuko dituzte. Esaterako,
|
herri
erakunde batek genero indarkeriaren aurkako apustua egitea ala ez erabakibeharko du. Hori erabat estrategiko eta politikoa da.
|
|
|
3
|
HERRI
ERAKUNDEEN BIPARAMETROAK
|
|
|
Esan bezala, hasierako txori hartatik gatoz, eta EITB 1992 urtean jaio zen.Lanean hasi nintzenean, nire txartelean. Euskal irrati telebista
|
herri
erakundea, jartzen zuen. Nire amak ez zuen sinesten txartelak aditzera ematen zuen erakundean lan egiten nuenik; EITB beretzako telebista zen.
|
|
|
Demagun, Prahan badela
|
herri
erakunde bat, non, egunero, hogeitaka kazetari bildu ohi diren egun horretako informazioa biltzeko asmoz. Herri erakundeakberez sortzen duen informazioa, hedabideetan duen eragina eta oihartzuna (espazioa) baino askoz gutxiago da.
|
|
|
Herri erakundeakberez sortzen duen informazioa, hedabideetan duen eragina eta oihartzuna (espazioa) baino askoz gutxiago da. Hala ere, hedabideek neurriz kanpokoko espazioaeskaintzen diote, eta kazetariek Prahako
|
herri
erakunde horretatik ematen zaieninformazioaren morroi dira. Prentsaurrekoen edo filtrazioen zain daude, han esatenzaiena besterik gabe argitaratzeko, zeren eta argitaratu ezean, ez daukatelako bestelako informaziorik eta prentsan orriak bete behar dituztelako eta minutuak irratianeta telebistan.
|
|
|
|
Herriko
erakundeei eskatzen die zentsu bat egiteko eta tragedia jasan duten haurrak aurkitzeko.
|
|
|
Izan ere, Eusko Legebiltzarrak 1999ko abenduaren 10ean berretsitako Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiak eta 2004ko uztailaren 9an Baionan izenpetutako Euskararen Erakunde Publikoaren hitzarmen sortzaileak eskaintzen duten kokalekua kontuan izanik, bi alderdiek hitzarmen bat izenpetu dute 2007ko otsailaren 7an. Hitzarmen horren xedea da erakunde horien artean hizkuntza politika gaiez mugazgaindiko lankidetza garatzearen aldeko borondatea agertzea eta erakunde mailako harreman iraunkorrak ezartzea zein garatzea,
|
herri
erakunde bakoitzaren erabaki autonomia eta ibilmolde arauak errespetatuz.
|
|
2008
|
|
|
Tokiko emisio eremua duten medioekin koprodukzioak egin eta albistegietarako kolaborazio moduak sendotuz, bigarrenik. Euskararen susperkuntzarekin arduratutako beste erakunde (eskola, helduen euskalduntzea, e.a.) eta antolakundeekin(
|
herri
erakundeak) orain arte garatu ez den elkarlana bultzatuz, hirugarrenik. Horrekin batera, orain arte umeentzat arrakastaz erabili izan diren ikus entzule kluben kontzeptua zabaldu eta komunitate birtualak eta foroak adin eta interes-gune desberdinetara zabaldu, sarearen aukerak baliatuz.
|
|
|
EITB sorrarazi zuen Legeak (Euskal Irrati Telebista (EITB)
|
Herri
Erakundea sortzeko 5/ 1982 Legea) bi eginkizun nagusi aitortzen zizkien irrati eta telebista publikoei: herritarren informazio eta partehartze politikoa bata, eta euskara eta euskal kulturaren sustapena, bestea.
|
|
|
Aurreko atalean aipaturiko progresibitate printzipioak muga zehatza du: konfiskaezintasuna (EKren 31.1 art.). Orokorrean, konfiskazioak esan nahi du
|
herri
erakundeek norbanakoen ondasunak eskuratzen dituztela, horren truk inolako kontraprestaziorik eman gabe. Horrela, zergak ordaindu behar direnez ezelako kontraprestaziorik jaso gabe, uler daiteke zerga guztiak konfiskatzaileak direla.
|
|
|
Horren ildotik,
|
herri
erakunde jakin batek burutzen duen finantza jarduera aztertzean, Herri Ogasuna zer den eta zein prozeduraren bitartez diharduen aztertuko dugu, hots, Herri Ogasuna ikuspegi estatikotik eta dinamikotik jorratuko dugu.
|
|
|
Erakunde horren definizioa ematean, esan daiteke tributua dela ex lege eratutako betebeharra, horren ezaugarri nagusiak ondokoak izanik: 1) tributua betebehar ezarria da; 2) diruzko betebeharra da; eta 3) horren eginkizun nagusia da zerbitzu publikoak finantzatzeko behar diren baliabideak ematea
|
herri
erakundeari. Tributuaren bitartez, beraz, Estatua subjektu pasiboaren hartzekodun bihurtzen da, subjektu horrek ekonomi ahalbidea agertzen duen egitate edo egintzen bat gauzatzearen ondorioz.
|
|
|
Lehenengoan, tributua zer den jakiteko oinarrizko kontzeptuak ikusten dira; beste hitz batzuez esanik, tributuak Zuzenbidearen barruan duen garrantzia azaltzen da. Horrez gain, tributuaren arauzko iturriak aztertzen dira, bereziki Konstituzioak xedatutako printzipioak?, eta tributuak ezarri eta biltzen dituzten
|
herri
erakundeen berri ere ematen da. Behin tributua zer den, nola ezartzen den eta nork ezarri eta biltzen duen jakin eta gero, tributuekin loturiko prozedurak jorratu behar dira.
|
|
|
Zati berezian, lurraldeko
|
herri
erakundeek ezarritako tributu sistemak aztertzen dira. Hortaz, antolamendu bakoitzean dauden tributu mota desberdinak (Estatuko Administrazioak, foru lurraldeek, autonomia erkidegoek edota Toki Administrazioak ezarritakoak) jorratzen dira, baita tributuen arteko egokitasuna lortzeko teknikak ere.
|
|
|
SAINZ DE BUJANDAren ustetan, Finantza zuzenbidea Barne zuzenbide publikoaren adarra da, eta horren eginkizunak ondokoak dira: batetik, Estatuaren zein gainerako
|
herri
erakundeen Ogasunaren baliabideak antolatzea (erakundeok lurralde erakundeak zein erakunde instituzionalak izan); eta, bestetik, diru sarrerak jasotzeko eta gastuak nahiz ordainketak agintzeko prozedurak arautzea, subjektu horiek (Estatuak eta gainerako herri erakundeek) euren helburuak bete ditzaten. Hortaz, Finantza zuzenbideak, antolamendu juridikoaren zati izanik, jakintzagai horrek herri erakundeen finantza jarduera arautzen du.
|
|
|
SAINZ DE BUJANDAren ustetan, Finantza zuzenbidea Barne zuzenbide publikoaren adarra da, eta horren eginkizunak ondokoak dira: batetik, Estatuaren zein gainerako herri erakundeen Ogasunaren baliabideak antolatzea (erakundeok lurralde erakundeak zein erakunde instituzionalak izan); eta, bestetik, diru sarrerak jasotzeko eta gastuak nahiz ordainketak agintzeko prozedurak arautzea, subjektu horiek (Estatuak eta gainerako
|
herri
erakundeek) euren helburuak bete ditzaten. Hortaz, Finantza zuzenbideak, antolamendu juridikoaren zati izanik, jakintzagai horrek herri erakundeen finantza jarduera arautzen du.
|
|
|
batetik, Estatuaren zein gainerako herri erakundeen Ogasunaren baliabideak antolatzea (erakundeok lurralde erakundeak zein erakunde instituzionalak izan); eta, bestetik, diru sarrerak jasotzeko eta gastuak nahiz ordainketak agintzeko prozedurak arautzea, subjektu horiek (Estatuak eta gainerako herri erakundeek) euren helburuak bete ditzaten. Hortaz, Finantza zuzenbideak, antolamendu juridikoaren zati izanik, jakintzagai horrek
|
herri
erakundeen finantza jarduera arautzen du.
|
|
|
§28
|
Herri
erakundeak, tributuaren subjektu pasiboak...............
|
|
|
§28
|
HERRI
ERAKUNDEAK, TRIBUTUAREN SUBJEKTU PASIBOAK
|
|
|
Esan bezala, urteetan barrena,
|
Herri
Erakundeak tributuen subjektu pasiboak izan daitezkeen ala ez eztabaidatu izan da, diru sarrerak egiteko betebeharra ere eurei egotziz. Alor horretan arazo bi nahastu dira:
|
|
|
Alor horretan arazo bi nahastu dira: batetik,
|
Herri
Erakundeek eurek ezarritako tributuen subjektu pasiboak izan ote daitezkeen; eta, bestetik, Herri Erakunde bat beste Erakunde batek ezarritako tributuaren subjektu pasiboa izan daitekeen.
|
|
|
Alor horretan arazo bi nahastu dira: batetik, Herri Erakundeek eurek ezarritako tributuen subjektu pasiboak izan ote daitezkeen; eta, bestetik,
|
Herri
Erakunde bat beste Erakunde batek ezarritako tributuaren subjektu pasiboa izan daitekeen.
|
|
|
Lehenengoari dagokionez, ez da zentzuzkoa
|
Herri
Erakundeak bere tributuak ordaintzea. Tributuaren helburua da ekonomi ahalbidea erakusten dutenek gastu publikoetan parte hartzea.
|
|
|
Tributuaren helburua da ekonomi ahalbidea erakusten dutenek gastu publikoetan parte hartzea. Dena dela, kontuan izan behar dugu
|
Herri
Erakundeak ekonomi ahalbidea agertzen duela, gastu publiko hori gauzatu nahi duenean; hortaz, tributuak ordaindu balitu, gastu publikotik kendu genuke diru kopuru bat, gerogarrenean gastu publikoan berriro inbertitzeko. Beste alde batetik, Lurralde Administrazioen nortasun juridiko bakarra hautsi egin da, Herri Erakunde baten menpe nortasun juridiko lokabea duten Herri Erakunde ezberdinak sortu dira-eta.
|
|
|
Dena dela, kontuan izan behar dugu Herri Erakundeak ekonomi ahalbidea agertzen duela, gastu publiko hori gauzatu nahi duenean; hortaz, tributuak ordaindu balitu, gastu publikotik kendu genuke diru kopuru bat, gerogarrenean gastu publikoan berriro inbertitzeko. Beste alde batetik, Lurralde Administrazioen nortasun juridiko bakarra hautsi egin da,
|
Herri
Erakunde baten menpe nortasun juridiko lokabea duten Herri Erakunde ezberdinak sortu dira-eta. Administrazioak bere menpeko erakunde lokabeak hirugarrenak izango bailiran tratatzen ditu, horiekin harreman independenteak izanez.
|